Polska w Okresie Wojny Północnej (1700-1721):

• Charakterystyka: Długotrwały konflikt z udziałem Szwecji, Rosji, Danii i

Saksonii, toczący się głównie na ziemiach polskich.
• Skutki: Osłabienie Rzeczypospolitej, pogłębienie anarchii szlacheckiej i
uzależnienie od Rosji.
• Ważne wydarzenia: Potop szwedzki (1655-1660), bitwa pod Połtawą (1709),
Traktat pokojowy w Nystad (1721).

Cechy Czasów Saskich (1710-1764):

• Upadek Rzeczypospolitej: Osłabienie władzy centralnej, korupcja, ingerencja

Rosji w sprawy wewnętrzne.
• Rozwój sarmatyzmu: Kult tradycji szlacheckiej, kultywowanie przywilejów i
liberum veto.
• Ożywienie życia kulturalnego: Rozwój baroku, mecenat nad sztuką i nauką.

Przyczyny i Przebieg Konfederacji Barskiej (1768-1772):

• Przyczyny: Sprzeciw szlachty wobec reform króla Stanisława Augusta

Poniatowskiego i ingerencji Rosji.
• Przebieg: Powstanie zbrojne przeciwko Rosji, zakończone stłumieniem przez
wojska rosyjskie.
• Skutki: Pierwszy rozbiór Polski (1772), utrata części ziem na rzecz Rosji, Prus i
Austrii.

Osiągnięcia Polskiego Oświecenia (XVIII w.):

• Rozwój nauki: Ośrodki naukowe w Krakowie i Warszawie, działalność takich

postaci jak Hugo Kołłątaj i Jan Śniadecki.
• Reforma edukacji: Komisja Edukacji Narodowej, powstanie pierwszych szkół
świeckich.
• Nowe idee filozoficzne i społeczne: Propagowanie idei racjonalizmu, tolerancji
i reform.
 • Rozkwit literatury: Twórczość takich pisarzy jak Ignacy Krasicki, Julian Ursyn
Niemcewicz i Adam Mickiewicz.

Reformy Sejmu Wielkiego (1788-1792):

• Konstytucja 3 maja: Uchwalenie pierwszej w Europie nowoczesnej konstytucji,

wprowadzające równość wobec prawa, podział władz i poszerzające prawa
mieszczan i chłopów.
• Reformy gospodarcze: Usprawnienie systemu podatkowego, rozwój handlu i
manufaktur.
• Reformy wojska: Wzmocnienie armii i wprowadzenie nowoczesnego
uzbrojenia.

Konstytucja 3 Maja (1791):

• Główne założenia:
o Wprowadzenie monarchii parlamentarnej z podziałem władz.
o Równość wobec prawa wszystkich obywateli.
o Wzmocnienie władzy centralnej.
o Wprowadzenie nowoczesnego systemu sądowniczego.
o Reformy wojskowe i gospodarcze.
• Znaczenie:
o Ważny krok na drodze do nowoczesnego państwa.
o Symbol dążeń niepodległościowych i reformistycznych.
o Akt prawny o ogromnym znaczeniu dla polskiej historii i tożsamości
narodowej.

Przebieg Powstania Kościuszkowskiego (1794):

• Przyczyny: Dążenie do odzyskania niepodległości po drugim rozbiorze Polski

(1793).
• Przebieg: Powstanie zbrojne pod wodzą Tadeusza Kościuszki, początkowo
odnoszące sukcesy, stłumione przez połączone siły Rosji, Prus i Austrii.
 • Skutki: Trzeci rozbiór Polski (1795), utrata niepodległości na 123 lata.

Krótkie wyjaśnienia:

Sejm niemy:

• Odbył się w 1752 roku w Warszawie.

• Był to sejm elekcyjny, na którym królem Polski został Stanisław August
Poniatowski.
• Sejm był kontrolowany przez Rosję, a jego obrady trwały zaledwie kilka godzin
bez żadnych debat ani głosowań, stąd nazwa "sejm niemy".

Traktat trzech czarnych orłów:

• Podpisany w 1792 roku przez Prusy, Rosję i Austrię.

• Potwierdzał drugi rozbiór Polski i zobowiązywał sygnatariuszy do wspólnej walki
z rewolucją francuską.

Collegium Nobilium:

• Szkoła średnia założona w 1730 roku w Warszawie przez pijarów.

• Była to jedna z najważniejszych szkół w Rzeczypospolitej Obojga Narodów,
kształcąca przyszłych elitę polityczną i intelektualną.

Szkoła rycerska:

• Szkoła wojskowa założona w 1765 roku w Warszawie przez króla Stanisława

Augusta Poniatowskiego.
• Kształciła ona oficerów dla polskiej armii.

Komisja Edukacji Narodowej:

• Pierwsze ministerstwo edukacji w Europie, utworzone w 1773 roku.

• Zajmowała się reformą systemu edukacji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Klasycyzm:

• Prąd artystyczny i literacki dominujący w Europie w XVIII wieku.

 • Nawiązywał do wzorców starożytnej Grecji i Rzymu, ceniąc harmonię,
równowagę, prostotę i racjonalizm.

Czarna procesja:

• Manifestacja patriotyczna zorganizowana w Warszawie w 1791 roku.

• Uczestnicy manifestacji, ubrani na czarno, demonstrowali poparcie dla
Konstytucji 3 Maja.

Konfederacja targowicka:

• Związek szlachty polskiej zawiązany w 1792 roku w Targowicy.

• Konfederaci sprzeciwiali się reformom przeprowadzonym przez Sejm Czteroletni
i sprzymierzyli się z Rosją.

Virtuti Militari:

• Najwyższe polskie odznaczenie wojskowe, ustanowione w 1792 roku.

• Nadawane jest za wybitne zasługi na polu bitewnym.

Zielecice:

• Wieś w województwie łódzkim, gdzie w 1794 roku odbyła się bitwa pomiędzy
oddziałami powstańczymi Tadeusza Kościuszki a wojskami rosyjskimi.

Jan Kiliński:

• Szewec i działacz polityczny, jeden z przywódców insurekcji warszawskiej w

1794 roku.

Uniwersał połaniecki:

• Uniwersał wydany w 1794 roku przez Tadeusza Kościuszkę.

• Uniwersał znosił pańszczyznę i przyznawał chłopom wolność osobistą.
wyjaśnij krótko ale dokładnie: Polska w okresie wojny północnej, Cechy czasów
saskich, Przyczyny i przebieg konfederacji barskiej, osiągnięcia polskiego oświecenia,
reformy sejmu wielkiego, scharakteryzuj Konstytucję 3 maja, Przebieg powstania
Kościuszkowskiego, sejm niemy, traktat trzech czarnych orłów, collegium Nobilium,
szkoła rycerska, komisja edukacji narodowej, klasycyzm, czarna procesja,
konfederacja targowicka, virtuti militari, zielecice, jan kiliński, uniwersał połaniecki