INFLACJA

MGR WIESŁAW BANAŚ

POJĘCIE INFLACJI

Inflacja to wzrost podaży pieniądza, której skutkiem jest proces

ogólnego wzrostu poziomu cen. Inflacja występuje wówczas, gdy
rośnie ogólny poziom cen, a nie ceny pojedynczych dóbr. Jako inflacji
nie traktuje się także sezonowego wzrostu cen niektórych dóbr, lecz
wzrost cen utrzymujący się przez dłuższy czas.
Przeciwieństwem inflacji jest deflacja – oznaczająca spadek
ogólnego poziomu cen.
WSKAŹNIK CEN
Obliczaniem zmian ogólnego poziomu cen
w praktyce zajmują się specjalne instytucje
(w Polsce GUS). W tym celu konstruuje się wskaźnik cen, będący
miarą procentowych zmian wydatków związanych z zakupem
pewnego ustalonego zestawu dóbr (tzw. koszyka) w jakimś okresie.
OBLICZANIE WSKAŹNIKA CEN
Przy obliczaniu wskaźnika cen trzeba rozstrzygać dwie kwestie:
1. Trzeba określić asortyment dóbr i usług wchodzących do
badanego koszyka.
2. Przy obliczaniu wskaźników cen należy rozstrzygnąć kwestię, w jaki
sposób ważyć ceny poszczególnych dóbr.
Przy obliczaniu wskaźnika cen możemy posłużyć się formułą:
 PRZYKŁAD OBLICZANIA WSKAŹNIKA
DÓBR KONSUMPCYJNYCH
Dobra wchodzące Relacja ceny w Waga mierzona Iloczyn
w skład koszyka okresie t1 do ceny udziałem w
w okresie t0 wydatkach w
okresie t0
Chleb 1,5 0,1 15
Odzież 1,0 0,2 20
Mieszkanie 1,8 0,4 72
Pozostałe 1,5 0,3 45
Wskaźnik cen ∑=152

