0ҥFKÿLӋQWӱ

CHÖÔNG 2: TRANSISTOR HAI LÔÙP TIEÁP GIAÙP - BJT

2.1 Giôùi thieäu

2.2 Doøng chaûy trong BJT
2.3 Khueách ñaïi doøng trong BJT
2.4 Giaûi tích maïch BJT baèng ñoà thò
2.5 Tính toaùn coâng suaát
2.6 Tuï Bypass voâ haïn
2.7 Tuï gheùp voâ haïn
2.8 Maïch Emitter Follower
2.9 Môû roäng

“We make a living by what we get, we make a life by what we give”.

- Winston Churchill, Sir (1874-1965)

http://www.khvt.com
Chöông 2 1
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.1 Giôùi thieäu

x 1948: Transistor ñaàu tieân (Bell Lab)
x Caùc loaïi transistor (TST): BJT, FET
x BJT: Bipolar Junction Transistor: Transistor hai lôùp tieáp giaùp

2.2 Doøng chaûy trong BJT

x Caáu taïo vaø kyù hieäu x Doøng chaûy trong BJT
EB: Phaân cöïc thuaän
CB: Phaân cöïc nghòch

IC DI E  I CBO
IE I B  IC

Ÿ IB (1  D ) I E  I CBO
§1  D · I CBO
IB ¨ I
¸ C 
© D ¹ D
D
Ñaët: E
1D

Löu yù: Caáu hình B chung (CB – Common Base configuration)

http://www.khvt.com
Chöông 2 2
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.2.1 Moái noái Emitter – Base (EB)

Xem moái noái EB nhö moät Diode phaân cöc thuaän hoaït ñoäng ñoäc laäp (iD = iE; vD = vEB)
x DCLL vaø Ñaëc tuyeán EB

1 V
DCLL: i E  v EB  EE
Re Re

x Maïch töông ñöông ñôn giaûn

vE = VEBQ = VJ (0.7V: Silicon;
0.2V: Germanium)
rd = 0
V EE  V EBQ
I EQ
Re

http://www.khvt.com
Chöông 2 3
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.2.2 Moái noái Collector – Base (CB)

Töø quan heä: I C DI E  I CBO , maïch töông ñöông cuûa moái noái CB:

E IE IC C E IE IC C

VEBQ
DIE ICBO VEBQ DIE
Diode lyù
töôûng
IB IB
B B

VÍ du 1ï: Cho maïch ñieän nhö hình veõ: D | 1, ICBO | 0; VEE = 2V; Re = 1k; VCC = 50V; Rc
= 20k; vi = 1sinZt. Tính iE vaø vCB.
Re E
1
C
3

V EE  vi  V EBQ
B iE 1.3  1.0 sin Zt (mA)
2

Rc
Re
vi VEE VCC
vCB VCC  Rc iC VCC  Rc i E
iE E C iC
V EE  V EBQ Rc
Re Rc
vCB VCC  Rc  vi
VEBQ
Re Re
vi
vCB 24  20 sin Zt (V)
B
VEE VCC Heä soá khueách ñaïi tín hieäu xoay chieàu: Av = 20

http://www.khvt.com
Chöông 2 4
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.3 Khueách ñaïi doøng trong BJT

D
Quan heä giöõa iC vaø iB (boû qua ICBO): iC | E u iB vôùi E
1D
Heä soá khueách ñaïi tín hieäu nhoû: 'iC E u 'iB  'E u iB
'iC 'E
Suy ra: E iB h fe
'iB 'iB
Xem gaàn ñuùng: h fe | E { hFE
Löu yù: E cuûa caùc TST cuøng loaïi coù theå thay ñoåi nhieàu theo töøng TST.
Ví du 2ï: Cho maïch ñieän nhö hình veõ. Xaùc ñònh heä soá khueách ñaïi doøng tín hieäu nhoû.
9 Caáu hình E chung (CE – Common Emitter configuration)
9 Transistor npn

iB C VBB  vi  VBEQ
1 iC x Ngoõ vaøo: iB I BQ  ib
2
3 Rc Rb
B
Rb E VBB  VBEQ vi
vôùi: I BQ vaø ib
vi Rb Rb
VCC
x Ngoõ ra: iC | E u i B E u ( I BQ  ib ) I CQ  ic
VBB
ic
Heä soá khueách ñaïi doøng tín hieäu nhoû: Ai E
ib
http://www.khvt.com
Chöông 2 5
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

Ñaëc tuyeán VA ngoõ ra caáu hình E chung

x Vuøng baõo hoøa: vCE d VCEsat
Quan heä giöõa iC vaø iB laø khoâng tuyeán tính
x Vuøng chuû ñoäng: VCEsat d vCE d BVCEO
Quan heä tuyeán tính:
E
iC E u iB  I CBO
D
Giôùi haïn doøng: IC-cutoff d iC d ICmax

Ví duï 3: VCC = 10V, Rb = 10K, Rc = 1K. TST: E = 100, VBE = 0.7V, VCEsat = 0.1V. Tìm
ñieàu kieän laøm vieäc (IC vaø VCE) cuûa TST khi: a) VBB = 1.5V b) VBB = 10.7V
V BB  V BE
IB ; VCE VCC  I C Rc
Rb
2
3 Rb
1
Rc a) IB = 0.08mA; IC = EIB = 8mA
VCE = 2V: TST hoaït ñoäng trong vuøng tích cöïc.
VBB b) IB = 1mA; Giaû söû IC = EIB = 100mA Ÿ VCE = -90 !!!
VCC
TST hoaït ñoäng trong vuøng baõo hoøa: VCE = VCEsat = 0.1
VCC  VCE 10  0.1
IC 9.9mA
Rc 1K

http://www.khvt.com
Chöông 2 6
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

Maïch töông ñöông

ic
1
C
hfeib +
R0 vce
_
1
E

2.4 Giaûi tích maïch BJT baèng ñoà thò

Maïch khueách ñaïi cô baûn
Maïng phaân cöïc
RL
R2 RL

B 1
1 R2 2 VCC
2 VCC 3

1
3 ii
ii VCC
1
B Rb Rb
œ
Re
R1 Re
R1
VBB VBB

http://www.khvt.com
Chöông 2 7
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ
x Maïng phaân cöïc (Maïch töông ñöông Thevenin):
R1 Rb
V BB VCC Thieát keá: R1
R1  R2 1  V BB / VCC
R1 R2 VCC
Rb R2 Rb
R1  R2 V BB
x Hoaït ñoäng cuûa maïch khueách ñaïi (DC)
9 Ngoõ ra:
VCC vCE  iC R L  i E Re
Vôùi iC = DiE | iE, suy ra: VCC vCE  iC ( R L  Re ) : DCLL
9 Ngoõ vaøo:
V BB  i B Rb v BE  i E Re
V BB  v BE V BB  v BE
Boû qua ICBO: iB = (1-D)iE, suy ra: i E
Re  (1  D ) Rb 1
Re  Rb
1 E
Ñeå loaïi boû söï thay ñoåi cuûa iE do E thay ñoåi, choïn Re >> Rb/(1+E).
9 Tónh ñieåm Q (ICQ, VCEQ):
V BB  V BEQ § R ·
I CQ | I EQ ; VCEQ VCC  (V BB  0.7)¨¨1  L ¸¸
Re © Re ¹

http://www.khvt.com
Chöông 2 8
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ
x Giaûi tích baèng ñoà thò

9 Tín hieäu nhoû: ic iC  I CQ vaø: v ce vCE  VCEQ

9 Quan heä pha: ib taêng, ic, ie taêng, vce giaûm
9 Ñieáu kieän ñeå iC coù theå dao ñoäng cöïc ñaïi (max swing): (Giaû söû VCEsat = 0 vaø
IC-cutoff = 0)
VCC / 2
I CQ
R L  Re
VCEQ VCC / 2

http://www.khvt.com
Chöông 2 9
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ
Ví duï 4: Tìm Q ñeå coù max swing:

1 +9V DCLL: 9 | VCEQ  I CQ (1000  200)

R2 RL
1k VCC / 2
Max swing: ICEQ = = 3.75 mA
E = 100
R L  Re
VCEQ = VCC / 2 = 4.5 V
R1 Re
200

