Archiwum

Żydowskiego Instytutu Historycznego

Inwentarz zespołu „Loże masońskie”

sygn. 118

(1815-1939)

Opracowała mgr Magdalena Siek

Warszawa 2012

  1  
  
Wstęp

Ruch wolnomularski.

Szczegóły historii wczesnego wolnomularstwa nie są dokładnie znane,

jednak wiele wskazuje na to, że źródeł należy szukać w krajach europejskich a
szczególnie w szesnastowiecznej Anglii, z tworzonych w okresie średniowiecza
rozmaitych związków w gałęziach handlu i rzemiosła zwanych cechami.
Jednym z ważniejszych takich związków był cech budowniczych czyli mularzy.
Zrzeszali się oni w tak zwanych lożach – były to początkowo pomieszczenia, w
których spotkano się po pracy na terenie budowy, czyli inaczej warsztaty, szopki
itp. Jak w każdym zawodzie i cechu, dzielili się na uczniów, czeladników i
mistrzów. Najprawdopodobniej z powodu licznych ulg i przywilejów, jakimi
darzyły ten zawód władze państwowe i kościelne, w tym większej swobody
poruszania się i wolności, zaczęto nazywać jego członków wolnomularzami.  
Około połowy XVII wieku zgromadzenia mularzy zaczęły przybierać charakter
nie tyle zawodowy co towarzyski. Pojawiali się na nich przedstawiciele
niektórych wolnych zawodów, byli oni chętnie widziani przez zawodowych
mularzy, gdyż obecność lekarzy, prawników, uczonych zwiększała prestiż ich
organizacji. Ich pozycja zaczęła nabierać na znaczeniu, które stopniowo
zacierało pierwotny charakter związku. Za datę powstania współczesnej
masonerii uważa się 24 czerwca 1717 r.   Doszło wtedy do połączenia różnych
lóż z terenów Anglii w jedną loże pod nazwą „Wielka Loża Londynu”.    
Po połączeniu wyżej wymienionych lóż należało opracować nowy statut dla
nowo powstałej organizacji. Próbę opracowania dawnych przepisów
obowiązujących w różnych lożach podjął James Anderson. Dokument, zwany
powszechnie „konstytucją Andersona” po raz pierwszy ukazał się drukiem 17
stycznia 1723 roku. Na nim wzorowana była większość powstałych w okresie

  2  
  
późniejszym konstytucji wolnomularskich.  Członek masonerii zobowiązany był
do przestrzegania kodeksu moralnego a także do zachowania pełnej lojalności
wobec władz i praw kraju, którego był obywatelem. Osią ideologii
wolnomularzy była wiara w Wielkiego Budowniczego Wszechświata. Pod tym
pojęciem umownie rozumiany jest Stwórca, niezależnie od tego jak jest
nazywany. Dla upamiętnienia osoby i stanu Jamesa Andersona, jako pastora
prezbiteriańskiego, w lożach regularnych podczas prac na tak zwanym ołtarzu
leży Biblia otwarta na Ewangelii św. Jana.   Konstytucja proklamowała również
zasadę równości ludzi niezależnie od ich uzdolnień i pozycji społecznej oraz
zakładał neutralność polityczną lóż, choć nie zakazywał swoim członkom
udziału w życiu politycznym. Osobne paragrafy określały tryb funkcjonowania
loży, jak przebieg zebrania, zachowanie wobec gości będących członkami
masonerii, lub nie należących do związku itp. Dokument ten szybko stał się
księgą zasad, która pozostaje po dziś dzień podstawowym dokumentem
organizacji masońskiej na całym świecie. Wkrótce po powstaniu „Wielkiej Loży
Londynu” podobne organizacje utworzono w Paryżu, Madrycie, Florencji,
Hamburgu i w Ameryce, w Filadelfii, a potem także w Rosji i Austrii.
Pierwsza loża na ziemiach niemieckich powstała w Hamburgu, gdzie w 1737 r.
Nazywała się Societe des accepts macons de la ville de Hamburg (Towarzystwo
wolnych masonów miasta Hamburga), a z czasem przemianowała się na
Absalom.   Kolejnym znaczącym wydarzeniem w początkach wolnomularstwa
niemieckiego było powstanie w Berlinie loży Pod Trzema Globami (Zu den drei
Weltkugeln), która w 1744 roku stała się lożą-matką ukierunkowującą swoją
działalność na kraje wschodnioeuropejskie.   Następnie pojawiły się loże: w
Dreźnie, Lipsku, Brunszwiku, Frankfurcie nad Menem i innych miastach.  
Po wybuchu rewolucji francuskiej w Niemczech, jak i winnych krajach
europejskich, w których utrzymała się władza absolutystyczna, nastąpiło

  3  
  
pogłębienie procesów antyreformatorskich, rozpoczęły się prześladowania lóż
masońskich. Mimo tego w ciągu XIX wieku było tam czynnych aż osiem
obiedencji wolnomularskich, należących do utworzonego w 1872 roku
Niemieckiego Związku Wolnych Lóż (Deutscher Grosslogenbund). Najwięcej
masonów skupiały trzy loże staropruskie o charakterze propruskim i procarskim.
Loże południowych i zachodnich obszarów niemieckich nadal wyznawały idee
humanitarne dążąc do doskonalenia człowieka. Pojawiło się również w lożach
niemieckich miejsce dla Żydów, pierwsza pod tym względem była loża
hamburska. Do zmiany nastawienia wobec obecności Żydów w masonerii
przyczynił się Wielki Mistrz loży Royal York, Herman Settegast z Berlina.
Okres międzywojenny był dla masonerii niemieckiej czasem wielkiej
próby. Przed dojściem Hitlera do władzy funkcjonowało tam 650 lóż
skupiających 80 tysięcy masonów. Wskutek działań będących mieszaniną
przymusu oraz pozorów legalności doszło do systematycznego wyniszczania
organizacji. W efekcie masoneria niemiecka odniosła znaczne straty: 62 osoby
zostały zamordowane, 53 zesłano do obozów koncentracyjnych, 238 wypędzono
z kraju. Zdarzył się nawet fakt emigracji całej loży do Palwestyni i rozpoczęcia
tam nowej działalności.

Po drugiej wojnie światowej rozpoczęła się szybka odbudowa

masonerii, już w 1948 roku w Niemczech Zachodnich utworzono Związek
Wielkich Mistrzów (Grossmeisterverein der Deutschen Grossloge). Następnie
19 czerwca 1949 roku powołano do życia Wielką Zjednoczoną Lożę Niemiec
(Vereinigte Grossloge in Deutschland), pod której przewodnictwem działały 154
loże. Do roku 1956 pozostawały jeszcze poza zjednoczeniem Wilka Loża
Wolnomularzy w Niemczech i Wielka Narodowa Loża pod Trzema Globami.
 

Historia zespołu.

  4  
  
W zbiorze „Loże masońskie” znalazły się różnorodne materiały, które
zostały przekazane Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej w 1947 r. przez
Powiatowy Komitet Żydowski w Kłodzku. Znajdują się tu przede wszystkim
dyplomy członków lóż z terenu Niemiec z lat 1780-1921. Drugą dużą część
zbioru stanowią nuty pieśni masońskich i religijnych oraz wybranych dzieł
znanych i mniej znanych kompozytorów (m. in. Mozarta, Chopina i
Schumanna). W zbiorze znalazła się także korespondencja dotycząca róznych
lóż z terenu Niemiec i Holandii. Jako załączniki zostały umieszczone
opracowania dotyczące masonerii. Najwięcej dyplomów dla członków lóż
pochodzi z lóż drezdeńskich: St. Johannis-loge zu den drei Schwertern und
Asträa, założonej w 1738 r. przez Fryderyka Augusta Rutowskiego, syna
Augusta Mocnego, Zum Goldenen Apfel, załozonej w 1776 r. przez Johanna
Samuela Petermanna, Zu den ehernen Säulen, załozonej w 1863 r. Do
najważniejszych lóż w zespole należą również St. Johannis-loge zum Schwarzen
Bär z Hannoveru, założona w 1774 r. oraz St. Johannis-loge Apollo z Lipska
(rok zał. 1799).

  5  
  
Wykaz skrótów:

b.d. – bez daty

j. ang. – język angielski

j. czes. – język czeski

j. franc. – język francuski

j. hebr. – język hebrajski

j. hol. – język holenderski

j. jid. – język jidysz

j. łac. – język łaciński

j. niem. – język niemiecki

j. pol. – język polski

j. wł. – język włoski

l. – luźne

mps – maszynopis

mps pow. – maszynopis powielany

rkps – rękopis

s. – stron

sygn. – sygnatura

  6  
  
Bibliografia
Edward Cahill, Masoneria, Krosno 1993
Ludwik Hass, Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie, Warszawa 1996
Ludwik Hass, Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX
wieku, Wrocław 1982
Jerzy Wojtowicz: Masoneria - wielka niewiadoma?, Toruń 1992  
 

  7  
  
Inwentarz zespołu „Loże masońskie”.

1. Loże masońskie.
Niemcy – korespondencja dotycząca różnych lóż.
b. d., 1846, 1872, 1882-1884, 1888, 1898, 1899, 1892, 1893, 1895,
1902, 1906, 1910, 1912, 1914-1919, 1926-1930, 1932, 1935, rkps,
mps, j. franc., j. niem., l., s.

2. Loże masońskie.
Niemcy – korespondencja pomiędzy Selafinskim z Berlina i drem
Buckem z Hamburga.
1854-1858, rkps, j. niem l., s.

3. Loże masońskie.
Holandia – korespondencja różnych lóż.
b. d., 1926, 1927, 1930, 1932-1940, rkps, mps, j. hol., l., s.

4. Loże masońskie.
Wzory dyplomów członków loży „Zum Schwarzen Bär”, Hannover,
„Grossloge des Königsreichs”, Hannover. (Stara sygn. 3).
b. d., rkps, druk, j. niem., l., s.

Akta personalne.

5. Loże masońskie.
Barthel Julius Max – dyplom członka loży „Herkules an der Elbe”,
Riesa. (Stara sygn. 17).
1899, druk, j. niem., l., s. 2

6. Loże masońskie.
Best Conrad Heinrich Gottlob – dyplom członka loży „Zum
Schwarzen Bär”, Hannover.

  8  
  
b. d., rkps, j. niem., l., s. 1.

7. Loże masońskie.
Bultzsch Theodor – dyplom członka loży „Zu den drei Schwertern und
Asträa zur Grünenden Raute”, Freiburg. (Stara sygn. 19).
1895, druk, j. niem., l., s. 1.

8. Loże masońskie.
Deicke Friedrich – dyplomy członka lóż „Gross-loge des
Königreichs“, Hannover, „Zum Schwarzen Bär”, Hannover.
b. d., 1831, rkps, j. niem., l., s. 2.

9. Loże masońskie.
Döhler Emil – dyplom członka loży „Zu den drei Schwertern und
Asträa”, Drezno. (Stara sygn. 26).
1922, rkps, j. niem., l., s. 1.

10. Loże masońskie.

Falkenstein Jean Baptiste – dyplom członka loży „L'Union désirée“.
b. d., druk, j. franc., l., s. 1.

11. Loże masońskie.

Friedrich Max Julius – dyplom członka loży „Zu den drei Schwertern
und Asträa zur Grünenden Raute”, Drezno. (Stara sygn. 12).
b. d., druk, j. niem., l., s. 1.

12. Loże masońskie.

Gersdorff Gottgetreu – dyplomy członka lóż „Zum Golden Apfel”,
Drezno, „Zu den drei Schwertern und Asträa zur Grünenden Raute”,
Drezno. (Stara sygn. 21).
b. d., 1912, 1916, rkps, druk, j. niem., l., s.

13. Loże masońskie.

Grotte Alfred – zaświadczenia o zatrudnieniu. (Stara sygn. 2).

  9  
  
1897, 1898, rkps, j. niem., j. czes., l., s.

14. Loże masońskie.

Heydenreich Ludwig Ernst – dyplomy członka lóż „German Union
Loge № 54“, Nowy Jork, „Loge Balduin“, Drezno, „Loge Balduin zur
Linde“, Lipsk, „Grosse Loge von Preussen“, Berlin. (Stara sygn. 11).
b. d., 1868, 1874, 1878, rkps, druk, j. niem., l., s.

15. Loże masońskie.

Klötzer Christian – dyplomy członak lóż „Zu den drei Schwertern und
Asträ a zur Grünenden Raute”, Drezno, „Zur Goldenen Mauer“,
Bautzen, „Derein Kette“, Saaz, „Zum Golden Apfel“, Drezno, „Zu den
drei Bergen“, Freiberg, „St. Johannis-loge Friedrich August zum
treuen Bunde“, Wurzen, „St. Johannis-Freimaurerloge Archimedes
zum sächsischen Bunde“, Schneeberg, (Stara sygn. 20).
b. d., 1890, 1904, 1909, 1910, 1911, 1912, druk, j. niem., l., s.

16. Loże masońskie.

Kolbe Carl Wilhelm – dyplomy członka lóż „Zu den drei Schwertern
und Asträ a zur Grünenden Raute”, Drezno, „Zu den ehernen Säulen
im Orient Dresden-Neustadt“, Drezno, „Zu der drei Bergern“,
Freiberg, „Zum Goldenen Apfel“, Drezno, „Zur Akazie“, Meissen,
„Grand Loge von Sachsen“, Drezno, „Zum Treuen Bruderherzen“,
Drezno, „Lessing zu der drei Ringen“, Greiz, „St. Johannis
Freimauererloge Apolllo“, Lipsk, „Charlotte zu den 3 Nelken“,
Meiningen, „Zu den drei Kammern“, „Derein Kette“, Saaz, „Minerva
zu den drei Palmen“, Lipsk, „Loge Friedrich August zu den 3 Zirkeln“,
Drezno. (Stara sygn. 23).
b. d., 1847, 1897, 1898, 1899, 1900, 1902, 1903, 1905, 1907, rkps,
druk, j. niem., j. l., s.

17. Loże masońskie.

Kretschmar Hugo – dyplomy członka lóż „St. Johannis-loge Charlotte
zu den 3 Nelken“, Meiningen, „Zum Goldenen Apfel“, Drezno, „Zu
den drei Schwertern und Asträ a zur Grünenden Raute”, Drezno, „St.

  10  
  
Johannis Freimaurerloge zur Harmonie“, Chemnitz, „Zur Akazie“,
Drezno, „Zu der drei Bergern“, Freiberg. (Stara sygn. 10).
b. d., 1890, 1906, druk, j. niem., l., s.

18. Loże masońskie.

Leonhardi Gottfried Wilhelm - dyplom członka loży „St. Johannis-
loge Apollo”, Lipsk. (Stara sygn. 16).
1815, druk, j. niem, l., s. 1.

19. Loże masońskie.

Loetze Carl Eduard – dyplom członka loży „St. Johannis-loge Apollo“,
Lipsk. (Stara sygn. 15).
b. d., rkps, druk, j. niem., l., s. 1

20. Loże masońskie.

Makowsky Franz – dyplomy członka lóż „Zu den ehernen Säulen im
Orient Dresden-Neustadt“, Drezno, „Zur Akazie“, Meissen, „St.
Johannis Freimauererloge Apolllo“, Lipsk, „Zu den drei Schwertern
und Asträ a zur Grünenden Raute”, Drezno, „Zur Leuchte am Strome”,
„Zu der drei Bergern im Orient Freiberg“, Freiberg, „Zum Treuen
Bruderherzen“, Annaberg, „Zur Wahrhaftigkeit und Bruderliebe“,
Döbeln. (Stara sygn. 24).
b. d., 1890, 1903, 1904, 1905, 1907, 1908, druk, j. niem., l., s.

21. Loże masońskie.

Mensch Friedrich August – dyplomy członka lóż „King Salomon
Lodge № 279”, Nowy Jork, „Gr. Loge des Staates New York“., Nowy
Jork. (Stara sygn. 14).
b. d., druk, j. ang., j. niem., l., s. 2.

22. Loże masońskie.

Metzger Louis – dyplom członka loży „St. Johannis-loge Apollo”,
Lipsk. (Stara sygn. 13)
b. d., druk, j. niem., l., s. 2

  11  
  
23. Loże masońskie.
Mossdorf Friedrich – dyplom członka loży „St. Johannis-loge
Apollo(?)”, Lipsk. (Stara sygn. 8).
b. d., rkps, j. niem., l., s. 1.

24. Loże masońskie.

Pohle Friedrich Wilhelm Gottlieb – dyplom członka loży „Zum
Schwarzen Bär”, Hannover.
1842, rkps, druk, j. niem., l., s.

25. Loże masońskie.

Rumpelt-Walther Emil – dyplomy członka lóż „Zu den drei
Schwertern und Asträ a zur Grünenden Raute”, Drezno, „St. Johannis
Freimaurerloge Balduin zur Linde“, Lipsk, „Zu den drei Bergen“,
Drezno, „St. Johannis Freimaurerloge Minerva zu den drei Palmen“,
Lipsk, „St. Johannis-loge Archimedes zum ewigen Bunde“, Gera, „St.
Johannes Loge Fessler № 576”, Nowy Jork, „Zur Akazie“, Meissen,
„St. Johannis Pyramide“, Paulem, „Zum Goldnen Apfel”, Drezno,
korespondencja. (Stara sygn. 25).
b. d., 1866, 1872, 1880, 1881, rkps, druk, j. niem., j. wł., l., s.

26. Loże masońskie.

Stefert Richard – dyplom członka loży „Loge zum Goldnen Apfel”,
Drezno. (Stara sygn. 22).
b. d., druk, j. niem., l., s.

27. Loże masońskie.

Stolze Johann August – dyplomy członka lóż „Zu den drei Bergen“,
Freiberg, „St. Johannis-loge Apollo“, Lipsk. (Stara sygn. 7).
b. d., rkps, druk, j. niem., l., s. 2.

28. Loże masońskie.

Tichatscheck Aloys – dyplomy członka loży „Zu den drei Schwertern
und Asträ a zur Grünenden Raute”, Drezno. (Stara sygn. 18)

  12  
  
1876, druk, j. niem., l., s. 1.

29. Loże masońskie.

Winkler Carl Gottfried Theodor – dyplomy członka lóż „St. Johahhes-
loge des eklektischen Freimaurerbundes“, „Royal York zur
Freunschaft, Berlin, „St. Johannis Pyramide“, Paulem, „Zu den drei
Schwertern und Asträa zur Grünenden Raute”, Drezno, „St. Johannis-
loge Archimedes zum ewigen Bunde“, Gera, „ St. Johannes Carl zur
gekrönten Säule“, Braunschweig, „St. Johannes Ferdinad zum Felsen“,
Hamburg, „D`Elisa á l`Or de Florence“, „Grossen Landesloge von
Sachsen”, Drezno, korespondencja. (Stara sygn. 5).
b. d., 1837, 1844, 1847, 1854, rkps, druk, j. ang., j. franc., j. niem.,
l., s.

30. Loże masońskie.

Winkler Carl Gottfried Theodor – księgi pamiątkowe dla Wielkiego
Mistrza „Grossen Landesloge von Sachsen”. (Stara sygn. 6).
1854, rkps,druk, j. niem., poszyt, s.

31. Loże masońskie.

Winkler Eugen Theodor – dyplomy członka lóż „Frossen Loge von
Hamburg”, Hamburg, „Zu den drei Schwertern und Asträ a zur
Grünenden Raute”, Drezno, „Herkules an der Elbe“, Riesa, „Die Loge
zum Goldenen Apfel“, Drezno, „St. Johannis-loge Archimedes zum
sächsischen Bunde“, Schneeberg, „Grand Lodge of the State of New
York“, Nowy Jork, „St. Johannis Freimaurerloge Albert zur Eintracht“,
Grimma, „St. Johannis-loge Apollo“, Lipsk, „St. Johannis-loge
Friedrich August zum treuen Bunde“, Wurzen, „St. Johannis-loge
Philantropique“, Mamornitza, „St. Johannis-loge Archimedes zum
ewigen Bunde“, Gera, „St. Johannis-loge zu den drei Bergen“,
Freiberg, „Zu den ehernen Säulen“, Drezno, „St. Johannis-loge
Friedrich August zu den 3 Zirkeln“, Zittau, „Zur Akazie“, Meissen,
„St. Johannis Freimaurerloge Minerva zu den drei Palmen“, Lipsk, „Zu
den 3 Reissbretern“, Altenburg, korespondencja. (Stara sygn. 6).
1854, 1873, 1876, 1879, 1888-1891, 1895, 1897, rkps, druk, j. ang.,

  13  
  
j. niem., l., s.