Ogólny wskaźnik cen ukształtował się na poziomie 152, co

oznacza, że poziom cen koszyka w okresie t1 stanowi 152%
poziomu cen. W okresie t0 poziom cen dóbr konsumpcyjnych
wzrósł o 52%
STOPA INFLACJI
W statystycznych analizach procesów inflacyjnych wykorzystywany
jest powszechnie wskaźnik stopy inflacji, który określa procentowy
wzrost ogólnego poziomu cen
w ciągu roku.
RODZAJE INFLACJI ZE WZGLĘDU NA JEJ
NASILENIE
Inflacja pełzająca – jest to stały niski poziom inflacji a wskaźnik cen
nie przekracza 5%
Inflacja umiarkowana (krocząca) – wskaźnik cen oscyluje w
granicach 5-10% rocznie
Inflacja galopująca – mamy z nią do czynienia wówczas, gdy
wskaźnik cen waha się w granicach 10-150% rocznie
Hiperinflacja – występuje gdy ceny rosną w tempie przewyższającym
150% rocznie
SPOŁECZNO - EKONOMICZNE SKUTKI
INFLACJI
Pozytywne:
Powolne procesy inflacyjne wpływają korzystnie na dynamikę wzrostu
gospodarczego
Powolne procesy inflacyjne pozwalają na obniżki realnych stóp
procentowych i stawek płac realnych, co wywołuje optymistyczne
nastroje wśród przedsiębiorców z powodu rentowności produkcji. W
konsekwencji prowadzi to do przyspieszenia wzrostu gospodarczego.
Powolne procesy inflacyjne ułatwiają pożądane zmiany relacji cenowych w
warunkach istnienia sztywności cen do dołu
Procesy inflacyjne przyśpieszają ustalanie się właściwych relacji cen, co
racjonalizuje decyzje gospodarcze i umożliwia prawidłową alokację zasobów.
Negatywne:
Silne procesy inflacyjne przeważnie zniekształcają informacyjne funkcje cen
Stosunkowo wysoka inflacja wywołuje „ucieczkę” od pieniądza, polegającą na
gwałtownym spadku popytu na pieniądz w ujęciu realnym
Inflacja powoduje redystrybucję dochodów, a więc ponowny podział dochodów
między podmioty gospodarcze
Wzrasta niepewność w zakresie przewidywań zmian cen i osłabia się
aktywność gospodarcza
Dokonują się niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym
Wzrastają koszty obsługi działalności gospodarczej
 TEORIE INFLACJI
I. Monetarna teoria inflacji
Została sformułowana przez monetarystów w oparciu o ilościową teorię
pieniądza. Podstawą teorii jest stwierdzenie, że poziom cen zmienia się
wprost proporcjonalnie do ilości pieniądza w obiegu, co oznacza że
przyczyną inflacji jest pieniądz.
W swej teorii monetaryści nawiązują do tradycyjnego równania wymiany
towarowej:
M*Vm = P*Y
Założenia monetarystów
Monetaryści odrzucają tezę na temat stałej szybkości
pieniądza. W tej kwestii szybkość obiegu pieniądza
rozważana jest jako popyt na pieniądz, który zależy od
kilku czynników, a głównie od wielkości dochodu,
wysokości stopy procentowej i przewidywanego tempa
inflacji. W dłuższym okresie zmiany popytu na pieniądz
uwarunkowane są zwyczajami płatniczymi, czyli stopień
wykorzystywania przez społeczeństwo gotówki czy kart
kredytowych. Ze względu na te zwyczaje monetaryści
uważają, że popyt na pieniądz ma charakter stabilny.
Monetaryści zakładają, że podaż pieniądza jest
wielkością egzogeniczną w stosunku do gospodarki i
znajduje się pod kontrolą banku centralnego. Nie uznają,
że ilość pieniądza w obiegu zależy również od banków
komercyjnych, innych podmiotów gospodarczych i
społeczeństwa, których decyzje nie są niezależne od stanu
koniunktury. Monetaryści twierdzą, że bank centralny jest
w stanie wpływać na procesy gospodarcze poprzez
kontrolę wielkości podaży pieniądza.
Według monetarystów zmiany podaży pieniądza wpływają
na kształtowanie zmian nominalnego dochodu narodowego,
który jest iloczynem dochodu realnego i poziomu cen (P*Y).
Pogląd tradycyjnej teorii ilościowej o pieniądzu nie
wpływającym na wielkości realne monetaryści przyjmują
tylko dla długich okresów. Zmiany podaży pieniądza w tym
okresie powodują jedynie zmiany cen. Natomiast w krótkim
okresie monetaryści dopuszczają wpływ podaży pieniądza
na wielkość realnego dochodu narodowego. Ich zdaniem w
krótkim okresie zmiany podaży pieniądza powodują
zarówno zmiany cen, jak również zmiany realnego dochodu
narodowego.
II. Popytowa teoria inflacji

Określana jest także jako inflacja nabywców, występuje wtedy gdy globalny popyt
jest większy od możliwości jego zaspokojenia. Społeczeństwo wówczas konkuruje o
ograniczony zasób dostępnych dóbr i usług.

Wzrost globalnego popytu jest spowodowany zwiększeniem się zapotrzebowania

ze strony różnych podmiotów gospodarczych, m.in. takich jak: państwo,
przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe, oraz zapotrzebowanie z zagranicy.
INFLACJA POPYTOWA JEST SPOWODOWANA ZBYT SZYBKIM
PRZYROSTEM PODAŻY PIENIĄDZA, A WZROST PODAŻY PIENIĄDZA
MOŻE BYĆ SPOWODOWANY:
* ZMNIEJSZENIEM OBCIĄŻEŃ PODATKOWYCH, CO SKUTKUJE
WZROSTEM DOCHODÓW DO DYSPOZYCJI;
* SPADKIEM STOPY PROCENTOWEJ I STOPY REZERW
OBOWIĄZKOWYCH W BANKACH;
* DODATKOWĄ EMISJĄ PIENIĄDZA, KTÓRA JEST JEDNYM ZE
SPOSOBÓW FINANSOWANIA PRZEZ RZĄD DEFICYTU
BUDŻETOWEGO.
Luka inflacyjna
III. Kosztowa teoria inflacji
W ramach inflacji kosztowej wyróżniamy cztery
rodzaje inflacji:

