VEPRIMTARI PRAKTIKE

Lenda: Histori
Klasa:11B
Mesuese: Anila Medolli
Punuan:
Egla Hasula
Ina Hasa
Alkida Xibraku
Emanduesa Jolla
Nedisa Biba
Nenceshtjet:

Levizja per te drejtat e grave

Shoqerite ne Korce, Shkoder, Tirane etj.
Roli qe luajten keto levizje per:
1. Arsimimin e gruas shqiptare
2. Edukimin shendetesor te gruas shqiptare
3. Permiresimin e pozites ne familje dhe shoqeri
4. Aktivitete artistike
Gruaja shqiptare ne syte e piktoreve dhe historianeve te huaj
Gruaja shqiptare ka qenë subjekt dhe inspirim për shumë historianë dhe piktorë të huaj që kanë shkruar dhe portretizuar
përjetësimin e saj nëpërmjet historisë dhe artit. Këta krijues kanë shfaqur interes të veçantë ndaj veshjeve tradicionale,
ngjarjeve kulturore dhe rrugës së jetesës së gruas shqiptare në periudhat e ndryshme historike. Piktorë të njohur si Edith
Durham dhe Marubi kanë dedikuar punën e tyre për të kapur veshjet dhe portretet e gruas shqiptare, duke i dhënë një pamje
autentike dhe të pasur kulturale. Në veprat e tyre, gruaja shqiptare shpesh është paraqitur si simbol i fuqisë dhe karakterit të
fortë, duke reflektuar rolin dhe kontributin e tyre në shoqërinë tradicionale shqiptare. Në fotografitë e Marubit, veçanërisht,
mund të shihet një koleksion i pasur i portreteve të grave shqiptare, duke pasuar zhvillimin e kulturës dhe mjedisit social në të
cilin jetonin ato. Historianët dhe studiuesit e kulturës kanë analizuar rollet e grave në shoqërinë shqiptare, veçanërisht në
periudhat e ndryshme historike, duke theksuar në pjesëmarrjen e tyre në ngjarje të rëndësishme, si dhe sfidat dhe arritjet e
tyre në rrugën drejt modernizimit dhe emancipimit. Për shumë historianë dhe piktorë të huaj, gruaja shqiptare është shpesh
prezantuar si një element i rëndësishëm dhe i frytshëm për të kuptuar historinë dhe kulturën e vendit. Përmes tyre, është
krijuar një galeri e pasur e portreteve dhe historive që kanë kontribuar në krijimin e një pamje të thellë dhe të shpërthyeshme
të shoqërisë shqiptare.

Ajo është e bukur, joshëse, delikate dhe me një shprehje heroine. Më shumë se një grua, ai është e themelta e veçorive
dhe karakteristikave dalluese të shqiptarëve, të cilët mbetën në historinë e botës si realitete sfiduese. Vërshuan kohërat,
erdhën dhe ikën etapa të ndryshme të traditave dhe emancipimit.

Ajo tregoi gjithnjë me vlerat e saja gjithëçfarë fsheh brenda vetes, brenda asaj nevoje, forcën e manifestimit të tipareve që e
dallojnë atë, jo vetëm nga veçantitë e veshjeve karakterstike, por edhe nga forca e karakterit, vitaliteti amësor dhe ndjenja e
zjarrtë atdhetare. Ajo ka ushqyer në ndërkohje interesimin dhe kërshërinë e grafistëve, piktorëve, kostumografëve, historianëve
dhe hulumtuesve të ndryshëm. Dhe ata nga ana e tyre e kanë jetësuar atë, gruan shqiptare, me gjithë gamën e saj dalluese,
bukurinë, krenarinë, forcën dhe hiret fine të femrës. Shqiptarja, arbëreshe apo arvanitase, e Iliridës apo e Shqipërisë,
myslimane apo e krishterë, veriore apo jugore, elitare apo popullore, qytetare apo malësore, nuk i ka lënë indiferent të huajt
me veshjen e saj tradicionale.

Madje, shpeshherë, ajo ka ngjallur kureshtje me veçantinë e stilit të saj.Këtë e dëshmojnë revistat, gazetat dhe romanet e shumta
franceze apo në gjuhën frënge, ku hasim gravura dhe fotografi që i dedikohen asaj, ndër të cilat do të gjeni në vijim disa prej tyre të
sjellura nga Aurenc Bebja, Blogu “Dars (Klos), Mat – Albania”.
 KOSTUM CILËSOR I GRAVE SHQIPTARE (1782) / JEAN
HOUEL,
PALAZZO ADRIANO, SIÇILI

VESHJE POPULLORE TË GRAVE SHQIPTARE (1782) / JEAN HOUEL, PALAZZO

ADRIANO, SIÇILI
BUKUROSHJA SHQIPTARE DHE CHATEAUBRIAND, ATHINË (1806)

MBI TARRACAT E OHRIT, SHQIPËRI (1841) / R. COTON WOODVILLE, REVISTA “LE

MONDE ILLUSTRÉ”

KOSTUMET POPULLORE SHQIPTARE SIPAS KRAHINAVE DHE BESIMEVE FETARE

(1880) / FORTUNÉ LOUIS MÉAULLE, REVISTA “LE MONDE ILLUSTRÉ”
PRINCESHA MIRDITORE / JULES – MARIE ARMAND, MOLTENI (1897-1898)

GRUA MIRDITORE / JULES – MARIE ARMAND, MOLTENI (1897-1898)

MALËSORJA SHQIPTARE / JULES-MARIE ARMAND, MOLTENI (1897-1898)

GRATË SHQIPTARE TEK BURIMI (1912)

GRATË SHQIPTARE NË MAQEDONI (1916)

KURS RROBAQEPËSIE PËR GRATË MYSLIMANE SHQIPTARE TË TIRANËS (1919)

INSTITUTI FEMNUER”NANA MBRETNESHË”
INSTITUTI FEMNUER "NANA MBRETNESHË" ISHTE NJË INSTITUCION I RËNDËSISHËM EDUKATIV E ARSIMOR ME
KARAKTER MONOEDUKATIV NË TIRANËN E VITEVE 1930'.
KY INSTITUCION EDUKATIV E ARSIMOR U THEMELUA NË VITIN 1933. DREJTOR I PARË I SAJ KA QENË SOTIR PAPAHRISTO KURSE
MËSUESIT ISHIN: PROF. AHMET GASHI, VASIL VINJAU, FATBARDHA GEGA, OLGA LUARASI, H. BABAMETO, E. GJIKONDI, DH. XOXA,
V. MELE, L. ALEKSI, N. BULKA, Z.KODRA, S. SPASSE, J. FILÇE, M. PALUCA, L. SHALA ETJ. FILLIMISHT U THEMELUA ME DY DEGË:
DEGA NORMALE DHE LICE. [2]