Ví duï 5: Tìm R1 vaø R2 trong ví duï 4 ñeå ñaït ñöôïc Max Swing

1 +9V
VBQ = VBE + VEQ = VBE + IEQ u Re | VBE + ICQ u Re
RL 1
1k
Choïn Re >> Rb/(1+E), thöôøng choïn: Rb Re (1  E ) = 2K
Rb 10
E = 100 VBB = VRb + VBQ = IBQRb + VBQ | (ICQ/E)(0.1ERe) + VBE + ICQRe
Re
VBB = VBE + ICQ(1.1Re) = 0.7 + (3.75E-3)(1.1)(200) = 1.525 V
200
VBB Rb
Suy ra: R1 = 2.4K
1  V BB / VCC
V
R2 Rb CC = 11.8K
V BB

http://www.khvt.com
Chöông 2 10
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.5 Tính toaùn coâng suaát

x Coâng thöùc toång quaùt:
1T 1T
P ³ V (t ) I (t )dt P ³ (Vav  v (t ))( I av  i (t ))dt
T0 T0
V(t) = Vav + v(t) 1T
I(t) = Iav + i(t) P Vav I av  ³ v (t )i (t )dt
T0
Trong ñoù:Vav, Iav: Giaù trò trung bình
v(t), i(t): Thaønh phaàn thay ñoåi
theo thôøi gian coù trung bình baèng 0.

x Coâng suaát trung bình tieâu taùn treân taûi (Coâng suaát xoay chieàu)
1T 2 MaxSwing: max(Icm) = ICQ =
VCC
PL,ac ³ ic R L dt
T0 2( R L  R e )
2
Giaû söû ic laø tín hieäu sin: ic = IcmsinZt VCC RL
2 Suy ra: max(PL,ac) =
PL,ac
I cm RL 8( R L  Re ) 2
2 Ñeå cöïc ñaïi hoùa coâng suaát tieâu taùn treân taûi:
Choïn RL >> Re
2
VCC
Suy ra: max(PL,ac) |
8R L

http://www.khvt.com
Chöông 2 11
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

x Coâng suaát nguoàn cung caáp trung bình

1T 1T VCC
PCC ³ VCC iC dt ³ VCC ( I CQ  ic )dt Max Swing: ICQ =
T0 T0 2( R L  R e )
2
VCC
Suy ra: PCC =
PCC VCC I CQ 2( R L  R e )
2
VCC
Vôùi RL >> Re: PCC |
2 RL
x Coâng suaát trung bình treân Transistor

1T 1T 1T 1T 2
PC ³ vCE iC dt ³ >VCC  ( RL  Re )iC @iC dt ³ VCC iC dt  ( R L  Re ) ³ iC dt
T0 T0 T0 T0

PC PCC  PL  PE : “Baûo toaøn naêng löôïng”

2
1T 2 1T 2 2 I cm
Khai trieån: ³ iC dt ³ I CQ  I cm sin Z t dt I CQ 
T0 T0 2
2
2 I cm
Suy ra: PC PCC  ( R L  Re ) I CQ  ( R L  Re )
2
TST tieâu thuï coâng suaát cöïc ñaïi khi khoâng coù tín hieäu:

http://www.khvt.com
Chöông 2 12
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ
2
max(PC) = PCC  R L  Re I CQ
2 2
VCC VCC
Max Swing: max(PC) = |
4( R L  R e ) 4 R L
x Hieäu suaát
PL,ac
9 Hieäu suaát: K
PCC
2
I cm RL / 2
Max Swing: K
2
VCC / 2 RL
VCC
Hieäu suaát cöïc ñaïi khi Icm cöïc ñaïi: max(Icm) = ICQ | (Giaû söû RL >> Re)
2 RL
2
VCC / 8R L
Suy ra: max(K) = 0.25
2
VCC / 2 RL
9 Tyû soá coâng suaát tieâu taùn TST cöïc ñaïi treân coâng suaát taûi xoay chieàu cöïc ñaïi:
(Thieát keá: Choïn TST coù chæ soá coâng suaát tieâu taùn cöïc ñaïi thích hôïp)
2
max( PC ) VCC / 4RL
| 2 2:
max( PL,ac ) VCC / 8R L

http://www.khvt.com
Chöông 2 13
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.6 Tuï Bypass voâ haïn