inflacja płacowa - wzrost płac jest niezależny od

popytu na pracę
inflacja ciągniona przez zyski - monopoliści
podnoszą ceny na wyroby, niezależnie od popytu na
nie
inflacja ciągniona przez ceny dóbr importowanych
- wzrost cen towarów sprzedawanych na terenie
kraju spowodowany jest wzrostem cen produktów i
półproduktów importowanych
inflacja ciągniona przez podatki - wzrost cen
spowodowany jest zwiększeniem podatków - wzrost
opodatkowania "przerzuca" się na ceny
Inflację kosztową zwalczać można za pomocą ustawodawstwa
antymonopolowego i polityki propodażowej.
Inflacja kosztowa jest efektem ogólnego wzrostu kosztów albo naturalnego bądź
sztucznego ograniczania globalnej podaży na rynku przy stałym popycie
globalnym. Ten rodzaj inflacji jest spowodowany wzrostem każdego ze składników
kosztów (przy założeniu, że pozostałe nie ulegają zmniejszeniu), na przykład
wzrostem płac, cen surowców i produktów importowanych, cen surowców i
półfabrykatów pochodzenia krajowego, narzutów na płace (m.in. składek na
ubezpieczenie społeczne), a także innych składników kosztów (kosztów płaconych
odsetek od kredytów bankowych, kosztów dzierżawy itd.). Przyczyną zwiększenia
się kosztów może być wytwarzanie w nieoptymalnej skali produkcji lub wysokie
koszty stałe przy niewykorzystanych zdolnościach produkcyjnych, a także
podniesienie podatków (nie są składnikiem kosztów, ale uwzględnia się je w
kalkulacji cen).
KONCEPCJA KRZYWEJ PHILLIPSA
Krzywa Philipsa ukazuje zależność między stopą inflacji a stopą
bezrobocia. Jest ona następująca: wyższej stopie inflacji (wyższemu
tempu wzrostu płac nominalnych) towarzyszy niższa stopa bezrobocia,
i odwrotnie, niższej stopie inflacji (niższemu tempu wzrostu płac
nominalnych) towarzyszy wyższa stopa bezrobocia. Można to
tłumaczyć sytuacją, gdy stan rynku pracy polepsza się, czyli zmniejsza
się bezrobocie, wzmacnia się pozycja związków zawodowych w
negocjacjach płacowych i odwrotnie.
 ZMODYFIKOWANA KRZYWA PHILLIPSA
Obrazuje zależność między tempem wzrostu stopy bezrobocia a tempem
wzrostu cen.
przy założeniu wymienności inflacji i bezrobocia w polityce gospodarczej
można dokonywać wyboru między większą inflacją i mniejszym bezrobociem, a
mniejszą inflacją i większym bezrobociem
stagflacja, tj. równoczesne występowanie wysokiej inflacji i wysokiego
bezrobocia, stanowi zaprzeczenie koncepcji krzywej Philipsa
Uwaga!
1) Wszystkie treści, materiały oraz elementy graficzne umieszczone w
niniejszej prezentacji są własnością Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii im. prof.
Kazimiery Milanowskiej z siedzibą w Poznaniu/ Wiesława Banasia. Elementy
chronione są prawem autorskim, które przysługuje WSEiT/prowadzącemu.
2) Cała treść wizualna niniejszej prezentacji jest chroniona prawem autorskim
w Polsce i innych krajach. Sprzedaż niniejszych treści, publikowanie ich,
udzielanie licencji lub jakakolwiek dystrybucja fragmentu lub całości jest, bez
pisemnej zgody WSEiT/prowadzącego, zabroniona.
3) Całość niniejszej prezentacji stanowi własność Wyższej Szkoły Edukacji i
Terapii im. prof. Kazimiery Milanowskiej z siedzibą w Poznaniu/ Wiesława
Banasia. Żadna jej część nie może być rozpowszechniana lub kopiowana w
jakikolwiek sposób (elektroniczny, mechaniczny lub inny) bez pisemnej zgody
WSEiT/prowadzącego.
INFLACJA W POLSCE W OKRESIE
TRANSFORMACJI
W 1989 roku podjęto decyzję o urynkowieniu cen żywności.
Konsekwencją było przyspieszenie procesów inflacyjnych. W 1990 roku
zainicjowano program liberalizacji i stabilizacji gospodarki, który
zapoczątkował transformację systemu gospodarczego w Polsce. Kilka
założeń tego programu miało ważne znaczenie dla dynamiki procesów
inflacyjnych. Były to:
Liberalizacja większości cen, przy zachowaniu ograniczonej kontroli
państwa w zakresie cen energii elektrycznej, węgla, gazu, leków,
wyrobów spirytusowych, opłat czynszowych i opłat za przejazdy
publicznymi środkami transportu
Zaostrzenie ograniczeń budżetowych dla przedsiębiorstw państwowych
przez redukcję dotacji i ulg podatkowych, urealnienie stopy procentowej,
ograniczenie kredytów
Liberalizacja wymiany zagranicznej
 Jednym z celów polityki gospodarczej państwa w pierwszych latach
transformacji było zapewnienie równowagi rynkowej i osłabienie procesów
inflacyjnych. Próbowano podporządkować temu politykę pieniężną i fiskalną.
Charakter inflacji zmienił się po 1989 roku. Inflacja występująca w 1990 roku
miała znamiona inflacji korekcyjnej i popytowej. Od 1991 roku inflacja zaczęła
nabierać charakteru inflacji kosztowej. Przemawia za tym:
Wzrost ogólnego poziomu cen w istotnej mierze wynikał z podwyżek cen
administrowanych odgórnie, wpływających zasadniczo na koszty produkcji
Wysokie oprocentowanie kredytów bankowych przyczyniało się do
podnoszenia kosztów wytwarzania
Do wzrostu kosztów produkcji przyczyniały się również rozwiązania systemowe
m. in. Wysokie obciążenie pracodawców składkami na ubezpieczenia
społeczne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych
Dotychczasowa polityka antyinflacyjna przyniosła znaczące skutki. Tempo
wzrostu cen obniżyło się do poziomu 5,5% w 2001 roku. Jest to jednak nadal
wyższy poziom od występujących w większości krajów Unii Europejskiej.
PODSUMOWANIE:
Niezależnie od sposobu pomiaru inflacji uważa się ją za zjawisko
nieporządane, mające wiele negatywnych skutków, z których najważniejsze to:
utrata wartości pieniądza w czasie, co prowadzi do zmniejszenia siły
nabywczej ludności i przedsiębiorstw, ograniczając tym samym skłonność do
oszczędzania;
ograniczenie sprawności mechanizmów alokacyjnych;
niesprawiedliwa i nieefektywna redystrybucja dochodów;
wzrost ryzyka inwestycyjnego, gdyż wysoka inflacja uniemożliwia precyzyjną
kalkulację przyszłych zysków;
wzrost stóp procentowych, co prowadzi do wzrostu kosztu kredytu oraz
znacznie zwiększa obciążenia rządu kosztami obsługi długu publicznego;
utrata wiarygodności przez rząd danego państwa.
BIBLIOGRAFIA

www.mf.gov.pl
www.wikipedia.pl
www.mf.gov.pl
Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach. Red. Roman Sobiecki.
Warszawa: Difin. 2004. ISBN: 83-7251-371-6. Firma s. 88-139, Biznesplan
Kompendium przedsiębiorczości. Małgorzata Konieczny iin. Warszawa: Wydział
Wydawnictwo Poligrafii Centrum Obsługi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. 2008.
ISBN: 978-83-926955-0-9
Komosa Andrzej: Szkolny słownik ekonomiczny. Warszawa: Ekonomik. 1994. ISBN: 83-
900468-0-6
Dziękuję za uwagę 