NË KËTË INSTITUCION, KUJDES I VEÇANTË IU KUSHTUA PËRGATITJES PROFESIONALE (PEDAGOGJIKE) TË NXËNËSEVE DHE
AFTËSIMIT TË TYRE PËR JETË, DHE ME KALIMIN E KOHËS U SHNDËRRUA NË NJË QENDËR TË FUQISHME TË EDUKIMIT
PATRIOTIK. NUMRI I NXËNËSEVE ISHTE I MADH. VETËM NË VITIN E PARË, KUR U THEMELUA, KISHTE RRETH 380
NXËNËSE. NUMRI I NXËNËSEVE SHKOI VAZHDIMISHT DUKE U RRITUR AQ SA NË VITIN SHKOLLOR 1938/39 INSTITUTI FEMËROR
"NANA MBRETNESHË" NË TIRANË ISHTE SHKOLLA E MESME MË E MADHE NË SHQIPËRI, ME GJITHËSEJ 27 MËSIMDHËNËS DHE 798
NXËNËSE. KY INSTITUCION FUNKSIONOI EDHE NË PERIUDHËN E LUFTËS SË DYTË BOTËRORE 1939 - 1944, GJATË SË CILËS U
QUAJT INSTITUTI FEMËROR "DONIKA KASTRIOTI".

KJO SHKOLLË E MESME PËR VAJZA RIHAPET PAS ÇLIRIMIT TË VENDIT, MË 1 MARS 1945, SI SHKOLLË E MESME PEDAGOGJIKE "17
NËNTORI" (PËR DJEM DHE PËR VAJZA). NDIKIMI I KËSAJ SHKOLLE, SIDOMOS NË EMANCIPIMIN E FEMRËS SHQIPTARE, KA QENË
SHUMË I MADH. SHUMË PREJ NXËNËSEVE TË KËSAJ SHKOLLE KUNDËRSHTUAN FASHISTIZIMIN E ARSIMIT DHE TË SHKOLLËS
SHQIPE DHE NJË PJESË U RRESHTUAN NË RADHËT E USHTRISË NACIONAL ÇLIRIMTARE SHQIPTARE. [2] DISA PREJ KËTYRE
NXËNËSEVE DHANË JETËN PËR ÇLIRIMIN E ATDHEUT, SI HEROINAT E POPULLIT:

• MARGARITA TUTULANI,
• SHEJNAZE JUKA DHE
• DYLBERE BYLYKBASHI.
Gratë shqiptare në beteja diplomatike dhe në
zjarrin e luftës për mbrojtjen e kufijëve 1919-1920
Në këte betejë diplomatike, përveç njerëzve të shquar si Noli, At Fishta, At Bumçi, Konica, Kristo Dako etj u dëgjua edhe zëri i
grave.
Përpjekja e grave dhe vendosmëria e tyre si Zj. Lelja Dino, bija e Çamërisë e familjes së Abedin Dinos,( kontribuesi dhe
luftëtari i zjarrtë i çështjes Kombëtare në Lidhjen e Prizrenit )i shkruan Presidentit Wilson për tmerret e popullsisë çame nga
fqinji jugor. “…..Shtetet fqinj të Shqipërisë duan të aneksojnë vende të tokës sonë të dashur, që të marrin prej nesh
indipendencën tonë politike….”
Jo vetëm në fushën diplomatike por edhe në fushë betejë, gratë shqiptare u gjendën në ballë Vashat shqiptare sa të brishta siç
i përshkruan poeti i Lirisë, Ali Asllani
“Un’jam një arbreshë, rroj këtu në rrëza// një gjak e një gjuhë kemi me thëllëza
Janë po ato arbëreshe, që u bënë heroinat e Epopesë së Lavdishme të Luftës së Vlorës. Gratë fshatare e qytetare u bënë tok
me burrat në atë betejë çlirimtare që vulosën lirinë. Sipas mundësive, gratë e të pasurve dorëzuan gjërat më të çmuara, për të
ndihmuar luftëtarët e lirisë. Një pjesë e tyre vepronin si infermiere pranë të plagosurve. Gratë e Labërisë u gjenden
drejtpërdrejtë në sheshin e luftës . Ato ishin në front me burrat, ashtu siç kishin vepruar edhe në vitet 1913-1914. Ato kalonin
në shtigje të rrezikshme, përmes bombardimeve nga deti dhe nga ajri, që furnizonin luftëtarët me ushqime të përgatitura prej
tyre dhe me municione. Këte e dëshmojnë vargjet e folklorit: “Gratë e Labërisë, sorkadhet e malit.// Bukë,ujë fishekë, i shpien luftëtarit .”
Pas mbledhjes së komitetit “Mbrojtja Kombëtare”, nga dolën shumë grupe në krahina të ndryshme, u dallua mes tyre
edhe Çeta e Tragjasit. Historianët kanë fiksuar një episod:Kur hynë në fshat katër karabinier me një marshall në krye,
ndaluan në qendër të fshatit për të frikësuar popullin. Ata nuk gjetën njeri në shesh, sepse burrat ishin bashkuar me
çetat e luftëtarëve. Gratë sa i panë lajmëruan njera tjetrën dhe dolën me sopata, shkopinj e hanxharë, duke bashkuar
zërat “Largohuni nga fshati se do t’ju coptojmë”. Njëra nga gratë, më e moshuara,Kadëne Xhaferi, ngriti lart një jatagan
dhe u thirri shoqeve : “Hapeni rrugën që të largohen, se ndryshe këtu do të mbeten.” Gratë pranuan, krijuan një kalim
të ngushtë dhe ata u larguan nga fshati në praninë e grave.
 Gratë në Luftën e Koplikut
Gratë e Malësisë ishin të përmendura në angazhimet e tyre të herëshme në luftë përkrah burrave. Gratë e qytetit të
Shkodrës me 3 gusht krijuan komitetin bamirës “Gruaja Shqiptare” me kryetare Shaqe (Marie) Çoben, kryetare
nderi,Habibe Bekteshi, sekretare Paulina Lekën, dhe arkëtare Albina Ashikun. Ardhjen e këtij komiteti në frontin e
luftës e përjetësoi populli në vargjet: ”Krisi pushka në përrua të thatë// Në Koplik kanë ardhë gratë//
Në këte komitet bënin pjesë gra të besimeve katolike e myslimane, që kishin për qellim të ndihmonin forcat e
bashkuara shqiptare në luftën për mbrojtjen e Shkodrës nga agresioni jugosllav. Gratë ndihmuan në grumbullimin e
ndihmave dhe trajtimin e të plagosurve. U dallua në këte bashkim kryetarja Marie (Shaqe) Çoba, 1875-1954. Ishte një
ndër intelektualet e para shkodrane e cila botoi edhe revistën po me të njejtin emër “Gruaja Shqiptare”që u bë një
tribunë e lëvizjes për lirinë kombëtare dhe emancipimin e gruas. Kontributin e familjeve shkodrane e pasqyronte në
revisten “Gruaja Shqiptare” ku aty trajtoheshin edhe probleme të tjera shqetësuese të gruas për respektimin e të
drejtave të saj,arsimimin e vajzave, edukimin me ideale kombëtare dhe me virtyte mirësie.
Bija e Çamërisë, Lejla Rasih Dino, shkruante në emër të grave shqiptare”Komuniteti i Gruas Shqiptare Zvicër” 1919
krijuar prej saj. Ajo shfrytëzoi njohjen e saj me Edith(Galt) Willson, gruaja e presidentit Amerikan,i pari president
Amerikan, që vinte në Europë Zonja, Shaqe Marie Çoba krijoi edhe shoqatën edhe revistën “Gruaja Shqiptare”duke
ngritur problemet më jetike të kombit shqiptar duke I dhënë përmasa në rritje forcës së bashkimit të gruas shqiptare..
Sot po rritet çdo ditë e më shumë kërkesa për gratë, që të vendosen në pozicione drejtuese sepse vetëm ata që dinë të
qeverisin familjen,të edukojnë fëmijët, të mbajnë ekonominë,dijnë edhe të drejtojnë shoqërinë, të mbrojnë
drejtësinë,të respektojnë disiplinën,të zbatojnë ligjet e të zbusin konfliktet.
Shkodra, vendi ku lindi levizja feministe shqiptare
Qyteti i Shkodrës ishte vendi ku kishte një lulëzim letrar, politik dhe diplomatik. Në gjithë historinë
tonë të brishtë ky qytet është dalluar për kulturën, artin dhe civilizimin e hershëm. Dhe pa dyshim
që dhe Shkodra e viteve 1910-1930 do ndriste në gjithë shkëlqimin e saj.
Gratë dhe vajzat në lagjet G’juhadol dhe Sarreq ishin me të vërtet të emancipuara. Ato mësonin
gjuhë të huaja dhe kjo është një shenjë e dashurisë së tyre për arsimin, pasi aty ishte shkolla e
murgeshave stigmatine.
Pikërisht në vitin 1919 në Shkodër do të vihej në skenë një shfaqje teatrale e bazuar në një ngjarje
kinematografike. Ajo quhej “Eminia e vorfën” dhe ishte një dramë me temë dashurie. Rolin e
Eminias do të luante një vajzë, edhe pse e padalë në reklamat e qytetit. Kjo në fakt është një
ngjarje, sepse deri në atë kohë luanin vetëm burrat të veshura si gra. Sigurisht që kjo ngjarje do të
merrte dhenë dhe shumë njerëz do e përflisnin këtë akt, duke aluduar se ishte një grua e huaj,
dhe siç ishte zakon në Shkodër, kjo ngjarje u kthye në barcaletë. Vitet 1921 dhe 1922 në Shkodër
do jenë vite shpërthimi për teatrot dhe shoqëritë artistike dhe një nga kulmet e saj është shfaqja
gjimnastikore “Katër caqet Themelore” e interpretuar e gjitha nga vajza. Paraqitja e tyre në skenë
ishte e ngjashme me shfaqjet e vjetra të Broduejit dhe kjo ngjarje nuk kaloi pa u vënë re. Kulmi do
të shënohej me vënien në skenë të dramës “E tradhëtumja” që luhet vetëm nga vajza e gra.
Pikërisht kjo shfaqje tregonte se qyteti i lashtë, i quajtur me të drejtë një qytet evropian që gjithnjë
kish synuar perëndimin i kishte rrënjët tek tradita. Dhe kjo në fakt ka qenë karakteristikë e
shkodraneve.
Këto të fundit janë me nam për kulturën, qytetërimin dhe udhëheqjen që i kanë bërë lëvizjeve
feministe në Shqipëri. Ndaj kjo përpjekje e tyre në kohën kur shqiptaret ishin me perçe dhe kur
fanatizmi sundohet patjetër që duhet përshëndetur sepse ishte përpjekja e parë për të dalë krah
burrave, në shfaqje publike.
Parashqevi Qiriazi
Pak gra kanë arritur të bëjnë atë që Parashqevi Qiriazi mori përsipër dhe arriti gjatë jetës së saj.E lindur më 2
qershor 1880, në Manastir, ajo ia kushtoi jetën alfabetit të gjuhës shqipe dhe mësimit të gjuhës së shkruar shqipe
duke u shndërruar më vonë në njërën nga figurat kryesore të iluminizmit shqiptar të fundshekullit 19 dhe fillimit
të shekullit 20.Duke shkuar gjurmëve të motrës së saj, Sevasti Qiriazit, Parashqevia vazhdoi studimet në kolegjin
e Stambollit për vajza “Robert College” në degën e letërsisë ku do të shquhej për veprimtaritë e saj studentore.
Kështu ajo u bë mësuese dhe pak muaj më vonë drejtuese në Shkollën shqipe të Vashave në Korçë.Si pioniere të
emancipimit të grave dhe vajzave shqiptare, motrat Qiriazi zënë një vend nderi në historinë e arsimit e kulturës
shqiptare, edhe për faktin se e ngritën shkollën e tyre të vajzave në një kohë shumë të vështirë, kur në vend
ekzistonte një prapambetje e madhe, dhe gruaja ndodhej e shtypur, e përbuzur, e lënë në injorancë dhe
padituri.“Ajo (Parashqevia) kishte përqafuar pikëpamjen dhe luftën e Gjerasim Qiriazit: që vetëm përmes arsimit
mund të shndërrohej dhe çlirohej shpirti i një kombi në errësirë. Veçanërisht një komb do të përparonte më
shpejt në këtë rilindje të tij nëse do të arsimoheshin gratë edhe vajzat, bërthama e familjes. Pa nëna të
arsimuara dhe të kulturuara, nuk do të mund të kishim një komb që përparon. Kështu që ajo iu kushtua, derisa e
lanë, shkollimit të vajzave shqiptare, lartësimit dhe ndriçimit kulturor përmes organizimit të shoqërisë “Ylli i
mëngjesit” dhe përmes angazhimit të saj me shkrime në shtypin e kohës,” thotë studiuesja e jetës dhe veprës së
saj, Teuta Toska.Më 1908 Parashqevia ishte e deleguara e Shkollës së Vajzave në ngjarjen historike të Kongresit të
Manastirit, ku ajo u caktua sekretare e njëmbëdhjetë të dërguarve, që do të zgjidhnin problemin e alfabetit
shqip.Më pas ajo shkroi në vitin 1909 Abetaren sipas alfabetit të ri shqiptar si dhe himnin e alfabetit shqip. Ajo
është e njohur, së bashku me motrën e saj, për emancipimin e grave shqiptare dhe për rolin e saj kryesor në
themelimin e shoqatës së parë të grave “Yll’ i Mëngjesit”, më 1912 në qytetin e Korçës.Në vitin 1913 ajo
përfundoi masterin për edukim në Kolegjin Oberlin në Ohio. Në tezën e masterit ajo hartoi një sistem arsimor
kombëtar për Shqipërinë e sapoçliruar.Për rolin që e luajti në emancipimin e vajzave dhe grave shqiptare,
UNESCO në 50 vjetorin e vdekjes së saj, e krahason atë me figura të shquara ndërkombëtare.“Roli i saj pionier në
edukimin dhe emancipimin e grave në Perandorinë Osmane mund të krahasohet vetëm me arritjet e Marianne
Hainisch në Austri, Annestine Beyer në Danimarkë ose Maria Montessori në Itali.
Parashqevi Qiriazi ishte gruaja e parë që shkroi një libër shkollor në gjuhën shqipe dhe e vetmja
grua që mori pjesë në Kongresin e Manastirit, i cili kodifikoi alfabetin shqip në nëntor 1908.
Mbajtëse e dy diplomave (Robert College, Stamboll dhe Oberlin College, Ohio, USA), ajo mori pjesë
në Konferencën e Paqes në Paris në 1919”, thuhet në shkrimin e UNESCOs."Revista që ajo drejtoi në
rininë e saj, si dhe shoqata e grave ku ajo ishte një nga themeluesit, mbanin emrin e ‘Yllit të
Mëngjesit’, i cili i shkonte për shtat mrekullisht kësaj gruaje, kontributi i së cilës në emancipimin e
popullit shqiptar ishte i paçmuar”, shkruan UNESCO për Qiriazin.Parashqevia dhe Sevastia
kontribuan gjithashtu edhe në periodikun “Shqiptarja”, që botohej nga organizata Gruaja
Shqiptare, që funksionoi mes viteve 1928 dhe 1939.Revista dallohej për artikujt “problematikë” të
cilët kërkonin të hidhnin poshtë mendimin konservator që ishte në kundërshtim me lëvizjen e grave
dhe kërkesat e saj.Në vitin 1914 Parashqevia u largua nga Shqipëria për në Rumani së bashku me
motrën e saj si pasojë e pushtimit grek të Korçës nga Lufta e Parë Botërore dhe më vonë shkoi në
Shtetet e Bashkuara duke u bërë një figurë e shquar e komunitetit shqiptaro-amerikan. Ajo u kthye
në Shqipëri në vitin 1921.Parashqevia qëndroi si një antifashiste e vendosur gjatë gjithë Luftës së
Dytë Botërore duke filluar nga pushtimi italian i vitit 1939. Për shkak të pikëpamjeve të saj
antifashiste, ajo dhe motra e saj u burgosën dhe u internuan në kampin Anhalteleger Dedinje afër
Beogradit nga njësitë pro-naziste. Ajo mbijetoi dhe u kthye në Tiranë pas luftës. Fatkeqësisht, një
tjetër persekutim do të ndiqte atë dhe familjen e motrës së saj, këtë herë nga regjimi komunist,
për shkak të qëndrimit pro monarkisë së kunatit të saj,
 LEVIZJET FEMINISTE NE SHQIPERI
Fillimi I lëvizjes feministe shqiptare në fillim të shekullit XX ishte relativisht I vonë në krahasim me atë të vendeve te zhvilluara perëndimore. Kjo ishte si rezultat I
shumë faktorëve: në fillim sundimi osman pengoi aspiratën e shqiptarëve për liri dhe shtet kombëtar. Së dyti, prapambetja ekonomike e vendit nuk e ndihmoi ndarjen e
grave nga ekonomia e brendshme. Së treti, zbatimi I ligjit të përbashkët dhe normave të bashkësive fetare nxiti fanatizmin dhe parimet konservatore për rolin e gruas në
familje dhe shoqëri, dhe së fundi, mungesa e një sistemi arsimor kombëtar favorizoi përhapjen e analfabetizmit, veçanërisht në popullatën femërore.Pavarësisht situatës
së vështirë, në muajin janar u themelua në qytetin e Koricës shoqëria e parë e grave, e quajtur “Ylli I mëngjesit”. 1909, nga intelektualet Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi.
Kjo nismë vazhdoi edhe pas shpalljes së pavarësisë dhe formimi I shtetit shqiptar me krijimin e shumë organizatave femërore, si: “Shpresa Kombëtare” (1914),“Rilindja
shqiptare” (1919), “Shenjat e përmirësimit” (1920), “Gruaja shqiptare” (1920), “Zhvillimi” (1921), “Bashkimi I Zonjave shqiptare” (1922) etj. Shoqëritë e mësipërme
operuan në qytete të ndryshme, për një periudhë të kufizuar kohore, me qëllim përmirësimin e statusit të gruas nëpërmjet arsimimit. Ata synonin të promovonin
mësimin e gjuhës dhe aftësitë teknike në mënyrë që të rrisin kapacitetin e tyre për rritjen e ekonomise dhe progresit social. Ato dhanë një kontribut të rëndësishëm
moral e material edhe për çështjen kombëtare. Shoqerite e grave jo vetëm që u angazhuan aktivisht në mbrojtjen e kufijve shtetërorë shqiptarë nga sulmet e ushtrise
malazeze, por mori pjesë edhe në luftën për çlirimin e Vlorës nga pushtuesit italianë.Ndërkombëtarisht,ata u bënë thirrje Fuqive të M ëdha që të mbrojnë sovranitetin dhe
integritetin territorial të Shqipërisë nga vendet fqinje.

