3.

ÜNİTE
FELSEFENİN TEMEL
KONULARI VE PROBLEMLERİ
VARLIK FELSEFESİ
OLMAK YA DA OLAMAMAK İŞTE BÜTÜN
MESELE BU!

Konuya Hazırlık
 Felsefe sorularla başlar…
● Acaba yıldızlı bir gecede gökyüzüne bakıp bunca varlığın ve
evrendeki düzenin nasıl ortaya çıktığını hiç düşündünüz mü?

● Etrafınızda var olan bunca varlığın nasıl ve niçin var olduğunu hiç
sorguladınız mı?

Temelde fiziksel ya da düşünsel bütün şeylerin ortak özelliği var

olmalarıdır.
Bu anlamda düşünebildiğimiz her şey varlık kavramının içeriğini
oluşturur.

Yokluktan bir şey

meydana gelmez. Bu
yüzden mutlak yokluğun
reel bir varlığı yoktur.

Antik Yunan Filozofları

DUR ve DÜŞÜN

Hamlet-Olmakyadaolmamak.istebütünme-
selebu.
Dügüncemizinkatlanmasimigüzel,
Dur Zalimkaderinyumruklarina,Oklarina
Ve Yoksadiretipbelàdenizlerinekargi
Düsün Dur,yeter!Demesimi?
Ölmek,uyumaksadece!Dügününkiuyumakla
yalniz
Bitebilirbütünacilaryüregin,
Gektigibütünkahirlarinsanogunun.
W.Shakespeare(VilyimSekspir)

VARLI
K
 VARLIK TÜRLERİ

REEL VARLIK

Reel (gerçek) varlık kavramı,

varlığı duyumsanabilen, dış
dünyada var olan varlıklar için
kullanılır.
İDEAL VARLIK

İdeal varlık ise insan zihninde

var olan, dış dünyada var
olmayan varlıklardır

Varlik,FelsefiAidanikiBiçimdeEleAlinir.

Gerçek(reel)varlik Dügünsel(ideal)varlik

Kitap Geometriksekiller

Kalem Savilar0.1.2.3.

Okul Fikirler

Bisiklet KafDagi
 √
√
√
√
√
√
√
√
√
√

Felsefenin Varlığa Bakışı

1 Psikoloji insan davranışlarını

01 02
Psikoloji Sosyoloji
2 Sosyoloji toplumsal varlığı

BİLİMLERD
3 Fizik fiziksel varlığı
Fi E B
zi VARLIK iy
4 Biyoloji canlı varlığı inceler
0k ol04
3 o
ji
 Felsefenin Varlığa Bakışı

● Bilimlerin her biri dünyadaki olguların bir yönünü özel bir bakış
açısıyla inceler. Bu nedenle her biri varlığı belli yönleri ile ele alırken
bir bütün olarak göremezler.
● İşte bu noktada felsefe karşımıza çıkmaktadır. Varlık felsefesi
(Ontoloji) bir bütün olarak varlık konusunu ele alır.

Dur Varlik,zihnimizinulagabil-
ve digiengenelkavramdir.
Düsün
 Metafizik ve Ontoloji İlişkisi

● Metafizik terimi ilk olarak Rodoslu

Andronikos (Andronikos) tarafından MÖ I.
yüzyılda kullanılmıştır. Felsefe

● Andronikus, Aristoteles’in eserlerini sıraya

koyarken "Fizik" adlı eserinden sonra sıraya Metafizik
koyduğu yazılara işaret etmek için metafizik"
terimini kullanmıştır.
● Aristoteles, metafizikle ilgili konuları ilk felsefe
diye adlandırmıştır.
Ontoloji
● Metafizik, varlığın özünü bilme uğraşısı veya
fizik ötesini anlama çabası olarak da
anlaşılabilir.

Metafizik, felsefe tarihi boyunca farklı biçimlerde yorumlanmıştır

Yeniçağda Descartes,
Ortaçağda metafiziğin David Hume’a göre Kant ise insan
Spinoza ve Leibniz ile metafizik konuları aklının metafizik konularda
merkezinde Tanrı vardır kesinlik değeri taşıyan bir
tartışmak değersiz bilgi üretmede yetersiz
metafizik oluşturulmaya
bir çabadır. olduğunu söylemiştir.
çalışılmıştır.
 Varlık Felsefesinin Temel Soruları

VarlikFelsefesininSorulari
Gercektenbirseyvarmidir?
insaninevenhakkindakibilgisi,gece
Varliginmahiyetinedir? karanligindayananbirmumgibidir.
MarieCurie
Varlikvarmidir,varsanedir?

Varligingenelözelliklerinelerdir?
Hareket,olusvedüsüncebirvarlikmidir?
 Varlık Felsefesinin Temel Soruları

Varlikvarmidir?