32. Loże masońskie.

Zacharias Ernst – dyplomy członka lóż „Zu den drei Schwertern und
Asträ a zur Grünenden Raute”, Drezno, „St. Johannis-loge Archimedes
zum sächsischen Bunde“, Schneeberg, „Die Friedrich August zum
treuen Bunde“, Wurzen, „St. Johannis-loge zur Vaterlandsliebe“,
Wismar, „St. Johannes-loge zur Bruder-Treue“, „Pythagoras Loge №
86“, Nowy Jork, „Loge Frierdich zum weissen Pferde“, „Loge Carl zu
den drei Ulmen“, Ulm, „St. Johannis Loge zum Tempel der Wahrheit“,
Rostock, protokoły. (Stara sygn. 9)
b. d., 1837, 1842, 1844, 1846, rkps, druk, j. ang., j. łac., j. niem., l.,
s.

33. Loże masońskie.

Dyplom o przyjaźni zawartej między lożami „Grande Oriente d`Italia”
i „Gran Loggia di Darmstadt”.
1882, rkps, j. wł., l., s. 2

34. Loże masońskie.

Bacmeister Frederic (loża „L`Ours Noir“), Bergmann Heinrich
Wilhelm (loża „Zum Schwarzen Bär”, Hannover), Gruter Adolf Adam,
Munter Johann Georg (loża „Zum Schwarzen Bär”, Hannover), Rymer
Charles (loża „Perth Royal Arch”, Perth), dyplomy
niezidentyfikowane.
b. d., 1780, 1789, 1810, rkps, j. ang., j. franc., j. niem., l., s.

35. Loże masońskie.

Wykazy imienne członków różnych lóż. (Stara sygn. 28)
1904-1909, rkps, j. niem., poszyt, s.

36. Loże masońskie.

Wykaz imienny członków loży „Carl zum neuen Licht”.
b. d., rkps, j. niem., poszyt, s.

  14  
  
37. Loże masońskie.
Wykaz członków „Wirthschaftloge” z Kassel (fragment).
1931, rkps, druk, j. niem., l., s.

Nuty

38. Loże masońskie.

Nuty pieńni religijnych. (Stara sygn. 32-34, 41).
b. d., rkps, j. hebr., l., poszyt, s.

39. Loże masońskie.

Nuty pieśni loży „Archimedes zu den drei Reissbretern im Orient von
Altenburg”. (Stara sygn. 39).
1842, druk, j. niem., poszyt, s.

40. Loże masońskie.

Nuty pieśni masońskich (brak autorów). (Stara sygn. 37, 43, 58, 60).
b. d., 1825, rkps, j. niem., l., poszyt, s.

41. Loże masońskie.

Nuty pieśni: P.v. Lindpainter, Fr. Kücken, W. Hill, A. Walter, R.
Schumann, A. Rubinstein, R. Franz, F. Schubert, A. Fesca, F. Hiller, F.
Chopin, T. Bradsky, A. Franz, F. Gumbert, C. Kuntze, J. Peters, W.
Heiser, H. Cooper, C. Eckbert, A. Schutzer i in. (Stara sygn. 50).
b. d., rkps, litografia, druk, j.niem., poszyt, s.

42. Loże masońskie.

Nuty pieśni masońskich: P. J. Fournes, W. Fischer, B. G. Schell, C. D.
Stegmann, R. Schumann, C. Eckert, J. Peiser, P. Fietz i in. (Stara sygn.
36, 38, 40, 42, 44, 45, 50, 57, 64, 65).
b. d., rkps, litografia, druk, j. niem., poszyt, l., s.

  15  
  
43. Loże masońskie.
Nuty „Grosse Clavierschule”, różni autorzy. (Stara sygn. 51).
b. d., druk, j. franc., j. niem., j. pol., poszyt, s.

44. Loże masońskie.

Nuty: H. Ring, C. Kreutzer, A. Methfessel, F. Abt, W. A. Mozart, F.
Hiller, E. Mendelssohn, F. A. Hoffmeister, F. Mendelssohn-Bartholdy,
Weber, Rolle i in. (Stara sygn. 46).
b. d., rkps, j. niem., poszyt, s.