Synimet

Shoqëritë e grave shqiptare dalloheshin për organizimin e tyre të brendshëm demokratik. Ata siguronin të ardhurat nga pagesat mujore të anëtarëve të tyre, dhuratave
dhe ndihmës nga jashtë. Shoqëritë femërore funksiononin nën një strukturë hierarkike dhe zgjidhnin përfaqësuesit e tyre, me votim të fshehtë, në organet përkatëse.
Ata perdoren për të vepruar veçmas, jo në koordinim me shoqëritë e tjera të grave për të përhapur lëvizjen feministe në mbarë vendin. Lëvizja feministe shqiptare
synonte zhvillimin dhe ngritjen e statusit të gruas duke garantuar të drejta të barabarta dhe përgjegjësitë midis burrave dhe grave. Qëllimi I saj ishte të eliminonte
zakonet e vjetra, të ndalonte martesat si shkëmbim marrëveshjes, mbrojnë shëndetin e nënave dhe fëmijëve dhe u japin atyre një mbështetje sociale dhe ekonomike.
Kështu feminizmi, që do të thotë përhapja e ideve tek gratë, ishte produkt I kulturës për shkak të rritjes së njohurive, zhvillim teknik dhe cilësi shpirtërore, pra simbol I
një jete të re ku duhet të mbizotërojë paqja, barazia dhe lumturia.Levizja feministe në Shqipëri përkon me luftën e grave për të braktisur pozitën inferiore ndaj burrave,
të cilët I konsideronin si krijesa gjysmë të mitura, pa jetë të pavarur. Gratë ishin nën dominimin e burrave të tyre njëjtë si fëmijët nga prindërit e tyre. M e kalimin e
kohës, ata e kishin pranuar këtë status të varfër shoqëror, duke iu bindur fatit që I bëri ato gjysmë shërbëtorë dhe një lloj skllevërsh. Nga pikëpamja njerëzore dhe
morale, ishte një padrejtësi e madhe të lije gruan në një pozicion më të ulët, për të mos I dhënë lejen për t’u barazuar me “gjysmën tjetër të njerëzimit”, duke marrë
lirinë dhe muohuar mundësisë së gëzimit të të drejtave dhe lirive.Si çështje sociale, gjendja e gruas ishte një problem I rëndësishëm në aspektin e zhvillimit intelektual
dhe moral, sesa të pergatistë fëmijën. M ungesa e edukimit femëror dhe formimi I karakterit padyshim që ndikoi që fëmijët të mos arrinin nivelin adekuat intelektual. Në
këtë kuptim, lëvizja feministe nuk ishte vetëm në dobi të grave, por të të gjithë shoqeine. Fitimi I të drejtave të grave kërkonte përpjekje të gjata dhe këmbëngulje,
kujdes të pandërprerë dhe seriozitet dinjitoz. Ata imeritonte këto të drejta vetëm nëpërmjet avancimit moral dhe intelektual, duke siguruar barazinë gjinore.Për të
përmirësuar statusin e tyre në shoqëri, arsimimi I vajzave dhe grave shqiptare ishte një domosdoshmëri immediate per dyert e hapura për dijen dhe kulturën. Shmangia e
analfabetizmit do t’I nxirrte nga errësira dhe do t’I ndihmonte gratë te bëheshin qytetarë të denjë për t’u angazhuar në veprimtaritë ekonomike dhe politike të
vendit.Deri në shpalljen e M onarkisë Shqiptare (1928), gratë nuk kishin të drejta të barabarta me burrat, si p.sh.në çështje të ndryshme sociale, e drejta për të votuar
dhe për t’u zgjedhur në parlament.Gjithashtu femrat u përjashtuan nga mundësi për të marrë pozita të larta në politikë ose vendimmarrje. Pavarësisht mospjesëmarrjes
në hartimin e legjislacionit, gratë mbanin të njëjtat përgjegjësi si burrat dhe dënoheshin për shkeljen më të vogël të ligjit, gjë që nuk e bënin. Këto situata të grave në
robëri ishin si rezultat I mungesës së edukimit të tyre dhe ndikimit negativ të fesë.

Lartësimi I gruas kërkonte ndryshime në jetën shoqërore si dhe përmirësime ligjore, për të garantuar të drejta të barabarta për burrat dhe gratë. Ata ishin sanksionuar
sipas Kodit Civil, një arritje e rëndësishme e qeverisë së M bretit
Zog. Ajo bazohej në modernen dhe parime humanitare që e vendosin gruan shqiptare në të njëjtin piedestal me burrat. Sipas Kodit Civil,të drejtat dhe përgjegjësitë
ndërmjet bashkëshortëve ishin reciproke. Ligjërisht, burrat dhe gratë kanë të drejta të barabarta. Ky parim shënoi një përparim të çmuar dhe të padiskutueshëm në
krahasim me ligjet e mëparshme që nën ndikimin e koncepteve fetare I trajtoi gratë në një mënyrë poshtëruese të papajtueshme me vlerat e qytetërimit të sotëm.
Nga ana tjetër, gratë që synonin përmirësimin “de facto” të statusit të tyre familjar dhe social duhet të njohë të drejtat dhe përgjegjësitë e tyre në përputhje me
ligjet. Ky synim mund të arrihej vetëm përmes edukimit dhe kulturës. Kështu, duke zhvilluar fuqitë e tyre morale dhe fizike,femrat shqiptare jo vetëm që do të
njihnin dhe kuptonin detyrimet e tyre, por edhe do të mbroheshin më mirë të drejtat e tyre, të cilat janë marrë nuk jepen. Përsa I përket aktivisteve feministe në
Shqipëri, në vitet 1930, detyra kryesore e gruas intelektuale ishte edukimi I fëmijëve, ruajtja e marrëdhënieve martesore, mbajtja e shtëpisë etj. Ky perceptim nuk e
kufizoi rolin e gruas në atë të një të kulturuari,shërbëtor, por theksoi krijimin e një mësuesi të nivelit të lartë për të përgatitur qytetarët dhe për të organizuar një
jetë normale familjare. Nëse gruaja kryente detyrën e përmendur, ajo do të ndihmonte në përparimin e njerëzimit.Nëse vajzat nuk do të ishin të arsimuara mirë,
nuk mund të kishte grua të civilizuar, nënë të mirë apo djem të rritur mirë. Duke e konsideruar gruan si edukatoren më të mirë të fëmijëve të saj synonte të
ndalonte së menduari prapambetur në lidhje me rritjen e fëmijëve në bazë të dallimeve gjinore. M eshkujt ishin superiorë ndaj femrave, ndërsa këto të fundit
shërbëtore të vëllezërve të tyre dhe më pas të burrave. Ky edukim ishte në kundërshtim me natyrën, sepse meshkujt dhe femrat ishin plotësuese me njëra-tjetrën.
Të dy prindërit ndikuan në sjelljen dhe zhvillimin e personalitetit të fëmijëve. Sidomos nënat, të cilat ishin përgjegjës për marrëdhëniet familjare, ku fëmija mori
njohuritë e para të kësaj bote; dalluar më të mirën nga më e keqja; mësoi gjuhën, zakonet dhe traditat e vendit; kultivoi dashurinë për familjen dhe atdheun.
Prandaj ishte I nevojshëm ekzaltimi intelektual I gruas shqiptare që lidhej ngushtë me fatin e kombit. Për këtë arsye, shoqëria filantropike “Near East Foundation”
dha një kontribut të madh në financimin e godinës së re të Shkolles se vajzave të Institutit Shqiptaro-Amerikan në Kavajë. M breti Zog I dërgoi një falënderim
ambasadorit të SHBA-së në Tiranë, Herman Bernstein, për punën e tyre të dobishme për të ngritur nivelin kulturor të grave. Ai shtoi se kombi shqiptar e vlerësoi
nismat progresive të popullit amerikan dhe shprehu mirënjohjen e tij për qëllimet e tij paqësore dhe dashamirëse.Gjithashtu, kryeministri Pandeli Evangjeli vuri në
dukje rolin drejtues të kësaj shkolle në sistemin arsimor në Shqipëri. Krahas rritjes së shkollimit të vajzave, shkolla Amerikane në Koricë festonte festën e nënës,
duke mësuar fëmijët të shpërblejnë mundin e nënave të tyre dhe të fundit t’I japin rëndësi detyrës së tyre më të lartë, sepse çdo nënë kishte një mision fisnik në
familje dhe për përparimin e njerëzimit. Duke iu referuar këtij fakti, gruaja duhet të jetë bashkëpunëtore I bashkëshortit të saj në aktivitete të ndryshme, në rritjen
e fëmijëve dhe përpjekjet kulturore, të cilat I ndihmojnë zhvillimin e jetës shoqërore. Kështu, statusi I gruas do të përmirësohej për shkak të lehtësimit të barrës së
burrit, sepse kombi përbëhet nga dy gjini: meshkuj dhe femra. Bashkëpunimi I tyre synonte arritjen e qëllimit më të lartë duke u bërë gruaja si faktor kyç për të
mirën e atdheut dhe të kombit. Roli I shoqërisë “Gruaja Shqiptare” në lëvizjen feministe gjatë monarkisë shqiptare ishte nën kujdesin e Nënës M bretëreshë dhe në
krye me princeshën Sanie Zogu, e cila mori iniciativën për krijimin e shoqërisë “Gruaja Shqiptare”. Degët e saj u themeluan në qytete të ndryshme në të gjithë
vendin me synimin për të unifikuar lëvizjen e gruas në përputhje me detyrat e saj në jetën shoqërore dhe shtetit te kombit. Shoqëria “Gruaja Shqiptare” ishte një
ogur I mirë për të ardhmen që synonte të çlironte vajzat dhe gratë. Një ideal I tillë kërkonte kapërcimin e pengesave të mëdha, veçanërisht mentalitetin e vjetër
ndaj gruas, e destinuar për t’I bindur asaj. Kështu, detyra kryesore ishte lufta kundër mentalitetit të prapambetur për shkak të sundimit pesëshekullor I Perandorisë
Osmane, I cili la pasoja të tmerrshme pas zhdukjes së saj

Veprimtaria e “Gruaja Shqiptare” u fokusua në modernizimin e gruas, domethënë një të arsimuar, të kulturuar dhe të hapur. M isioni I saj ishte të siguronte
mirëqenien e familjes dhe edukimin dhe edukimin e fëmijëve të tyre. Për këtë arsye, duhet të merret parasysh ndikimi I gruas në faza të ndryshme të jetës, si vajzë,
grua dhe nënë, ndaj njeriut dhe nëpërmjet tyre në shoqëri. Në rolin e nënës, ajo ishte mësuesja e parë e fëmijëve të saj, duke I mësuar ato të jene njohur me
zakonet morale, disiplinën e punës dhe sjelljen fisnike. Si grua, ajo duhet të njohë dhe të zbatojë familjen rregullat në lidhje me përdorimin më të mirë të kohës,
parave dhe inteligjencës.U propozua që ekonomia vendase të jetë një temë më vete në hartimin dhe zbatimin e kurrikules se shkollës per vajzat.Ajo ngarkoi me
detyrën e hapjes së kurseve të trajnimit për amvisat, jo për punë luksoze, por për ato praktike, për të marrë përgjegjësinë si nëna e fëmijës dhe zonja e shtëpisë. E
brendshme ekonomia konsiderohej detyra më e lartë e gruas, duke I renditur profesionet e tjera në shtresat më të ulëta.Një grua e arsimuar e përshkroi mbajtjen e
shtëpisë si një kusht sine qua non për të pasur një jetë të lumtur familjare.M egjithatë, modernizimi I gruas e tejkaloi rolin e saj në familje. Ky proces kërkonte luftë
 Kundër doganave, ambicia dhe injoranca e burrave. Ndërsa zhvillimi I mendjes kërkonte asimilimin e njohurive që synonin ndryshimin e pozitave te
gruas në shoqëri. Edukimi, ideja e përhapur për të drejtat e njeriut dhe lehtësia fizike.zhvillimi e ndihmoi gruan të provonte sërish të njëjtën forcë
mendore si burri dhe nevojën për të marrë pjesë në publik funksionon. M egjithatë, gruaja moderne shqiptare duhej të respektonte vlerat dhe cilësitë
më të mira morale të të parëve të saj. Ajo nuk duhet të përqafojë tendencën e disa vendeve perëndimore për të njohur të drejta të barabarta të
burrit dhe gruas. Para së gjithash, ajo do të ishte I vetëdijshëm se bujaria, fisnikëria, nderi dhe ruajtja e zakoneve ishin cilësitë që tërhoqën
vëmendjen e botës së qytetëruar. Gjithashtu, gruaja shqiptare ndjente detyrimin material dhe moral ndaj vendit. Ajo ishte e përkushtuar në
kryerjen e detyrave, duke qëndruar larg luftës politike, antagonizmit dhe interesave individuale me qëllimi për të luajtur rolin e saj në
transformimin e shoqërisë. Përpjekjet e grave shqiptare për të përmirësuar statusin e tyre ekonomik, social dhe politik u trajtuan në “Shqip”,revistë,
botim I shoqërisë “Gruaja Shqiptare”, nën drejtimin e Emine Toptanit. Revista u botua për y vjet e gjysmë, afro 18 shifra, për shkak të mungesës së
fondeve, megjithëse pasqyronte një mbulim të gjerë tematik të lëvizjes feministe shqiptare. Shumica e artikujve janë shkruar nga intelektualë të
njohur, si: Sevasti Dako, Parashqevi Qiriazi, Kaliopi Plasari, Ikbale Çika, Sara Blloshmi etj. Të cilët nën ndikimin e ideve përparimtare,theksuan
gjendjen e gruas shqiptare, shkaqet e saj dhe dhanë mendimet e tyre për zgjidhjet e mundshme.Revista “Albanian” I kushtoi disa artikuj çështjes së
rëndësishme të martesës si një bashkim I njohur shoqërisht mes bashkëshortët që ndanin interesa dhe vlera të përbashkëta. Burri ishte miku I
ndershëm dhe më I mirë I gruas dhe vesit të tij dhe anasjelltas. Nëse burri dhe gruaja nuk kishin dallime të mëdha në moshë, klasë, kulturë, fe dhe
nivel arsimor, ata ia dolën Ndërtoni dhe ushqeni një familje të lumtur. Përkundrazi, martesa e rregulluar u kritikua për shkak të partnerëveqe nuk
zgjodhën njëri-tjetrin, për pasojë nuk ndjenin simpati apo tërheqje reciproke. Çiftet e papajtueshme u përballën me shumë mosmarrëveshje Për
shkak të pikëpamjeve dhe besimeve jo të ngjashme që shkaktojnë disharmoninë në martesë. Artikuj të tjerë revistash përshkruanin rëndësinë e
statusit martesor për të mirën e ekonomisë vendase për shkak të uljes se kostove të përgjithshme në krahasim me atë të vetme dhe vazhdimësinë e
gjenerimit . U morën edhe autorët Aktivistet feministe shqiptare vlerësuan marrëdhënien monogame martesore të sanksionuar nga Kodi Autorët e
revistës “shqiptare” theksuan tema shtesë për detyrën e nënës për të siguruar një moral dhe fizik. Edukimin e fëmijëve që u bënë zotër të vetes dhe
nuk kërkonin më mbështetjen e prindërve. Ajo theksoi përpjekjet për të pajisur gratë me njohuri për ndihmën e parë mjekësore për të ndihmuar
fëmijët dhe bashkëshortin në familje,si gratë në vendet e qytetëruara. Një vend të veçantë I është kushtuar kujdesit personal të femrës qe I kushton
vëmendje bukurisë fizike, atraktivitetit estetik dhe personalitetit të fortë të gruas. Qëllimi I shoqërisë “Gruaja Shqiptare” për të ndriçuar gratë
përmes aktiviteteve edukative, sociale dhe bamirëse,ndikoi në zgjerimin e tij, përveç kryeqytetit, me formimin e njëzet degëve në qytete, si:
Pogradec, Leskovik, Peshkopi, M at, Bilisht, Delvinë, Libhovë, Durazzo, Fier, Lushnjë, Berat, Scodra, Përmet, Elbasan, Koritza, Kavajë, Valona,Argjiro
Shoqëria e grave dha një kontribut të çmuar në krijimin e shkrim-leximit të fëmijëve sipas nevojave të vendit. Në vitin 1930 u hap shkolla e parë
sistematike e foshnjave. Dega e Durresit, me ndihmën e autoriteteve lokale, siguroi ambiente për zyrat e shoqërisë dhe shkollat e fëmijëve.Kinemaja
ishte një mundësi e mirë që gratë të njiheshin dhe të zhvillonin me njëra-tjetrën jetën shoqërore.Zëvendëspresidentja Violet Kennedy, duke
përshkruar organizimin dhe funksionimin e degës “Gruaja Shqiptare” në Koricë, theksoi inaugurimin në shkollën Amerikane të “Çapjes së Pazarit”, ku
punimet artizanale në shitje tërhoqën vëmendjen e vizitorëve të huaj. Ndryshe, gratë e Shkodres nuk kanë pranuar të marrin pjesë në mbledhjet e
shoqërisë. Qëndrimi I tyre rrjedh nga ruajtja e zakoneve të vjetra që pengonin lirinë dhe veprimtarinë e gruas në dobi të atdheut. Të shoqëritë
