"Mały Książę", czyli między baśnią a powiastką

filozoficzną

Podczas lekcji uczniowie utrwalają wiedzę z zakresu rodzajów literackich. Zastanawiają się
nad przynależnością gatunkową "Małego Księcia". Wskazują występujące w utworze cechy
baśni i powiastki filozoficznej.

"Mały Książę", czyli między baśnią a powiastką filozoficzną

"Mały Książę", czyli między baśnią a powiastką
filozoficzną

Mały Książę, czyli między baśnią a powiastką

filozoficzną

1. Cele lekcji

a) Wiadomości
Uczeń:

utrwala wiadomości z zakresu elementów świata przedstawionego Małego Księcia,

podaje informacje dotyczących życia i twórczości Antoine’a de Saint- Exupéry’ego,
zna definicje gatunku i rodzaju literackiego.

b) Umiejętności
Uczeń potrafi:

wskazać i nazwać elementy trzech rodzajów literackich, takie jak: podmiot literacki,
budowa świata przedstawionego, budowa językowo‐stylistyczna,
określić przynależność gatunkową Małego Księcia,
wskazać występujące w utworze cechy baśni i powiastki filozoficznej,
sformułować własne wnioski.

2. Metoda i forma pracy

Praca indywidualna, analiza tekstu Małego Księcia, nauczanie sytuacyjne, pogadanka.

3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze powieści Mały Książę Antoine de Saint- Exupéry’ego, karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza
 1. Lekcję rozpoczyna sprawdzenie pracy domowej: opisu planety B12. Nauczyciel
w krótkiej pogadance wyjaśnia symbolikę planety Małego Księcia.
2. Następnie proponuje przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji:
Udowodnij, że w przypadku Saint- Exupéry’ego trudno rozdzielić biografię od
pisarstwa, a życie i twórczość łączą się nierozerwalnie,
„Dzieci! strzeżcie się baobabów!” – Jak rozumiecie myśl Małego Księcia zapisaną
przez narratora?
Co symbolizują baobaby?
Jak można się przed nimi uchronić?
Jak rozumiesz stwierdzenie, że zwalczanie baobabów to „kwestia dyscypliny”?
3. Proponuje zapisanie notatki (w oparciu o kartę pracy ucznia): Baobaby – to symbol zła
tkwiącego w człowieku, jego wad, takich jak brak kultury, lenistwo, złośliwość, z którymi
należy walczyć, a dzięki systematycznej pracy nad sobą można je pokonać.
4. Następnie nauczyciel zapisuje temat zajęć na tablicy i wyjaśnia jego znaczenie oraz cel
lekcji.

b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel wprowadza krótkie utrwalenie wybranych wiadomości z zakresu nauki
o literaturze, zadając pytania:

1. Co rozumiemy przez gatunek literacki?

2. Co to jest rodzaj literacki?
3. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje (uzupełnienie karty pracy ucznia)?

2. Proponuje, by określić przynależność gatunkową Małego Księcia, a wnioski z badania

lektury zamieścić w tabeli:
MAŁY KSIĄŻĘ: BAŚŃ CZY POWIASTKA
FILOZOFICZNA?

CECHY POWIASTKI
CECHY BAŚNI
FILOZOFICZNEJ

symbolika bohaterów utworu

bohaterowie to symbole (np. lis, róża) bądź
służąca ukazaniu prawd
alegorie (np. Pijak, Król)
filozoficznych, ponadczasowych

zawiera pouczenie: zarówno uproszczona fabuła,

jak i postacie służą ukazaniu uniwersalnych aforyzmy, sentencje
prawd o świecie

krytyka materializmu dorosłych

prosty język (charakterystyczna dla powiastki –
drwina i ironia)
 adresat zarówno dziecięcy, jak
dziecięcy adresat
i dorosły

przenikanie świata realistycznego

określony czas i miejsce zdarzeń
i fantastycznego

utwór pisany prozą utwór prozatorski

prosta moralność, której obce są obłuda i fałsz zakłamanie w postawie dorosłych

nadprzyrodzona wiedza symbolicznej baśniowej

niewiedza i chęć poznania prawdy
postaci lisa: przed nim (podobnie jak przed
głównego bohatera
wróżkami) nic się nie ukryje

motyw wędrówki

c) Faza podsumowująca
Odczytanie notatki, ewentualne wyjaśnienie niektórych sformułowań:

Mały Książę to utwór paraboliczny. Posiada niektóre cechy baśni. Zawiera bogactwo
filozoficznych uogólnień, zmuszających czytelnika do refleksji, co zbliża go do gatunku
powiastki filozoficznej. Występowanie autora jako współbohatera utworu miało wywołać
w dziecięcych czytelnikach wrażenie prawdziwości wydarzeń. Chodziło też o głębszy sens,
ukazanie i ocalenie wartości, których poszukiwał Mały Książę. Przedstawienie
uniwersalnych prawideł wpisuje Małego Księcia w nurt literatury moralistycznej.

5. Bibliografia
A. de Saint‐Exupéry, Mały Książę, przeł. Jan Szwykowski, Instytut Wydawniczy PAX,
Warszawa 1998.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

1. Symbolika baobabów: Baobaby – to symbol zła tkwiącego w człowieku, jego wad, takich
jak brak kultury, lenistwo, złośliwość, z którymi należy walczyć, zaś dzięki
systematycznej pracy nad sobą, pokonywać je.
2. Przypomnienie wybranych wiadomości z zakresu nauki o literaturze:

1. Gatunek literacki – to zespół reguł określających budowę kompozycyjną dzieł

literackich. Gatunek literacki należy do określonej rzeczywistości historycznej
(społecznej i kulturalnej). Podległy wobec rodzaju literackiego, sam jest nadrzędny
w stosunku do odmian gatunkowych.
 2. Rodzaj literacki – to system ogólnych zasad budowy dzieła literackiego wykraczający
poza ramy historyczne. Wyróżniamy trzy rodzaje literackie:

epikę………………………………………………………………………………………
lirykę………………………………………...……………………………………………
dramat……………………………...............……………………………………………..

3. Analiza przynależności gatunkowej Małego Księcia:

MAŁY KSIĄŻĘ: BAŚŃ CZY POWIASTKA FILOZOFICZNA?

CECHY POWIASTKI
CECHY BAŚNI
FILOZOFICZNEJ

motyw wędrówki

4. Wniosek: Mały Książę to utwór paraboliczny. Posiada niektóre cechy baśni. Zawiera
bogactwo filozoficznych uogólnień, zmuszających czytelnika do refleksji, co zbliża go do
gatunku powiastki filozoficznej. Występowanie autora jako współbohatera utworu
miało wywołać w dziecięcych czytelnikach wrażenie prawdziwości wydarzeń. Chodziło
też o głębszy sens, ukazanie i ocalenie wartości, których poszukiwał Mały Książę.
Przedstawienie uniwersalnych prawideł wpisuje Małego Księcia w nurt literatury
moralistycznej.
5. Zadanie domowe: Przygotuj cytaty przedstawiające dzieje Małego Księcia

b) Zadanie domowe
Przygotuj cytaty przedstawiające dzieje Małego Księcia

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza
To druga lekcja z cyklu pięciu poświęconych analizie Małego Księcia. Zajęcia realizowane
w klasie III gimnazjum – klasa integracyjna.
Plik o rozmiarze 143.53 KB w języku polskim

Plik o rozmiarze 33.00 KB w języku polskim