Professional Documents
Culture Documents
2
زمانى روخسار
نووسينى
وةرطيَرانى لة ئينطليزيةوة
مينة
0220
3
زمانى روخسار
َينةوة
بابةت :ليَكؤل
نرخى ( ) 0022دينارة
0220 َى
ذمارةى سثاردنى ( )000سال
4
نةخشةى ناوةرؤكةكان
0 سوثاسطوزارى
0 ثيَشةكى
هةموارى
سؤزدارى
تيَرِوانينى رةخنةئاميَز
شيكارى
دل
َرِفيَن
طرنطيدانى بةرِاستى (جدى)
هةل
َهاتو
خواستى هةنطاوتةيى
خةمؤكى
ضاوة فيَل
َبازةكان
رووخؤشى
جوانيناس
سةرنج راكيَشةر
نوكتةبازى
5
رةوانبيَذى
برِياردان
كوتومت
وردةكارخيواز
ثةيرِةوخوازى
6
جياكةرةوةى جةستةيي
رةق ،نةرم يان الستيكى
وزةى جةستةيي يان هؤشةكى
جةربةزةيي
برِواثيَكراو
ثشت بةخؤبةستنى زطماكى
ضاوضنؤكى
منونةيي
هاوسؤزى
ميزاذةكان
تواناى تيَطةيشنت
تواناى سةركردايةتى
200 ثيَنجةم :تايبةمتةنديةكانى الرِوو
هاوسةنطى ثيَشةوة يان هاوسةنطى دواوة
بريى بابةتيانة يان دةروونى
كارطيَرِى يان كارطوزارى
خؤشباوةرِ بةرامبةر دوودل
َى
ضيَذوةرطرتن لة دةنط و مؤسيقا
كؤل
َنةدان
زيرةكى يان كةودةنى
جةستةيي
7
200 شةشةم :روخسارة ناودارةكان
202 حةوتةم :رابةرةكةم لة ظيَننا
200 هةشتةم :دةربرِينى (ثةرِى ثشيلة)
200 نؤيةم :بؤ هةموو كةسيَك جيَطةيةك هةية
208 دةيةم :ئايا ،تؤ رؤحانيت؟
202 َة تةنياكانيش ليَدةدةن يانزةهةم :دل
200 دوانزةهةم :كةسى تةواوةتى
202 سيانزةهةم :بؤ ئةو شتةى لة ذيانتا ونة
8
سوثاس و ثيَزانني
لة دانانى ئةم كتيَبةدا دةمةويَت بة تايبةتى سوثاسى ئةو هونةرمةندانة بكةم ،كة بة
بةهرةكاني خؤيان هاوبةشيان كرد لة يارمةتيدامن .لةوانة (جؤن طرومسان) ،كة دوو جار
سةرؤكى ليذنةى هونةرى كالفؤرِنيا ء داهيَنةرى درومشى مروارى كةسايةتى و ديارى
سةربةستى هونةرمةند بوو.
هةروةها (ظيظيان باريَت) ،كة روونكردنةوةيةكى زؤرى ثيَشكةش كرد ،لةبارةى كتيَبى
زمانى ئاذةلَ( ،كرستني كومينس) لةبارةى ثةلةوةرى سيمرغ و ئةريزؤنا( .كالوديا
َمانيا.
رؤمثيَأل) لةبارةى فرانكفؤرت و رؤذئاواى ئةل
هةروةها دةمةويَت سوثاسى (جاك ويليامسن) بكةم لة هؤنؤلؤلؤ .هاواى .بؤ ئةو ذمارة
زؤرة لة ويَنةى مرؤظى هةموو رةطةزةكان( .تؤم برِاون) لةبارةى سيمرغ و ئةو دةستى
يارمةتيةى كة دريَذى كرد بؤم لةبارةى ويَنةكانةوة .لةطةأل ئةو كةسانةى تر ،كة
يارمةتيان داوم ،بة تايبةتيش سوثاس و ثيَزانينم بؤ خيَزامن (ماريون) بؤ يارمةتيةكانى
لة زؤر اليةنةوة .ديسانةوة سوثاسم بؤ ئةوانةى كة يارمةتياندام لة نويَكردنةوةى
بابةتةكانى زمانى روخساردا و بةرطى يةكةمى زؤر ضاك فرؤشرا و لة بازارِدا نةماوة.
9
رابةريَك بؤ ناسينةوةى كةسى شياو
ضى زؤر طرنط و بةنرخة بؤ تؤ ،كة دةتةويَت لة ذيانى رؤذانةدا دةستتكةويَت؟
َن بة
بة ثيَى ئةم كتيَبة وةآلمةكةى تةنيا لة اليةن ئةو كةسانةوة دةطوجنيَت ،كة تيَكةل
ذيانى رؤذانة و كاروثيشةكةت.
ئةم كتيَبة ،هةنطاو بة هةنطاو ،ويَنة بة ويَنة ،ئامؤذطاريت دةكات ،كة ضؤن دةربرِينة
روخساريةكانى ئةوانةى لة دةورتن ،بيخويَنيتةوة و وةريانبطيَرِيت.
ئةم كتيَبة ثرِ لة ويَنةية ،يارمةتى ئةوةت دةدات ،كة لة كةسى ئازيز و خؤشةويستت
تيَبطةيت و يارمةتى بةرةوثيَشضوونت دةدا لة كاروثيشةدا ،هةروةها بؤ راكيَشانى
سةرجنى كةسى تايبةت.
َكانة بزانيت،
ئةم كتيَبة يارمةتى ئةوةت دةدا ،كة لة يةكةم ديداردا قةوارةى ئةو خةل
هةروةةها بؤ ناسينى ئةوانةى دةوروبةرت بة شيَوةيةكى باشرت.
10
ثيَشةكى...
ئةم كتيَبة زانياريةكى راستةوخؤ لةبارةى زمانى روخسارةوة ثيَشكةش دةكات .هؤى
سةرةكى لة بةضاثطةياندنةوةى ئةم كتيَبةدا ئةوةية ،كة بةرطةكانى يةكةم و دووةم بة
ذمارةيةكى زؤر و بة خيَرايي ساغ بووةوة و لة بازاردا نةما ،لةطةأل ئةو داخوازية
زؤرةى ،كة هةبوو لةسةر نويَكردنةوة و بة ضاثطةياندنةوةى .زمانى روخسار
تيَرِوانينيَكى زيندوة بؤ شتةكان لة ئيَستادا ،زؤر لة برةوداية و بة طةليَك زمانى بيَطانة
وةبةرهةم هيَنراوةتةوة ،لةوانةش زمانةكانى عيربى و يابانى و نةروجيى .هةروةها وةك
بابةتيَكى ثيَويست و داواكراو لة سآ بةشدا لة ئةكادميى هيَزى ئامسانى ئةمةريكى
خويَندرا.
تويَذينةوة لةسةر دةماغ ،تا دآ زياتر دةردةكةويَت ،ضةندة لة سروشتى خؤمان لة
بنةرِةتدا بونيادى سروشتى خؤمانة( ،ئةو دةستكةوتة ضاوةرِوان نةكراوةى لةم
تويَذينةوةيةدا دةستكةوت ،دؤزينةوة و ناسينى "ميَشكى راست و ميَشكى ضةثة)".
11
كةسيَك بة دوو ضاوى ثرِ لة ذيانةوة ،رابةرى ذيانيَكى زيندو دةكات ،ئةوةش ئةو
كةسةية ،كة وريا و طةشاوةية ،هةروةها ضاالك و كراوة و بريفراوان و دةروونية ،بةآلم
لةطةأل ئةو هةموو توانايةشدا ،بؤضوونى لةسةر خؤى سادةوساكارة.
12
ضةند تيَبينيةكى تايبةت
ئةم رابةرى زمانى روخسارة بة ثلةى يةكةم كاردةكات لةطةأل ئةوةى ،كة ضؤن بنةضةى
َنياييةوة ،زؤر
روخسار هيَما لةسةر ميزاذى مرؤظ دةكات .دةربرِينة كوتوثرِةكان _ بة دل
طرنطة ،كة تيَبينى بكريَن _ بةآلم ثيَويستمان بة بنةرِةتيَكى تايبةت نية بؤ
َةمةندين بةو هةموو جؤرة دةربرِينانةى لة تيَطةيشتنيان ،ضونكة خؤمان دةول
ميَشكمانداية ...لةوانةش وةكو :خؤشةويستى ،كينة ،خؤشى ،ئةفسووس ،رابواردن،
جديَتى ،خؤش بةسةربردن ،ئازار ،حةوانةوة ،ثةلةكردن ،ضةختكردن ،نائارامى،
مةستى ،نائوميَدى ،بةدرِةفتارى ،طةوجيَتى ،شايةريَتى ،بيَزليَكردنةوة و ذمارةيةكى
َدان و راهيَنان نية بؤ ناسينةوةيان .بةآلم
زؤر لة شتى تر ،كة ئيَمة ثيَويستمان بة هةول
َياندا.
َة لةطةل
ئةوةى ئيَمة ثيَويستة بيكةين خؤرِاهيَنانة لةسةر باشرتين مامةل
تيَبينيكردنى ئةم جؤرة دةربرِينانة ئةوةمان فيَردةكات ،كة كةسانى تر لةو ضركةيةدا
هةست بةضى دةكات و ئةوةمان بريدةخاتةوة ،كة ئةو كةسة لة ض بارودؤخيَكداية .بةآلم
َةكردنة لةطةأل ئةو كةسانةدا و بةثيَى بوونى بنياتنةرانةى
بةرةوثيَشضوونى ليَرةوة مامةل
َكانى ترة ".بؤ منونة ئةطةر ضاويان طةورة بيَت، كةسةكة " طؤشتى كةسيَك ذةهرى خةل
كاريطةرة و نةبرةى دةنطى تؤ ماناى ئةوة دةدات ،كة هةموو شت بؤ ئةوانة ،بةآلم
ئةطةر ليَوباريك و ريَك بوون ،خؤت راطرة ،دةنطت ليَوةنةيةت ،ئةطينا ئةوةى بة
َكدةستت هيَناوة لةخؤتى تيَكدةدةيت .لة ئةجنامدا ئةم رابةرى زمانى روخسارة ،كةل
َة بة تايبةتى لةطةأل زوربةى ئةوانةدا بكةيت، بةخشة بؤ فيَركردنى تؤ ،كة ضؤن مامةل
َسوكةوتيَكى دياريكراودا و لة ذيانى رؤذانةى راستةقينةدا.
كة طرنطن بؤ تؤ لة هةل
13
ضةند لة تؤ تةنيا سروشتى خؤتة؟
ضةند لة تؤ تةنيا سروشتى خؤتة ،واتة لة تؤ بووة (سروشتى) و ضةند لة تؤ بة
كاريطةرى ذينطةوة هاتووة (راهيَنان) ؟.
زوربةى ئةو شتانةى كة تةنيايي و بيَهاوتاييت جيا ئةكاتةوة ،ئةوةية كة زادةى خودى
َةيان لةطةأل دةكةيت .ئةوةش لةاليةن (دوكتؤر
خؤتة .هةمان شتيش بؤ ئةوانةى مامةل
تؤماس جةى بووضةرد)ةوة راثؤرتى لةسةر دراوة ،دوكتؤر بووضةرد سةرؤكايةتى
طروثيَكى دةكرد ،كة تويَذينةوةيان لةسةر بؤماوةزانى دووانةكان دةكرد ،ئةو
َى جياوازدا
دووانةيةى ،كة لة كاتى لةدايكبووندا لة يةكيان جياكردنةوة و لة دوو مال
َى ثةروةردةيان كردن.
هةر يةكة بة تةنيا تا كاتى ميَردمنال
بؤ منونة دووانةى (جيم)ى تازة لةدايكبوو لة (ئؤهيؤ) ،لةاليةن دوو خيَزانةوة لة دوو
َطاى جياوازدا بةخيَودةكران و ثيَطةيشنت .لة دةرياضةيةكى بضووك لة فلؤريدا كؤمةل
يةكيان طرتةوة و ئةوةى بؤيان دةركةوتبوو الى هةردووكيان ثةسةند بوو.
هةر يةكةى كيذيَكى خواست كة ناوى (بيَتى) بوو ،ثاشان جياشبوونةوة ،دوايي
هةريةكةيان ذنيَكى تريان هيَنا كة ناوى (ليندا) بوو ،خؤشيان هيَشتا ذنيان بة ناوةوة
بوو ،هةريةكةيان ئوتؤمبيَليَكى شؤفةرليَتيان ليَدةخورِى ،بريةى سوكى (ميلةر)يان
دةخواردةوة ،هةمان جؤر جطةرةيان دةكيَشا .هةريةكةيان لةو تاكة خانووةدا دةذيان،
14
كة هةر ئةو خانووة درةختى تيدابوو ،هةريةكةيان هيوايةتى كارى دار و تةختةيان
هةبوو ،هةروةها قةفةزى داريان بة دةورى درةختةكانياندا كردبوو .
دوكتؤر بووضةر راثؤرتى لةسةر ئةوة داوة كة (بةرنامةكةى فيأل دوناهةو) بةرنامةيةكى
َة و دةربرِين وتوانستة
سةرنج راكيَشةرة ،بةتايبةتى لةرووى كةسايةتى و شيَوازى جول
طشتيةكانةوة ،ضونكة زووربةى زياترى بةهؤى بؤماوةييةكانةوة دةردةخات وةك لة
ذينطة.
15
ئةمانةش ئةو سآ ريَطايةن كة ئةو نيشانة هيَمابؤكراوانةى تيَداية
ئةم رابةرةى زمانى روخسارة جةخت ئةكات لةسةر ميزاذة بنةرِةتيةكانى تاك ،بةو
َطانةى لةاليةن بناغة دةطمةنةكانى تاكةوة وامان ليَدةكات كة ثيَشبينى بةل
َسوكةوتيان تا ئاستى زانستى بكةين ،ئةوةش بنةرِةتية و بونيادةكةت ثيَتدةَليَت
هةل
(دوطمةى طةرم) ثةجنةى ثيانآ .ئةوانة خؤيان بابةتيَكى جياوازن و ثةيوةست نني بةو
هةموو دةربرِينة روخساريانةوة.
16
ثيَشكةشة
بة
هاودةم و يارمةتيدةرم
ماريونى هاوسةرم.
17
ضى لة روخسارداية؟
َينةوة ،هةست دةكةيت ضةندى ليَيةء ضةند لةو روخسارانةبؤضى ئيَمة لة روخسار دةكؤل
تيَتدةطةيةنن ،ئةطةر زمانةكة بزانيت .ئةم كتيَبة ئةلفوبيَى خويَندنةوةى مرؤظت ثآ
دةبةخشآ ،كة بيست نيشانةى زياترى لة بةرهةمة بنةرِةتيةكانى زمانى روخسار
تيَداية.
18
لة هةموو رةطةزةكاندا تايبةمتةنديَتى هةية
لة طشت رةطةزةكاندا هاوشيَوةن...
منونةيي رةسةنايةتى ،كة دةمانكات بة مرؤظ...و
لة بونيادماندا دةردةكةويَت ،بةآلم...
لة هةمووى ضاكرت لة روخسارماندا.
19
20
ئةم تايبةمتةندية ليَرةدا ضيمان ثآ
دةَليَت؟ ،سروشتيَكى بةهيَز ،هاوتابووة بة
خؤشةويستى بؤ جوانى و مؤسيقا و...
َقوآلنى وشةكان.بةهرةيةك بؤ هةل
21
ئةو داهيَنةرة خؤش رةفتارو يارمةتيدةرة
تايبةمتةنديةى كة سةرجةم لةم خامنة الوةدا
َنياييةوة شؤخوشةنطة، دةركةوتووة ،بة دل
بةآلم دةستبكةيت بة روانينى نيشانةكانى لة
رووى ذيريةوة ،هةروةها دةبينى كة
رؤشنبرييةكى بةرزى هةية.
ئايا تؤ ليَرةدا تيَبينى ئةم بةهرة سروشتية درامايية دةكةيت؟ ئةوة كةسيَكة كة
شارةزايي شانؤيي هةية ،دةتوانيَت زؤر دةورى جياواز ببينآ و هةروةها لة ئاكامدا
دةزانيَت ضؤن بضيَتة ناوةوة و بيَتة
دةرةوة.
22
تايبةمتةنديَتى سروشتى جياكراوة زؤر طرنطة كة لةبارةى بزانيت ،طرميان تؤ لة (بؤملاى
هاواى) دةذيت (وةك ئةو ويَنةيةى سةرةوة) ،يان لة كةش و ئاووهةوايةكى هيَمندا ،كة
ئةم ويَنةيةى الى خوارةوة روونى دةكاتةوة .
23
يةكةم:
نيشانةكانى شويَنى ضاو
24
ناثةيوةست ،بةرطةطرتنى بةرز بةرطةطرتنى بةرز
25
هةموارى
ئةطةر برِوانينة فةرهةنطى زاراوةكان ،زؤر وشة دةبينني لة واتايةك زياترى هةية ،كة
ثشت دةبةستآ بة جؤرى بةكارهيَنانيانةوة.
ثيَناسةى ضوارةم ئةو جؤرة بةرطةطرتنة واتاييةية ،كة لة كةسيَتيناسيدا الدان لة
منونةييةوة ريَثيَدراوة ،ئةمةش نة رةطةزثةرستية و نة ليَبوردةيي ئاينيى.
هيَماى سروشتيى بؤ ئةم تايبةمتةندية ،ئةو بؤشايية ريَذةييةى نيَوان ضاوةكانة .ضةندة
ضاوةكان لة يةكةوة دووربن ،ئةوةندة ديديان فراوان و بةرين تر دةبيَت .هةروةها ضةند
ضاوةكان لة يةكةوة نزيك بن ،ئةوةندة ديديان نزيكرت دةبيَت ،ئةمةش شيَوةى
رةطةزايةتيةكى ترى تايبةمتةنديَتية.
ثياويَك يان ذنيَك كة ضاوةكانيان تا رادةيةكى رةضاوكراو دوورن لةيةكةوة ،سورن لةسةر
بةرطةطرتنيَكى زؤر .هةروةها ئةوانة زؤر خؤمشةشرةف و هؤطرن .بةآلم كةمآ مةيالنن
26
بةالى دواخسنت و وازليَهيَنان لة شتةكان ،تا بؤ خؤيان دروست بن ،يان لة دةست
دةرضن .ئةو كةسانة وةرزشةوانيَكى ضاكن (هةرضةندة مذؤكن) بة ئاسانى هةل
ئةقؤزنةوة .مةبةستيان باشة ،بةآلم تةنيا مةيالنن بةالى جيَبةجيَكردنى شتةكاندا،
كاتآ تةواو بووبيَت ،يان تا رادةيةك خراث و تةواو دواكةوتوبيَت .ئةوانة هةميشة و بؤ
َة نةبيَت.
هةتاهةتاية كاردةكةن بؤ ئةو بارودؤخانةى خؤيان مةبةستيانة و دةيانةوآ هةل
َة
بةآلم ئةوةى ئةوان ريَطةيان بة ثيَشخستنى داوة ،ئةوةية ،كة لة زؤربةى كاتدا بة هةل
شتةكان ليَكدةدةنةوة ،هةر وةكو تةوةزةلةكان ،ئةوانيش سروشتيَكى باشن و برينيَكى
بةرضاو و دةطمةنن.
َكة دذةكان تايبةمتةندية ثيَضةوانةكان بينادةكةن ،تؤ تيَبينى ئةو كةسانة دةكةيت، خةل
كة نيَوانى ضاوةكانيان بة شيَوةيةكى بةرضاو لة يةكةوة نزيكة ،ئةوانة لة رووى
ديديشةوة بة شيَوةيةكى تةواو لة يةكةوة نزيكن ،ئةو كةسانة زؤر بة خيَرايي زيز دةبن،
َى راستكردنةوةى كاتآ شتيَك ببينن ،بةو شيَوةية نةبيَت ،كة دةبيَت وابيَت ،ئةوان هةول
دةدةن .هةروةك ياريزانى مةزنى تيَنس (جؤن مالئنرؤ) ،ئةو نةك زيز دةبيَت لةوةى كة
َكو لة خؤشى زيز دةبيَت ،كة بة باشى َكى كاريَكى ناجؤر بكات ،بةل خةل
َنةساوة ،ئةوانة كارى مةزن دةكةن ،بةآلم زؤر توندن لةطةأل خؤياندا .ليَيان ثيَيهةل
َةيان ديَت و َؤزبن ،هةميشة رةخنة دةطرن و بؤل تيَناطةيت ،وةك ئةوةى زؤر ئال
َة .كاتآ تةنيا دةيانةوآ شتةكان بة راستودروستى جيَبةجآ بكريَت، ثيَزانينيان مةحال
ئةوة دةستكةوتيَكى طةورةية بؤ ئةوان ،كة زانيان تاكة بةرثرسيارى ئةو شتة
َدانى ئةوة رايانبوةستيَنآ ،كة هةموو جيهان تايبةتيانةن ،ئةمةش لةوانةية لة هةول
َى خؤياندا.
بةطشتى بدةن بة كؤل
27
َكانيَك هةن ،كة بة ئارامن ،بةآلم تةواو لة نيَوانى ئةو دوو منونةيةى سةرةوةدا خةل
توندوتيذن ،كة بيانةوآ شتةكان جيَبةجآ بيَت ،بةآلم زؤر اليةنى كيَشةكان
ليَكدةدةنةوة ،بة ئاسانى ئةوة دةكةن كة دةبآ بكريَت ،بةبآ ئةوةى وازى ليَبيَنن يان
َةيان بيَت ،راست و رةوانن ،و دادوةرى ضاك دةكةن يان ناوبذيوانيَتى مةزن ،ئةو بؤل
سروشتةش كة هيَماى ئةوة ئةكات ،ئةوةية كة ضاوةكانيان بة يةكسانى لة شويَنى
َكانى بة ئارام زياتر
خؤياندان ،نة لةيةكةوة نزيكن و نة لةيةكةوة دوورن ،بة زؤرى خةل
َكانى بآ ئاراميش دايان ئةنيَن بةوةى كة تةواو توندوتيذ
بة توندوتيذيان دادةنيَن و خةل
نني .
28
ضى بكةين لةدةوروبةرى ئةوانةى
ليَبوردةيي و ئاراميَكى فراوانيان هةية؟
ئةطةر ويستيشت لةبارةى هةندآ شتةوة كارى راست بة ئةجنام بطةيةنى ،ئةوة لة
خاوةنى ئةو جؤرةضاوانة بثرسة تا ريَنمايت بكةن.
29
بةرز و نزمى بةسؤزى
خؤشةويستيةكى زؤرة
30
كةمى سؤز سؤزى نزم
سؤزى ئاشكرا
31
سؤزدارى
َبذيَرة،طةر بتةويَت كةسيَكى سؤزدار بدؤزيتةوة ،ئةوا كةسيَكى ضاوطةشى بةسؤز هةل
هةروةها ئةطةر ويستت كةسيَكى لةبارو طوجناو و لةراستيدا ليَهاتوبيَت بؤ ئيشوكاريَك،
َيشدا َبذيَرة( .ئةمة بةسةر جيهانى ئاذةل َو هةلئةوا كةسيَكى ضاو بضوكى خةوال
َةشيَر و جوانوى َى وةك توتكة سةط ،كةل َبذاردنى طيانداريَكى مال
دةضةسثيَت ،بؤ هةل
ئةسث و ماين ،ضاكرت واية كة ضاوطةش بن).
هةموو مرؤظيَك هةستى هةية ،بةآلم كةسانى ضاو طةش ،هةستيان كراوةترة و ئةوان
زياتر هةست دةردةبرِن و زؤرتر كاريزما ثيَشاندةدةن و زؤر ثيَدةكةنن و باوةش بة
َكيدا دةكةن و لة ئاميَزت دةطرن و ضاودادةطرن و لة طةمة و ياريكردندا قاقا خةل
ليَدةدةن و هاوار دةكةن و لة ئؤثيَرادا هوتاف دةكيَشن و لة سةيركردنى فليمةكاندا،
تةنانةت لة زةماوةندةكانيشدا دةطرين ،لة ئيشوكاريشدا لةسةر بناغةى هاورِيَيةتى و
خؤشةويستى برِياردةدةن .زؤر كةم دوربينن و تايبةمتةنديَتيان ئةوةية ،كة بةثيَى
ثيَويست ثشتطرييان بكةيت.
32
بؤ هةر تايبةمتةنديةكى بةنرخ كات و شويَنى خؤى هةية ،ثزيشكى تيمارساز نابآ رآ
بدات بة اليةنى سؤزدارى ،كة سةرسامى بكات ،لةبةرئةوة لة هيَز و تواناى ئةم
تايبةمتةنديةوة ئةطةر بطوجنيَت دةبآ خؤى لة تيماركردنى هةر ئةنداميَكى خيَزانةكةى
دوور بطريَت.
تؤ دةتوانى داواكارى ثيَشكةش بكةيت ،وةك ،كوآ طوجناو و لةبارة بؤ خؤشةويستى
كردن ،بؤ دلؤظانيَك ،بوونى سؤز ،يةكةم شتة و روخسارى خوشةويستية ،ئةمة وةكو
باويَك دواى دةكةويَت.
هةروةها هةست لة الى ئةوانةش هةية ،كة كةمرت هةست دةردةبرِن ،بةآلم سؤزةكة
دةتوانآ دةربربِيَت و ببيَت بة شتيَكى زيندو .من ليَرةدا ئةو روداوةى ئامؤذيارةكة
ديَنمةوة ،ئةوةى كة ذنةكةى خؤى دايةوة بة دادطاى ئةجنومةن ،ضونكة ذنةكةى زؤربةى
كات ،لة سةردةمى هاوسةريَتيدا هةر سيَوى دائةخرماند ،لةبةرئةوةى بريى الى شتى
َنيايية بؤ فشكردنةوةى زؤربةى شانازيةكانى تر بوو( ،ئةوةش ريَطةيةكى دل
ميَردةكةى).
ضيمان لة بريبيَت
لة ئاستى كةسيَكى بةسؤزدا..؟
َت
َة ،يان بةدل .2هةموو شت وةك هيَماى ئةوة وةردةطرن ،كة تؤ ئةوانت بة دل
نني .دةربرِينةكانى سةر روخسارت ،وةك زةردةخةنة و روخؤشى بثاريَزة و تؤنى
دةنطت هاودةم ئاميَزبيَت.
33
َآ با نانى نيوةرِؤ ثيَكةوة خبؤين ،بةردةوامبة لة .0نانيان لةطةأل كةرتكة ،بل
قسةكردن و لةبارةى هاورِآ دوو اليةنيةكانتان بدوآ و ئيَستا ضى دةكةن و
َى و سةردةمى كؤن. باسى مندال
.0ئةطةر لة هةمان شاردابوون ،ديارى خانةخويَييان بؤ بةرة ،رؤذى لةدايكبوون و
يادى زةماوةندى هاوسةريَيةتيان لةياد نةكةيت ،لة كاتى ئاهةنطى شةوانة و
لةسةر خوانى ئاهةنطةكة هةستة سةرثآ و لة ضاوى ئةوان نؤشكة.
34
كةمرت رةخنةيي تيَرِوانينى رةخنةيي
ئاستى نزم
كةسى رةخنةيي بةوة بنةماكانى نيشانة دةكريَت ،كة ضاوى بةرةو خوار و رووةو دةرةوة
الردةبيَتةوة ،ئةمةش ئةو كةسانةن ،طةر تيَبينى هةر شتيَك بكةن ،كة لة خةت
دةرضووة ،وةكو باريَك بةثيَى ثيَويست توندوتؤأل نةبةسرتابيَت و هةر لة يةكةم ثيَضدا بة
الدا بيَت و بكةويَت.
36
ثاريَزطارى ليَبكريَت ،بؤية ثيَويست ناكات رةخنة لة ثةيوةندى كةسايةتى بطرييَت ،وةك
هاورِآ دؤرِاندن ،تةنيا لةبةرئةوةى ثيَيبوترآ حةقة شتيَك لةبارةى كرِيَشكى قذى بكات .
لةبةراوردا ،ئةو كةسانةى ضاويان بؤ دةرةوة و دوور لة لوت ليَذدةبنةوة ،ئةوانة رةخنةطر
َة ليَكدراونةتةوة .ئةوانة
َكو ئةوانة ثيَضةوانةى ئةو طازندةيةن ،يان بة هةل نني ،بةل
َبوونيان ئاسانرتة ،بةآلم زؤرجار لة دةرفةتيَكدا بة توندى روبةرِووى سةرنةكةوتنى
تيَكةل
تيَبينيكردنى خةوشةكان دةبنةوة.
38
شيكارى
شيكارى
َوى سةرةوة ،كة داثؤشراوة لةسةر ويَنةكةى ئةليَكزاندةر برِوانة ثارة كاغةزيةكانت ،ثيَل
َنت ،ئةوةى بةشى خةزنةى ئةمةريكا و ضؤنيةتى دروسبوونى بة باشى شيدةكاتةوة، هامل
كة تا ئيَستاش داراييةكى ضاالكى شيَوة هاوضةرخى بيَزليَكراوةية.
َوى سةرةوة ،كة بة ئاسانى لةبةرضاوة ،لةسةر ويَنةكةى ئةندرؤ جاكسن، بةآلم ،ثيَل
ئةوةى كةم شيكارى و كارى راستةخؤى دةكرد ،هةروةها كؤمةَليَك جةردة يارمةتيدةرى
بوون لة بةزاندنى بةريتانيادا ،لةجةنطيَكى بة ثةلةى (نيو ئؤرليتس)
َة وةك الساريَك دةخويَنريَنةوة ،ضونكة ئةوانةثياو ،يان ذنى شيكارى ،بةزؤرى بة هةل
َآ ،يان نةخيَر ،يان لةوانةية ،تا ئةوةيان بؤ دةرنةكةويَت ،كة
يةكسةر نايانةوآ بَليَن بةل
ئةو شتة لةبارةى ضييةوةية و بؤضى دةبآ بكرآ و لةبةرضى دةبآ بةو شيَوةية بكريَت.
39
بةآلم ئةو جؤرة كةسانة زؤر وردن لة دياريكردنى شتةكان و يارمةتيدانى كةسانى تردا
بؤ تيَطةيشتنى هؤ و كاريطةريةكةى.
ئةوانةى كةمرت شيكارن بطرة زياتر كارى راستةوخؤ دةكةن ،بة شيَوةيةكى روون و
ئاشكرا لة ماوةى بةئةجنامطةياندنى ئيشةكة كةم دةكةنةوة و كةمرت بةناو
تاقيكردنةوةكاندا دةرِؤن .ئةم جؤرة كةسانة ضاكرتين فرمانبةرى فرياكةوتنيان ليَدروست
دةبيَت ،ضونكة بةر لةوةى كارةساتةكة شيبكةنةوة و بؤضى روويدا و دةبوو ئاوابوواية،
َةمباز دةدةن و بريندارةكانى ناو ئوتومؤبيليَكى وةرطةرِاو دةربازدةكةن، يةكسةر قةل
ثيَش ئةوةى ئوتومؤبيلةكة طرِبطرآ يان بتةقيَتةوة.
َآى بيكةن.
َآ ريَكخةر بن ،بةرلةوةى ثيَيان بل
.2ثيَيان بل
.0بريت بآ ،تؤ تةنيا يةك جار ثيَويستت بة شيكردنةوة هةية بؤيان.
.0داوايان ليَبكة شتيَكت بؤ بةهابكةن ،يان ضؤنيةتى بؤضيت بؤ شيبكةنةوة،
(ئةوانة زؤر حةزيان لة كارى وةهاية).
40
.0ئةوان بة شيَوةيةكى شياو رةفتاردةكةن ،بةتايبةتى لة كةمكردنةوةى ماوةى
بة ئةجنامطةياندنى كارةكاندا( ،هةروةها ،هةنديَكيان ،لةوانةية بيَبةزةيي بن
لة كاتةكانيشدا).
ضاو ئةستيَرةيي
سةرنج راكيَشةر
41
دلَرِفيَن
بريآ لةو كةسانة بكةرةوة ،كة دةيانناسيت ،ئةوانةى دوو ضاوى طةش و ثرشنطداريان
هةية و سةرجنى هةموو كةس رادةكيَشن .ئةوانة نةمرن و ثرِن لة طيانى كةسايةتى
َبذيَرن ،كة كةمآ لةو دياردةى
(تةنانةت ئةسث سوارةكانيش هةوأل دةدةن ئةسثيَك هةل
سةرنج راكيَشانةيان ثيَوةبآ).
خؤشبةختانة ئةمة ئةو تايبةمتةنديةية ،كة دةتوانآ طةشة بكات ،برِوانة ئاويَنة و بري لة
خؤشةويسرتين شت بكةرةوة ،لة اليةكةوة ضاوةكانت دةطةشيَنةوة و سةرنج راكيَشةرى،
يان طيانى شةيدايي طةشانةوةيان دةردةكةويَت( ،بيَطومان ضاوةكان ثةجنةرةن بؤ رؤح).
42
ئةطةر خةو ،يان ذةمة خواردنيَكت لة كيس ضوو ،هةروةها شةكةت و ماندو بوويت،
َى
ئةوا بةرزونزمى كاريزما دةردةكةويَت ،خؤ ئةطةر كيَشةيةكى بآ قةرار سةرقال
كردى ،ئةوا كيَشةكة لة ضاوةكانتا دةردةكةويَت.
43
طرنطى ثيَدانى راستى سيماى (جدى) وةردةطرآ
طرنطيدانى بةرِاستى
(جدى)
َكانآ ،كة بةرِاستى طرنطى دةدةن بة شتةكان، لة ذياندا ياساى نةزم هةية ،بةآلم ،خةل
َيدا هةية ،واديارة بؤئةوةى هةميشة لة ئةو كةسانةن ،كة دوو ضاوى رةشيان لة قول
اليةنى طرنطيداندا بن .ئةوانة خؤيان و هةروةها بةرثرسياريَتيان بةرِاستى وةردةطرن،
َكانى تر هةست بةوة دةكةن ،بؤية ئارةزوى ئةوة دةكةن بةرثرسياريَتى ئةوتؤيان خةل
َتة و
بدةنآ ،كة سةرو تةمةنى خؤيان بيَت .ئةوانة ذيان بةرِاستى وةردةطرن ،ضيَذ لة طال
َتة بكةن.
رابواردن وةردةطرن ،زياتر لةوةى كة خؤيان طال
44
ئةو كةسانةش ،كة ضاو و برؤى رةشيان نية و ضاويان لة قوآليدا نية ،زياتر سةربةسنت
َياندا و ضوستوضاالكن و بة ئاسانى هةوا و ئارةزوى سةيران و ثشوكردن لة مجوجول
دةكةويَتة سةريان.
45
هةلَهاتو
كاتآ كةسيَك دةبينى ضاوةكانى زياتر لة شوشة دةضيَت ،ئةوة بة ئاسانى نيشانةى
َةرِاوكيَداية .ضاوةكانى وةك ئةوة واية خويَنى
ئةوةية كة ،ئةو كةسة لةذيَر فشار و دل
تيَزابيَت و ثيَستيشى وشك و بريسكةدارة.
46
Fugacity ئيَمة دةربرِينيَكمان بؤ ئةم تايبتمةندية دةرةكية هةية ،ئةويش بة وشةى
ناوى دةبةين ،كة هةمان واتا و ريشةيان لةطةأل وشةى Fugitiveدا هةية و بة ماناى
َهاتن دةكات.
ئةوة ديَت ،كة ئةو كةسة هةست بة راونان و هةل
َهاتو ببينى ،زياتر لة ئةطةر دةتةوآ منونةى سةيرتر لةبارةى ضاوى راونراو و هةل
َى دادطاكان و بازارِى بؤرِسة يان دةوروبةرى كارةساتى ئؤتؤمبيل وةرطةرِان و هؤل
فرؤكةخانة ،كة كاتآ طةشتيارةكان لة كؤتايي سةرةيةكى دورودريَذدا طويَيان لة
دوائاطادارية لة اليةن فرِؤكةكةيانةوةو ئةوانيش هيَشتا بليتيان دةستنةكةوتووة.
لةم بارةدا كاتآ ئةو ضاوانة ببينني ،كة زياتر لة شوشة دةضن ،تيَدةطةين ئةو ثياوة ،يان
َة واهةست ناكةن ،كة كاروبارى خؤيان لة دةست خؤياندا بيَت.
ذنة ،يان مندال
47
ضى بكريَت كاتآ لةطةأل كةسيَكى وادا بني كة ضاوةكانى راونراو و
هةلَهاتوبيَت ،يان زياتر لة شوشة بضيَت؟
.2دةبآ كارةكة بة ئاسايي وةرطرييَت ،بريمان بيَت ،كة ئةوانة لةذيَر فشاردان،
بؤية برِيار و كاروباريان لةو كاتةدا لةوة باشرت نابيَت.
َكو بةو هؤيةوة كيَشةكةيان ضارةسةربآ و .0دواتر شتيَك ثيَشكةش بكة ،بةل
فشاريان لةسةرنةميَنآ.
.0ئةو كارةى كة تؤ لةوانةية ثيَيهةستى بؤ يارمةتيدان و هيَوركردنةوةيان ،ئاوى
َتةو طةثيان لةطةأل بكة ،بةآلم زؤر قورس خواردنةوةيان بدةرآ ،هةندآ طال
نةبيَت.
تيَبينى:
48
خواستى هةنطاوتةيي
هةندآ دياردة لة نيَوان ضاويَكدا تيَبينى كراوة ،كة هيَماى سةرةوة دةكات لةضاو
ئةويرتدا و ئارةزومةنديَتى كةسيَك بؤ كارةساتةكان ثيَشان دةدات.
َى رابردو تةمةمن طةشتة هةشتا ساأل ،من هيَشتا لةسةر ئةم كةونة دةذيم، سال
لةبةرئةوةى بؤم دةركةوت ،كة ئارةزومةندى كارةسامت ،ئةويش كاتآ ،كة لة تةمةنى
َيدا كةسايةتى خؤم شيكردةوة ،كاتآ خواستى هةنطاوتةيم نيشانيدام، سى و سآ سال
كارةساتةكانى ئؤتؤمبيل كةوتةوة يادم ،كة دوضارى بووم .لةو كاتةوة برِيارمدا بة ثيَى
ئايني دةبآ لةكاتى ئؤتؤمبيل ليَخورِيندا ئاطام لة خؤم بيَت .هةروةها وازم لة فرؤكةش
49
هيَنا ( بة تةنيا خؤم مةشقم دةكرد) بيَبةختانة هةرطيز طويَم نةدا بةوةى ،كة لةبارةى
شيكردنةوةى كةسايةتى بة راهيَنةرةكةم بَليَم.
ئةوةت بريبيَت ،كة نيشانةى سروشتى ئةم تايبةمتةنديَتية ئةوة نية ،كة ضاويَك لة
َكو ضاويَك (بةشيَوةى ستونى) هيَما بؤ روخساردا شويَنةكةى بةرزتر بيَت لةوى تر ،بةل
سةرةوة دةكات ،هةروةها هيَماى سةرةوذورى ضاو سثيَنةى ذيَر رةشيَنةى ضاو بة ئاشكرا
دةردةخات .
شتيَكى تر ،كة دةبآ باس كريَت ،ئةو مةرجةية كة لة هةموو كاتدا نابيَت بة تةواوى
دةركةويَت ،بةآلم ،كة كةسةكة لةذيَر فشاردابيَت دةردةكةويَت.
كةواتة ضى دةكةيت،
كاتآ تيَبينى خواستى هةنطاوتةيي لة كةسيَكدا بكةيت ؟
تيَبينى :ئةو شتانةش ناسةثيَت بةسةر كةسيَكدا ،كة ئةم تايبةمتةنديةى تيَدا ديار
نةبيَت.
خةمؤكى
51
خةمؤكى
ئةو نيطا ثةذاراويةى ضاوةكان هةيةتى ،كاتآ سثيَنةيةكى زؤر لةذيَر رةشيَنةى
ضاوةكانةوة دةبينرآ ،ئةوة نيشانةى بارودؤخيَكى بيَضارةى غةمطينة لة كةسيَكدا.
لةوانةية كيَشةيةكى زؤر بيَتاوانانة بيَت ،وةكو سادةيي ئةو كيَشةيةى ،كة بةهؤى
كاركردنى دووضةندانةوة بؤ بةدةستهيَنانى ثارةيةكى زؤرتر ،تا بةهؤيةوة يةكآ لة
َةكان خبريَتة كؤليجى ثزيشكى ،ئةو كةسة ئةوةندة ماندووة ،كة تةنانةت نازانآ
منال
سآ شةممةية ،يان ثيَنج شةممةية.
يان لةوانةية كيَشةكةى ئةو كةسانة كاريَكى وايان كردبآ ،كة شةرم بكةن ليَى ،وةك
ئةوةى تلياكيان كيَشابيَت ،يان ثةيوةنديةكى ناسروشتيان هةبووبيَت ،كة هيوا دةخوازن
كةس ثيَيان نةزانيَت ،بة تايبةتى ذنةكانيان.
هةر هؤيةك بيَت ،هةواَليَكى ناخؤشة ،كاتآ سثيَنةيةكى زةق لةذيَر رةشيَنةى
ضاوةكانةوة دةبينريَت .كاتآ كةسيَكى خةمؤك رابردويةكى باشى هةبيَت لةطةأل خؤ
هيَوركردنةوةدا ،وةك بةهؤى ثيَكةنني يان ثةيوةنديى سروشتى ،لةوانةية خةمؤكيةكةى
بؤ ماوةيةك دووركةويَتةوة ،بةآلم بآ شك هةر دةطةرِيَتةوة ،ضونكة كيَشةكة
بنةبرِنةكراوة .كة وةك باريَكى طرانى ليَهاتووة لةسةر شانى كةسةكة .ئةوةش كاتآ
لةناودةضيَت ،كة كيَشةكة تةواو ضارةسةر كريَت.
52
ضى بكريَت كاتآ تؤ لة دةوروبةرى كةسيَكى وادا بيت
بة خةمؤكيةكى ئاشكراوة ؟
َيكردنةوةيان بدة ،ئةوةش بة ئاسانى روودةدات ،كاتآ كةسى .2ماوةى خؤخال
َآ :كة لة كوآ دةتوانن يارمةتى وةرطرن.
ترى لة دةور نةبيَت .ثيَيان بل
.0ضاوةرِيَى ئةوة مةكة لة خؤيانةوة بكريَنةوةو كةيف خؤش بن.
.0كاريان مةدةرآ و خؤتيان ثيَوة سةرقاأل مةكة ،تا كيَشةكانيان ضارةسةر
دةكريَت ،ئةطينا كيَشةكانيان دةبيَت بة كيَشةى تؤ.
53
ضاوة فيَلَبازةكان
جاريَكيان ،لة كاتيَكدا لة فرؤكةخانةى (ماوى) بة دواى جانتاكةمدا دةطةرِام ،لة
ضاوديَرةكةم ثرسى :ضؤن دةزانى كةسيَك درؤدةكات؟ ئةويش وتى (سةيرى شويَنى تر
دةكةن).
ئةطةر دوو ضاوى كةسيَك تيَتنةرِوانآ ،هةموو كات ماناى ئةوة نية ،كة ئةو كةسة
َةتيَنآ و درؤت لةطةأل دةكات .لةوانةية تةنيا ماناى ئةوةبيَت ،كة ئةو كةسانة دةختةل
َتا ،يان هيَشتا خؤشحاأل نني لة ضاوتيَربِينةكةى تؤ بؤ ئةوان ،ضونكة ثيَكنايةن لة طةل
َةتيَكدا بيَت ،ئةوة نيشانةيةكى َت جبوَليَنةوة .بةآلم لة هةر حال نازانن ضؤن لةطةل
َتا ،كةواتة ضاوةرِيَى ئةوةيانناثةسةندة ،تؤ دةزانى ئةوان بة تةواوى ناطوجنيَن لةطةل
َتا.
ليَمةكة لةو كاتةدا هيض شتيَك ثةسةند و جيَبةجآ بكةن .ئةوان ناطوجنيَن لةطةل
دوكتؤر (وليام هاوارد هةى) بةهؤى طةورةكردنى تؤرِى ضاوةوة ئةوةى دؤزييةوة ،كة
ضاوى كةسيَك لة ضركةيةكدا لة ديدى خؤى دةردةضيَت ،ئةطةر تةنانةت يةك درؤى سثى
َآ .00
بضكؤلةش بكات ...بؤ منونة ،كةسيَك تةمةنى 02بيَت و بل
54
.0لة ريَطةى ئازاراوى بةدووربة.
.0ضاوةرِيَى تيَكةآلوى و بةدواضوونى بةشيَكى ئةو كةسة مةكة.
تيَبينيةكى تايبةت:
زةمينيَكى بةرفراوانة ،بؤية ناسينةوةى ئةو جؤرة كةسانة لةبةر دةمماندا دةبنة كيَشة،
ئةطةر بةرةنطارى تيَرِوانينةكانيان نةبينةوة .هةنديَك لةو برِوايةدان ،كة ضاوةكان
ديديَكى شوميان هةية ،كاتآ كة راستيةكى زؤر ضاك دةدركيَنن ،بةآلم ناسروشتى
شتةكان لة ضاوةكاندا بةديدةكريَت ،ضونكة تيَيدا ضةسثيوة.
ئةوةى نارِوانيَتة نيَو ضاوى تؤ ،ئةوة تيَرِوانينى خراثة .بةشيَوةيةكى روونرت ،تيَرِوانينةكة
بةرزترة لة ئاستى تؤ.
55
جياكةرةوةيي جياكةرةوةيي
56
رووخؤش
جياكةرةوةيي
57
رووخؤشى
هةنديَك كةس ريَطةيةكى ئاسانيان هةية بؤ ثةيوةندى كردن و ناسينى كةسانى تر و بة
زوويي هاورِيَيةتى ثةيدادةكةن .هةنديَكى تريش خؤثاريَز و دورةثةريَز دةردةكةون.
َكانى رووخؤش ،دةبينى برؤكانيان زؤر نزيكن لة ئةطةر سةرنج بدةيتة خةل
ضاوةكانيانةوة .ثيَضةوانةى ئةوةش ،ئةوانةى زياتر دوورةثةريَز و رةفتار ثاريَزن،
ئةوانةن ،كة برؤكانيان تا رادةيةكى ديار بةرزتر و دوورترن لة ضاوةكانيانةوة.
َكانى رووخؤشةوة ،نامؤ و نةناسياو نية ،ئةوانة بةهرةى ئةوةيان هةية،بة طويَرةى خةل
لة دةورى كةسانيَك كة بؤ يةكةم جارة دةيبينن ،بة ضةشنى هاورِيَيةكى ديَرين
َةيان دةكةن .ئةو كةسانة دةتوانن ماأل بة ماأل بطةرِيَن و شتومةك بفرؤشن، مامةل
َةكةت دةتوانى ضاوةرِيَى ئةوةيان ليَبكةيت ،كة وةك كةسيَكىتةنانةت وةك ميوانى مال
َسوكةوت بكات( .زؤرجار ،تةنانةت طوآ نادةن بة لةدةرطادانيش). َةكة هةل
ناو مال
58
ضى دةكةيت لة دةورى كةسانى رووخؤش؟
َسوكةوتى زؤر باش بكة و خؤش طوفتاربة و بةر .2ئاطات لة رةفتارت بيَت و هةل
َةت خبوازة.
لةوةى دةستكارى شتةكانى بكةيت ،ثرسياركة و مؤل
.0ناونيشانى كةسايةتى يان وشةى بةرِيَز بةكاربيَنة و هةرطيز بة ناوى يةكةمةوة
بانطى مةكة ،لة كاتيَكدا ،كة دةتوانآ ئةو تؤ بة ناوى يةكةمةوة بانط
بكات.
.0لة يادت نةضآ ،هةر كة جارآ لةاليةن ئةوانةوة ثةسةند كراى ،ئيرت ثةردةكة
دادةبةزآ ،هةروةها ئةوةت لة برينةضيَت ،ئةو كةسانة لوتيان بةرزة و واهةست
دةكةن لة تؤ باشرتن.
59
دووةم:
جوانيناس
َكانآ باشرت بضيتة ثيَشةوة ،كة برؤيةكى نزم و ريَكيان هةبيَت. تؤ دةتوانى لةطةأل خةل
ئةطةر لة بريت بآ ئةوان لة ناخةوة هونةرمةندن و هةست بة جوانى و نةزم دةكةن،
َنيان لة كؤتايشدا هةرضيةك دةكةن ،دةيانةويَت هونةريَكى ليَدروست بكةن و دل
شيَوةيةك لة هونةر و مؤسيقا يان تويَذينةوةيةكى سةرنج راكيَشةر دروست دةبيَت.
َطريى هةبيَت و كةسانى جوانيناس حةزيان بة ماَليَك هةية ،كة بةردةمى ديَمةنيَكى دل
بةيانيان بة ئاوازى مؤسيقا بة ئاطابيَت و شيَو لةبةر روناكى مؤمدا بكات .
60
ئةو كةسانة لة ذياندا طوجناندنى جوانيان دةويَت ،تةنانةت لة وةرزشيَكى تايبةتيشدا
هونةريَك ثيَكدةهيَنن.
بةآلم دةبآ ئةوة بزانني ،كة زووبآ يان درةنط جوانكاران دةبآ فيَربن و بكةونة ناو ئةو
بةشةى خؤيةوة ،كة ثةرؤشيي طوجناندنى جوانكارية ،لةبرى ئةوةى ضاوةرِيَى طؤرِانى
جوطرافيا بيَت ،يان ضاوةرِيَى كةسيَك بيَت تا ئةو ذينطةيةى بؤ بثاريَزيَت.
61
تروسكةيةكى روناكى بؤ سةرنج راكيَشةر
سةرنج راكيَشةر
برؤى بةرزى كةوانةئاسا ،كة طؤشةكانى بةرةو سةرةوة فراوان دةبيَتةوة ،نيشانةى
درامايي و سةرنج راكيَشةرة.
زؤربةى ئةكتةرةكان هةمان شيَوةى برؤيان هةية ،هةروةها زؤربةى ذنان و كضان برؤيان
وةك ئةو ئةكتةرانة ريَكدةخةن ،كة ثةسةند و هةواداريانن.
كةسانى سةرنج راكيَشةر بةهرةى ئةوةيان هةية ،كة دةورى كةسايةتى و هةست و
بارودؤخةكان ببينن و دةتوانن بضنة قوآليي هةر دةوريَكةوة( ،لةزىل بيَأل) منونةيةكى
ديار و بةرضاوة.
62
هةروةها (فريَد ئةستايةر) ئةم سةرنج راكيَشانة شيَوازيَكى زياترى خستة سةر هونةرى
سةماكردنةكةى.
هةستى وةرطيَرِانى ضريؤكةكة ،وا لة كةسى درامايي دةكات ،كة بة ضاالكيةكى تةواوة
بضيَتة دةورةكةوة و بة ثرِى بيَتة دةرةوة.
َى سةر و ثؤشاك و خشأل و ئارايشت و شيَوازى قذ و شةبقةكان هيَماى منايشكردنة، طول
كة سةرؤكى تةثلَ ليَدةران و هةمووان زياتر ضاالك دةبن ،ئةطةر ئةو تروسكة روناكية
لة سةرنج راكيَشةران شكبةرن.
63
نوكتةباز
نوكتةبازيى
َة كراوةكانى ثيَكةنينيان لة طؤشةكانى
تؤ دةتوانى كار بكةيتة سةر ئةوانةى كة هيَل
دةرةوةى ضاوةكانياندا هةية .
ئةطةر تؤ ماوةيةكى زؤربيَت لةسةر ئةم كةونة بذيت ،ئةوا ريَكةوتى بؤنةكانت كردووة،
َةرِاوكة كةم دةكاتةوة ،بؤنى
كة ضةند نوكتة و قسةى خؤش بةنرخة ،ضونكة ثةستى و دل
َتةبازى ضاك ،زوو بآلودةبيَتةوة و دةروونى مرؤظ شاد ئةكات
نوكتة و قسةى خؤشى طال
64
َكى ليَوةردةطرييَت .هةر ئةوةية كة بةرنامةكانى (بيأل كؤسبى) ثلةى يةكةمى
و كةل
هةية.
ئةطةر تؤ كةمآ نوكتةبازبيت ،ئةوا دةتوانى خؤت زياتر بةهيَزبكةيت لةو بوارةدا و
ثةرةى ثيَبدةيت و ناوبانط دةربكةيت.
65
بةآلم ئةطةر لةطةأل كةسيَكدا بيت،
كة كةمآ سةليقةى نوكتةبازى هةبيَت.
َتةى لةطةأل بكةيت.
.2هةوأل مةدة طال
.0وةك خؤيان وةريانطرة ،ضونكة شتى باشى تريان هةية.
َكانى تر خبةرة دانيشتنةكةوة ،بة مةبةستى راطرتنى هامبةرى .0خةل
بارودؤخةكة.
رةوانبيَذى
َة وردة هةزةليانةى ،كة لة دةرةوةى طؤشةى ضاوةكانةوة دةردةضيَت و بةذيَر ئةو هيَل
ضاودا دةرِوات بؤ ثيَشةوةى ئيَسكى روومةت ،ئةوانة نيشانةى هةستى رةوانبيَذية بؤ
َقوآلنى ضةردةية وشةى ثاراو.
دةربرِينى وتةيةك ،يان هةل
66
َى قسةزل هةيةتى ،هةروةها كاريطةرى
َى كؤرثة ئةو هيَآلنةى نية ،بةآلم مندال
مندال
َةوة نية.
بةسةر هةندآ ميَردمنال
ئةو ذنانةى ئةم جؤرة هيَآلنة لة روخسارياندا دةركةوتووة ،ضاكرت واية هةوأل نةدةن
خؤيانى ليَرِزطاربكةن ،يان بةهؤى كريَميَكةوة بيسوونةوة ،بؤ ئةوةى ديارنةميَنآ،
ضونكة ئةو هيَآلنة هةرطيز نارِةونةوة ،تا بة اليةنى كةمةوة ،دةبآ بؤ ماوةيةكى
دوورودريَذ ،طرنطيدانى خؤت بوةستيَنى بة وشة و زاراوة تايبةتيةكان.
ئةوانةى كاريطةرى ئةم تايبةمتةنديةيان بةسةرةوة نية ،بؤ منونة جياوازيةكى تةواو لة
نيَوانى ئةم دوو وشةيةدا هةية( ،ناودار) و (هاوضةرخ) كةضى لةوانةية ئةوانة حةزبكةن
فةرهةنطى زاراوةى بؤ بثشكنن تا مانا و جياوازيةكانيان بدؤزنةوة.
67
ضى دةكةيت لة دةورى كةسيَكى رةوانبيَذدا؟
َى فيَربوونى
.2ضيَذ لة تواناى بةكارهيَنانى وشة ثاراوةكانى وةرطرة و هةول
زاراوةبة.
َنيانيت لة واتا و
.0ثرسياريان لةبارةى ئةو وشانةوة ئارِاستة بكة ،كة خؤت دل
جؤرى بةكارهيَنانيان.
.0لة شيَوةى طؤكردن و نووسيندا بةرةنطارييان مةكة .
68
برِياردان
هةر ضاويَك ،ويَنةكانى دةدات بة اليةك لة ميَشك ،لةو شويَنةدا كة دووربينى ديدى
تياية .كاتآ روانطةى ضاوةكان لة يةك ئاستابيَت ،ئةو دوو ويَنةية زياتر لةيةك دةضن،
كة دةضنة ناو دةماغةوة.
الى هةندآ كةس و لةوانةش تؤش ،ئةطةر يةك روانطةى ضاويَكت بةرزتر بيَت لةوى تر،
كة ئةمة مةبةستة تيبينيكراوةكةية و بةثيَى تويَذينةوة بنةرِةتى كارةكة ئةوة
دياريدةكات ،كة كةسةكة برِيارى نائاسايي دةدات و هةروةها لة توانايداية ،كة
ديديَكى تايبةت و بآ هاوتاى لةسةر بابةتيَك هةبيَت(...كرستؤفةر كؤلؤمبؤس)
منونةيةكى باشة :ئةو دةيطووت زةوى خرِة ،لة كاتيَكدا دةزطا دةسةآلتيةكانى ساآلنى
2252ثيَكهاتبوون لةسةر تةختيى رووى زةوى .ئةم رةطةزى جياوازكاريية لة برِياردا
ئاسايية .منونةيةكى تر :هيض تومخى مرؤظيَك نية ،كة لةخؤيةوة باش بآ يان خراث بآ،
بةآلم بة خستنةطةرِى هةر اليةكيان ئةوة دةردةكةويَت.
69
َكيَكى مةزن بيَتةبةر ،هةروةك يةكةم فرِؤكةى خيَراى (جيَت)
لةوانةية لة داهيَناندا كةل
يان (ترانسيستةر) ئةوانة بةهرةن لة طؤرِةثانى داهيَناندا .هةروةها وةك خةونة يةك
لةدواى يةكةكانى (كازةرين دميبلة) ،كة بةرهةمةكانى (ئؤكالهاما)ى خستة سةر
قؤناغى ثةرةسةندن .بةآلم (ويستلةر)ى ويَنةكيَشى بةناوباط ،هةر لةسةرةتاى
كارةكةيةوة لة ئيشةكةى دةركرا ،وةك سةربازيَكى نيطاركيَش ،ضونكة ويَنةى ثةرى
دةرياى لةسةر نةخشةكان دروستكردبوو.
ئةطةر كارةساتيَك رووبدات ،بةر لة دادوةرى كردن ،تةمةنناى ئةوة دةكةيت ،كة
هةردوو ضاوى دادوةرةكة بة تةواوى لة يةك ئاستابيَت ،نةريَتى بيَت و وردة بزمارى
نائاسايي لة مةسةلةكة دةرنةهيَنآ.
71
كوتومت
َةرِاوكيَيةدا لةدايك نةبووين ،ئةطةر مةبةستمان بيَت
ئيَمة لةطةأل ئةو هيَآلنةى دل
دةتوانني ئةو هيَآلنة لةسةر ناوضةوانى خؤمان بسرِينةوة.
رؤذيَكيان لةطةأل هاوسةرةكةم ضووين بؤ زةماوةند ،ذنيَك هاتةالمان و وتى :ئةوةى سآ
َةرِاوكآ لةسةر روخسارى خؤم َةكانى دل ساأل لةوةبةر ثيَتومت ،كردم و توانيم هيَل
بسرِمةوة.
َةرِاوكيَوة ثةيدادةبن.
بةو شيَوة سادةوساكارة ،ئةو هيَآلنةى نيَوان برؤكان لة ئةجنامى دل
كةواتة لةوةزياتر بةدواى شتةكاندا مةضؤرةوة ،واتة (دةبأل ضةيك) .كاتآ كة
َنياييةوة كليلةكة بطرة بة دةستةوة ،هةروةها ئؤتؤمبيلةت دادةخةيت ،ئيدى بة دل
كاتآ دةرطاكة دادةخةيت بة ئاطاييةوة كليلةكة خبة ناو جزدانةكةتةوة و ياخود بة
هؤشياريةوة بيخة ناو طريفانتةوة و ئيدى بةدوايدا مةضؤرةوة.
َشادبة بةوةى كة ئةوة ئةوانن لةجياتى تؤ ،تؤ هةرسيَكى باشت هةية و .2دل
ئةوانيش ضاوديَريةكى زؤر دةكةن.
.0هةموو شتيَك وةك ئةوةى ئةوان دةيَليَن ،ئاواى بكة ،ئةطةر بؤ كوآلندنى
هيَلكة سآ خولةكى ثيَويست بوو ،نةكةى تؤ دوو خولةك و ضلوثيَنج ضركة
بيكوَليَنى .هةروةها ئةطةر داواى يةك ئينجيان كرد لة ثةراويَزى نووسيندا،
بيدة دةستى خؤيان تا بيكةن ،ئةوةش هةرزانرتين و باشرتين ريَطةية كة
شادمانيان بكةيت.
.0برييان خبةرةوة ،كة تؤ دواى بؤضوون و بريةكانى ئةوان كةوتويت ،هةرضةند
ئةوة وةك ليَدان واية( ،بةآلم ضاوةرِيَى ئةوةيان ليَمةكة كة واتيَبطةن).
73
ثابةندى وردةكارى
وردةكارخيواز
(بينجامني فرانكلني) لة ذياننامةكةيدا باسى ئةوة دةكات ،كة تايبةمتةنديَتى
وردةكارخيواز زياتر كيَشةى بؤ دةسازاند .ئةو شتة طةورانةى ،كة لةوانةية ئةو لة
هةنطاويَكى فراواندا وةريطريَت ،بةآلم وردةكاريةكةى ناخؤشبوو.
74
وردةكارى طرنطة ،هةرضؤن بةشيَوةيةكى ثةذاراوى ضةند ضركةيةك دواى تةقينةوةو
ناردنى رؤكيَتيَكى ئامسانى دةردةكةويَت ،ضاوبةست لة طرنطيدان بة وردةكارى
بةشيَوةيةكى راست ،وةك بةشيَكى بضوكى ويَنةيةكى طةورة واية.
َت ليَبكات).
َةتت بكات ،يان (طؤل
َة شتى بضوك سةغل
مةهيَل
75
ثةيرِةوخوازى
كاتآ لة بةندخيانةى (سان كوانتني) تويَذينةوةم دةكرت ،زؤر ئاسايي بوو ،كة بزانى ضةند
ثياوى جياوازى ليَية_ ئةوانةى لة خانوى طةورةدا بوون ،زياتر لةسةر ثةيرةوخوازى
دةذيان .ضةند ساَليَك ئةو كةسانة هةمان شتيان دةكرد و لة هةمان كاتدا و هةمان جؤر
خواردنيان لة رؤذة تايبةت و دياريكراوةكاندا لةدةورى هةمان شويَنى بةشكراوى
قاثةكان دةخوارد .
لةبةشى خوارةوةى ناوضةوان ليَواريَك هةية ،ئةم طؤثطة ئيَسكة لةسةر برؤكان و لة
بارودؤخيَكى تايبةتدا لةسةر ئةو ليَوارة بةئاشكرا دريَذدةبيَتةوة بؤ بةشى خوارةوةى
ناوضةوان .طةر لةبارةى كةسيَتى ناسيةوة ليَيبدويَني ،ئةوة دةبآ بَليَني :ضؤن
تايبةمتةنديةك لةجياتى ض تايبةمتةنديةك.
76
كةسانى ثةيرةوخواز شتيَكى تايبةت ،بة ريَطةيةكى تايبةت و بة ئاميَرة تايبةتةكانى
دةكات ،ئيدى خوا يارمةتيت بدات ئةطةر بيَت و ئةو ثةيرِةويةت ثيَناخؤش بيَت.
تيَبينى:
ئةو خاآلنةى سةرةوة ثيَويست ناكات ،ئةطةر تؤ لة دةورى كةسيَك بيت كة ئةو
تايبةمتةنديةى كةمرتبيَت.
77
سيَيةم:
ئؤتؤماتيكى دةدويَت
78
بةخشندةيي و كةمدويي
كةمدويي ،ليَوى بةخشندة نيشانةى بةخشندةيي ميزاذة ،بةآلم تةنيا زؤر بة كةمى
دةدويَت ،ضونطة تايبةمتةنديَتى تر هةية ،وةك كةللة رةقى و ضاوضنؤكى ،كة ريَطرى لةو
َرِذانى
كةسة دةكات بؤ دةربرِينى ئةوةى ثيَيةتى .لةطةأل ئةوةشدا ليَوى ثرِ سروشتى ليَهةل
َةمى ليَو سوركردنةكةى ليَوى دةدريَتة ثاأل .ئةو ذنة ليَو تةنكة نوقاوة زؤر جار بة قةل
خؤى وا ليَدةكات ،كة زياتر سةرنج راكيَشةر بيَت.
وةكو هةموو تايبةمتةنديةكانى تر ،خاوةنى ئةم جؤرة تايبةمتةنديةش باش و خراثى نية،
جطة لةوةى ،كة خؤى ضؤن ثآ رابةرايةتى دةكات .بةخشندةيي توانايةكى ضاكة ،وةك
برينثيَض و خزمةتطوزاريي طشتى ،هةروةها وةك بةرِيَوةبةرى ثارة و فرمانبةرى
َنيادةبن.
َة ،كة نابيَت بةخشندةبن ،تا بة تةواوةتى لة هةموو اليةنةكان دل قةرزوقؤل
تويَذينةوةى نوآ بة ئةجنامى ئةوة طةيشتووة ،كة سةركةوتوترين بةرِيَوةبةر و فرمانبةر،
ئةوانةن كة ليَويَكى بضوكى نوقاويان هةية و ضاوةكانيان لة يةكةوة نزيكن.
ئيَمة تيَبينى ئةوة دةكةين ،كة ئةوانةى ليَوى كةمدوييان هةية ،زياتر كةمدون ،وةك
َى مةبةست دةردةبرِنن و هيَما و نيشانةكان و كات و رؤذئاوايي ،كة راستةوخؤ خال
َة
شتةكان بة فريِؤ نادةن ،ئةوانةش زؤرجار لةاليةن ليَو ئةستورةكانةوة بة هةل
دةخويَنريَنةوة ،وةك ئةوةى لة دادطادا بآ ،يان زؤر ثةلةى بيَت .ضونكة ئةوانة خؤيان
رانةهاتوون بة خيَرايي بدويَن.
79
ضى دةكةيت لة دةورى ئةوانةى مةيلى بةخشندةييان هةية ؟
80
طةشبينى و رةشبينى
81
دةممان نهيَنيةكانى دةروون ئاشكرا دةكةن ،ئةطةر بة طشتى بريمان تاريك و ثةست
َن) جاريَكيان وتى (خوا
بيَت ،ئةوة زوخاو و ئازار دةردةبرِين ،هةرضؤن (ئةبراهام لينكؤل
َكى ضؤنطيان روخسارى ثيَبةخشيوين ،بةآلم خؤمان دةممان دروست دةكةين) .بريى خةل
دةبيَتة نيشانةى دةميَكى ناجؤر ،بؤ ئةوةى جوان دةركةويَت ،كاتآ كة ويَنةيةك دةطرين
ثيَدةكةنني.
82
ضى دةكةيت ئةطةر تؤ لة دةورى رةشبينيَكدا بيت؟
83
َةشةية ،دةدويَت
هةل َةشة نية ،بريدةكاتةوة
هةل
بةرلةوةى بريبكاتةوة بةرلةوةى بدويَت.
َةشةيي زؤر
هةل َةشةيي كةم
هةل
84
هةلَةشةيي
َةشة ،دةبينني ،كة زياتر دةرثةرِيوة بؤ
َكانى هةل
ئةطةر لةالوة برِوانينة دةمى خةل
دةرةوة لةبةراوردا لةطةأل كةسانى تردا.
هةروةك تايبةمتةنديةكانى ترى مرؤظ ،ئةم تايبةمتةنديةش باش و خراثى نية و بةطويَرةى
رابةرايةتى بةكارهيَنان نةبيَت.
َةى بة ثةلة دةبةخشيَت( ،كة ئةطةر بة باشى خرايةطةرِ ،ئةوة بةهرةى قسةكردن جول
بةتايبةتى لة وةرزشدا طرنطة ،بؤ يارى تؤثى سةبةتة) .لة جياوازيدا ئةو كةسةى دةم
يان ليَويَكى بضوكى لةو بةشةى روخساردا دةرثةرِيوةتة دةرةوة ،ئةوة زياتر راويَذكارة و
لةسةرخؤ دةدوآ و بريدةكاتةوة.
َةكان خراث نني ،لةَةكانى سةر روخسارة ،هةموو هيَل ذنان بة طشتى حةزيان لة هيَل
راستيدا زووربةى ئةوانة نيشانةى اليةنى باشى كةسايةتية(.ئةمة كاتآ بة ثيَى زانستى
كةسيَتيناسي بدويَني).
َةرِاوكآ ،كة
َةكانى دل
َى سةر روخسار نيشانةى ناثةسةندية ،وةكو هيَل
تةنيا هةندآ هيَل
لة نيَوانى برؤكاندا بؤ سةرةوة و بؤ خوارةوة دةكشيَن .هةروةها هيَماى كلكة وتةى
نازونوزكردن و بة هيض رازى نةبوون.
ئةطةر ئةو هيَآلنةت هةبآ كة لة كؤتايي لوتةوة شؤرِدةبيَتةوة بؤ طؤشةكانى دةم ،ئةوة
نيشانةى كارامةيية لة دةربرِينى زارةكيدا ،دةتوانيت هةر شتيَك بَليَيت ،كة خؤت
86
َكيش لة ياديان نةضيَت ،هةروةها لةوانةية هةفتةك دواتر ئةو
مةبةستت بآ و خةل
َطة بهيَننةوة.
وتةيةى تؤ بة بةل
َنياييةوة سةرةتاى
َآ ،كة بةرِاستى مةبةستت بيَت ،ئةوة بة دل
برِوانة ئاويَنة و شتيَك بل
َدانى ئةو هيَآلنة بةديدةكةيت.سةرهةل
.2ضاوةرِيَى ئةوة بكة لةو كةسة ،كة ئةوةى دةيَليَت مةبةستى بيَت.
.0ضاوةرِآ بكة ،كة زياتر ثآ سةمليَنةربيَت.
.0با كةسانى ترت بؤ بسةمليَنن.
ئةطةر برِوانينة ئةو كةسانةى خةريكى كارى مؤدأل و ئارايشتكردنن ،راستةوخؤ تيَبينى
ئةوة دةكةين ،كة ماوةى نيَوان لوت و دةميان كورتة ،ئةوةش نيشانةيةكى سروشتى و
هيَماى شانازيكردن بةخؤوة دةطةيةنيَت .ئةو كةسانةى بةم شيَوةيةن دةزانن ضؤن
بنويَنن ،بؤية ضاكرت واية ،كة ضووى بؤ بازارِ ،كةسيَكى وا ببة لةطةأل خؤتا ،تا
َبذيَرآ ،يان شيَوازى قذبرِينت بؤ ديارى
جلوبةرط و زيَرِ و كةرةسةى ئارايشتت بؤ هةل
بكات.
88
ئةطةر مامةلَة لةطةأل كةسيَكدا بكةيت
كة بةو شيَوةية بيَت:
ئةطةر ئةو ماوةيةى نيَوان لوت و دةم بة شيَوةيةكى نائاسايي طةورة و ثان بيَت ،ئةوة
نيشانةى تايبةمتةنديةكى ترة ،كة ثيَيدةوترآ قسة نةستةقى.
89
قسة نةستةق
منونةى قسة نةستةقى ،ئةطةر ريَكةوتى ئةو يانةو شويَنى ئاهةنط طيَرِانى وةك (جؤرج
َتةكانيمان بيَتةوة ياد ،كاتآ لةبارةى ئةوة يةرنس)مان كردبيَت و قسة قؤمشة و طال
دةدوا ،كة كضيَكى زؤر لة خؤى الوترى دةبردة دةرةوة و دةيووت ذن نية لة تةمةنى
مندا .خاوةنى قسةى نةستةق ،ريَبازى دةرخستنى هيَندايةتى و ثوختايةتى بة شيَوةى
َتةبازى بة شيَوةيةك بَليَن و
َتة و كردارى طال
َتةبازى هةية ،ئةوانة دةتوانن قسةى طال
طال
َكانى تر تواناى ئةوةيان نية.
بكةن ،كة خةل
90
الساريى
َةستى //بةرز
َضوونى بةرهةل
الساريي نزم //الساريي ــ هةل
َىئةو ضةناطةيةى كة لةشيَوةدا لة ثيتى ) (vى ئينطليزى دةضيَت ،يان (شيَوةى بال
َستى ئؤتؤماتيكية ،ئةم َندةى تيَدا دةبينريَـت) زياتر نيشانةيةكى بةرهةل
كراوةى بال
َطةبيَت بؤ ئةوةى كة دةَليَني :مرؤظ باش و خراثىتايبةمتةنديةش لةوانةية باشرتين بةل
91
نية ،جطة لةوةى كة خؤى دةيةويَت رابةرايةتى بكات و ئةو دوو سيفةتة خباتة طةرِ و
زةبرى ئةو كاراكتةرة دةردةخات.
92
شةرِةنطيَزى
ميزاذى شةرِانى لة ضةناطةوة دةردةكةويَت ،ئةويش كة ثان و تةختة ،ئةو كةسانةى كة
يارى بؤكسيَن دةكةن بة دةطمةن تيانداية ضةناطةى بضوك و الوازبيَت
(يونسنت ضةرضأل) بة ضاو و بة قسة ،منونةيةكى باشة بؤ ئةم نيشانةية ،هةروةك وتى:
(رؤضوونى بسمارك) ،كةواتة كةسى شةرِانى ،هةر كة دووضاربوو ،ثيَشوازى لة شةرِيَكى
باش دةكات .رةطةزى مرؤظ ،خؤشبةختانة هةندآ دةروازةى لةبةر دةمدا واآلية بؤ
ضوونة ناو ئةم تايبةمتةنديةوة ،لةوانةش :يارى بؤكسيَن ،هونةرى جةنط و ثةيوةندية
93
وةرزشيةكانى تر .كةواتة ئةو كةسانةى تايبةمتةندى شةرِةنطيَزيان هةية ،دةتوانن بآ
ئةوةى شةرِ بةرثاكةن ،حةزى خؤيان بهيَننةدى.
َةيةك بيت.
.2بزانة ضؤن بةرطرى لة خؤت دةكةيت ،نةبا توشى دةماقال
.0ثةيوةندى بكة بة بةشيَكى وةرزشةوة.
َمةطريسيَنة.
.0خؤت شةرِ هةل
تيَبينى:
ئةوانةش ،كة كةمرت ئةم تايبةمتةنديةيان هةية ،ئةو خاآلنةى سةرةوة نايانطريَتةوة.
94
ضوارةم:
تايبةمتةنديةكانى روخسار
برِوابةخؤبوونى زطماكى
95
برِوابةخؤبوونى زطماكى بةو ثانتايية ريَذةييةى روخسار نيشانة دةكرآ ،كة دةكةويَتة
خوارةوةى ناوضةوانةوة.
بري لة كةسيَك بكةرةوة كة دةيناسيت ،بة تايبةتى ئةوانةى روخساريَكى ثانيان هةية،
لةطةأل برِوابةخؤبوونيَكى سروشتى و حةزى بةرثرسياريَتى لة ذخنوازى و شةراكةتى
ئيشوكاردا .ئةو جؤرة كةسانةى ئةم تايبةمتةنديةيان هةية بة شيَوةيةكى ئاسايي برِيارى
بنةرِةتى و كؤتايي دةردةكةن .ئةمةش لةوةوة نية كة طواية ئةو كةسة بةتوانا و
َكو ئةوانة واهةست دةكةن ،كة خؤيان بةو شيَوةيةن.
شارةزاية...نةْ ،،بةل
َة
َدؤط) كةوتة جول
هةرضةند (كؤالية) سةطيَكى جوان و زيرةكة ،بةآلم كاتآ ،كة (بول
بةرةو شويَنى رودانى كارةساتةكة ،ئيرت كةس ناثرسآ..كآ بةرثرسة..
96
نيشانةى تةواو بؤ ئةم تايبةمتةندية ئةو ثانتاييةى ناوضةوانة ،كة كةوتؤتة نيَوان
َكو بة ريَذةى قةوارةكةيةتى ،دووبارةبرؤكانةوة .ئةمةش نةبةئينجة و نةبةثاوةند ،بةل
َكو ريَذةى شةرِكردنة لة سةطةكةدا.
قةوارةى سةطةكة نية لة شةرِكردندا ،بةل
َينةوة و تويَذينةوةكاندا ،كة باس لة جةنطى جيهانى دووةم دةكات ،سةربازة لة ليَكؤل
جةنطاوةرةكان ،كة بريندار دةبوون ،ئةوة دؤزرايةوة ،كة شويَنى سروشتى بؤ خانةكانى
خؤثةسةندى لة ضةورايةكانى طويَكاندان ،لةبةردةم ثيَشةوةى دةماغ ،كاتآ ئةو
سةربازانة ليَدةدران و لةوآ بريندار دةبوون ،هةروةها طيانى خؤثةسةنديشيان
لةناودةضوو.
َى
َستيد) بةناوى (ميَشك و دةزطاى زانيارى) سال
ئةمةش لة كتيَبةكةى (وارد هةل
2500روونكراوةتةوة.
مةزنرتين شتيَك لةبارةى سروشتى مرؤظ ئةوةية ،كة دةتوانآ ئةو بةشة ميَشكة
َةكان
َةى بال
بةئاطاية بةجؤريَك رابةرايةتى بكات ،كة خؤى دةخيوازيَت ،هةرضؤن جول
رابةرى دةكةين .ئةوةش نةك تةنيا وةك جؤرى رابةرايةتى كردن.
97
كةسيَكى روخسار تةسك ،كة سروشتى خؤى بة كةم دةزانآ ،دةتوانرآ فيَركريَت كة
َكردنيش وةرطريَت. برِوابةخؤبوونى بيناكاتةوة و تةنانةت ضيَذ لة قسةكردن و كؤنرتؤل
زؤر كةس وافيَركراوة ،كة كةمرت برِوايان بةخؤيان بيَت و زياتر دةستيان بةسةرا
بطرييَت ،هةروةها لةاليةن كةسانى ترةوة رابةرى دةكريَن..وةكو ئاهةنطيَرِان.
ئةو ذنانةى ئةم تايبةمتةنديةيان هةية ،دةتوانن فيَربن كة دةرثآ لةبةرنةكةن ،بةآلم
لةطةأل ئةوةشدا دةتوانن توانايان بةكاربيَنن و ميَردةكانيان وا دروستبكةن كة كةمرت
برِوايان بةخؤيان هةبيَت ،هةروةها دةتوانن فيَرى ئةوةبن ،كة بة سةربةستى سةرؤكارى
ثرِؤذةكانى خؤيان بكةن.
(يونسنت ضةرضأل) منونةيةكى مةزنة بؤ ثياوى روخسار ثان ،كة برِوابةخؤبوونى خؤى
بةكارهيَنا بؤ نةبةزين و ئازايةتيشى بؤ طيانكردنةوة بة بةرى ميللةتدا لة كاتى
تيَشكانى جةنطدا.
98
ئةطينا روخسار ثانيَك بة شيَوةيةكى نائاسايى ثشتطويَت دةخات .تةنيا ئةو
َخؤش دةكات.
شتانة بكة كة ئةوان دل
.2دةست خؤشييان ليَبكة و باسى ئةو شتانة بكة ،كة ئةوان بة باشى كردويانة و
تