Możliwości kreowania konkurencyjności

gospodarczej jednostek samorządu

terytorialnego. Instrumenty pobudzania
rozwoju gospodarczego na obszarach
regionalnych i lokalnych

Joanna Kuligowska
I SPS stacjonarne
zarządzanie
 Najprościej można powiedzieć, że jest to
zdolność organizacji do konkurowania,
stawiania czoła konkurentom i
Konkurencyjność wygrywania tej rywalizacji.

Jest zjawiskiem ekonomicznym

warunkującym rozwój gospodarki,
przedsiębiorstw, a także jednostek
samorządu terytorialnego.
 Elementami
strukturalnymi, a zarazem • potencjał konkurencyjności – ogół
zasobów materialnych i niematerialnych
podsystemami systemu organizacji;
„konkurencyjność • przewaga konkurencyjna – osiągnięcie
przez przedsiębiorstwo nadrzędnej pozycji
organizacji”, wobec większej liczby konkurentów;
poddawanymi wpływom • instrumenty konkurowania – określa się
środki świadome kreowane przez
otoczenia ogólnego organizację w celu pozyskania
i wchodzącymi kontrahentów dla przedstawionej lub
projektowanej oferty;
w interakcje z otoczeniem • pozycja konkurencyjna – rozumiana jako
konkurencyjnym są: osiągnięty przez organizację wynik
konkurowania w danym sektorze,
rozpatrywany na tle wyników osiąganych
przez konkurentów.
 Konkurencyjność
jednostek samorządu
terytorialnego

Zdolność do wytwarzania trwałego wzrostu

wartości dodanej i wynikającego stąd wzrostu
dobrobytu jednostek samorządu
terytorialnego.

Konkurencyjność będzie traktowana jako cecha

relatywna, określana w stosunku do innych
obszarów.
 Możliwość
prowadzenia • Klasyczny model gospodarczy oraz model rozwoju jednostek
samorządu terytorialnego, w którym rozwój gospodarczy zależy
działalności przez przede wszystkim od zasobów ziemi, kapitału i pracy, podlega
rozszerzeniu, przyznając istotną rolę nowym zasobom, takim jak:
organizację jest wiedza, innowacyjność, przedsiębiorczość.
• Literatura przedmiotu definiuje rozwój regionalny jako trwały
uzależniona od wielu wzrost poziomu życia mieszkańców i potencjału gospodarczego
w skali dużej jednostki terytorialnej. Pozwala to badać rozwój
czynników, które regionalny w kategoriach ilościowych i jakościowych zmian
zachodzących w regionie, w grupach czynników
syntetycznie określa charakterystycznych dla ogólnego zjawiska gospodarczego.
• Jakość regionalnego potencjału rozwoju, tj. stopień
się konkurencyjnością: rozbudowania i aktywnego wykorzystania endogenicznych
przewag ‒ zasobów i kapitału jednostki samorządu
terytorialnego.
 • Czynniki aktywne - najsilniej oddziałują na
rozwój gospodarczy, np. wysokie
kwalifikacje siły roboczej, innowacyjność
przedsiębiorstw działających w regionie;

• Czynniki bierne - wymaga pojawienia się

Endogeniczne określonych warunków, najczęściej
inwestycji w infrastrukturę komunikacyjną
oraz edukację wraz z badaniami i
czynniki rozwoju rozwojem, finansowanych ze środków
unijnych lub pochodzących z budżetu
państwa;

• Czynniki zmarnowane - odtworzenie jest

niemożliwe bez poniesienia ogromnych
nakładów.
Czynniki rozwoju regionalnego
• Ekonomiczne - wielkość i sposób funkcjonowania regionalnego rynku dóbr i usług, tendencje zmian na
regionalnym rynku, zmiany dochodów ludności, przedsiębiorstw i organów samorządu terytorialnego
działających w regionie;
• Społeczne - zmiany w ruchu naturalnym i strukturze ludności, tempo i charakter procesów urbanizacji,
aglomeracji i metropolizacji, zmiany w poziomie i stylu życia, sprawność funkcjonowania samorządów
terytorialnych i ich organów, udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji lokalnych i regionalnych;
• Techniczne i technologiczne – wzrost kapitału trwałego i zmiany w jego strukturze, innowacyjność
techniczna, rozwój i doskonalenie infrastruktury technicznej;
• Ekologiczne – występowanie zasobów naturalnych, postęp w zakresie ochrony środowiska
przyrodniczego, skuteczność stosowania ekonomicznych i pozaekonomicznych instrumentów ochrony
środowiska;
• Polityczne – wynikają z poglądów politycznych rządzących partii lub ugrupowań, charakteru władzy
i zakresu jej kompetencji, sposoby sprawowania władzy i stopnia jej akceptacji przez społeczeństwo.
Zygmunt Szymla
• teorię lokalizacji,
jako główne • teorię biegunów wzrostu,
koncepcje • koncepcję rozwoju egzogenicznego,
rozwoju • koncepcję rozwoju endogenicznego,
• koncepcję rozwoju
regionalnego zdecentralizowanego.
wymienia
 • pierwsza kategoria ujmuje teorie
Krystyna zajmujące się wyjaśnianiem przyczyn
Gawlikowska- działalności gospodarczej w przestrzeni,
• druga kategoria skupia się na procesach
Hueckel i czynnikach, które stymulują lub
proponuje podział ograniczają rozwój danych ośrodków,

koncepcji rozwoju • kategoria trzecia zawiera teorie

eksplikujące przyczyny
regionalnego na nierównomiernego tempa wzrostu
gospodarczego poszczególnych
trzy kategorie: regionów.
 • Zewnętrzne (pozamiejscowe) dotyczą relacji z otoczeniem zewnętrznym,
krajowym czy międzynarodowym, zawierają politykę gospodarczą
państwa oraz zupełne jej otoczenie; jak również politykę przestrzenną;
• Wewnętrzne (miejscowe) wynikają z dysponowanych zasobów,
umiejętności zarządzania nimi, działania władzy lokalnej, klimatu
działalności gospodarczej; jest to lokalny potencjał i miejscowe potrzeby
Czynniki rozwoju;
• Czynniki makroekonomiczne to takie, które nie są uzależnione od
wpływające podmiotów lokalnych i kreuje się je na poziomie krajowym bądź
międzynarodowym, np. kompromis dotyczący wolnego handlu czy
ustalenie stawek podatkowych;
na rozwój • Czynniki mikroekonomiczne to te, na które władze lokalne naciskają;

lokalny • Czynniki przestrzenne – wyodrębnione regionalnie lub lokalnie, takie

same na obszarze całego kraju;
• Czynniki twarde można zmierzyć i sprecyzować, np. dostęp do
infrastruktury, umiejscowienie oraz styczność z zewnętrznymi sieciami
usług infrastruktury energetycznej i ciepłowniczej, koncepcja branżowa,
wielkość oraz typ i rodzaj własności istniejących podmiotów
gospodarczych;
• Czynniki miękkie nie są łatwe do zmierzenia, np. kreatywność
i innowacyjność.
E. Blakley wyróżnił cztery czynniki rozwoju lokalnego, które
uważał za najistotniejsze
Tabela 1.

Tabela 1

Źródło: Gioergic I. P., Gorzelak G. (red.), Gmina, przedsiębiorczość, promocja, Wyd. Europejski
Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego, Warszawa 1992, s. 28.
 Rysunek 1.

Zdaniem Paryska, w Polsce:

„w istniejącej sytuacji,
najbardziej klarowną szansą
rozwoju mniejszych miast
jest gospodarka lokalna
bazująca na
endogenicznych czynnikach
rozwojowych”, czyli na
czynnikach lokalnych.

Źródło: Parysek J. J (red.), Rozwój lokalny, Zagospodarowanie przestrzenne

i nisze atrakcyjności gospodarczej, KPZK PAN, Warszawa 1995, s. 39.
Bibliografia:

1. Dahlke P., Samorząd terytorialny w procesie kształtowania rozwoju gospodarczego regionu na

przykładzie województwa wielkopolskiego, Piła 2017
2. Gioergic I. P., Gorzelak G. (red.), Gmina, przedsiębiorczość, promocja, Wydawnictwo Europejski
Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego, Warszawa 1992
3. Kożuch A., Noworól A., Instrumenty zarządzania rozwojem w przedsiębiorczych gminach,
Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kraków 2011
4. Książek E., Konkurencyjność przedsiębiorstwa na przykładzie Fabryki Farb i Lakierów Śnieżka
S.A., Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2015
5. Parysek J. J. (red.), Rozwój lokalny, Zagospodarowanie przestrzenne i nisze atrakcyjności
gospodarczej, KPZK PAN, Warszawa 1995
6. Żbikowski J., Konkurencyjność jednostek samorządu terytorialnego. Wybrane problemy,
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014