Re: + Taïo doøng phaân cöïc ICQ vaø taêng ñoä oån ñònh phaân cöïc (C3).
_ Giaûm hieäu suaát; Giaûm heä soá khueách ñaïi ñoái vôùi tín hieäu nhoû xoay chieàu (C4)
Ÿ Söû duïng tuï bypass (Giaû söû Ceov, ñoái vôùi tín hieäu xoay chieàu: ZC = 1/(jCZ) o 0)

DCLL: R DC R L  Re
RL
1 V
iB iC IC  VCE  CC
VCC R DC R DC
ii Rb
iE ACLL: v ce  R L ic
Re
Rac RL
Ce
1
VBB Ÿ ic  v ce (Goác toïa ñoä Q)
Rac

“Destiny is what we make”.

- Anonymous

http://www.khvt.com
Chöông 2 14
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ
Max Swing: Q trung ñieåm ACLL
Ÿ VCEQ I CQ Rac
Thay vaøo DCLL:
1 VCC
I CQ  I CQ Rac 
R DC R DC
VCC
Ÿ I CQ
R DC  Rac
VCC
VCEQ
1  R DC / Rac
2.7 Tuï gheùp (coupling capacitor) voâ haïn
Tuï gheùp: Ngaên doøng DC qua taûi.
VCC
DCLL: RDC = Re + Rc

1
ACLL: Rac = Rc // RL Rc
Cc
VCC
Max Swing: I CQ
R DC  Rac iB iC iL
VCC ii iE
VCEQ Rb RL

1  R DC / Rac VBB
Re Ce
Rc
Doøng qua taûi (AC): i L ic
R L  Rc
http://www.khvt.com
Chöông 2 15
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.8 Maïch Emitter Follower

VCC

VCC

R2 vB = vBE + vE
Xem vBE | VBE = 0.7
Cb Cb
vi = vb | ve: “Follower”
vi Rb
vi
R1 Re Re

vE vE
VBB

a) Maïch Emitter Follower b) Maïch töông ñöông

VCC DCLL: RDC = Re

Cb
ACLL: Rac = Re // RL
Ce
vi Rb

Re RL vL
VBB

c) Maïch Emitter Follower vôùi taûi AC

http://www.khvt.com
Chöông 2 16
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.9 Môû roäng

2.9.1 Maïch phaân cöïc Base – Injection
Xeùt maïch Emitter Follower vôùi maïch phaân cöïc Base – Injection sau:
VCC
x Tính toaùn maïch phaân cöïc:
Ngoõ vaøo: VCC = VR2 + VBEQ + VRe
R2
VCC | R2(ICQ/E) + VBEQ + ReICQ
Cb VCC  V BEQ
I CQ
Ce R e  R2 / E
vi
Ngoõ ra: VCEQ = VCC - ReICQ
Re
RL vL x Thieát keá maïch phaân cöïc:
Choïn tónh ñieåm Q
VCC  V BEQ  Re I CQ
Tính R2 =
I CQ / E

http://www.khvt.com
Chöông 2 17
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 0ҥFKÿLӋQWӱ

2.9.2 Nguoàn cuûa maïch khueách ñaïi

Coù theå thay ñoåi ñieän aùp nguoàn cung caáp cho maïch khueách ñaïi ñeå thay ñoåi möùc DC
cuûa ngoõ ra (Vaãn baûo ñaûm TST phaân cöïc ñuùng).
Ví duï 6: Xeùt maïch CE sau
+VCC DCLL: RDC = Rc + Re
1 VCC  V EE
R2 Rc
IC  VCE 
R DC R DC
Cb
ACLL: Rac = Rc + Re
Vôùi tín hieäu ac, caùc nguoàn moät chieàu
vi vo (VCC, VEE) ngaén maïch: Phaân tích nhö
caùc phaàn tröôùc.
R1 Re
Ví duï: Choïn RCICQ = VCC
Möùc DC ngoõ ra: v0-DC = 0 (Khoâng caàn
duøng tuï coupling ngoõ ra)
-VEE

http://www.khvt.com
Chöông 2 18
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt