Professional Documents
Culture Documents
Xin chào các bạn, rất vui được gặp các bạn ở nội dung phân tích công việc, một hoạt động quan
trọng của quản trị nhân lực hay có thể nói đây là chìa khoá của quản trị nhân lực.
Tôi tên là Phan Thi Thanh Huyền, người chịu trách nhiệm chính cho nội dung phân tích công
việc, ngoài ra trong phần này chúng ta sẽ cùng tham gia buổi thực hành phân tích công việc
Để bắt đầu cho buổi trình bày hôm nay, tôi sẽ giới thiệu các mục tiêu cần đạt sau khi học xong
• Xác định được vai trò, tầm quan trọng của phân tích công việc trong QTNL
• Và cuối cùng, Viết được bản mô tả công việc và bản tiêu chuẩn công việc
Hay nói cách khác, để nắm vững nội dung chương 2 này, các bạn luôn đặt trong đầu 3 câu hỏi
và cố gắng tìm câu trả lời trong quá trình học tập. Câu hỏi đầu tiên: PTCV là gì? Câu hỏi thứ
2: PTCV để làm gì? Và Câu hỏi thứ 3: PTCV làm như thế nào? Cuối cùng, chúng ta sẽ cùng
nhau thực hành bằng cách phân tích một công việc cụ thể.
1
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Cách đây vài năm, tôi có tham gia đào tạo cho một doanh nghiệp ở Nha Trang Khánh Hoà,
Đây là một DN có quy mô lớn, vào thời điểm đó đã đóng góp gần 40% GDP cho toàn tỉnh
Khánh Hoà. Tại khoá đào tạo này, tôi cũng trình bày về PTCV, một vấn đề doanh nghiệp đang
quan tâm và tiến hành triển khai thực hiện tại các đơn vị. Tôi có đặt một câu hỏi với trưởng các
bộ phận: “Anh/Chị phân tích công việc ở phòng ban mình như thế nào?”. Họ trả lời như sau:
“Chúng tôi cứ quan sát nhân viên của mình đang thực hiện những việc gì thì ghi nhận lại và
viết thành mô tả công việc. Chúng tôi cũng đánh giá xem họ có những kỹ năng gì liên quan
đến công việc họ đang làm thì ghi nhận lại và viết thành bản tiêu chuẩn công việc”. Tôi lại đặt
tiếp câu hỏi thứ 2 “ Vậy, Anh/Chị có chắc chắn rằng những hoạt động họ đang làm là liên quan
đến công việc? và những kỹ năng họ đang có là cần thiết và đầy đủ cho công việc?”. Một số
trưởng phòng ấp úng và trả lời “Tôi cũng không biết nữa”. Thật ra, những điều họ đang làm
không phải là phân tích công việc, họ chỉ đang phân tích cá nhân, hay phân tích nhân viên thực
- Phân tích công việc không phải là phân tích cá nhân, phân tích nhân viên
- Và càng không phải là đánh giá kết quả thực hiện công việc.
Phân tích công việc là một tiến trình thu thập và phân tích thông tin một công việc cụ thể. Các
thông tin này bao gồm nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn trong công việc. Ngoài ra, PTCV cần
đề cập đến điều kiện, môi trường làm việc phù hợp để đạt được năng suất cao cũng như đảm
bảo an toàn lao động. Một bảng phân tích công việc đầy đủ cần ghi rõ các tiêu chuẩn đánh giá
2
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
chất lượng hoàn thành công việc. Quá trình phân tích công việc cũng đòi hỏi phải xác định
đúng các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm nhân viên cần có để hoàn thành tốt công việc.
Chúng ta có thể thấy, sản phẩm từ phân tích công việc là bảng mô tả công việc và bảng tiêu
chuẩn công việc. Nội dung chi tiết trong từng bảng sẽ được chúng ta thảo luận ở phần thực
Như vậy, chúng ta vừa trả lời xong câu hỏi thứ 1: PTCV là gì? Giờ chúng ta sẽ sang câu hỏi
Đọc vào nội dung phân tích công việc, trước tiên ta có thể xác định được tiêu chuẩn cần tuyển
cho các vị trí trống trong công ty. Ví dụ, để tuyển nhân viên bán hàng, ta cần đọc bản tiêu chuẩn
công việc bán hàng. Qua đó, ta xác định được các kỹ năng cần tuyển như: giao tiếp tốt, sẵn
sàng đi công tác xa, năng động và có tinh thần cầu tiến …v.v…
PTCV cũng giúp ta xây dựng các chương trình đào tạo đúng địa chỉ. Cụ thể hơn, dựa trên tiêu
chuẩn thực hiện công việc, đối chiếu với nhân viên đang thực hiện công việc, nhà quản lý có
thể phát hiện ra nhân viên còn thiếu những kỹ năng, tố chất gì, qua đó họ sẽ xác định nhu cầu
đào tạo và trình cho bộ phận nhân lực để tiến hành xây dựng chương trình đạo tạo
Ngoài ra, căn cứ vào phân tích công việc, tổ chức có thể xây dựng các tiêu chí đánh giá hiệu
quả công việc của nhân viên, từ đó có những hình thức khen thưởng phù hợp và công bằng.
Phần này sẽ được trình bày chi tiết trong chương đánh giá hiệu quả công việc nhân viên.
Khi phân tích công việc, ta cũng đã xác định điều kiện làm việc cần thiết để hoàn thành tốt
công việc. Đối chiếu với điều kiện làm việc hiện nay, công ty sẽ cân nhắc và cố gắng cải thiện
3
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Phân tích công việc cũng làm cho định giá công việc được chính xác hơn, xác định được mức
lương cạnh tranh hơn, tránh cào bằng và khuyến khích người lao động không ngừng học hỏi,
nâng cao tay nghề, doanh nghiệp có thể giữ chân nhân viên tốt hơn.
Đầu tiên là cần có chuyên gia vì họ sẽ nắm vững các bước cần tiến hành khi phân tích công
việc. Sử dụng chuyên gia bên ngoài, giúp doanh nghiệp, đạt được lợi thế cạnh tranh, khi sử
dụng lao động, nhờ kinh nghiệm tư vấn nhiều doanh nghiệp khác nhau. Chuyên gia bên trong
là những người hiểu rõ về đặc điểm doanh nghiệp đồng thời quá trình phân tích sẽ theo sát
Bên thứ 2 tham gia vào phân tích công việc là Người thực hiện công việc, họ có trách nhiệm
cung cấp thông tin về công việc, mô tả những hoạt động cần làm khi thực hiện công việc và
Cuối cùng, người quản lý trực tiếp có trách nhiệm kiểm chứng thông tin của người thực hiện
công việc cung cấp, đồng thời bổ sung thêm những thông tin còn thiếu. Ngoài ra, họ cũng có
thể đưa ra những đề xuất về phân công công việc hợp lý, khoa học hơn để các chuyên gia tham
khảo và cân nhắc thay đổi nội dung mô tả công việc hoặc tiêu chuẩn thực hiện công việc nếu
Ta có thể xem chi tiết vai trò của từng bên tham gia phân tích công việc qua sơ đồ ví dụ sau.
Theo sơ đồ này, các chuyên gia sẽ tiến hành quan sát, xem xét các công việc cần phân tích
Quản lý trực tiếp và nhân viên giữ vai trò cung cấp thông tin bằng cách điền vào bản câu hỏi,
hay liệt kê các hoạt động liên quan đến công việc.
4
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Sau đó, chuyên gia nhân lực sẽ tiến hành phân tích công việc và đưa ra sản phẩm là bảng mô
Cuối cùng, quản lý trực tiếp và nhân viên sẽ xem xét 2 bảng này và phản hồi ý kiến để điều
Các bạn thân mến, chúng ta vừa kết thúc phần I của chương 2- Phân tích công việc. Hẹn gặp
lại các bạn ở phần II của chương. Xin chào tạm biệt.
5
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ở phần 2 này, chúng ta chủ yếu tập trung trả lời câu hỏi PTCV làm như thế nào?
Nhìn vào sơ đồ, các bạn có thể thấy được tiến trình PTCV diễn ra như thế nào.
Theo tiến trình này, đầu tiên chúng ta cần hiểu rõ nhu cầu phân tích công việc. Nhu cầu này có
thể là để doanh nghiệp tuyển đúng người, đúng việc, để quản lý trực tiếp đánh giá chính xác
nhu cầu đào tạo, hay để ban giám đốc có chính sách trả lương công bằng, giúp cải tiến chính
Tiếp theo, dựa trên nhu cầu PTCV, chúng ta tiến hành xác định công việc cần phân tích. Trong
doanh nghiệp, công việc được xác định dựa trên sơ đồ tổ chức, sơ đồ quan hệ và dòng công
việc. Sơ đồ tổ chức xác định các công việc trong bộ phận, phòng ban của công ty, đồng thời
thể hiện mối quan hệ giữa các công việc trong tổ chức. Đối với dòng công việc, khi xem xét
chúng ta có thể thấy được điểm bắt đầu và kết quả sau cùng của công việc để xác định lượng
công việc trong công ty cũng như mối liên quan giữa các công việc khi phân tích và mô tả.
Bước 3 có thể coi là bước quan trọng, quyết định sự thành công của PTCV- bước thu thập
thông tin. Các thông tin bao gồm thông tin có sẵn (thứ cấp) và thông tin qua khảo sát (sơ cấp).
1
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Thông tin có sẵn (thứ cấp) liên quan đến tài liệu hiện có của doanh nghiệp bao gồm:
- Sơ đồ tổ chức
- Bản mô tả và tiêu chuẩn công việc của ngành hoặc của doanh nghiệp hiện có.
Tuy nhiên, sử dụng thông tin thứ cấp, đặc biệt là thông tin phân tích công việc cũ có thể gặp
bất lợi vì thông tin đã lạc hậu, không được cập nhật mới, hoặc không còn phù hợp với xu hướng
phát triển của doanh nghiệp. Vì vậy, công ty cần thu thập thông tin sơ cấp.
Thông tin sơ cấp được thu thập từ người quản lý trực tiếp và người thực hiện công việc. Thông
- Vai trò của công việc và người thực hiện công việc
- Các chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn quan trọng trong công việc
- Các tiêu chuẩn cần đạt được khi thực hiện công việc
- Điều kiện làm việc bao gồm máy móc, trang thiết bị, phương tiện trợ giúp, không gian
làm việc.
- Kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và hành vi cần thiết của người thực hiện công việc
2
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Nói về các phương pháp thu thập thông tin sơ cấp, PTCV chủ yếu đề cập đến 4 cách: quan sát,
phỏng vấn, bản câu hỏi khảo sát và nhật ký công việc
Về phương pháp quan sát: - có thể hiểu đơn giản là người phân tích sẽ quan sát quá trình thực
hiện công việc của nhân viên, ghi nhận đầy đủ nhiệm vụ, trách nhiệm, mức độ phức tạp và
thường xuyên của các hoạt động, đồng thời xem xét điều kiện làm việc.
Ưu điểm của phương pháp này là người phân tích quan sát và trực tiếp lấy thông tin nên hạn
chế sự chủ ý cung cấp thông tin sai lệch từ người thực hiện công việc.
Phương pháp này khi áp dụng cũng gặp nhiều hạn chế. Người phân tích không chỉ mất nhiều
thời gian để quan sát một công việc mà còn phải tuân thủ lịch làm việc nếu muốn thu thập đầy
đủ thông tin. Số lượng công việc quan sát không thể nhiều và khó áp dụng cho những công
Phỏng vấn để thu thập thông tin là một phương pháp nói chuyện trực tiếp với nhân viên hoặc
người quản lý về công việc. Riêng những công việc có nhiều nhân viên cùng làm thì chuyên
gia có thể sử dụng phỏng vấn nhóm để tránh làm mất nhiều thời gian. Các câu hỏi thường được
chuẩn bị trước để tránh trùng lắp, dễ ghi chép và tiết kiệm thời gian.
Ưu điểm của phỏng vấn là nhanh thu thập thông tin và thời gian phỏng vấn linh hoạt, không
phụ thuộc vào lịch trình công việc cần phân tích. Phương pháp này phù hợp với công việc trí
óc, sáng tạo hay có chu kỳ thực hiện kéo dài. Tuy nhiên, phương pháp này khá tốn kém, thông
tin dễ bị sai lệch theo chủ ý của người được phỏng vấn, như làm ít nói nhiều vì sợ đánh giá
kém hay làm nhiều nói ít vì sợ chia sẻ thông tin. Khi áp dụng phương pháp phỏng vấn, cần
chuẩn bị bản câu hỏi kỹ lưỡng để tránh mất thời gian và thiếu thông tin công việc.
3
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ngoài ra, các chuyên gia phân tích có thể sử dụng bảng câu hỏi khảo sát. Bảng này bao gồm
những nội dung liên quan đến công việc. Câu hỏi có thể dưới dạng lựa chọn những việc cần
làm hay kỹ năng cần thiết, hoặc tần suất lập lại của các hoạt động, nhiệm vụ. Cũng có khi, bản
câu hỏi là những câu hỏi mở như “Anh/Chị hãy mô tả những nhiệm vụ chính khi thực hiện
công việc”, hay câu hỏi dạng thang đo với các mức từ thấp đến cao như “áp lực công việc: 1-
Ưu điểm của bản câu hỏi là có thể thu thập thông tin từ nhiều người, rút ngắn thời gian. Tuy
nhiên, nhà phân tích sẽ mất rất nhiều thời gian xây dựng bản câu hỏi và có thể tỉ lệ người phản
hồi thấp. Đối với các câu hỏi mở, người trả lời có thể gặp khó khăn khi diễn đạt nội dung công
Cuối cùng, nhật ký công việc là phương pháp thu thập thông tin bằng cách gửi cho nhân viên
hoặc người giám sát một cuốn sổ hoặc một máy ghi chép điện tử để viết nhật ký những việc
diễn ra hằng ngày. Nhật ký cũng ghi chép thời gian tiêu hao khi thực hiện các nhiệm vụ. Phương
pháp này thích hợp với những công việc có tính chất sự vụ như chăm sóc khách hàng, y tá trực.
Ưu điểm của phương pháp giúp thu thập thông tin khi có sự việc bất thường xảy ra nhưng nhiều
khi người thực hiện không thể ghi nhận ngay mà đến hết giờ làm việc mới ghi chép. Do vậy,
phương pháp này phụ thuộc vào trí nhớ nhân viên và có thể bị sai lệch theo ý muốn chủ quan
Các bạn thân mến, tôi vừa tình bày tóm tắt các phương pháp thu thập thông tin như quan sát,
phỏng vấn, bản câu hỏi khảo sát và nhật ký công việc. Ngoài các phương pháp nêu trên, ta còn
có thể bắt gặp những phương pháp ít phổ biến khác như ghi tình tiết quan trọng, bản đánh dấu
4
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
(checklist) hay hội nghị. Vậy theo các bạn, ta nên áp dụng phương pháp nào để thu thập thông
Câu trả lời là “tuỳ”. Tuỳ vào mức độ chính xác và chi tiết của thông tin cần thu thập, tuỳ vào
loại hình công việc và khả năng tài chính của doanh nghiệp mà ta có thể sử dụng một hoặc kết
hợp các phương pháp thu thập thông tin khác nhau. Ví dụ, công việc sản xuất dây chuyền có
thể thu thập thông tin bằng quan sát, nhưng công việc nghiên cứu thì phỏng vấn là phù hợp
hơn.
Bước cuối cùng trong tiến trình phân tích công việc là xây dựng bảng mô tả công việc và bảng
tiêu chuẩn công việc. Nội dung này sẽ được tôi trình bày chi tiết ở phần III của chương thông
qua bài thực hành phân tích công việc bán hàng. Các bạn nhớ tìm hiểu thông tin về công việc
bán hàng để chúng ta cùng nhau phân tích trong bài tiếp theo.
5
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Xin chào các bạn, hôm nay chúng ta sẽ cũng nhau thực hành phân tích công việc bán hàng sau
khi các bạn đã tìm hiểu lý thuyết phân tích công việc ở phần I và II của chương. Tôi xin phép
được giới thiệu các bạn sinh viên sẽ tham gia buổi thực hành cùng chúng ta: bạn Bùi Như
Như các bạn đã biết, kết quả phân tích công việc là bảng mô tả công việc và bảng tiêu chuẩn
công việc .
Bảng mô tả công việc nêu rõ nhiệm vụ cần hoàn thành, điều kiện làm việc và một số thông tin
tùy theo đặc thù công việc. Trong doanh nghiệp, hình thức bản mô tả công việc thường thống
nhất dù nội dung công việc khác nhau. Nhà phân tích có thể diễn tả nội dung công việc dưới
dạng đoạn văn mô tả hoặc chia nhỏ thành các gạch đầu dòng liệt kê từng nhiệm vụ.
Bản tiêu chuẩn công việc nêu rõ các thông tin liên quan đến kiến thức, kinh nghiệm, đặc điểm
cá nhân cần có để thực hiện công việc. Riêng công việc ở các công ty đa quốc gia, bản tiêu
chuẩn còn nêu rõ ngôn ngữ, đặc trưng văn hóa và pháp lý cần nắm vững.
Bây giờ chúng ta cùng nhau phân tích công việc bán hàng tại công ty mỹ phẩm H&T với phần
mở đầu trình bày cách thực hành PTCV của bạn Quỳnh
1
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Quỳnh: - Chào các bạn, tôi tên Bùi Như Quỳnh là cựu sinh viên của trường ĐH Mở TP.HCM.
Hôm nay, tôi và 2 người bạn của tôi là Nguyên và Hằng rất vui khi được cùng các bạn thực
- Theo bài tập tình huống của giảng viên, chúng ta sẽ tiến hành phân tích công việc của một
nhân viên bán hàng tại Cửa hàng trang sức H & T.
Vậy quy trình phân tích công việc bán hàng diễn ra như thế nào? Muốn biết được điều này,
chúng ta cần xem lại phần lý thuyết đã trình bày ở phần II. Sau khi các bạn đã xác định được
nhu cầu phân tích công việc và công việc cần phân tích thì bước tiếp theo là thu thập thông tin
Thông tin thứ cấp: sơ đồ tổ chức của cửa hàng trang sức H&T, sơ đồ quan hệ công việc
bán hàng
Thông tin sơ cấp: phỏng vấn nhân viên phòng nhân sự, nhân viên bán hàng và quản lý
trực tiếp
Bây giờ, chúng ta hãy cùng nhau xem một đoạn phỏng vấn diễn ra giữa chuyên viên nhân sự
1. Chào bạn, bạn có thể giới thiệu đôi nét về bản thân được không?
Hằng: - Tôi tên Nguyễn Thu Hằng, hiện tại tôi đang sống và làm việc ở TP.HCM, tôi là nhân
2. Nhiệm vụ của bạn hàng ngày tại cửa hàng là gì? (Quỳnh)
2
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Hằng: Là một nhân viên bán hàng nên công việc hàng ngày của tôi là:
- Trưng bày, quản lý và theo dõi hàng hóa tại quầy được giao.
- Phát triển và duy trì mối quan hệ tốt với khách hàng.
- Báo cáo kết quả kinh doanh cho quản lý trực tiếp
3. Theo bạn thì công việc bán hàng đòi hỏi người nhân viên cần có những tiêu chuẩn nào?
Hằng: - Theo tôi thì với một nhân viên bán hàng, điều quan trọng đầu tiên là phải có kỹ năng
giao tiếp tốt, luôn vui vẻ và biết cách làm cho khách hàng hài lòng.
Ngoài ra thì cần có ngoại hình ưa nhìn, giọng nói dễ nghe, có kinh nghiệm 3-6 tháng trong việc
bán hàng trước đó, phải có tính trung thực và trách nhiệm trong công việc.
Còn về trình độ thì phải tốt nghiệp THPT trở lên, có kỹ năng bán hàng và marketing tốt.
Quỳnh: Thưa các bạn vừa rồi là đoạn phỏng vấn giữa nhân viên phòng nhân sự và một nhân
viên bán hàng, sau đây chúng ta cùng theo dõi đoạn phỏng vấn giữa nhân viên nhân sự và nhân
1. Chào Anh/Chị, theo Anh/Chị thì một nhân viên bán hàng cần có các tiêu chuẩn gì?
Nguyên: Do hàng ngày tôi phải giám sát và theo dõi tình hình bán hàng của các nhân viên nên
theo tôi, một nhân viên bán hàng cần có các tiêu chuẩn sau:
Về trình độ học vấn và chuyên môn : cần tốt nghiệp THPT trở lên, có kỹ năng bán
3
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TRỰC TUYẾN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Về ngoại hình: nữ cao từ 1m57 trở lên, nam cao từ 1m65 trở lên, bề ngoài ưa nhìn,
Về Kỹ năng và phẩm chất: giao tiếp tốt, vui vẻ, hòa đồng, trung thực và có trách
2. Trách nhiệm của một nhân viên bán hàng là gì? (Quỳnh)
Nguyên: Trách nhiệm hàng ngày của họ là: tư vấn và bán các sản phẩm trang sức, bảo quản
tài sản được giao (các mặt hàng trang sức, tủ trưng bày, máy vi tính, tiền bán hàng trong ca làm
việc,…), bàn giao sổ sách, chứng từ có liên quan khi hết ca làm. Lập báo cáo kết quả hoạt động
Quỳnh: Do thời gian có hạn nên chỉ có thể phỏng vấn qua một vài câu hỏi đặc trưng cho công
Thông qua cuộc phỏng vấn, chúng ta có thể phân tích công việc bán hàng và xây dựng được 2
bản:
Có thể tham khảo Bản mô tả công việc và Bản tiêu chuẩn công việc kèm theo.
Giảng viên: Như vậy là chúng ta đã thực hành xong phần Phân tích công việc với cuộc phỏng
vấn thực hành giữa các bạn sinh viên tại cửa hàng trang sức H&T. Xin chào các bạn, hẹn gặp
lại.