Sprawdzian z działu 2 PRZYRODA 15.

11 wymagania:

-stany skupienia substancji : STAŁY, CIEKŁY I GAZOWY

-przykłady i właściwości substancji występujących w stanie stałym, ciekłym i

gazowym
 CIAŁA STAŁE ( lód, guma, drewno, butelka) – ZAJMUJĄ OKREŚLONĄ ILOŚĆ MIEJSCA W
PRZESTRZENI, DZIELIMY NA PLASTYCZNE (modelina), SPRĘŻYSTE (guma), KRUCHE (kreda)

 CIECZE (woda, mleko, benzyna) - ZAWSZE PRZYJMUJĄ KSZTAŁT NACZYNIA W KTÓRYM SIĘ
ZNAJDUJĄ

 GAZY (tlen, para wodna, powietrze) – NIE MAJĄ OKREŚLONEGO KSZTAŁTU I ZAJMUJĄ
CAŁĄDOSTĘPNĄ PRZESTRZEŃ

-stany skupienia wody

 STAŁY - lód
 CIEKŁY- woda
 GAZOWY – para wodna

-zasada działania termometru

W termometrze obserwujemy zjawisko rozszerzalności cieplnej cieczy, a temperaturę odczytujemy
poprzez ciecz zawartą w rurce podnoszącą się lub opadającą. Gdy temp. rośnie, wówczas ciecz się
podnosi. Gdy temp. obniża się , ciecz opada.

-zjawiska parowania, skraplania, krzepnięcia i topnienia

 PAROWANIE – zmiana stanu skupienia wody z ciekłego na gazowy
 KRZEPNIĘCIE – zmiana wody w stanie ciekłym w stan stały (lód)
 TOPNIENIE – przemiana lodu w wodę w postaci cieczy
skraplanie krzepnięcie

Stan gazowy(para) stan ciekły (woda) stan stały (lód)

Parowanie topnienie

-czynniki wpływające na szybkość parowania

 Rodzaj cieczy
 Temperatura otoczenia
 Powierzchnia parowania (im większa tym szybciej paruje)

-składniki pogody
 Temperatura powietrza
 Zachmurzenie
  Opady i osady atmosferyczne
(dzeszcz, śnieg, grad) (rosa, szron, szadź)
 Ciśnienie atmosferyczne
 Kierunek i prędkość wiatru

-zjawiska pogodowe
BURZE, OPADY, WICHURY, SNIEŻYCE, ZAMIECIE, MGŁY, TĘCZA

-przyrządy służące do pomiaru składników pogody

 TERMOMETR (temperatura powietrza °C)
 DZESZCZOMIERZ (opady mm)
 BAROMETRZ (ciśnienie hPa hektopaskal)
 WIATROMIERZ (kierunek i prędkość wiatru km/h, m/s)

-prognoza pogody
SPORZĄDANA NA PODSTAWIE OBSERWACJI I POMIARÓW SKŁADNIKÓW POGODY PRZEZ
METEOROLOGÓW. To informacja jaka pogoda nastąpi w następnych dniach.

-obserwacja składników pogody

DZIENNICZEK POGODOWY Z ZAZNACZENIEM DNI TYGODNIA, DATAMI, GODZINAMI, I WARUNKAMI
ATMOSFERYCZNYMI

-definicje: pogoda, wschód, górowanie i zachód Słońca, południe słoneczne,

doba
 POGODA – zjawiska atmosferyczne zachodzące w powietrzu otaczającym Ziemię, czyli w
atmosferze
 WSCHÓD- moment, w którym Słońce ukazuje się nad wschodnią częścią widnokręgu i
rozpoczyna się dzień.
 GÓROWANIE – moment, w którym Słońce jest najwyżej nad widnokręgiem ok. godz. 12
 ZACHÓD SŁOŃCA – to wędrówka słońca w dół, ku zachodniej stronie widnokręgu, aż schowa
się za widnokręgiem i zapadnie noc.
 POŁUDNIE SŁONECZNE – najwyższy szczyt górowanie słońca godzina 12
 DOBA – to dzień i noc

-zmiany długości cienia w ciągu dnia

PO WSCHODZIE SŁOŃCA – cienie są długie – nad widnokręgiem słońce nisko, wraz ze
wznoszeniem się słońca, cienie skracają się
W POŁUDNIE – cienie są najkrótsze - nad widnokręgiem słońce najwyżej
PO ZACHODZIE SŁOŃCA – cienie są długie – nad widnokręgiem słońce nisko
-zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia
PO WSCHODZIE SŁOŃCA – temp. najniższa – nad widnokręgiem słońce nisko
W POŁUDNIE – temp. wyższa niż podczas wschodu i zachodu - nad widnokręgiem słońce
najwyżej
PO ZACHODZIE SŁOŃCA – temp. wyższa niż podczas wschodu ale niższa niż w południe- nad
widnokręgiem słońce nisko

-cztery pory roku, daty rozpoczęcia pór roku

WIOSNA – 21.03
LATO – 22.06
JESIEŃ – 23.09
ZIMA – 22.12

-równonoc jesienna, przesilenie zimowe, równonoc wiosenna, przesilenie letnie

 RÓWNONOC WIOSENNA – dzień i noc trwają tyle samo po 12 h
 PRZESILENIE LETNIE – najdłuższy dzień i najkrótsza noc w roku
 RÓWNONOC JESIENNA - dzień i noc trwają tyle samo po 12 h
 PRZESILENIE ZIMOWE – najkrótszy dzień i najdłuższa noc w roku

-obserwacje wysokości Słońca nad widnokręgiem, pogody oraz roślin i zwierząt

Słońce zatacza łuk nad widnokręgiem: wschód, górowanie, zachód.
Wiosna – robi się coraz cieplej, śnieg topnieje, mogą się tworzyć podtopienia, rano mogą wystąpić
przymrozki. Temp. do ok. 20 °C
Lato – Słońce najdłużej i najsilniej ogrzewa Ziemię. Temp. przekracza 25 °C. Mogą występować burze,
deszcze, grad.
Jesień – jest coraz chłodniej, występują deszcze, wieje wiatr, mgły, przymrozki, a czasem śnieg.
Zima - Słońce najsłabiej ogrzewa Ziemię. Temp. spada poniżej 0 °C. Pada śnieg, występują zawieje,
osadza się szadź.