3.

ÜNİTE
FELSEFENİN TEMEL
KONULARI VE PROBLEMLERİ
VARLIK FELSEFESİ
OLMAK YA DA OLAMAMAK İŞTE BÜTÜN MESELE
BU!
Konuya Hazırlık
Felsefe sorularla başlar…
 Acaba yıldızlı bir gecede gökyüzüne bakıp bunca varlığın ve
evrendeki düzenin nasıl ortaya çıktığını hiç düşündünüz mü?

 Etrafınızda var olan bunca varlığın nasıl ve niçin var olduğunu hiç
sorguladınız mı?
Temelde fiziksel ya da düşünsel bütün şeylerin ortak özelliği var
olmalarıdır.
Bu anlamda düşünebildiğimiz her şey varlık kavramının içeriğini oluşturur.

Yokluktan bir şey

meydana gelmez. Bu
yüzden mutlak
yokluğun reel bir
varlığı yoktur.

Antik Yunan Filozofları

DUR ve DÜŞÜN
VARLIK
 VARLIK TÜRLERİ

REEL VARLIK

Reel (gerçek) varlık kavramı,

varlığı duyumsanabilen, dış
dünyada var olan varlıklar için
kullanılır.
İDEAL VARLIK

İdeal varlık ise insan zihninde

var olan, dış dünyada var
olmayan varlıklardır
√
√
√
√
√
√
√
√
√
√
 Felsefenin Varlığa Bakışı

i
Ps 01

So
02 oloj
oj
1 Psikoloji insan davranışlarını

ol

sy
ik
2 Sosyoloji toplumsal varlığı

i
BİLİMLERDE
3 Fizik fiziksel varlığı VARLIK

iy 4 B
ik
4 Biyoloji canlı varlığı inceler

o
z
Fi

l
0
o
03

ji
 Felsefenin Varlığa Bakışı

 Bilimlerin her biri dünyadaki olguların bir yönünü özel bir bakış açısıyla
inceler. Bu nedenle her biri varlığı belli yönleri ile ele alırken bir bütün
olarak göremezler.
 İşte bu noktada felsefe karşımıza çıkmaktadır. Varlık felsefesi (Ontoloji)
bir bütün olarak varlık konusunu ele alır.
 Metafizik ve Ontoloji İlişkisi

 Metafizik terimi ilk olarak Rodoslu Andronikos

(Andronikos) tarafından MÖ I. yüzyılda
kullanılmıştır. Felsefe

 Andronikus, Aristoteles’in eserlerini sıraya

koyarken "Fizik" adlı eserinden sonra sıraya Metafizik
koyduğu yazılara işaret etmek için metafizik"
terimini kullanmıştır.
 Aristoteles, metafizikle ilgili konuları ilk felsefe
diye adlandırmıştır.
Ontoloji
 Metafizik, varlığın özünü bilme uğraşısı veya
fizik ötesini anlama çabası olarak da anlaşılabilir.
Metafizik, felsefe tarihi boyunca farklı biçimlerde yorumlanmıştır

Yeniçağda Descartes,
David Hume’a göre Kant ise insan
Ortaçağda metafiziğin Spinoza ve Leibniz ile
metafizik konuları aklının metafizik konularda
merkezinde Tanrı kesinlik değeri taşıyan
tartışmak değersiz bilgi üretmede yetersiz
vardır bir metafizik
bir çabadır. olduğunu söylemiştir.
oluşturulmaya
çalışılmıştır.
Varlık Felsefesinin Temel Soruları
Varlık Felsefesinin Temel Soruları
 Varlığın Mahiyeti Nedir?
a) Varlığın Niceliği Sorunu

Felsefe Eski Yunan’da varlık sorunu ile başlamıştır. Varlığın temelinde yer alan “ilk madde(arkhe)
nedir?” sorusu felsefenin de başlamasını sağlamıştır.
Arkhe sorunu bütün var olanların kendisinden meydana geldiği ana maddenin ne olduğu ile ilgilidir.
Bu soruya
 Thales “su”
 Anaksimandros “apeiron (sınırsız, sonsuz olan)”
 Anaksimenes “hava”,,
 Demokritos (Demokritos) “atom”,
 Herakleitos (Herakleitos) “ateş”,
 Empedokles (Empedokles) “toprak, hava, su ve ateş” yanıtını vermiştir.
 Yeni Çağ filozofu Descartes’e göre varlık, beden ve ruh olmak üzere iki ayrı tözden
ibarettir.
Varlığın Mahiyeti Nedir?
bir
su
hava
atom
ateş
 iki

Descartes

Empodokles toprak su
ateş
 Varlığın Mahiyeti Nedir?

a) Varlığın Niteliği (Ne olduğu) Sorunu

Aristo,
Heraklitos Platon Demokritos Descartes

maddi
değişim düşünce ruh fenomenden
cinsinden
maddi
Evrende Bir Amaç Var mıdır?

Nihilizm

“Evrende bir amaç var mıdır?” sorusu, varlık felsefesinin

temel sorularındandır.
Bu soruya nihilizm (hiççilik) “Hayır” yanıtını verir. Nihilizm
varlığı reddettiği gibi evrenin bir amacı olduğu düşüncesini de
reddetmiştir.

Materyalizm

Materyalizme göre evrenin amacı tinsel (ruhsal) bir amaç

değildir.
Yani evrene müdahale eden ve ona bir amaç yükleyen aşkın
bir irade yoktur.
Evren bir düzen içerisinde mekanik olarak işler.
Evrende Bir Amaç Var mıdır?

İdealizm

İdealizme göre evrenin amacı tinsel bir kavrayış, aşkın bir

gerçekliktir. Düşüncenin yapısı ile evrenin yapısı aynı türden
olduğu için insan zihni bu aşkın gerçekliği kavrayacak bir
yapıdadır

Platon’a göre

Platon’a göre, evrende bir düzen vardır ve bu düzen bir

amaca yönelik olarak gerçekleşir.
Çünkü düzenlilik gösteren hiçbir yapı rastlantı sonucu ortaya
çıkamaz.
Bu durumda düzenliliği sağlayan bir akıl olması gerekir.
Evrende Bir Amaç Var mıdır?

Frabi’ye göre

Farabi’ye göre evrendeki düzen, Tanrı’nın

sıfatlarının bir tecellisidir.
Dolayısıyla evren Tanrı kaynaklı bir düzenin bir
sonucudur.

Kant’a göre

Kant’a göre her yerde bir nedenler, amaçlar ve araçlar zinciri

söz konusudur.
Etrafımızda oluşta ve bozuluşta göze çarpan kurallılık, hiçbir
şeyin bu duruma kendiliğinden gelmediğinin göstergesidir.