Ευαισθησία και «φυσική αλήθεια»

Με τις Εξομολογήσεις1 του ο Ρουσσώ τόλμησε να διεισδύσει στους εσώτερους

δρόμους του «εγώ». Ουσιαστικά εγκαινίασε τη ρομαντική εποχή εισάγοντας την
έννοια του «εαυτού» και ανάγοντας την ευαισθησία σε ύψιστο γνώρισμα του
ανθρώπινου ψυχισμού. Επιδιώκοντας την ανακάλυψη της αλήθειας για την επίτευξη
ενός υψηλότερου επιπέδου αυτοσυνειδησίας, ο Ρουσσώ θέλησε να δείξει έναν
άνθρωπο σε όλη «τη φυσική του αλήθεια». Το ρηξικέλευθο αυτοβιογραφικό
σύγγραμμά του προβάλλει την υποκειμενική θέαση της πραγματικότητας μέσα από το
«εγώ» του δημιουργού και ταυτόχρονα ξεχειλίζει από έναν άκρατο συναισθηματισμό:
«Η αίσθηση πλημμυρίζει την ψυχή μου ακαριαία, σαν αστραπή […] Είμαι
φλεγόμενος…»2. Παράλληλα, η εσωστρέφεια και η εμβάθυνση στον εσωτερικό
κόσμο αναδεικνύονται ως αντίδραση στις επιφανειακές και επιτηδευμένες
εκδηλώσεις μιας κοινωνίας που έχει απομακρυνθεί από την αγνότητα της φύσης:
«Αυτός ο αφόρητος καταναγκασμός θα ήταν ήδη υπεραρκετός για να με κάνει να
αποφεύγω τις συναναστροφές»3. Το στοιχείο της ευαισθησίας συνυπάρχει με τον
φιλοσοφικό στοχασμό του Ρουσσώ. Σύμφωνα με την κοσμοθεωρία του, η ζωή έχει
μία αυταξία ως απόρροια της εγγενούς ηθικής προέλευσης του ανθρώπου. Η φύση
διδάσκει, η φύση οδηγεί στην ευτυχία. Η «φυσική αλήθεια» είναι η μόνη αλήθεια που
ο άνθρωπος πρέπει να ακολουθεί.

1
Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Οι Εξομολογήσεις, μτφρ. Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλου, επίλογος Κοσμάς
Ψυχοπαίδης, εκδ. Ιδεόγραμμα, Αθήνα 1977.
2
Ρουσσώ, ό.π., τ. Α΄, βιβλίο 3ο, σ. 123.
3
στο ίδιο, σ. 126.