1.

Monarchia absolutna we Francji

Królowie: Henryk IV → Ludwika XIII → Ludwik XIV

1) Henryk IV z dynastii Burbonów w 1598 r. wydał Edykt nantejski, który przyniósł

koniec wojen religijnych we Francji.

2) W czasach panowania Ludwika XIII najważniejszą w państwie funkcję pierwszego

ministra sprawował kardynał Armand Richelieu. Po śmierci Ludwika XIII władzę
objął jego syn Ludwik XIV.

3) Ludwik XIV dysponował władzą absolutną. Król zmusił arystokrację do

opuszczenia dawnych siedzib i zamieszkania w Wersalu, ponieważ mógł ich tam
kontrolować. Aby podkreślić ogrom władzy uzyskanej przez Ludwika XIV, nazywa
się go Królem Słońce.

Ministrem, który kierował polityką gospodarczą Francji, był Jean-Baptiste Colbert.

Ludwik XIV z dumą mówił o sobie: Państwo to ja (skupił w swoich rękach
największe uprawnienia w państwie). Wybudowany na życzenie Ludwika XIV pałac
w Wersalu był siedzibą królewskiego dworu.

4) hugenoci - Francuscy protestanci, zwolennicy poglądów Jana Kalwina

5) Ludwik XIV pochodził z dynastii Burbonów a jego żona pochodziła z dynastii

Habsburgów.

6) W 1685 unieważnienie Edyktu nantejskiego i Francję opuściło około 200 tysięcy

osób co miało wpływ na gospodarkę.

Skojarzenia do poniższych wydarzeń:

rządy Ludwika XIV - cła wewnętrzne, manufaktury, Jean-Baptiste Colbert, Wersal

Wydarzenia chronologicznie:
Edykt nantejski – rządy kardynała Armanda Richelieu – budowa Wersalu

Rozwój sztuki i literatury: Molier

2. Monarchia parlamentarna w Anglii

1) W 1625 roku na angielskim tronie zasiadł Karol I Stuart. Monarcha dążył do

wprowadzenia w Anglii władzy absolutnej na wzór francuski. Wywołało to
sprzeciw mieszczaństwa i tak zwanej nowej szlachty. Konflikt Karola I z
parlamentem przerodził się w wojnę domową.

2) Na czele zasiadających w parlamencie przeciwników króla stanął Olivier

Cromwell. Zwolenników monarchy nazywano rojalistami. W 1645 rojaliści zostali
pokonani w bitwie pod Naseby.

3) Parlament skazuje króla Karola I na śmierć i wyrok wykonuje się w 1649 i w tym
roku Anglia zostaje ogłoszona republiką.

4) Cromwell obejmuje najwyższą władzę w państwie jako lord protektor.

Rozwiązał parlament i zaczął sprawować rządy dyktatorskie.

5) Po śmierci Cromwella rządy w państwie objął parlament i w 1660 przywrócił

monarchię w Anglii. Nowym władcą jest Wilhelm III Orański. W 1689 roku
uchwalono deklarację praw narodu angielskiego i wprowadzono monarchię
parlamentarną. Rola króla ograniczała się do funkcji reprezentacyjnych.

6) purytanizm - Wyznanie protestanckie w Anglii, odwołujące się do nauk Jana

Kalwina.

7) republika - Państwo, w którym władzę sprawuje osoba lub grupa osób wybrana na
określony czas przez obywateli w głosowaniu.

Przyczyna – wydarzenie – skutek

konflikt Karola I Stuarta z parlamentem → wojna domowa w Anglii →
ustanowienie Anglii monarchią parlamentarną

Skojarzenia do poniższych wydarzeń:

nowa szlachta, rojaliści, Oliver Cromwell, Naseby

Prawidłowe zestawienie wydarzeń:

egzekucja Karola I Stuarta – dyktatorskie rządy Olivera Cromwella –
Deklaracja praw narodu angielskiego
3. Oświecenie w Europie
1) Wiek XVIII w dziejach kultury europejskiej bywa nazywany „wiekiem rozumu”
lub „wiekiem światła”. A całą epokę nazywano oświeceniem.

2) Filozofowie występowali przeciwko religii i krytykowali rządy absolutne. Jednym

z nich był Monteskiusz autor teorii trójpodziału władzy: ustawodawcza,
wykonawcza i sądownicza.

3) Według tej zasady wyznaczone instytucje powinny ustanawiać prawo, czyli pełnić
funkcje władzy ustawodawczej. Odrębne urzędy zajmowałyby się wprowadzaniem
tych przepisów w życie, czyli były władzą wykonawczą. Trzeci element to władza
sądownicza sprawowana przez niepodlegające nikomu sądy.

4) Jan Jakub Rousseau – filozof twórca teorii że wszyscy ludzie są wolni i równi. A
państwo powinno funkcjonować na zasadzie umowy społecznej między panującymi
a ludem.

5) Wolter – pisarz, filozof, autor dramatów, krytykował kościół za chciwość i

nietolerancję.

6) Izaak Newton – opisał w fizyce przyciąganie ziemskie i zasady ruchu ciał

niebieskich

7) Powstała Wielka Encyklopedia Francuska zbierająca całą wiedzę z wszystkich

dziedzin nauk;

8) Zafascynowanie starożytnością sprawiło, że w drugiej połowie XVIII wieku

wykształcił się nowy styl określany jako klasycyzm.
4. Nowe potęgi europejskie

1) W 1701 roku powstaje Królestwo Prus a królem zostaje Fryderyk I i stało się
jednym z najsilniejszych państw w Europie.

2) Następcą jego był Fryderyk II Wielki. Wprowadził on tolerancję religijną oraz

powszechny obowiązek szkolny tylko dla chłopców. Rozbudował armię. Odebrał
też Austrii bogaty w surowce naturalne Śląsk.

3) Władcą Austrii jest car Józef II. On również przyznał wolność religijną i zniósł
poddaństwo chłopów. Znacznie również ograniczył wpływy kościoła. Nałożył
podatki na szlachtę i duchowieństwo. Pozwoliło to powiększyć i zreformować armię.

4) W imperium Rosyjskim rządy obejmuje Piotr I Wielki w 1689. Jego celem stało
się unowocześnienie państwa. Piotr I podporządkował sobie Cerkiew, czyli Kościół
prawosławny. Piotr I Wielki zdobył dla Rosji ważny dostęp do Morza Bałtyckiego.
Nakazał ogolenie bród bojarom ponieważ chciał unowocześnić swoje państwo.

Siedzibą carów Rosji do 1712 roku była Moskwa. Po tym, jak Rosja uzyskała
upragniony dostęp do Morza Bałtyckiego, na zdobytym terytorium wzniesiono
miasto Petersburg i przeniesiono tam stolicę. Około 1700 roku państwo rosyjskie
rozciągało się na dwóch kontynentach, na zachodzie Azji i na wschodzie Europy, a
granicą między nimi były góry Ural. Leżący na terenie Rzeczypospolitej Obojga
Narodów Kijów po 1772 roku został przyłączony do Cesarstwa Rosyjskiego.

W 1721 obejmuje tytuł cesarza i powstaje Cesarstwo Rosyjskie.

5) XVIII-wieczni monarchowie mówili o sobie, że są „sługami ludu” i wszystko, co

robią, czynią w imię jego dobra.

6) absolutyzm oświecony - Państwo, w którym rządzący przyznaje poddanym pewne

swobody, jednak wciąż ma pełnię władzy.

Wydarzenia chronologicznie:
Piotr I carem Rosji → budowa Petersburga→powstanie Cesarstwa Rosyjskiego
5. Stany Zjednoczone Ameryki

1) W Ameryce zaczęli osiedlać się Anglicy. W 1770 roku w Bostonie doszło do

buntu kolonistów przeciw Wielkiej Brytanii. Osadnicy byli oburzeni
niesprawiedliwym traktowaniem i zorganizowali bojkot.

2) Bojkot angielskich towarów przez Synów Wolności przeszedł do historii jako

bostońskie picie herbaty ponieważ koloniści przebrani za Indian wdarli się na trzy
brytyjskie statki zacumowane w porcie w Bostonie i zniszczyli ładunek herbaty,
wrzucając go do morza.

3) W 1776 roku koloniści uchwalili Deklarację niepodległości i wypowiedzieli

posłuszeństwo Brytyjczykom i ogłosili utworzenie nowego państwa Stany
Zjednoczone Ameryki.

4) Naczelnym dowódcą sił został Jerzy Waszyngton. Amerykanie odnieśli sukces w

bitwie pod Sartogą. Do decydującego starcia doszło w 1781 w YorkTown, gdzie
Brytyjczycy skapitulowali. W 1783 podpisano rozejm i uznano niepodległość Stanów
Zjednoczonych Ameryki.

5) Wśród walczących było około 100 Polaków w tym Kazimierz Puławski i

Tadeusz Kościuszko uznani za bohaterów wojny.

6) W 1787 roku uchwalono pierwszą na świecie konstytucję. Zastosowano

trójpodział władzy:
a) ustawodawcza – Kongres
b) wykonawcza – prezydent Jerzy Waszyngton
c) sądownicza - sądy

przyczyna – wydarzenie – skutek

wyzysk kolonii przez Wielką Brytanię → wojna o niepodległość USA → uznanie
przez Brytyjczyków niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki

Kolejne bitwy z czasów wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych:

Lexington – Saratoga – Savannah – Yorktown