VARLIK FELSEFESİ (ONTOLOJİ)

"VARLIĞIN VAR OLUP OLMADIĞI PROBLEMİ"

“VARLIK YOKTUR” DİYENLER:

1) NİHİLİZM (HİÇÇİLİK) : Genel anlamda hiçbir kural,değer,otorite tanımayan bir görüştür. AHLAK alanında;değerlerin
olmadığını, BİLGİ alanında; her türlü bilginin aldanma olduğunu, VARLIK alanında; var olan hiçbir şeyin olmadığını ileri
sürerler. SİYASAL alanda anarşizm olarak adlandırılırlar.
Nihilistlere göre; evren sürekli değişiyor ve hiçbir şey kendisi olarak kalmıyor. Hiçbir şeyin kendisi olarak kalmadığı bir
evrende biz varlıktan söz edemeyiz. Her şey değişim ve oluş halindedir. Hiçbir şey tamamlanmış bir yapıda değildir.
Tamamlanmış bir yapıda olmadığı için de varlıktan söz edemeyiz.Ben o varlıktan söz edene kadar o artık başka bir şeye
dönüşmüştür.Ben şu şudur diyorsam ondaki değişimi görmezden geliyorum demektir. Temsilcileri: Gorgias, Hippias,
Nietzsche

2) TAOİZM: Çin’de M.Ö. 6. yy’da Lao Tse (İhtiyar Bilge) adlı düşünür tarafından kurulduğu kabul edilir. Taoculuk,
bireysel bir kurtuluş dinidir. Sembolü Yin-Yang’tır.

Tao evrendeki tüm karşıtlıkları kendisinde birleştiren tanımlanamaz bir şeydir. İyidir,aynı zamanda
kötüdür; güzeldir, aynı zamanda çirkindir; vardır,aynı zamanda yoktur vb. Aldatıcı olan dünya,
varlıktan yoksundur.
Tao yaratıcı ilkedir. Her şeyin başlangıcıdır. Tao deneyle ya da düşünceyle bilinemez. O ancak
mistik yaşantı ile kavranır, hissedilir. Dış dünyadaki nesneler gerçekte yoktur. Tao dışında gerçek
varlık yoktur. İnsan maddi dünyadan uzaklaşır ve Tao’ya ulaşırsa dünyanın varlıktan yoksun
olduğunu görür. Tao varlık değil, hiçliktir.

“VARLIK VARDIR” DİYENLER: (Varlık Varsa, Varlık Nedir?)

1) VARLIK OLUŞTUR (DEĞİŞİMDİR / HAREKETTİR): Temsilcisi: Herakleitos

 Evren sürekli bir değişim, oluş halindedir. Evrende durağan, değişmeyen hiçbir
şey yoktur. "Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir." Geceler gündüzlere,
gündüzler tekrar gecelere dönüşür. Bunlar aslında birbirinin zıtlığı olan
şeylerdir.
 Her şey karşıtıyla vardır ve kaçınılmaz olarak karşıtına dönüşecektir. Yaşam
ölüme, sıcak soğuğa.(Karşıtların Uyumu) Bu evrende sabit olan, aynı kalan bir
şey arayan yanılır. Bu sürekli değişim, oluşum varlıkların var olma nedenidir.
Yani varlıkları meydana getiren şey değişimdir, oluştur.
 Bu değişimler rastgele, gelişigüzel değildir. Belli bir düzene göre değişmektedir.
Bunu düzenleyen de LOGOS(Tanrısal Akıl)'dır. İnsan aklı da bu aklın bir
parçasıdır. Yani Herakleitos'a göre Tanrı tüm evreni kapsayan bir şeydir. Tanrı
kendini sürekli değişen ve zıtlıklarla dolu olan doğada ortaya koyar.

2) VARLIK İDEADIR(DÜŞÜNCEDİR): Var olan her şey düşünceye bağlıdır. Platon, Aristoteles, Farabi

-Platon : Ona göre birbirinden tamamen farklı 2 evren vardır:

1) Nesneler evreni; içinde yaşadığımız, duyularımız ile kavradığımız evrendir. Bu evren
aldatıcıdır, görünüşten ibarettir. Yalnızca bir yansımadır, gölgedir. Nesneler dünyası idealar
dünyasının bir kopyasıdır. Bu dünyanın bilgisi algı yanılmalarından dolayı aldatıcıdır, doğru değildir. Platon bu bilgiye doxa
(sanı) adını verir.
2) İdealar evreni; yalnızca düşüncede var olan ancak akıl yoluyla kavradığımız evrendir. Asıl gerçek olan değişmeyen
evrendir.
Ona göre, içinde yaşadığımız ve duyu organlarımızla kavradığımız evren gerçek evren değildir. Gerçek evren, akılla
düşünceyle kavranan kavramlardır. Gördüğümüz ağaç,masa,kalem sürekli değişmektedir. Fakat ağaç kavramı,kalem kavramı
düşünceyle kavranır ve değişmez.

-Aristoteles : Varlık konusunda hocası Platon'dan farklı düşünür. Varlığın en önemli öğesini idea (düşünce,fikir) olarak
görür. Fakat Platon'daki 2 farklı evren görüşünü kabul etmez. Aristoteles'e göre idealar ayrı bir evrende değildir. Bu evrende
varlıkların içinde bulunan özlerdir. Bu öze "form" adını verir. Form, maddeye biçim kazandırıp varlıkların ortaya çıkmasını
sağlar. Yani varlıklar 2 öğeden meydana gelmiştir: Madde ve Form (idea).
Madde bir olanaktır, form bu olanağın gerçekleşmesini sağlar. Örn; tahta maddedir ve vazo olanağı taşır. Vazo formu onun
vazo haline gelmesini sağlar. Heykelin maddesi topraktır, formu ise heykeltıraşın ona vermiş olduğu şeklidir. İnsanın
maddesi beden formu ruhtur.
Aristoteles'e göre en yüksek varlık "saf form"dur. Saf form maddesizdir,sonsuz ve mükemmeldir. İşte bu Tanrı'dır.
Tanrı aynı zamanda ilk hareket veren oluşturucu güçtür.
Aristoteles varlığın oluşumunun, amaçsız ve rastlantısal olmadığını savunmuştur.

-Farabi : Aristoteles'in düşüncelerini İslam dünyasına taşımıştır. Varlığı 2’ye ayırır: Zorunlu Varlık
(Tanrı) ve Mümkün Varlık (diğer tüm varlıklar). Bir ve gerçek olan tek varlık “Tanrı”dır. Tanrı var
olmak için hiçbir sebebe ihtiyaç duymaz, kendiliğinden vardır. Her şeyin var oluşu Tanrı’ya bağlıdır.
(Vacib-ül Vücud)

3) VARLIK MADDEDİR (MATERYALİZM): Madde dışında hiçbir şey gerçek değildir. Madde; mekanda yer kaplar,
somuttur, ölçülebilir, deneysel olarak çözümlenebilir. Madde olmadan düşünce olamaz. Düşünce maddeden sonra gelir.
(Ayrıca materyalistler tanrıtanımazdırlar.) Temsilcileri; Demokritos, T. Hobbes, Karl Marx

-Demokritos: Atomculuğun kurucusudur. Varlığın atomlardan meydana geldiğini söyler. Atomlar

birleşerek ya da ayrılarak varlıkları oluşturur. Evrenin bu şekilde oluşumu kendiliğindendir. Kaba ve ağır
hareket eden atomlar toprağı, hareketleri hızlı olan ince atomlar da hava ve suyu oluşturur. Demokritos,
ruhu da atomlarla açıklar. Ruh; en ince, en düzgün, en hareketli atomlardan oluşur. Ruh atomları bütün
vücuda yayılsalar da beyinde ve kalpte daha yoğundur.

-T.Hobbes: Evrendeki tüm varlıklar maddenin biçim almış şekli olan cisimlerden oluşur. Cisimler;
eni,boyu,derinliği olan varlıklardır. Evrenin her parçası cisimdir. Melek, Tanrı gibi maddi olmayan şeyler
yoktur, bunlar hayal ürünüdür.

-K. Marx: Evrendeki varlıklar insan zihninden bağımsız olarak vardır. Düşünmek de maddenin bir
sonucudur. Çünkü düşünce beynin ürünüdür. Düşünce maddeyi değil, madde düşünceyi yaratır. Gerçekten
var olan maddedir.

4) VARLIK HEM MADDE HEM DE İDEA (DÜŞÜNCE)'DIR: Bu filozoflara düalist (ikici) denir. Descartes

-Descartes: Varlık hem madde hem de düşünce (ruh)'dir. Maddenin görevi yer kaplamak; ruhun görevi
ise düşünmektir. İnsanda madde ve ruh bir aradadır. Örn; insan parmağına batırılan bir iğnenin etkisini ruh
duymaktadır. Diğer taraftan ruhta meydana gelen korku, bedenin sararmasına, kalbin hızlı atmasına sebep
olmaktadır.
Descartes, kuşku yöntemini kullanarak kendi var oluşunu kanıtlar. Kendi varlığından şüphe eder. Fakat
şüphe ediyor olmam düşündüğüm anlamına gelir. Düşünüyor olmam düşünen bir varlık olarak var
olduğumun kanıtıdır. "Düşünüyorum öyle ise varım."

5) VARLIK FENOMENDİR (FENOMENOLOJİ) : Temsilcisi E. Husserl.

Fenomen "Görünen ve Öz-Bilim" demektir. Genel anlamda Fenomen; "Algılanan,gözlenebilir olay/olgu"
-E. Husserl : Gerçek varlık, fenomenlerin yani nesnelerin içinde gelişen öz’dür. Yani bir şeyi o şey yapan temel nitelik.
Nesnelerin somut özelliklerini ayıklayarak özünü kavrayabiliriz.
İnsan varlığa değerler yükleyerek yaklaştığında onun özüne hiç yaklaşamaz. Bu öze yaklaşmak ve onu kavramak için varlığa
verilen değerlerden varlığın arındırılması gerekir.