45. Loże masońskie.

Nuty, różni autorzy. (Stara sygn. 48).
b. d., rkps, j. niem., poszyt, s.

46. Loże masońskie.

Nuty, różni autorzy. (Stara sygn. 55).
b. d., rkps, j. niem., poszyt, l., s.

47. Loże masońskie.

Nuty (brak autora). (Srata sygn. 49)
b. d., rkps, j. niem., j. wł., poszyt, s.

48. Loże masońskie.

Beyer F., „Hommage à la Russie. Perles du Nord”. (Stara sygn. 54)
b. d., druk, j. franc., poszyt, s.

49. Loże masońskie.

H. Fabisch „Esther Partitur”. (Stara sygn.35).
b. d., litografia, j. niem., j. wł., poszyt, s.

50. Loże masońskie.

J. Ibert „Angélique”, (Stara sygn. 52).
1926, druk, j. franc., poszyt, s.

  16  
  
51. Loże masońskie.
W. A. Mozart „Don Juan”. (Stara sygn. 47).
1843, druk, j. niem., j. wł., poszyt, s.

52. Loże masońskie.

J. P. Rameau „Castor et Pollux”. (Stara sygn. 53).
b. d., druk, j. franc., poszyt, s.

53. Loże masońskie.

H. Starcke „Polonaise de Concert”. (Stara sygn. 56).
b. d., druk, j. franc., poszyt, s.

54. Loże masońskie.

W. Wolf „Hochzeitmarsch”. (Stara sygn. 59).
1859, rkps, j. niem., poszyt, s.

55. Loże masońskie.

Afisz koncertu ku czci poległych, afisz publicznego wieczorku loży
drezdeńskiej. (Stara sygn. 61, 62).
1914, 1915, druk, j. niem., l., s.

56. Loże masońskie.

Broszura Hugo Weber-Rumpe „Gedächtnistoff aus der Musik”. (Stara
dygn. 63).
b. d., druk, j. niem., poszyt, s.

57. Loże masońskie.

Niemcy – dokumenty dotyczące różnych lóż: broszury, wykaz
członków loży St. Johannis-loge zur Wahrheit und Freundschaft,
b. d., 1779, 1815, 1837, 1842, 1851, 1877, 1879, 1884, 1885, 1893,
rkps, j. niem., l., s.

58. Loże masońskie.

Niemcy – dokumenty dotyczące różnych lóż: fragmenty wydawnictw,
formularze, broszury, materiały fragmentaryczne.

  17  
  
b. d., 1905, 1912, 1928, 1931, rkps, mps, druk, j. niem., l., s.

59. Loże masońskie.

Holandia – regulaminy, broszury, statut (fragment), puste certyfikaty,
formularze.
b. d., 1933, 1935, 1938-1939, rkps, mps, mps pow.,j. hol., l., s.

60. Loże masońskie.

Księga pamiątkowa „Album voor het Gedenkboek getiteld «Gouden
Jubelfeest van Zijne Koninklijke Hoogheid Prons Frederik der
Nederlanden als Groot-Meester Nationaal der Orde van Vrijmetselaren
in het Koningrijk der Nederlanden, Onderhookige Kolonien en
Landen»”.
1866, druk, litografia, j. franc., j. hol., l., s.

61. Loże masońskie. (Stara sygn. 31).

Ksiega kasowa.
1913, rkps, druk, j. niem., poszyt, s.

62. Loże masońskie. (Stara sygn. 30)

Ksiega kasowa.
1903-1905, rkps, druk, j. niem., poszyt, s.

63. Loże masońskie.

Varia. Słownik hiszpańsko-niemiecki.
b. d., rkps, j. hiszp., j. niem., poszyt, s.

Załączniki.

64. Loże masońskie.

Ludwik Has „Jidn un di jidn-frage in der amoltiker pojliszer masonen-
bawegung” (3 egz.), „Jidn in der sztandn-gezelszaft fun kongres-
Pojln“.

  18  
  
b. d., rkps, mps, j. jid., l., s.

65. Loże masońskie.

Opracowanie pt. „Das Weltjudentum” (brak autora).
b. d., mps, j. niem., l., s.

66. Loże masońskie.

Alexander Levy, Nadja Strasser „Wir Juden“.
b. d., mps., j. niem., l., s.

  19