progresive si kudo në fillim u përballën me pengesa dhe polemika, por shumë shpejt Gratë shqiptare e kuptuan qëllimin e vërtetë të shoqërisë. M ë 9
prill 1930, shoqëria e grave zhvilloi mbledhjen e dytë, ku Sekretarja e Përgjithshme Parashqevi Qiriazi prezantoi raportin vjetor të veprimtarisë së
degës Tiranë. Aty renditej: organizimi I tre konferencave me tema edukative për kapitalin gratë në sallën e kinemasë; Shoqëria njoftoi madje
fillimin e kurseve të shkrim-leximit për zonjat që kishin humbur shansin e arsimimit. Ishte individual, mbahej dy herë në javë, pasdite, bazuar në
nevojat e çdo gruaje që dëshironte të mësonte gjuhën amtare.Në shkurt të vitit 1931 shoqëria mori lajmin e hidhur për tërmetin në rajonin e Vlorës.
Nën udhëheqjen e princesesh Sanie Zogu, shoqëria “Gruaja Shqiptare” nisi punën për të ndihmuar të mbijetuarit e fatkeqësisë natyrore. Ajo e
quajti Shoqëria “Gruaja Shqiptare” zgjeroi aktivitetin e saj në nivel ndërkombëtar, me pjesëmarrjen e delegatës nna Pekmezi, në Kongresin e 8-të të
Shoqatës Ndërkombëtare të Grave në
 Vjenë. Synimi I saj ishte të organizonte gratë nga vende të ndryshme të botës dhe t’I ndihmojnë ata të përmirësojnë statusin e tyre social, ekonomik dhe
politik. Kongresi Ndërkombëtar të shoqërive të grave që synonin të siguronin emërimin e një gruaje në Lidhjen e Kombeve dhe përfaqësuesen e tyre në
kongreset Ndërkombëtare të Punës, forcimi I tregtisë ndërkombëtare, zbatimi I plotë I Paktit Kellogg, një lëvizje për të penguar fuqinë ushtarake të të
mësuarit për fëmijët me vullnetin më të mirë ndërkombëtar dhe festimin e Ditës së Paqes. Për më tepër, shoqëria “Gruaja Shqiptare” iu bashkua Shoqatës
Ndërkombëtare të Grave me qendër Në Gjenevë, qëllimi I të cilit ishte krijimi I një lidhjeje të fortë midis grave në mbarë botën për t’I mundësuar ata
permbushjen e dëshirave materiale, mbrojtja morale dhe uniteti I interesave, në mënyrë që gratë të gëzojnë lumturinë dhe mirëqenien e jetes shoqeria
“Gruaja Shqiptare” u përfaqësua edhe në Konferencën e Parë Ballkanike në Athinë, nga nënkryetari I Tiranës. Dega, Emine Toptani. Pjesëmarrja e një
përfaqësuese gruaje së bashku me burrat në delegacionin shqiptar dha një dëshmi e progresit të grave në Shqipëri dhe një garanci për suksesin e misionit të
delegacionit për shkak të rolit të grave në paqe dhe siguri. Një grup gra delegate bënë një apel në fund të Konferencës për mbyllje e bashkëpunimin e
tutje me gratë e të gjitha shteteve ballkanike. Fatkeqësisht, ata kishin vuajtur mizoritë e luftës dhe I kishin parë ato fëmijët, vëllezërit dhe burrat vdesin
në fushat e betejës. Pra, ishte një domosdoshmëri immediate bashkëpunimi mes grave në emër të Bashkimit Ballkanik, për të siguruar një të ardhme
paqeje. Në fillim të viteve 30, veprimtaria e shoqërisë “Gruaja shqiptare” u përball me vështirësi të brendshme organizative dhe disa nga degët ekzistonin
vetëm formalisht. Sipas analizës së Emine Toptanit në Këshillin e Përgjithshëm, shkaku kryesor për zvogëlimi I aktivitetit të shoqërisë së grave ishte
thellimi I krizave ekonomike, zhvillimi I ngadaltë shoqëror, centralizimi I lëvizjes feministe shqiptare dhe kontrolli I saj shtetëror. U formuan të gjitha
degët e shoqërisë nëpër qytete me urdhër të autoriteteve të larta shtetërore. Krerët e tyre u zgjodhën duke marrë parasysh pozitën sociale dhe ekonomike
te grave, jo aftësitë e tyre intelektuale. Për sa I përket përmbajtjes së aktivitetit, ai u fokusua më shumë në bamirësi sesa përmirësimin e arsimimit të
femrave. Përveç kësaj, mungesa e bashkëpunimit mes qendrës dhe disa degëve në qytete të ndryshme shkaktoi funksionin jo të rregullt të këtij të fundit.
Ky fakt I turpëroi elementët demokrato-progresistë që I bënë thirrje shteti, shoqëria shqiptare dhe aktivistet feministe për të rafinuar veprimtarinë e
shoqërisë së grave. Tre vjet pas mbylljes së saj, nisma për riorganizimin e “Gruaja Shqiptare” erdhi nga autoritetet qendrore të cilët kishin nevojë për
mbështetjen e shoqërisë për reformat sociale. Ish-drejtuesit e Këshillit të Përgjithshëm u angazhuan për hartimin e një statuti të ri, I cili iu dërgua për
miratim Kryeministrisë në fillim të vitit 1937. Në bazë të statutit,qëllimi kryesor I shoqërisë ishte përhapja e edukimit tek gratë shqiptare nëpërmjet
kurseve të rregullta dhe lufta kundër analfabetizmit te bijës së shqiptarëve; për të ndihmuar shkollimin e tyre duke ofruar bursë shtetërore në
universitetet jashtë vendit; mbrojnë shëndetin e nënave dhe foshnjave, ofrojnë mbështetje për gratë me aftësi të kufizuara dhe zhvillojnë artizanat
krijues.Në shkurt 1937, nënkryetarja Naxhije Hoxha njoftoi për rihapjen e degës së Argjirokastros që nuk kishte mundesine e përhapjes së arsimit artizanal,
veçanërisht kurset e prerjes dhe qepjes. Ai synonte të mësonte të pasurit dhe të varfërit zonjat rrobaqepëse për shkak të nevojave të qytetit, por nuk
arritën të merrnin fonde nga Prefektura. Presidenti Jalldys Spahija propozoi uljen e kuotizacionit për të mos rrezikuar ekzistencën e kësaj shoqërie.Krerët e
shoqërisë “Gruaja Shqiptare” në qendër dhe në rrethe mbështetën reformën sociale të qeverisë për heqjen e mbulesës së fytyrës. Ata mbanin konferenca
apo diskutime me gra në qytete të ndryshme duke iu drejtuar temes si zakoni I mbulesës së fytyrës dhe pasojat e tij në zhvillimin e grave, si dhe lufta e
tyre për eliminimin e këtij zakoni të trashëguar nga e kaluara. Ata e konsideruan madje detyrë të autoriteteve vendore ndalimin e grave të mbuluara në
vende publike si një veshje që pengonte përparimin e tyre në jetën shoqërore. Edhe burrat që nuk I lejonin gratë të dilnin pa mbulesë të fytyrës duhet të
dënohet për kufizim të lirisë personale. Shoqëria “Gruaja Shqiptare”.

 I dha vetes shembullin e parë kur Nëna M bretëreshë dhe Princesha hodhën vellon dhe vendosën kapele, duke u përpjekur të bindnin zonjat se heqja e
mbulesës së fytyrës nuk e dëmtoi moralin e tyre. Për më tepër, shoqëria mori masa për të penguar pjesëmarrjen e grave të mbuluara në mbledhje dhe
zgjedhjet e ardhshme. Feministja aktivistët përshëndetën miratimin e ligjit për ndalimin e mbulesës së fytyrës, në mars 1937 dhe u zotuan të ndihmojnë
zbatimin e tij.Një detyrë tjetër e rëndësishme e shoqërisë “Gruaja Shqiptare” për emancipimin e femrës ishte organizimi mbarëkombëtar I klases kundër
analfabetizmit në tetor 1937. Në gati tetë muaj, anëtarët, mësuesit dhe përkrahësit e shoqërise u përfshi në mësimin e gjuhës dhe matematikës për vajzat
dhe gratë dhe hapi kurse speciale për rrobaqepësi dhe mirëmbajtjen e shtëpisë. Aty u dalluan dega e Tiranës, Durazzo, Valona, Scodra, Koritza dhe
Argirocastro,e cila bashkëpunoi me mësues të qyteteve të tjera për mbarëvajtjen e kurseve. Por shoqëria “Gruaja Shqiptare” qe kontribuan në fuqizimin e
gruas u detyrua të ndërpresë veprimtarinë e saj për shkak të kushteve politike të krijuara në Shqipërine nën pushtimin e Italisë fashiste.
 KONKLUZIONI
 Levizja feministe shqiptare në vitet 1928-1939 u ndikua nga zhvillimet brenda vendit apo në mbarë
botën, si: ruajtja e zakoneve të vjetra, niveli I ulët arsimor dhe kulturor I grave, ai ekonomik dhe
social.Pabarazitë dhe përpjekjet e shoqërisë së vetme “Gruaja Shqiptare” në qendër dhe rrethe për
t’u anëtarësuar Shoqaten Ndërkombëtare e Grave.Aktivistet feministe në Shqipëri gjatë qeverisjes
monarkike ndanë këndvështrime të ndryshme në lidhje me çështjen e grave.
 Rolin në shoqëri: Grupi I parë synonte integrimin e barabartë të vajzave dhe grave në shoqëri,
ndërsa grupi I dytë synonte të mbrojë dhe zhvillojë një perspektivë femërore dhe të vazhdojë të
përhapë imazhin arkaik dhe aristokratik të gruas.Keto dy pozicione kishin një mospërputhje midis
idealeve liberale për përparimin e grave dhe përpjekjeve feministe që kombinuar me çështjet
sociale nxirrte në pah problemet e familjes, të punës, të të drejtave politike etj. Shoqëria “Gruaja
Shqiptare” dhe degët e saj në shumicën e qyteteve, me mbështetjen e autoriteteve shtetërore, nuk
u kufizuan në pranimin e çështjes së gruas, por morën masa për zhvillimin fizik dhe intelektual të
gruas, ruajtjen e vlerave të personalitetit të tyre dhe përmirësimit të statusit ekonomik dhe social
në familje dhe shoqëri.