Dagmara Krysiak

BADANIA PISMA

Wprowadzenie:
- za główną podstawę identyfikacji pismoznawczej służy aksjomat o indywidualności
odruchu pisarskiego (zmienność indywidualna),
- zmiany te zależą od sprawności motorycznej, rozmiarów dłoni, palców, odmienne
upodobania estetyczne,
- proces burzliwej personalizacji nawyku pisarskiego kończy się ok. 20 roku życia,
- po 20 roku życia przebiega łagodnie i nazwany jest etapem ewolucji nawyku pisarskiego,
- próby zmiany osobniczego charakteru pisma zauważalne są w postaci zaburzeń dynamiki
kreślenia – nienaturalnymi spowolnieniami, tremorem, uchyłkami, stępieniem nacisku itp.,
- ok. 60 roku życia w wypowiedziach pisemnych zaczynają pojawiać się deformacje powstałe
na skutek oddziaływania chorób i naturalnego dla wieku osłabienia sprawności motorycznej;
okres ten nazywany jest chorobowo – starczą inwolucją nawyku pisarskiego,
- intraindywidualne zmiany w obrazie pisma mogą być powodowane oddziaływanie
czynników zew. np. leków, odurzeniem itp.,
- zmienność doraźna jest zjawiskiem naturalnym – piszemy w innej pozycji pisarskiej, z
innym samopoczuciem, z użyciem innego narzędzia pisarskiego, na innym podłożu,
- rzadko, ale jednak, spotykane są podobieństwa przypadkowe w nawyku pisarskim, często
spotykane w kręgu rodzinnym

Metody ekspertyzy pisma:

- klasyczna ekspertyza kaligraficzna – pierwotnie polegała na przeprowadzeniu badań
porównawczych ze skupieniem uwagi na kształtach liter; z czasem porównania rozszerzono o
tzw. morfologię znaków i o analizę cieniowania, a także złożenia ręki;
- metoda sygnaletyczno – opisowa – twórca Ottolenghi; udoskonalił klasyczną metodę
kaligraficzną o badania porównawcze ligatur, nachylenia osi liter, rytmu nacisku, impulsu,
modelunku owali, elementów nad- i podwierszowych; gotowe opinie uzupełniano o
fotograficzny materiał poglądowy; Ottolenghi nazwał ją grafonomią;
- metoda grafologiczna – C. Lombroso; za podstawę przyjął aksjomat grafologii
(psychologii pisma), według której w piśmie uzewnętrznione są cechy osobowości piszącego,
jeśli chcemy więc ustalić, czy dwa grafizmy pochodzą od tej samej osoby, musimy zbudować
klasyczny portret grafologiczny;
- metody grafometryczne – grafometria zrodziła się ze zniechęcenia metodą kaligraficzną –
niedokładnością jej ustaleń i subiektywnością; próba obiektywizacji; A. Osborn
- grafometria Langenbrucha – w piśmie każdego człowieka można wskazać pewne wartości
stałe; jest to rezultat powstawania tzw. proporcji podstawowej, którą wylicza się odnosząc do
siebie odległości dzielące najbardziej wydatne punkty takich samych wyrazów; podrabiając
cudzy grafizm, fałszerz przeniesie nań swoją osobniczą proporcję podstawową,
- grafometria Locarda – w procesie identyfikacji pisma kierować się należy wyrażanymi
liczbowo stosunkami zachodzącymi między dającymi się zmierzyć śladami graficznymi i ich
własnościami; przedmiotem pomiarów, a następnie wyliczeń powinny być – wysokości i
szerokości znaków, krzywizny, stosunki kątowe, odstępy międzyliterowe i międzywyrazowe,
statystyki kształtów,
- grafometryczne badanie paraf – we wszystkich metodach pobrzmiewa echo grafometrii E.
Locarda
- metoda graficzno – porównawcza – E. Locard; przedmiotem obserwacji powinno być
zagospodarowanie powierzchni pisarskiej, budowa i sytuowanie inicjacji i zakończeń znaków,
postaci i sytuowania znaków diakrytycznych, kształty pętlic, formowanie owali, ksenizmy

Dowód z ekspertyzy pisma:

- wartość dowodowa zależy od dopuszczalności w danej sprawie, przeprowadzenie dowodu
zgodnie z procedurą, oddalenie faktu dowodzonego opinią od głównego faktu procesowego
oraz oczywiście od wartości identyfikacyjnej metod zastosowanych w eksperymencie
- materiał kwestionowany – na jego postać biegły nie ma wpływu; najlepiej jakby był
obszerny, dobrej jakości – nasycenie znamionami identyfikacyjnymi
- materiał porównawczy – pożądanym jest aby był to materiał wpływowy (próbki) i
bezwpływowy; źródłem najlepszego materiału bezwpływowego są dokumenty współtworzące
zawartość teczek dowodu osobistego, kwestionariusze paszportowe, dokumentacje
pracownicze, zeznania podatkowe; gorsze są dokumenty prywatne; materiał wpływowy
powinien składać się z nie mniej niż 3-5 stron tekstu i 20-30 podpisów, pobieranie próbek
należy najpierw rozpocząć od polecenia probantowi nakreślenia 1 strony tekstu dowolnej
treści
- w przypadku podejrzeń wobec lojalności probanta zastosować można techniki specjalne np.
test Kluttera – probantowi należy okazać zakwestionowany grafizm i nakazać jego
skopiowanie na osobnej kartce, następnie należy odebrać oryginał i polecić skopiowanie go
na kolejnej kartce i tak 10-15 razy; podejrzenia o nielojalność okażą się słuszne, jeśli ostatnie
próbki ujawnią mało zakłócony osobniczy nawyk probanta analogie z grafizmem
kwestionowanym.
- na zmiany funkcjonowania nawyku pisarskiego wpływają:
* pośpiech subiektywny,
* dyskomfortowe warunki pisarskie, samopoczucie,
* schorzenia lub odurzenia,

Lingwistyka sądowa:
- pomoc językoznawstwa ogólnego,
- funkcje językowe, które służą analizowaniu wypowiedzi na wielu płaszczyznach:
* funkcja przedstawieniowa – dotyczy konkretnych informacji, jakie niosą ze sobą
wypowiedzi pisemne i ustne – ustalenie czy tematyka należy do powszechnie znanych,
znanych tylko przez określone środowisko lub grupę osób, dodatkowo bada się stylistykę ,
łączenia znaków językowych, a te wszystkie elementy oraz dobór słownictwa składają się na
idiolekt czyli indywidualny, odrębny styl danej osoby.
* funkcja ekspresywna – służy do przybliżonej identyfikacji rozmówcy przez
wskazanie jego płci, wieku, statusu społecznego; w analizie wypowiedzi pisemnej analizuje
się subjęzyki danych społeczności, styl i słownictwo, cechy słownictwa, inferencji pod
wpływem kontaktu z innymi środowiskami, określenie rejestru językowego; w analizie
wypowiedzi ustnej identyfikuje się na podstawie głosu lub mowy charakterystyczną
wymowęosobniczą, formanty, akcent, intonację oraz naturalnie treść
* funkcja impresywna – przekazuje informacje o uczuciach, nastroju, emocjach;
* funkcja komunikatywna

Diagnoza osobowości:
- eksperyment grafologiczny i tworzenie grafologicznego portretu osobowości,
- za twórcę współczesnej grafologii uchodzi – J.H. Michon,
- Michon autorem systemu grafologii znaków
- u podstaw współczesnej grafologii leżą 4 tezy:
 * pismo ręczne jest wynikiem świadomego działania człowieka,
* w grafiźmie człowieka można wyróżnić wiele zmiennych głównych, bez których
pismo by nie istniało oraz indywidualnych danego człowieka,
* cechy indywidualne występują w bardzo zbliżonej formie we wszystkich
wypowiedziach pisemnych danego człowieka,
* na podstawie ukształtowania zmiennych pisma charakteryzować można osobowość,
- należy do tych praw dodać jeszcze prawa Solange – Pellata:
* odruch pisarski jest sterowany przez mózg,
* największa kontrolowalność ma miejsce na początku kreślenia,
* znamiennego danej osobie nawyku pisarskiego nie można zmieniać bez
pozostawiania śladów w produkcie pisarskim,
* każdy nadaje znakom indywidualny kształt

Techniczne badania dokumentów:

- każdą ekspertyzę dokumentu rozpoczyna faza zwana fazą krytyczną składającą się na
oględziny podłoża i naniesień znaków; prowadzi się ją dla ujawnienia ubytków dodatków,
- badania podłoża (gł. Papier) rozpoczyna się od oględzin awersu i rewersu – poszukiwanie
wielości reliefów i duktów; tzw. suche dukty można odczytać w skupionym świetle skośnym,
- wyróżnia się 4 poziomy zabezpieczeń papieru:
* poziom podstawowy – zabezpieczenia jawne; poziom użytkownika; zauważalne
gołym okiem np. znaki wodne,
* poziom kontrolerski – poziom urzędniczy; zabezpieczenie dostrzegalne przez osoby
odpowiednio przygotowane, zabezpieczenia półtajne,
* poziom specjalistyczny – mogą być ujawniane przez ekspertów laboratoriach, z
użyciem specjalnych urządzeń; półtajne;
* poziom utajniony – zabezpieczenia znane tylko wytwórcom lub emitentom;