1.

Grawitacja Ziemi i Księżyca

Wartość oddziaływania grawitacyjnego pomiędzy dwoma ciałami przedstawiamy wzorem:

gdzie jest stałą grawitacji, i są oddziałującymi ze sobą masami, jest odległością

pomiędzy środkami tych mas.

Niech masa pewnego ciała oddziałującego grawitacyjnie z Ziemią i Księżycem wynosi .

Z tablic odczytujemy masy Ziemi, Księżyca oraz promienie Ziemi i Księżyca:

Siła grawitacji oddziałująca na ciało przy powierzchni Księżyca ma wartość:

Wartość siły grawitacji oddziałującej na ciało w pewnej odległości od jej powierzchni przedstawimy jako:

Porównując oba wzory na wartości sił wyznaczamy odległość od powierzchni Ziemi, w której siła grawitacji działająca
na ciało ma taką samą wartość jak przy powierzchni Księżyca:

Wymnażamy ma krzyż:
Podstawiamy dane liczbowe do wzoru:

Odczytajmy z tablic odległość między Ziemią i Księżycem:

Niech będzie odległością od Ziemi punktu, w którym siły grawitacji pochodzące od Ziemi i Księżyca równoważą się.
Umieszczamy w tym punkcie pewne ciało próbne o masie .

Wówczas siła grawitacji pochodząca od Ziemi w tym punkcie będzie miała wartość:

Natomiast siła pochodząca od Księżyca będzie miała postać:

Siły te równoważą się, czyli otrzymujemy:

Wymnażamy na krzyż:
Podstawiamy dane liczbowe do wzoru:

Mamy ciało o masie:

Połowa odległości między Ziemią i Księżycem ma postać:

Wówczas siła grawitacji pochodząca od Ziemi działająca w połowie odległości na ciało umieszczone w tym punkcie ma
wartość:

Natomiast siła pochodząca od Księżyca w tym puncie ma wartość:

Zauważmy, że wartość siły pochodzącej od Ziemi będzie większa niż wartość siły pochodzącej od Księżyca, ponieważ
masa Ziemi jest większa od masy Księżyca. Zatem siła wypadkowa będzie zwrócona w stronę Ziemi.

Oznacza to, że wartość siły wypadkowej działającej na ciało w tym punkcie ma postać:
Podstawiamy dane liczbowe do wzoru:

Nie, ponieważ 3. w pocisku poruszającym się tylko pod wpływem grawitacji zawsze panuje stan nieważkości.

2. Satelity

Wiemy, że doba gwiazdowa wynosi:

Pytamy o orbitę, na której satelita porusza się z okresem równym połowie doby gwiazdowej, czyli:

Przyjmijmy, że satelita ten ma masę . Na orbicie pomiędzy nim i Ziemi oddziałuje siła grawitacji, która odpowiada sile
dośrodkowej:

Wartość oddziaływania grawitacyjnego pomiędzy dwoma ciałami przedstawiamy wzorem:

gdzie jest stałą grawitacji, i są oddziałującymi ze sobą masami, jest odległością

pomiędzy środkami tych mas.

Zatem wartość siły grawitacji między Ziemią i satelitą ma postać:

gdzie jest masą Ziemi, jest promieniem orbity tej satelity.

Z tablic odczytujemy masę Ziemi:

Wartość siły dośrodkowej dla satelity przedstawiamy wzorem:

gdzie jest masą satelity poruszającego się z szybkością liniową po orbicie o promieniu .

Szybkość liniową satelity możemy przedstawić za pomocą okresu, z jakim obiega Ziemię:

Z powyższych zależności wynika, że promień orbity satelity możemy przedstawić wzorem:

Podstawiamy dane liczbowe do wzoru:

W przypadku orbity geostacjonarnego okres obiegu równy jest dobie gwiazdowej, czyli szybkość liniowa takiego satelity
wynosi:

gdzie jest promieniem orbity geostacjonarnej.

Wówczas wartość siły dośrodkowej przedstawimy za pomocą wzoru:

Wartość siły grawitacji będzie miała wówczas postać:

Zatem promień orbity geostacjonarnej wyznaczymy z zależności:

Podstawiamy dane liczbowe do wzoru:

Korzystając z tablic odczytujemy wartość pierwszej prędkości kosmicznej dla Ziemi:

Wiemy, że wzór za pomocą, którego możemy przedstawić wartość pierwszej prędkości kosmicznej dla Ziemi ma postać:

gdzie jest masą Ziemi, jest promieniem Ziemi.

Z tablic odczytujemy jaką długość ma promień Ziemi:

Wówczas jeżeli:

To wartość prędkości satelity geostacjonarnego przedstawiona za pomocą pierwszej prędkości kosmicznej ma postać:

Podstawiamy dane liczbowe do wzoru:

Odpowiedź:

Orbita satelity geostacjonarnego może się znajdować A. tylko nad równikiem, a satelita porusza się po niej C. z
zachodu na wschód.

Wiemy, że satelita GPS porusza się wokół Ziemi po promieniu o długości:

Jeżeli jego okres będzie wynosił to jego szybkość liniową przedstawiamy wzorem:

Oznacza to, że wartość siły dośrodkowej działającej na satelitę GPS będzie miała postać:

Siła grawitacji ma wówczas postać:

Porównując te wzory możemy wyznaczyć okres obiegu satelity geostacjonarnego:

Wiemy, że promień orbity satelity geostacjonarnego możemy przedstawić jako:

Wówczas:

Odpowiedź:

Satelita GPS, aby ponownie znaleźć się nad tym samym miejscem na Ziemi potrzebuje:

A. pół doby gwiazdowej.

Wiemy, że:
Oznacza to, że szybkość liniową satelity GPS na orbicie możemy przedstawić za pomocą wzoru:

Podstawiamy dane liczbowe do wzoru: