VARLIK FELSEFESİ(ONTOLOJİ)

Temel Kavramlar
 Reel Varlık : Elle tutulup gözle görülebilen,zaman ve mekan içinde yer alan
değişim ve oluş içinde bulunan varlıklardır.Tüm somut varlıklar ;odun,kömür v.s
 İdeal Varlık : Reel varlıkta ne görüyorsak,tam zıt özelliğine sahiptir.Zaman
ve mekan ötesidir.Oluşumun ve değişimin dışındadır.Düşünceyle oluşturulur.Zihinden bağımsız değildir.Örneğin ; Bir A harfi gibi.
 Töz ( Cevher ) : Bir başka varlığa gereksininim duymadan kendi başına var
olabilmesindendir.Örneğin ; Başka şeyler var olmak için töze ihtiyaç duyar. Örneğin ; Ruh → Töz , değişikliğe uğrayan varlıkların
kökünde onların dayandığı ilk temeldir.Madde gibi
 Oluş : Meydana gelme,değişme demektir.Tüm reel varlıklar örnektir.
 Öz : Bir şeyi o şey yapan şeydir.Bir varlığı varlık yapan temel özelliktir.O
özellik ortadan kalkınca o varlık, varlık olma özelliğini yitirir.Örneğin ; Balıklar yüzer, İnsanlar düşünür.

BİLİM VE FELSEFENİN VARLIĞA BAKIŞI

 Bilimler, varlığı var kabul edip inceler.Felsefe var olup olmadığını sorgular.
 Bilim, varlığı parçalayarak inceler.Felsefe bir bütün olarak ele alır.
 Bilim, yöntem olarak deney ve gözlemi,Felsefe ise akıl ve düşünceyi
kullanır.
 Bilim, varlığın algılananın dışındaki özelliklerine bakmaz.Felsefe ise
algılananın dışındaki öze ulaşmaya çalışır.

ONTOLOJİ VE METAFİZİK FARKLARI

Ontolojinin de metafiziğin de konusu varlık problemidir.Ancak yalnızca varlık problemlerini ele alır.Oysa metafizik varlık
problemi yanında bilim ve değerler alanında da ortaya çıkan ve bilimsel verilerle çözülemeyen problemlerle boğuşur.Bu anlamda
metafizik ontolojiden daha kapsamlı ve bilinmeyenlerin çok olduğu evrende metafizik daima olacaktır.
Ontolojinin Temel Soruları
 Varlığın var olup olmadığı
 Varlığın ne olduğu
 Varlık sonlu mu sonsuz mudur?
 İlk varlık Arkhe nedir
VARLIĞIN VAR OLUP OLMADIĞI PROBLEMİ

Varlık Yoktur Varlık Vardır Görüşünü savunanlar

Görüşünü savunanlar
 Nihilizm(Hiçcilik)
 Taoizm(Çin Felsefesi)
Varlık Fenomendir
Varlık idaeldir Varlık maddedir  E.Huserl
 Platon (Metaryalizm)
 Aristotales  Demokritos
Varlık oluştur  Farabi  T.Habbes
 Hegel Varlık Hem Madde Hem
 Herakleitos  La Mattire
Düşünce (Düalizm)
 Whitehead  Karl Marx
 Descartes
 Spinoza
A)Varlığın Var Olmadığını Savunan görüşler

Varlık bir Hiçliktir (Nihilizm)

Görüşün ilk temsilcisi Gorgios’dır.Ona göre varlık 2 biçimde var olabilir.Var olan bir şeyin bir başlangıcı olmalıdır.Var olan
bir şeyin başlangıcı varsa o ya da daha önce var olan başka bir şeyden ya da hiç den olmuştur.Hiçten doğmuşsa hiçten bir şey var
olamaz.Bu durumda varlık yoktur.Varlık başka var olduysa o da başka bir varlıktan o varlıkta daha önce bir varlıktan olmuştur.Bu
durum bizi sonsuza kadar götürür.

B)VARLIĞLN VAR OLDUĞUNU KABUL EDENLER(REALİZM)

“Varlık Bir Oluştur”
 Herakleitos : Ona göre evrenin ana maddesi ateştir.Herşey diyalebtik bir
biçimde gerçekleşen değişmenin ürünüdür.Her şey akar, nitelik açısından dönüşüme uğrar.Ateş suya, su toprağa dönüşür.Her
ne yaşanıyorsa bir başka varlığın ölümü ya da yıkımı sayesinde yaşanır.
 Whitehead : Çağımızın oluş filozofudur.Evrende oluşu gerçekleştiren
dünyanın gidişini belirleyen sonsuz varlık Tanrı’dır.Tanrı dünyadaki yaratıcılığın sürekliliği ve değişim nedenidir.

“Varlık Bir İdeadır , Düşüncedir”

Görüşün ilk temsilcisi Platon’dur.Ona göre var olan 2 evren vardır.Biri duyularla algıladığımız, doğal varlıklarla insan
tarafından üretilen yapay nesnelerden oluşur.Bu varlıklar gerçek değildir.Ve sonunda yok olup giderler. İkincisi ise idealar
evrenidir.İdealar evreni, nesnelere ait değişmeden hep aynı kaln düşünce ile bulunabilen varlık alanıdır. Görüşün ikinci temsilcisi
Aristothales’tir.O da varlığı idea olarak görür. Varlık, madde ve formun bileşkesinin ürünüdür.Form, varlığın
biçimi,şekli,özüdür.Maddeyse varlığın neden yapıldığıdır.Tüm varlıklar doğada madde ve form açısından bir sıralanış biçimindedir.En
altta formu olmayan salt madde, en üstte ise maddesi olmayan salt form (Tanrı) bulunur.Tüm varlıklar doğada Tanrı tarafından bir
amaç için varedilmiştir.
Görüşün üçüncü temsilcisi Farabi’dir.Ona göre iki varlık vardır.
FARABİ : İki varlıktan bahseder.
 Zorunlu (Mümkün) Varlık :Tanrıdır.O maddesi olmayan töz bakımından fiilen
 akıl olan varlıktır.
 Olanaklı Varlık :Tanrıdan südur(Taşma) yoluyla zorunlu varlıktan
türemiştir.
Tanrı ile insan arasında 10 akıl derecesi vardır.Tanrıdan 10 akıl
derecesinden sonra insan daha sonra hayvan ve bitkiler varlığa gelir.
Farabi için varlık; ideadır,akıldır,düşüncedir.
HEGEL : Varlığın temeline ide,gest,akıl,tin,ruhu koyar.Ona göre varlık diyalektik bir biçimde TEZ-ANTİTEZ ve SENTEZ
aşamalarından geçirilerek oluşur.
GEİST DOĞA GEİST

Tez Antitez Sentez

(Sonsuz Soyut) (Sonlu Somut) (Sonsuz Soyut)

“Varlık Bir maddedir (Metaryalizm)”

İnsan zihninden,düşüncesinden bağımsız var olan madde cinsinden olduğunu savunan görüştür.
 Mekanik Metaryalizm: Varlık mekanik bir biçimde oluşur.
Örneğin ; Demokritos,Hobbes,Mottrie
 Diyalektik Metaryalizm: Diyalektik yasalara göre oluşan varlık anlayışııdr.
Örneğin ; K.Marx
DEMOKRİTOS
Evrenin yapıtaşı duyumlarla algılanamayan,artık bölünemeyen en küçük maddedir.Boşlukta,hiçlikte kendilerinden aldıkları
enerji ile hareket ederler, özce aynı büyüklük ve şekil bakımından birbirinden farklıdır.Hareketleri sayesinde çarpışırlar,birleşerek kimi
zaman daha büyük kimi zamanda parçalanarak daha küçük ortamlara dönüşürler.

T.HOBBES
Gerçekten var olan şey,maddenin şekil almış hali olan cisimlerdir.Maddeden ayrı “ruh” diye bir şey yoktur.Ruhta maddenin
bir parçasıdır.Cisim en,boy ce derinliğe sahip olan yayılımdır.Hareket cisimlerin tek özelliğidir.Dünyada ruh,tanrı diye bir şey yoktur.Bu
insanların uydurmasıdır.
DELA MATTRİE (Askerdir,Tıpçıdır)
Fransız materyalizminin kurucusudur.Ona göre insan ve hayvan arasında bir fark yoktur.Fark sadece insanın biraz daha
nitelikli,karmaşık yapıya sahip olmasıdır.Ruhta maddenin bir parçasıdır.Ruhta bulunan her şey maddenin bir parçasıdır.Eseri Makine
İnsan.
K.MARX
Hegel’in diyalektik yöntemini aynen benimser fakat Hegel’in “Evrensel Ruh”, “Geist” diye mistik bir kavramı benimsemekle
yanlış yaptığını düşünür.Yaşam metafizik ve mistik kavramlarla açıklanamaz.Değişimin itici gücü düşüncede değil maddededir.
Toplumsal yaşamın temel belirleyicisi ekonomik unsurlardır.Üretim,araçlar,üretim biçimi ve üretim araçlarına sahip olma
durumu yaşamın niteliğini belirler.
İnsan mükemmelliğe ulaşmış maddi nitelikli bir varlıktır.Madde ortamdan moleküle,molekülden hücreye,bitkiye ve insana
doğru bir gelişim çizgisi izler.Doğada her şey oluşum ve değişim içerisindedir.

“Varlık hem varlıktır hem düşüncedir”

Görüşün temsilcisi modern felsefenin kurucusu sayılan Descartes’tir.Bu görüşe göre varlık biri madde diğeri düşünce (tin)
a.ü. iki ayrı tözden oluşur.(Dualizm)
Descertes 2 ayrı tözden bahseder.
1.Töz :
Tanrı :Var olmak için hiçbir şeye ihtiyaç duymayan varlıktır.Dünyanın dışındadır.Sonsuz,mükemmeldir,yaratılmamıştır.Ruh ve
maddeyi o yaratmıştır.
2.Töz :
Ruh : Sonlu bir tözdür,öz niteliği düşünmedir.ayrıca duyumlama ve algılama yapılabilir.
Madde : Sonlu bir tözdür,öz niteliği yer kaplamalıdır.Ruh yer kaplamaz,madde düşünmez.Bu 2 töz birbirine indirgenmez.
Evrende mekanik konular geçerlidir.Herşeyin temeli Tanrısaldır.Tek ruh taşıyan varlık insandır.

“Varlık Fenomendir”
Temsilcisi E.Husserl’dir.Ona göre fenomolojinin konusu duyu organlarımızla algıladığımız varlıklar değil,bu varlıkların
arkasında bulunan değişmez objeler “öz” lerdir.Varlıklara ait zaman,uzay,renk gibi özelliklerini paranteze aldığımızda geriye kalan
onun özü,varlığıdır.Örneğin ; masanın rengini şeklini attığımız zaman bilinçte kalan masanın özüdür