‫آشنایی با کشت و تولید پسته‬

‫سازمان جهادكشاورزي استان لرستان‬

‫‪8319‬‬
‫‪1‬‬
 ‫بسم ااهلل الرحمن الرحیم‬

‫عنوان‬

‫آشنایی با كشت و تولید پسته‬

‫تهیه کننده‪ :‬اسفندیار حسنی مقدم‪ -‬كارشناس ارشد باغبا نی سازمان جهادكشاورزي استان لرستان‬

‫مخاطبان‪ :‬كارشناسان و مروجین باغبانی‪ ،‬مددكاران ترویجی‪ ،‬باغدارن و عالقمندان به كاشت درخت پسته‬

‫سال انتشار‪8311 :‬‬

‫‪2‬‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫‪ - 8‬مقدمه ‪4 ...............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 2‬تاریخچه ‪4 ............................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 3‬تولید و عملکرد پسته در جهان وایران ‪5 .............................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 4‬گیاه شناسی پسته ‪6 ....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8- 4‬مشخصات گل نر ‪1 .....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4‬مشخصات گل ماده‪1........................................................................... ...............................................................................................................‬‬
‫‪ -3- 4‬گل انگیزي ‪81...........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 5‬اقلیم مناسب مورد نیاز پسته ‪81........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 6‬خصوصیات خاك ‪88.................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 1‬مراحل احداث باغ پسته ‪88...........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8- 1‬فواصل كاشت ‪82........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2- 1‬چاله كنی ‪83..............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3- 1‬انتخاب نهال ‪83...........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4- 1‬كاشتن نهال (غرس نهال) ‪84.............................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5- 1‬نصب قیم ‪85..............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6- 1‬احداث بادشکن ‪85.......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1- 1‬نسبت درختان نر و ماده ‪86...............................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1- 1‬هرس فرم درختان پسته ‪81...............................................................................................................................................‬‬
‫‪ -9- 1‬كاشت گیاهان علوفه اي به منظور پوشش سبز ‪81......................................................................................................................‬‬
‫‪ - 1‬ارقام پسته ‪81..........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8- 1‬كله قوچی ‪81.............................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2- 1‬اوحدي ‪81................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3- 1‬پسته رقم اكبري ‪81.......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4- 1‬پسته رقم احمد آقائی ‪81.................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -5- 1‬پسته رقم بادامی زرند ‪81.................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -6- 1‬پسته رقم ممتاز ‪89........................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 9‬پیوند درختان پسته ‪89.................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 81‬آماده سازي پایه و تهیه پیوندك ‪89................................................................................................................................................‬‬
‫‪ - 88‬انواع پایه ‪22.........................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ 8- 88‬بنه‪22..................................................................................................................................................................... :‬‬
‫‪- 2- 82‬كسور‪22................................................................................................................................................................ :‬‬
‫‪ - 3- 83‬آتالنتیکا ‪22........................................................................................................................................................... :‬‬
‫‪ - 4- 84‬پسته اهلی ‪22.......................................................................................................................................................... :‬‬
‫‪- 85‬خالصه مطالب ‪23....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪- 86‬اهداف آموزشی ‪23..................................................................................................................................................................‬‬
‫…………………………………………………………………………………………………… ‪24‬‬ ‫‪ - 81‬منابع‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ -1‬مقدمه‬
‫پسته یکی از مهمترین محصوالت كشاورزي كشور است كه از جنبه هاي مختلف اقتصادي ‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬زیست محیطی و‪ ...‬اهمیت‬
‫فوق العاده اي دارد‪ .‬ارزش تولید این محصول گرانبها و بی نظیر حدود ‪ 81‬درصد از درآم دهاي غی ر نفت ی كش ور م ی باش د‪ .‬ح دود‬
‫‪ 852111‬خانوار شهري و روستایی كشور كه جمعیتی بالغ بر یك میلیون نفر را شامل می گردند‪ ،‬در حرفه هاي مرب و ب ه تولی د ای ن‬
‫محصول اشتغال بکار دارند‪ .‬پسته بعنوان آخرین محصول كشاورزي قابل كشت در بیشتر مناطق پسته خی ر ای ران‪ ،‬نق ش اول ین ك االي‬
‫كشاورزي صادراتی ایفا می نماید‪ .‬مشکالت مربو به شوري و كم آبی حاشیه كویر از یك سو و خشك س الیهاي اخی ر ت وام ب ا‬
‫مسائل عدیده از سوي دیگر باعث شده است تا این محصول تنها با تکیه بر تحقیقات و فناوري پیشرفته ق ادر ب ه ادام ه حی ات باش د‪.‬‬
‫آخرین محصول قابل ك شت بدین مفهوم است كه اگر باغات پسته از بین بروند ه ی محص ول دیگ ري قاب ل كش ت نیس ت و مرحل ه‬
‫بعدي در مناطق پسته خیز كشور پیشرفت كویر و بیابانزایی خواهد بود كه منتج به مهاجرت افراد و بیکاري خواهد شد‪ .‬بنابراین ت الش‬
‫در جهت حفظ این محصول نه تنها منافع اقتصادي حاصل از كشت آن را بدنبال دارد بلکه مزایاي ناشی از كویرزدایی را نیز به همراه‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬تاریخچه‬
‫پسته از ادوار باستان در زندگی ایرانیان حائز اهمیت فراوان بوده است‪ .‬منشاء و پیدایش پسته در آسیاي مركزي جائیک ه رویش گاههاي‬
‫بزرگی از درختان وحشی پسته در این مناطق دیده می شود ك ه ام روزه ش امل ای ران‪ ،‬تركمنس تان و افغانس تان اس ت‪ .‬بن ابراین مط ابق‬
‫مستندات تاریخی موجود‪ ،‬منشاء پیدایش پسته در قلمرو ایران بوده و در شمال شرقی آن استقرار یافته است‪ .‬سرزمینی كه بعدها پ ارت‬
‫و سپس خراسان نام گرفته رویشگاه اصلی و اولیه این گیاه بوده است‪ .‬حد غرب ی دامن ه پ راكنش درخت ان پس ته خ ودروي ت ا ن واحی‬
‫نیشابور و حد شرقی آن تا نواحی بلخ در دو سوي جیحون امتداد داشته است (شکل‪ .)8 -‬صادرات پسته ای ران از س ال ‪ 8382‬ی ا ‪8383‬‬
‫آغاز شد ودر سال ‪ ، 8389‬اولین محموله پسته ایران به بازار آمریکا روانه شد و تا س ال ‪ ،8351‬بیش ترین می زان پس ته ب ه آمریک ا ص ادر‬
‫می شده است و بعد از آن آلمان غربی و دبی بزرگترین مشتریان پسته ایران شدند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ -3‬تولید و عملکرد پسته در جهان وایران‬
‫میزان سطح زیركشت درختان بارور پسته كشورهاي عمده تولیدكننده در سال ‪ 314 ،8311‬هزار هکتار مربو به كشورهاي ایران‪ ،‬آمریکا‪،‬‬
‫تركیه‪ ،‬سوریه و چین بوده است‪ .‬كشور ایران داراي ‪ 218‬هزار هکتار باغات پسته بارور بوده كه ‪ 13‬درصد كل سطح زیركشت بارور جهان را‬
‫شامل می شود‪ .‬در سال ‪ 8318‬تولید جهانی پسته‪ 421 ،‬هزار تن بوده است كه این حجم از تولید عمدتاً مربو به كشورهاي ایران‪ ،‬آمریکا‪ ،‬تركیه‬
‫می باشد‪ .‬سهم كشورهاي ایران‪ ،‬آمریکا‪ ،‬تركیه و دیگر كشورها از تولید جهانی پسته به ترتیب ‪ 9/6 ،88/1 ،32 ،46/1‬درصد است‪.‬‬
‫متوسط میزان عملکرد پسته در هکتار در باغات بارور آمریکا در سال ‪ 3/4 ،2112‬تن در هکتار بوده در حالیکه متوسط عملکرد پسته ایران در‬
‫می باشد كه ‪ 211‬هزار هکتار آن‬ ‫همان سال ‪ 152‬كیلوگرم برآورد شده است‪ .‬مجموع سطح زیر كشت پسته ایران بیش از ‪311‬هزار هکتار‬
‫بارور و ‪ 811‬هزار هکتار نیز غیر بارور و نهال می باشد‪ .‬ده استان كرمان ‪ ،‬یزد ‪ ،‬خراسان ‪ ،‬سمنان ‪ ،‬قم ‪ ،‬قزوین‪ ،‬فارس ‪ ،‬اصفهان ‪ ،‬سیستان و‬
‫بلوچستان‪ ،‬مركزي و لرستان از استانهاي عمده پسته خیز كشور می باشند و عالوه بر آن در ‪ 82‬استان دیگر كشور نیز باغهاي پسته وجود دارد ‪.‬‬
‫استان كرمان با سطح زیر كشت ‪ 213‬هزار هکتار ‪ 13‬درصد باغهاي پسته ایران و حدود ‪ 55‬درصد تولید كشور را به خود اختصاص داده است ‪.‬‬
‫كشو ر ایران از نظر سطح زیر كشت ‪ ،‬میزان تولید و صادرات مقام اول را داراست و ‪ 61-65‬درصد سطح زیر كشت و ‪ 41-45‬درصد‬

‫‪5‬‬
‫میزان تولید جهانی را به خود اختصاص داده است‪ .‬این محصول ‪ 51‬درصد ارزش صادراتی محصوالت باغی ‪ 45 ،‬درصد ارزش صادرات‬
‫محصوالت كشاورزي و بیش از ‪ 1‬درصد ارزش صادرات غیر نفتی كشور را به خود اختصاص داده است‪.‬‬

‫‪ -4‬گیاه شناسی پسته‬

‫درخت پسته اهلی ‪ Pistacia vera L.‬متعلق به تیره سماق (‪ )Anacardiaceae‬اس ت‪ .‬ج نس ‪ Pistacia‬داراي ‪ 88‬گون ه اس ت‬
‫كه همگی آنها از خود‪ ،‬تربانتین یا سقز ترشح میکنند‪.‬گیاهان این تیره بصورت درخت یا درختچه هستند‪ .‬از گونه هاي پس ته در ای ران‬
‫می توان به ‪( P. vera‬پسته اهلی) ‪( P.khinjuk‬چاتالنقوش‪،‬كسور‪،‬گلخونك یا خنجك) و ‪( P.mutic‬بن ه) اش اره ك رد (ش کل‪-‬‬
‫‪ . )2‬چاتالنقوش و بنه پایه هاي مناسبی براي پیوند درختان پسته اهلی به شمار میروند‪ P.vera .‬در بین گون ه ه اي ف وق تنه ا درخت ی‬
‫است كه به صورت اهلی درآمده و نوع وحشی آن نیز در جنگلهاي سرخس واقع در منطقه مرزي شمال شرقی كشور یافت میشود‪.‬‬

‫درخت پسته دو پایه است‪ ،‬یعنی براي تولید میوه به وجود هر دو پایه نر و ماده نیاز میباشد و تشخیص درخت نر و ماده از یکدیگر ب ه‬
‫جز از روي گل آنها (آن هم در فصل بهار و به هنگام گل دادن ) میسر نیست‪ .‬گل ها فاقد گلبرگ و غدههاي شهدساز بوده‪ ،‬بنابراین‬
‫زنبور عسل را به خود جلب نمیکند و گرده گل توسط باد پراكنده میشوند‪ .‬درخت پس ته مانن د س ایر درخت ان می وه سردس یري خ زان‬
‫كننده ا ست كه در اثر ریزش برگ در پاییز به خواب زمستانه نیاز دادرد تا در بهار سال آینده مجددا بیدار شود و تجدید حی ات كن د‪.‬‬
‫مرحله نونهالی درخت پسته طوالنی است‪ .‬تا قبل از پنج سالگی‪ ،‬درختان میوه كمی تولید میکنند و از ‪ 81‬تا ‪ 82‬سالگی باردهی كامل و‬
‫اقتصادي درخت آغاز میشود‪.‬‬
‫ریشه زائی درخت پسته بة صورت محوري و عمودي است و تا عمق بیش از دو متر داخل خاك فرو م ی رود (شكل‪ ).3 -‬سیس تم‬
‫ریشه زایی عمقی درخت پسته را قادر می سازد تا به اعماق خاك نفوذ كرده و از آب و مواد موجود در آن به خوبی تغذیه نماید و از‬
‫این رو درختان پسته قابلیت سازش با دوره هاي طوالنی خشکسالی را دارند‪ .‬قدرت تولید ریشه فرعی در درخ ت پس ته خیل ی ف عیف‬
‫است و هرگاه انتهاي ریشه اصلی قطع شود‪ ،‬درخت خشك شده و از بین می رود‪ .‬سیستم ریشه بندي درخت پس ته از آن دس ته ریش ه‬
‫هاي است كه به اصطالح اب یاب است به این معنی كه در عمق زمین تا جاي فرو می رود كه خ ود را ب ه آب ی ا ب ه س فره آب زی ر‬
‫زمینی برساند به همین دلیل است كه تا مدت مدیدي قادر به تحمل تشنگی هستند‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫شکل‪ - 3‬نمایش سیستم ریشه درخت پسته اهلی‬

‫درخت پسته عادت به رشد عمودي دارد‪ ،‬به نحوي كه رشد سریع جوانه انته ائی از رش د جوان ه ه اي ج انبی در درخت ان مس نتر‬
‫جلوگیري میکند (شکل‪ .)4-‬این ویژگیها بر نحوه تربیت نهالهاي ج وان‪ ،‬ه رس درخت ان ب الغ و جوانس ازي درخت ان مس ن ت اثیر‬
‫زیادي دارد‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫شکل ‪ - 4-‬رشد عمدي سریع در نهالهاي پسته‬

‫‪ -1-4‬مشخصات گل نر‬
‫درخت نر در فروردین ماه حدود ‪ 5‬تا ‪ 1‬روز زودتر از درخت ماده به گل مینشیند‪ .‬گله اي آن ب ه ص ورت خوش ه اي ب وده و ه ر‬
‫خوشه‪ ،‬تودهاي ازگلهاي متراكم میباشد‪ .‬گلها بدون گلبرگ و كاسبرگ حقیقی هستند‪ .‬هرگل نر مشتمل بر‪ 5‬پرچم بیض ی ش کل‬
‫با میله كوتاه سبز رنگ است (شکل‪.)5-‬‬

‫‪8‬‬
 ‫شکل ‪ - 5-‬مشخصات گل آذین و گل نر در پسته‬

‫‪ -2-4‬مشخصات گل ماده‬
‫گل ماده همانند گل نر خوشه اي می باشد‪ ،‬با این تفاوت كه ش کل قرارگ رفتن ب رروي خوش ه ب ه ص ورت منف رد و ب ا فاص له از‬
‫یکدیگر است (شکل‪ .)6-‬گلهاي ماده ابتدا به رنگ سبز هستند كه این رنگ را تا دو روز حفظ میکنند‪ .‬اگر در ای ن فاص له دان ه‬
‫هاي گرده به آنها نرسد و عمل لقاح انجام نگیرد‪ ،‬رنگ كالله سه شاخه اي آن به قرمز مای ل ب ه قه وه اي تغیی ر م یکن د‪ ،‬س پس‬
‫كالله خشك شده و می ریزد‪ .‬در صورت تلقیح‪ ،‬خوشه هاي گل ماده شروع به رشد كرده و دانه هاي آن به تدریج ب زرگ میش وند‪.‬‬
‫پوست نرم خارجی دانه ها در حین رشد‪ ،‬رنگهاي سبز و صورتی آمیخته به زرد و بنفش كم رنگ به خود میگیرد‪.‬‬

‫شکل ‪ - 6-‬مشخصات گل آذین و گل ماده درخت پسته‬

‫‪9‬‬
 ‫‪ -3-4‬گل انگیزي‬
‫پسته گیاهی دوپایه است و گلهاي نر و ماده آن بطور مجزا بر روي درخت ان پس ته ه اهر میش وند‪ .‬گ ل آذی ن آن خوش ه مرك ب و ب ه‬
‫صورت جانبی برروي شاخه هاي یکساله هاهر میشوند‪ .‬اختصاصی شدن و انگیزش گل در سال قبل از گل دهی و ب رروي ش اخه ه اي‬
‫ههور یافته فصل جاري انجام میشود( شکل – ‪.)1‬‬

‫شکل ‪ - 1-‬اختصاصی شدن گل بر روي شاخه هاي فصل جاري‬

‫زمان گلدهی در ارقام مختلف پسته تحت تاثیر شرایط اقلیم منطقه‪ ،‬نحوه تغذیه و كوددهی‪ ،‬آبی اري و خ اك منطق ه ق رار م ی گی رد‪.‬‬
‫شروع گلدهی در ارقام مختلف ‪ 1‬تا ‪ 22‬فروردین و پایان گلدهی از ‪ 89‬فروردین لغایت ‪ 2‬اردیبهشت ماه متفاوت می باشد‪ .‬ط ول دوره‬
‫گلدهی ارقام مختلف بین ‪ 9‬تا ‪ 84‬روز می باشد‪.‬‬

‫‪ -5‬اقلیم مناسب مورد نیاز پسته‬

‫اولین قدم براي احداث باغهاي پسته شناخت دقیق از شرایط آب و هواي منطقه می باشد‪ .‬درخت پسته در عرفهاي جغرافی اي ‪31-21‬‬
‫درجه شمالی قابل كشت می باشد‪ .‬مناسبترین ارتفاع از سطح دریا براي كش ت درخ ت پس ته ‪ 8111-911‬مت ر م ی باش د‪ .‬البت ه ارتف اع‬
‫‪ 2211-8111‬و ‪ 911-211‬متر نیز براي پسته قابل تحمل می باشد‪ .‬مناسب ترین درجه حرارت محیط در طی فصل رش د ‪ 35-25‬درج ه‬
‫می باشد الزم به ذكر است كه دماهاي ‪ 36‬تا‪ 42‬و ‪ 21‬تا ‪ 24‬نیز براي پسته قابل تحمل می باش د‪ .‬یک ی از دالی ل س قط جن ین و پ وكی‬
‫محصول پسته تاثیر درجه حرارتهاي ب اال و پایین در آخر فصل رشد می باشد كه از رشد میوه جلوگیري كرده و منجر ب ه س قط جن ین‬
‫‪11‬‬
‫می شود‪ .‬همچنین یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در كشت پسته درجه حرارت محیط در طی فص ل گ رده افش انی م ی باش د‪ .‬درج ه‬
‫حرارت مطلوب در زمان گرده افشانی ‪ 22-86‬درجه سانتی گراد می باشد‪ .‬درخت پسته باید در مناطقی كشت گردد كه نی از س رمایی‬
‫آن درطی فصل زمستان مرتفع گردد‪ .‬جهت كمك به بیداري و رویش جوانه ها و تولید گل آذین و تسریع در رشد رویش ی درخ ت‬
‫پسته حداقل به ‪ 8111‬ساعت سرماي زمستانه ‪ 1-2‬درجه سانتی گراد نیاز است‪ .‬چناچه جمع درجه سرماي زمستاه كمتر از ‪ 611‬س اعت‬
‫باشد گلدهی و برگدهی درخت به تاخیر می افتد و برگها نامنظم و بدقواره می شوند و تولید محصول كاهش می یاب د‪ .‬درخ ت پس ته‬
‫دماي ‪ 45‬درجه سانتی گراد در تابستان و دماي ‪ -21‬در زمس تان را ب ه خ وبی تحم ل مینمای د‪ .‬ب راي داش تن ح داكمر محص ول‪ ،‬می زان‬
‫رطوبت نسبی در تابستان بایستی كمتر از ‪ %35‬باشد‪ ،‬البته وجود مقادیر كمتر رطوبت نسبی نیز توص یه ش ده اس ت زی را باع ث ك اهش‬
‫بیماریهاي قارچی میشود‪ .‬افزایش رطوبت نسبی در زمان گلدهی و گرده افشانی باعث بازده گرده افشانی و در نتیجه ك اهش تش کیل‬
‫میوه شده‪ ،‬همچنین در زمان رسیدن میوه باعث گسترش بیماریهاي قارچی میگردد‪ .‬باد‪ ،‬باران‪ ،‬تگرگ‪ ،‬سرماي به اره وگرم اي ش دید‬
‫در فصل رشد از جمله عواملی هستند كه بر روي تولید محصول اثر نامناسب می گذارند‪ .‬بطوركلی وجود تابستانهاي گرم و خش ك و‬
‫طوالنی و زمستان هاي سرد و معتدل از جمله عوامل محیطی مناسب جهت كاشت پسته می باشند‪.‬‬
‫‪ -6‬خصوصیات خاك‬
‫كشت پسته در رده هاي مختلفی از خاك با موفقیت انجام می شود‪ .‬در مناطق پس ته ك اري ای ران باف ت ش نی ل ومی ك ه ی ك باف ت‬
‫متوسط میباشد بهترین محصول را تولید می نماید‪ .‬همچنین در بافتهاي سنگینتر خاك مم ل ل وم ‪ -‬رس ی ‪ -‬س یلتی و حت ی ل وم‪ -‬رس ی‬
‫محصول مناسبی تولیدشده است‪ .‬وجود زهکشهاي طبیعی همانند یك الیه شنی در عمق بیش از ‪ 2‬متر از سطح خاك‪ ،‬میتواند سنگینی‬
‫بافت خاك را جبران نماید‪ .‬مناسبترین خاك براي كشت و پرورش پسته از نظر عمق‪ ،‬خاكهاي عمیق همراه با بافت یکنواخت میباشد‪.‬‬
‫وجود خاك كم عمق و یا سخت الیه‪ ،‬باعث می شود كه قسمتهاي هوائی و زیرزمین ی درخ ت‪ ،‬كوت اه مان ده‪ ،‬در نتیج ه ب اروري و‬
‫عملکرد آن بطور محسوسی كاهش یابد‪ .‬درختان پسته در شرایط ماندآبی رشد مناسبی ندارند (شکل‪.)1-‬‬

‫شکل – ‪ - 1‬درختان پسته در شرایط ماندآبی رشد مناسبی ندارند‪.‬‬

‫درختان پسته در خاكهاي غنی‪ ،‬شنی لومی و با عمق زیاد و با شوري آب و خاك پایین تر محصول خوب م ی دهن د‪ .‬در ای ن خاكه ا‬
‫برگشت سرمای ه گذاري كوتاه می باشد لذا احداث باغات پسته در آب و خ اك مرغ وب‪ ،‬باص رفه ت ر و اقتص ادي م ی باش د‪ .‬تحم ل‬
‫پذیري پسته در شرایط شوري نسبی آب و خاك دلیل ب ر كاش ت آن در خاكه اي فقی ر و ش ور نم ی باش د بطوریک ه ب ا فق ر خ اك‬
‫وباالرفتن شوري‪ ،‬عملکرد در واحد سطح كاهش یافته و به تدریج باغات غیراقتص ادي خواهن د ش د‪ .‬ع الوه ب ر ش وري ب االي آب و‬
‫خاك وجود الیه سخت‪ ،‬شوري و قلیائیت خاك‪ ،‬وجود یك الیه كامالً شنی در زیر الیه رسی‪ ،‬باالبودن سطح سفره هاي كاذب آب‬
‫(زه) یا به عبارتی باال بودن سطح ایستابی از عوامل محدود كنن ده كش ت پس ته م ی باش د ك ه قب ل از اح داث ب اغ الزم اس ت توس ط‬
‫متخصصین آب و خاك بررسی و در صورتیکه عوامل محدود كننده قابل رفع و شرایط قابل اصالح باشد نس بت ب ه اص الح و س پس‬
‫براي احداث باغ اقدام و در غیر این صورت از احداث باغ صرفنظر گردد‪.‬‬
‫‪ -7‬مراحل احداث باغ پسته‬

‫‪11‬‬
‫بعد از انتخاب منطقه اي كه حائز شرایط اقلیمی آب و خاك مناسب براي توسعه كشت پسته باشد اقداماتی به شرح زی ر ص ورت م ی‬
‫گیرد‪:‬‬
‫‪ .8‬حفر پروفیل خاك به عرض ‪ 8‬متر و به عمق ‪ 2‬متر جهت بررسی سطح آب سفره هاي زیرزمینی‪ ،‬بافت خاك‪ ،‬الیه س خت و‬
‫نفوذناپذیر و ‪......‬‬
‫‪ .2‬نمونه برداري آب و خاك و انجام آزمایش جهت بررسی و مطالعه وفعیت آنها از لحاظ شوري‪ ،‬ش وري و قلی ایی‪ ،‬عناص ر‬
‫غذایی و ‪....‬‬
‫‪ -3‬تهیه نقشه باغ و مشخص كردن خیابانهاي اصلی و فرعی‪ ،‬محل ایجاد تاسیس ات‪ ،‬مح ل حف ر چ اه و مح ل اس تخر ذخی ره آب (در‬
‫صورت نیاز)‪ ،‬تعیین جهت كاشت ردیف درختان‪ ،‬فاصله ردیف ها از همدیگر و فاصله درختان روي ردیف و محل احداث بادشکن‪-‬‬
‫استقرار درختان نر و ‪...‬‬
‫‪ -4‬تسطیح زمین‪ ،‬در صورتیکه بر اساس نظر كارشناسان آب و خاك اجراي آبیاري بابلر مورد نظر باشد تسطیح ب ا ش یب ‪ 8-2‬درص د‬
‫انجام شود و در آبیاري قطره اي تسطیح نسبی كافی می باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬آماده ساختن خاك باغ تمام سطح زمین را با تراكتور شخم عمیق زده و اگر خاك تا عمق ‪ 2‬متري داراي الی ه س خت و ی ا باف ت‬
‫سنگین باشد باید با سوسولوز آنرا شکست و قابل نفوذ كرد و بعد از شخم صاف نمود‪.‬‬
‫‪ -1-7‬فواصل کاشت‬
‫مناسبترین فاصله بین ردیفها ‪ 1‬متر و فاصله بین درختان ‪ 3‬متر می باشد (شکل ‪ )9-‬البته فاصله بین ردیف ‪ 6-4‬مت ر و ب ین درخت ان ‪2-3‬‬
‫متر قابل تحمل می باشد ولی توصیه نمی شود فمناً فاصله بین ردیف كمتر از ‪ 4‬متر و فاصله ب ین درخت ان كمت ر از ‪ 2‬مت ر ن ا مناس ب‬
‫می باشد‬

‫شکل‪ - 9‬فواصل مناسب كاشت درخت پسته‬

‫‪12‬‬
‫درخت پسته عموما جز درختان كند رشد است بطوري كه رقم پسته كرمان ‪ 21‬تا ‪ 25‬سال طول می كشد تا فضاي ح دود ‪ 1*1‬مت ر را‬
‫بپوشاند‪.‬‬
‫‪ -2-7‬چاله کنی‬
‫در خاكهایی كه شرایط كافی براي پرورش و رشد درخ ت ندارن د‪ ،‬گ ودالی ب ه ش عاع ‪ 1/5‬ت ا ‪ 8‬مت ر و عم ق ‪ 8/5‬مترایج اد و بع د از‬
‫برداشتن خاك چاله و ریختن خاك مرغوب و مقداري كودهاي آلی كامالً پوسیده ‪ ،‬ب ه كاش ت نه ال اق دام م ی كنن د‪.‬در خاكه اي‬
‫مرغوب‪ ،‬چاله هایی به عرض ‪ 41‬سانتی متر و عمق ‪ 61‬سانتی متر كه جاي كافی براي استقرار ریشه نهال داشته باشد ایجاد م ی گ ردد‪.‬‬
‫روش دیگري كه نسبتاً پرهزینه می باشد احداث كانال به ع رض ‪ 61-11‬س انتی مت ر و عم ق ‪ 8-8/5‬مت ر در بس تر ردیفه اي كاش ت و‬
‫افزایش خاك مرغوب و كودهاي آلی كامالً پوسیده می باشد‪.‬‬

‫‪ -3-7‬انتخاب نهال‬
‫نهال بایستی داراي گواهی اصالت نژادي و سالمت مبنی بر عاري بودن از بیماریهاي قارچی (ورتیسیلیوم‪ ،‬فیتوفترا‪ ،‬فوزاریوم) نماتد و‬
‫آفات قرنطینه اي و سایر پاتوژنهاي بیماري زا باشد‪.‬داراي اتیکت مشخصات پایه باشد و پایه توصیه شده بادامی زرندي یا بادامی ریز‬
‫می باشد‪.‬در مناطقی كه خاكها به نماتد آلودگی دارند از كشت پسته با پایه اهلی خودداري نموده و در صورت احداث باغ از پایه بنه‬
‫‪ Pistachio mutica‬استفاده شود‪ .‬بهتر است از نهالهاي گلدانی كه ارتفاع نهالها بیش از ‪ 11‬سانتیمتر و سن آنها ‪ 83‬ماه می باشد‬
‫استفاده شود‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‪ -4-7‬کاشتن نهال (غرس نهال)‬
‫بعد از حفر گودال به شرحی كه بیان شد بعد از مخلو كردن مقداري كود دامی كامالً پوسیده به غرس نه ال اق دام و پ س از غ رس‬
‫نهال خاك اطراف نهال را با لگد می كوبند تا ذرات خاك به حد ممکن به هم دیگر چس بیده و ریش ه را محک م نگهدارن د ‪ .‬پ س از‬
‫انجام این مقدمات باید اقدام به آبیاري نمود پس از آبیاري مقداري از خاك نشست خواهد كرد كه الزم اس ت مج دداً كم ی خ اك‬
‫پاي نهال ریخته شود‪ .‬طریقه دیگر نهالکاري بدین ترتیب است كه چاله را قبالً با خاك و مقداري كود دامی پوسیده پر نموده و بعد از‬
‫آبیاري و نشست خاك و بعد از گاورو شدن اقدام به غرس نهال می كنند ك ه در ای ن روش نشس ت خ اك مانن د طریق ه اول مط رح‬
‫نمی باشد‪.‬در هنگام انتقال نهال ها باید دقت الزم در زمان بیرون آوردن آنها از زمین خزانه صورت گیرد ت ا از قط ع ش دن ن وك ریش ه‬
‫اصلی و پوشش ریشه جلوگیري شود‪ .‬در صورت عدم رعایت این مسئله ممکن است میزان تلفات به ‪ 31-41‬درصد برسد‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫‪ -5‬نصب قیم‬
‫نصب قیم براي نگهداري نهال و جلوگیري از خم شدن در مقابل باد الزامی می باشد وای ن ق یم ح داقل بای د دو س ال در كن ار نه ال‬
‫نگهداري شود اتصال قیم به نهال توسط نوار پهن و نرم صورت می گیرد تا آسیبی به پوست نازك نهال وارد نشود‪.‬‬

‫‪ -6-7‬احداث بادشکن‬
‫با توجه به اینکه باغهاي پسته اكمراً در مناطق بادخی ز قرار دارند و وزش باد تعادل اسکلتی درختان را به هم می زند و منجر به خس ارت‬
‫می گردد فروري است در جهت عمود بر بادهاي غالب منطقه و بفاصله ‪ 5‬متر از اولین ردیف اقدام به كاشت بادشکن نمود‪ ،‬بادشکن‬
‫توصیه شده در مناطق پسته خیز كه اكمر بادشکنها به ع لت شرایط آب و خاكی امکان رشد ندارند پسته نر می باشد فاصله بین درخت ان‬
‫پسته نر به عنوان بادشکن ‪ 2-3‬متر می باشد از مزایاي دیگر این بادشکن پ راكنش گس ترده و پوش ش مطل وب گ رده در زم ان گ رده‬
‫افشانی می باشد( شکل ‪ .)81-‬فمنا درختان گز و سنجد بعنوان بادشکن در مناطق كویري قابل توصیه است‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫شکل – ‪ -81‬نحوه قرارگرفتن ارقام نر عمود بر باد غالب منطقه‬

‫‪ -7-7‬نسبت درختان نر و ماده‬

‫زمان گلدهی و طول دوره گلدهی ارقام مختلف بستگی به شرائط آب و هوایی هر منطقه دارد‪ .‬انتخاب ارقام نر و مادههاي كه در‬
‫همزمان گلدهی ایجادکرده درصد موفقیت تشکیل میوه را باال میبرد‪ .‬با توجه به تجربیات و یافته هاي تحقیقاتی در ایستگاههاي‬
‫تحقیقاتی پسته د رمناطق مخلف دنیا نسبت به ‪ 8:9‬درختان نر به ماده در باغ توصیه می شودكه در هنگام پیوند درختان و یا احداث باغ‬
‫باید مورد توجه قرارگیرد (شکل ‪ .)88-‬معموالً به منظور اطمینان از وجود گرده كافی در زمان گلدهی‪ ،‬در جهت عمود بر باد غالب‬
‫منطقه یك ردیف از مجموعهاي از ارقام نر زودگل متوسط گل و دیرگل پیوند می گردد تا بتواند حداكمر همپوشانی را با ارقام ماده‬
‫موجود ایجاد نماید‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫شکل ‪ - 88-‬نسبت مناسب درختان نر به ماده در باغ پسته‬

‫‪ -8-7‬هرس فرم درختان پسته‬

‫هدف از انجام هرس فرم‪ ،‬ایجاد اسکلت قوي و محکم‪ ،‬شکل مناسب و مورد نظر‪ ،‬تحریك رشد شاخه هاي مناسب براي ایجاد تاج‬
‫متراكم و متوازن و افزایش رشد شاخههاي نگهداري شده میباشد‪ .‬در هرس باردهی درخت پسته معموال دو تکنیك زدن سرشاخه‬
‫ها و بیخ بر كردن شاخه ها به كار می رود‪ .‬هرس فرم جامی و شلجمی جهت ایجاد شکل مناسب درختان پسته توصیه می شود‪ .‬بدین‬
‫ترتیب كه در اولین فصل خواب عملیات سربرداري شاخه هاي پیوندي از ارتفاع ‪ 811-11‬سانتی متري انجام می شود‪ .‬در دومین فصل‬
‫خواب سربرداري شاخه هاي اولیه از ارتفاع ‪ 31-25‬سانتی متري قطع می شوند یا به عبارتی دیگر دو سوم طول شاخه ها قطع می شوند‬
‫(شکل‪ .)82-‬در زمستان سال سوم سربرداري شاخه فرعی بر روي بازوهاي اصلی از ارتفاع ‪ 31-25‬سانتی متري انجام می شوند‪ .‬در‬
‫چهار مین فصل خواب شاخه هاي باریك‪ ،‬بلند و آنهایی كه داراي رشد عمودي هستند و باعث رقابت میشوند از ته حذف می ‪-‬‬
‫گردند‪ .‬در سال پنچم شکل و اسکلت مورد نظر بایستی تکمیل شود‪.‬‬

‫شکل ‪ - 82-‬عملیات تربیت درختان پسته در سال اول و دوم‬

‫‪ -9-7‬کاشت گیاهان علوفه اي به منظور پوشش سبز‬

‫كاشت هر نوع گیاه‪ ،‬اعم از زراعی یا باغی در فاصله بین درختان را كشت مخلو می گویند‪ .‬طول دوره نونهالی درختان پسته نسبت ًا‬
‫طوالنی میباشد‪ .‬بنابراین باغدار اقدام به كاشت گیاهان مناسب در فاصله بین درختان پسته میکند تا عالوه بر تامین بخشی از هزینه هاي‬
‫تولید‪ ،‬سبب اصالح و بهبود ساختمان خاك نیز شود‪ .‬از گیاهان زراعی مناسب و متداول در كشت مخلو میتوان گندم‪ ،‬جو‪ ،‬یونجه‪،‬‬
‫چغندر‪ ،‬شلغم‪ ،‬منداب و زعفران را نام برد‪ .‬از گیاهان باغی میتوان انگور‪ ،‬انار‪ ،‬بادام ‪ ،‬زردآلو و سیب را نام برد (شکل‪.)83-‬‬

‫‪17‬‬
 ‫شکل ‪ - 83-‬استفاده از سیستم پوششی برا مدیریت كف باغ پسته‬

‫‪ -8‬ارقام پسته‬
‫‪ -1-8‬کله قوچی‬
‫درشتی میوه فندقی شکل و عملکرد خوب این رقم سبب شهرت و گسترش آن شده است‪ .‬این رقم نسبت به كمبود آب و مواد غذائی‬
‫حساس بوده و اكمریت برگهاي آن مركب ‪ 5‬برگچه اي هستند و برگچه انتهائی بزرگتر از برگچههاي جانبی میباشد‪ .‬رقمی زودگل‬
‫بوده و به همین دلیل بیشتر در معرض خطر سرماي دیر رس بهاره و خسارت ناشی از آن قرار دارد‪ .‬این رقم در دهه دوم شهریور ماه‬
‫قابل برداشت است و از این نظر جز ارقام متوسط رس میباشد‪ .‬ای ن رقم جزئ ارقام مناسب براي كشت و كار در لرستان می باشد‪.‬‬
‫‪ -2-8‬اوحدي ‪ :‬یکی از گسترده ترین ارقام تجاري پسته كشور محسوب میشود‪ .‬بسیار معروف و سازگار ب راي اكم ر من اطق پس ته‬
‫كاري است كه طی ‪ 51‬سال گذشته احداث شده اند‪ .‬اكمریت برگهاي آن مركب سه برگچه اي هستند و برگچه انتهائی آن بزرگتر از‬
‫برگچه هاي جانبی می باشد‪ .‬رقمی متوسط گل بوده و در دهه اول شهریور ماه قاب ل برداش ت اس ت و از ای ن نظ ر جزارق ام زودرس‬
‫میباشد‪ .‬این رقم جزئ ارقام مناسب براي كشت و كار در لرستان می باشد‪.‬‬
‫‪ -3-8‬پسته رقم اکبري ‪ :‬یکی از راقام تجاري پسته است كه از نظر اقتصادي داراي باالترین ارزش میباشد‪ .‬میوههاي آن بادامی‬
‫شکل‪ ،‬كشیده و درشت هستند ‪ .‬از خصوصیات این رقم رشد رویشی زیاد آن برگهاي متراكم‪ ،‬سطح وسیع برگ محصول زیاد‪ ،‬دیر‬
‫گلی و دیررسی بوده كه در دهه سوم شهریورماه قابل برداشت میباشد‪ .‬این رقم جزئ ارقام مناسب براي كشت و كار در لرستان می‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ -4-8‬پسته رقم احمد آقائی ‪ :‬درشتی میوه ب ادامی ش کل و س فیدي پوس ت اس تخوانی ای ن رق م س بب گس ترش آن ش ده اس ت‪.‬‬
‫اكمریت برگهاي آن مركب سه برگچهاي هستند رقم ی متوسط گل بوده و در دهه سوم شهریور ماه قابل برداشت است‪ ،‬از این نظر جز‬
‫ارقام دیررس میباشد‪.‬‬
‫‪ -5-8‬پسته رقم بادامی زرند ‪ :‬میوه این رقم بادامی شکل‪ ،‬ریز و خنجر ماننداست‪ ،‬كه رنگی كدر دارد‪ .‬منشا آن از باغات قدیمی‬
‫واقع در منطقه زرند كرمان می باشد‪ .‬اكمریت برگهاي آن ‪ 5‬برگچهاي هستند‪ .‬رقمی زودگل بوده و در نیمه اول مرداد ماه قابل‬
‫برداشت است و از این نظر جز ارقام خیلی زودرس میباشد‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫میوه هاي این رقم بادامی شکل و مغز آن نسبت به سایر ارقام تجاري خوشمزه تر ميباشد‪.‬‬ ‫‪ - 6-8‬پسته رقم ممتاز‪:‬‬
‫اكمریت برگهاي آن مركب سه برگچه اي هستند رقمی زودگل بوده و در دو دهه سوم شهریور ماه قابل برداشت است واز این نظر جز‬
‫ارقام دیررس به حساب می آید‪.‬‬

‫‪ - 9‬پیوند درختان پسته‬

‫سه نوع روش پیوند زنی در ایران مرسوم است ‪-8 :‬پیوند لوله اي‪ -2‬پیوند شکمی ‪ -3‬پیوند اسکنه‬
‫پیوند اسکنه اي و پیوند شکمی از قدیم االیام در ایران كاربرد داشته‪ ،‬كه به تدریج كنار گذاشته شده است‪ .‬از آنجا كه درخت پسته از‬
‫نوع درختان صمغدار است‪ .‬ایجاد هرگونه خراش در تنه یا در شاخه هاي آن موجب تراوش صمغ می گردد كه در مجاورت هوا‬
‫سفت می شود بنابراین در پیوند شکمی نهال پسته‪ ،‬شکاف افقی در پایین شکاف عمودي به شکل تی معکوس زده میشود (پیوند‬
‫شکمی در درختان میوه معموالً به شکل ‪ T‬است) تا صمغ مترشحه از شکاف افقی مانع رویش و رشد جوانه پیوندك نشود‪ .‬بهترین‬
‫فصل براي انجام پیوند شکمی اواخر خرداد تا اویل تیر ماه است یعنی وقتی كه قطر ساقه به یك سانتی متر رسیده باشد و پایه دو تا سه‬
‫شاخه جانبی داشته باشد‪. .‬هم اكنون استفاده از پیوند لوله اي به دليل سادگي‪ ،‬سرعت عمليات و درصد بالاي جوش‬
‫خوردن بین پایه با پیوندك رواج یافته و ‪ 99‬درصد درختان پسته با استفاده از این روش تکمیر میشوند‪.‬‬

‫شکل ‪- 84-‬انتخاب پایه مناسب جهت انجام عمل پیوند‪.‬‬

‫‪ -11‬آماده سازي پایه و تهیه پیوندک‬
‫دقت در انتخاب پیون دك شر اصلی موفقیت در پیوند است كه براي این منظور باید از جستهاي بالغ در تاج درختان و یا پاجوشهاي‬
‫جوان در پاي درخت استفاده شود‪.‬چون جوانه هاي خواب درختان بالغ معموال جوانه هاي گلدهنده هستند‪ .‬لذا بهتر آن است كه از‬
‫جوانه هاي رویشی بر حسب اندازه و محل رویش آنها استفاده بشود‪ .‬جوانه هاي رویشی كوچکترو نوكتیز تر از جوانه هاي گل دهنده‬
‫هستند (شکل‪.)85-‬‬

‫‪19‬‬
 ‫شکل ‪ - 85-‬پیوندك آماده درخت پسته‬

‫‪21‬‬
‫زمان مناسب براي پیوند نهال هاي پسته به طور عمده اواخر اردیبهشت تا اویل خرداد می باشد یعنی زمانی كه درخت به راحتی‬
‫پوست می دهد و درجه حرارت هوا در حد مطلوبی می باشد‪ .‬منا سب ترین روش پیوند در درخت پسته پیوند لوله اي می باشد‪ .‬در‬
‫پیوند لوله اي هم اندازه بودن قطر پایه و پیوندك فروري می باشد‪ .‬براي تهیه پیوندك حدود ‪ 3 -2‬سانتی متر باالتر از جوانه‪ ،‬شاخه‬
‫راقطع كرده سپس از دو سانتی متر زیر جوانه با چاقوي پیوند زنی پوست دور تا دور بریده می شود‪ .‬شاخه هاي جانبی نگهداري شده‬
‫بر روي پایه نیز سربرداري شده و سپس به فاصله دو تا سه سانتی متر از باال دور تا دور شاخه برش داده می شود‬

‫شکل ‪- 86 -‬حذف شاخه هاي افافی پایه پسته‬

‫‪21‬‬
 ‫پ س از آماده شدن پایه و پیوندك پیوندك را كه به شکل استوانه است داخل چوب پایه قرار داده و به آرامی به سمت پایین فرستاده‬
‫تا در محل خود مستقر شود‪ .‬در نهایت محل پیوند با نوار به طور محکم بسته می شود‪ .‬یکی از عوامل موفقیت در انجام عمل پیون‬
‫بستن پیوندك به پایه می باشد‪ .‬الزم است پیوند از ارتفاع ‪ 41‬تا ‪ 51‬سانتی متر پایه صورت گرفته و نهال به صورت یك پایه هدایت‬
‫شود‪ .‬پس از پیوند آبیاري باید منظم و به فواصل ‪ 84‬روز یك بار انجام شود‪ .‬جوانه ها و پاجوشهاي كه از زیر محل پیوندك و بر‬
‫روي پایه ایجاد میشوند‪ ،‬قطع گردد‪.‬‬

‫‪ - 11‬انواع پایه‬
‫رقم پسته كرمان پیوند شد بر روي پایه اینگریما بهترین پایه و پیوندكی است كه تا كنون بین پسته كاران در آمریکا توزیع شده ات‬
‫‪ 1-11‬بنه‪ :‬گلدهی زود تر از پسته اهلی‪ -‬میوه ریز ودهن بسته – محاسن ‪ :‬مقاوم به نماتد مولد غده ریشه – مقاوم به خشکی معای ب ‪:‬‬
‫جوانه زنی مشکل ‪ -‬رشد بطئی‪-‬حساس به شوري‬
‫‪-2-12‬کسور‪ :‬میوه ریزترو پوست سخت آن نرمتر از بنه محاسن ‪ :‬مقاوم به خشکی و شرایط نامناسب خاك معایب ‪ :‬جوانه زنی ب ذر‬
‫بسیار مشکل حساس به نماتد مولد غده ریشه‬
‫‪ -3-13‬آتالنتیکا‪ :‬بومی حوزه دریاي مدیترانه و شمال افریقا ‪ -‬میوه ریزتر از بنه محاسن‪ :‬مقاوم ب ه نمات د مول د غ ده و بیم اري گم وز‬
‫معایب ‪ :‬رشد اولیه كم –پیوند زدن مشکل – حساس به ورتیسیلیوم‬
‫‪ -4-14‬پسته اهلی‪ :‬معایب ‪ :‬حساس به بیماري گموز – حساس به خشکی و شوري محاسن ‪ :‬جوانه زنی آسان – رشد اولیه خ وب‬
‫سازگاري كامل با پیوندك‬

‫‪22‬‬
 ‫‪-15‬خالصه مطالب‬
‫‪ -‬پسته یکی از مهمترین محصوالت باغی كشور است كه از جنبه هاي مختلف اقتصادي ‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬زیست محیطی و‪ ...‬اهمیت فوق‬
‫العاده اي دارد‪ .‬ارزش تولید این محصول گرانبها و بی نظیر حدود ‪ 81‬درصد از درآمدهاي غیر نفتی كشور می باشد‪.‬‬
‫‪ -‬درخت پسته اهلی ‪ Pistacia vera L.‬متعلق به تیره سماق (‪ )Anacardiaceae‬است‪ .‬جنس ‪ Pistacia‬داراي ‪ 88‬گونه است‬
‫كه همگی آنها از خود‪ ،‬تربانتین یا سقز ترشح میکنند‪.‬گیاهان این تیره بصورت درخت یا درختچه هستند‪.‬‬
‫‪-‬درخت پسته دو پایه است‪ ،‬یعنی براي تولید میوه به وجود هر دو پایه نر و ماده نیاز میباشد و تشخیص درخت نر و ماده از یکدیگر به‬
‫جز از روي گل آنها (آن هم در فصل بهار و به هنگام گل دادن ) میسر نیست‪.‬‬
‫‪ .-‬مرحله نونهالی درخت پسته طوالنی است‪ .‬تا قبل از پنج سالگی‪ ،‬درختان میوه كم ی تولی د میکنن د و از ‪ 81‬ت ا ‪ 82‬س الگی ب اردهی‬
‫كامل و اقتصادي درخت آغاز میشود‬
‫‪ -‬قدرت تولید ریشه فرعی در درخت پسته خیلی فعیف است و هرگاه انتهاي ریشه اصلی قطع شود‪ ،‬درخ ت خش ك ش ده و از ب ین‬
‫می رود‪.‬‬
‫‪ -‬درخت پسته عادت به رشد عمودي دارد‪ ،‬به نحوي كه رشد سریع جوانه انتهائی از رشد جوانه هاي جانبی در درختان مسنتر‬
‫جلوگیري میکند‬
‫‪ -‬گل هاي ماده ابتدا به رنگ سبز هستند كه این رنگ را تا دو روز حفظ می کنند‪ .‬اگر در این فاصله دانه هاي گرده به آنها نرسد و‬
‫عمل لقاح انجام نگیرد‪ ،‬رنگ كالله سه شاخه اي آن به قرمز مایل به قهوه اي تغییر میکند‪ ،‬سپس كالله خشك شده و می ریزد‪.‬‬
‫‪ -‬مناسبترین ارتفاع از سطح دریا براي كشت درخت پسته ‪ 8111-911‬متر از سطح دریا می باشد‪.‬‬
‫‪-‬مناسب ترین درجه حرارت محیط در طی فصل رشد ‪ 35-25‬درجه می باشد‬
‫‪ -‬درخت پسته جهت رشد مطلوب خود و باردهی اقتصادي به ‪ 111‬تا ‪ 8111‬ساعت دماي ‪ 2‬تا ‪ 1‬درجه سانتی گراد درطی فصل خزان‬
‫و یا زمستان احتیاج دارد‪.‬‬
‫‪ -‬درخت پسته دماي ‪ 45‬درجه سانتی گراد در تابستان و دماي ‪ -21‬در زمستان را به خوبی تحمل مینماید‪.‬‬
‫‪ -‬مناسبترین فاصله بین ردیفها ‪ 1‬متر و فاصله بین درختان ‪ 3‬متر می باشد‬
‫‪ .-‬با توجه به تجربیات و یافته هاي تحقیقاتی در ایستگاههاي تحقیقاتی پسته د رمناطق مخلف دنیا نسبت به ‪ 8:9‬درختان ن ر ب ه م اده در‬
‫باغ توصیه میشودكه در هنگام پیوند درختان و یا احداث باغ باید مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬
‫‪ -‬در اولین فصل خواب عملیات سربرداري شاخه هاي پیوندي از ارتفاع ‪ 811-11‬سانتی متري انجام می شود‪.‬‬
‫‪ -‬زمان مناسب براي پیوند نهال هاي پسته به طور عمده اواخر اردیبهشت تا اویل خرداد می باشد یعنی زمانی كه درخت به راحتی‬
‫پوست می دهد و درجه حرارت هوا در حد مطلوبی می باشد‪.‬‬
‫‪-16‬اهداف آموزشی‬
‫آشنایی با جایگاه اقتصادي پسته در تجارت جهانی‬

‫‪23‬‬
 ‫آشنایی با گیاه شناسی درخت پسته‬
‫آشنایی با انتخاب اقلیمهاي مناسب براي كشت پسته‬
‫آشنایی با مراحل احداث باغ پسته‬
‫رعایت تناسب بین ارقام نر و ماده‬
‫آشنایی با هرس فرم دهی (تربیت ) درخت پسته‬
‫آشنایی مختصري با معرفترین ارقام پسته‬
‫آشنایی با نوع و زمان مناسب پیوند در پسته‬
‫آشنایی با معروفترین پایه هاي مورد استفاد در پسته‬
‫‪ -17‬منابع‬
‫‪ -8‬بینام (‪" )8313‬آمارنامه كشاورزي ایران" انتشارات وزارت كشاورزي‬
‫‪ -2‬جلیلی مرندي‪ ،‬رسول (‪ " )8314‬میوه كاري" انتشارات جهاد دانشگاهی واحد آذربایجان غربی ‪ 255‬صفحه‬
‫‪ -3‬درویشیان‪ ،‬محمود (‪" )8311‬كشت و تولید پسته" ترجمه موسسه فرهنگی نشر آیندگان آیندگان ‪ 212‬صفحه‬
‫‪ -4‬راحمی‪ ،‬مجید (‪ " )8318‬گردهافشانی و تشکیل میوه" ترجمه انتشارات مركز نشر دانشگاهی شیراز‪ 821‬صفحه‬
‫‪ -5‬غیبی‪ ،‬بهروز (‪)8313‬دستورالمل انتخاب محل و احداث باغ پسته از محل طرح طوبی‬
‫”‪6-Anonymous (2115) “ Agriculture production book‬‬
‫‪1-Verma, I.F. and Jindal, K.K. (8996) “Friut crop pollination” kalian pub.p : 415‬‬
‫‪1- West wood, M.N. (8911) “Temperat-zone pomology.” Sanfrancisco. Freeman‬‬

‫‪24‬‬