Yoktur Vardir(Realizm,Gerçekcilik)

Nihillizm(Hiccilik) Varlik"olus"tur.

Taoizm Varlik"idea"dir.

Varlik"madde"dir.

Varlik"madde"ve"idea"dir.

Varlik"fenomen"dir.

Etkinlik

1.Asagidakitabloda"Varlikvarmidir?"sorusunaverilenvanitlarverilmistir.Veri-
lenyanitlarikargilastirmaliolarakinceleyiniz.
2.Sizebugörüslerarasindakitemelfarknedir?Sözlüolarakifadeediniz.
VarlikVardir. VarlikYoktur.
(Realizm-Gerçekgilik) (Nihilizm-HicÇilik)
Realizmegörevarlikvardir.Varligin Nihilizm,vardiyebilecegimizbirvar-
varolduguileilgiligerekduyusalgerek- liginolmadiginisavunur.AntikYunan
seakladayalikanitlarvardir.Bunedenle felsefesindeSofistfilozoflarbudüsün-
varliginvaroldugununkesinispatiola- cenintemeliniatmistir.Sofistfilozoflar-
naklidir.Örnegin,ateginvaroldugunailig- danGeorgias(Gorgias)(MÖ483-374)
kinbirkuskuyuelimiziateseyaklastirarak "Hiçbirseyyoktur.Egerolsaydidabi-
cözebiliriz.Elimizinyanmasibizeatesin linemezdi.Bilinseydibilebaskalarina
varoldugunukanitlar.Bazendesaltduyu aktarilamazd."görügleriylevarliginol-
iledegilakillabirvarliginvaroldugukanit- madiginisavunmustur.Nihilizmitemsil
lanabilir.Örneginpisayisidavardir.Fakat edendigerbirdüsünceTaoculuktur.
onunvarligibazigeometrikislemlerdeso- TaoculugunkurucusuolanLaoTau(Lao
nucaulasmakiçinkullanilanmatematik- Tuzu)'yagöreTaoeveninözüdür.Bütün
selyanizihinselbirvarolusadayanir.Tipki zitlarondabirlesir.Taotanimlanamaz,
Ekvatorgizgisi,meridyenlergibi. anlatilamazancakyasanilabilir.
 Varlığın Mahiyeti Nedir?
a) Varlığın Niceliği Sorunu

Felsefe Eski Yunan’da varlık sorunu ile başlamıştır. Varlığın temelinde yer alan “ilk madde(arkhe)
nedir?” sorusu felsefenin de başlamasını sağlamıştır.
Arkhe sorunu bütün var olanların kendisinden meydana geldiği ana maddenin ne olduğu ile ilgilidir.
Bu soruya
● Thales “su”
● Anaksimandros “apeiron (sınırsız, sonsuz olan)”
● Anaksimenes “hava”,,
● Demokritos (Demokritos) “atom”,
● Herakleitos (Herakleitos) “ateş”,
● Empedokles (Empedokles) “toprak, hava, su ve ateş” yanıtını vermiştir.
● Yeni Çağ filozofu Descartes’e göre varlık, beden ve ruh olmak üzere iki ayrı tözden
ibarettir.
 Varlığın Mahiyeti Nedir?

Varliginniceligikonusundaortayacikmisgörüsler Örnekler

Monizm(Tekcilik):Varolanherseyintekbirgerceklikten Empedokles'egöre(arkhe)su,ates,havave
a Thales'egörearkhe(anamadde)su'dur.
meydanageldiginisavunangörüstür. toprakolmaküzeredörttemelögedir.

Dualizm(Ikicilik):Varligintemelindebirbirineindirgene-
b ?
meyenikivarlikilkesininoldugunukabuledengörüstür.
c Pluralizm(Cokçuluk):Varliginortayacikisindaikidençok
ilkeninbelirleyicioldugunuilerisürengörüstür.
Descartes'görevarligintemelindebirbirine
Thales'egörearkhe(anamadde)su'dur.
indirgenemeyenikiayritözbulunmaktadir.
Bunlar;ruhvebedendir.
Descartes'agörevarligintemelindebirbirine
indirgenemeyenikiayritözbulunmaktadir.
Bunlar:ruhvebedendir.

Töznedir?
Dur
Ve "Varoluguiçinbaskabir
Düsün §eyegereksinimduymayan,
bütündegismelerinvege-
lismelerintemelindeduran.
onlaritasiyanamakendisi
degismezolanseydir."Tözile
varlikaynianlamdakullanilsa
dafarklianlamlarasahiptir.
Töz,asilvarlikanlamindaan-
lagilmalidir.
Etkinlik

1.Varliginniceligiyleilgilitemelgörüslerinyeraldigitabloyuinceleyiniz.
2.Tablodakiboskisimlaridogrubiçimdedoldurunuz.

•Monizm-Tekcilik•
Varligintek bir tözedayandiginisavunur.Bugörüsteolanfilozoflardan;
Thales'egörevarlik su
Anaskimenes'egörevarlik hava
Demokritos'agörevarlik atom
Herakleitos'agörevarlik ateş

iki

Descartes

Empodokles toprak su
ateş
 Varlığın Mahiyeti Nedir?

a) Varlığın Niteliği (Ne olduğu)

Sorunu Aninehirdeikikez
yikanilmaz.Degis
meyentekseyde.
gisimdir.

Herakleitos

Aristo,
Görünüglerveidealardünyasiolmaküzereikidünyavardir.Görü-
nüglerdünyasi,içindeyasadigimizduyusaldünyadir.Zamanaveme-
kanabagliolan,zamanlayokolanvarliklarinbulundugudünyadir.
Idealardünyasise,sadecaakillaanlagilabilen,degismedenhepken-
disiyleaynikalanvarliklardir.Görünüslerdünyasindakivarliklarinasil-
laridir.Zamanavemekanabaglidegillerdir.

2019-ÖSYM
Yapilabilecekbütünücgentanimlari,ücgeninözünüver-
ir.Butanimlarüçgeninvarligikonusundabizebirbil-
givermez;hattaücgeninvarolmasinizorunlukilmaz.
Ohâldebirseyinözüsadece"Bunedir?"sorusunun
cevabidir.Farabiyegöredeseylerözündevarliklarini
barindirmaz.Kendisinevarlikverenbirvarlikolmadikça
heröz,sadecebirkavramolarakkalirvegergeklegmez.
Dolayisiylaeven,insan,agaçvebenzeribütünözler
varliginisonradaneldeetmisvarliklardir.Budurumda
onlarivarligagetiren;özündevarolmay1içeren,anivar
olmamasidüçünülemeyenbaskabirvarlikolmalidir.Bir-
icikolanbuvarlikdavarolmakicinbaskabirvarligaih-
tiyaçduymayanTanri'dir.

Farabi'ninvarlikanlayiginiyansitanbuparçadan
agagidakiyargilarinhangisineulagilabilir?

A)Formkazanmadikçamaddevarolamaz.
B)Seyler,özlerinigerçeklestirdigindevarligagelir.
C)Zorunluvarligindisindakiherseymümkünvarliktir.
D)Töz,özündedegismedenkalandir.
E)Varliklar,tekbirgercekligingörünüsleridir.
Materyalizm,mekanikmateryalizmvediyalektikmateryalizmolmaküzereikiyeayrilir.Meka-
nikmateryalizm,evrenibirmakinegibigörür.Diyalektikmateryalizmise,evreninveigindeki-
lerindiyalektikyasalaragöredegistigini,olustugunusavunur.

Demokritos ThomasHobbes LaMettrie KarlMarx

Heraklitos Platon Demokritos Descartes

maddi
değişim düşünce ruh fenomenden
cinsinden
maddi
Evrende Bir Amaç Var mıdır?

Nihilizm
“Evrende bir amaç var mıdır?” sorusu, varlık felsefesinin temel
sorularındandır.
Bu soruya nihilizm (hiççilik) “Hayır” yanıtını verir. Nihilizm varlığı
reddettiği gibi evrenin bir amacı olduğu düşüncesini de
reddetmiştir.

Materyalizm

Materyalizme göre evrenin amacı tinsel (ruhsal) bir amaç değildir.

Yani evrene müdahale eden ve ona bir amaç yükleyen aşkın bir
irade yoktur.
Evren bir düzen içerisinde mekanik olarak işler.

Evrende Bir Amaç Var mıdır?

İdealizm

İdealizme göre evrenin amacı tinsel bir kavrayış, aşkın bir

gerçekliktir. Düşüncenin yapısı ile evrenin yapısı aynı türden olduğu
için insan zihni bu aşkın gerçekliği kavrayacak bir yapıdadır

Platon’a göre
Platon’a göre, evrende bir düzen vardır ve bu düzen bir amaca
yönelik olarak gerçekleşir.
Çünkü düzenlilik gösteren hiçbir yapı rastlantı sonucu ortaya
çıkamaz.
Bu durumda düzenliliği sağlayan bir akıl olması gerekir.
Evrende Bir Amaç Var mıdır?

Frabi’ye göre

Farabi’ye göre evrendeki düzen, Tanrı’nın

sıfatlarının bir tecellisidir.
Dolayısıyla evren Tanrı kaynaklı bir düzenin bir
sonucudur.

Kant’a göre

Kant’a göre her yerde bir nedenler, amaçlar ve araçlar zinciri söz
konusudur.
Etrafımızda oluşta ve bozuluşta göze çarpan kurallılık, hiçbir şeyin
bu duruma kendiliğinden gelmediğinin göstergesidir.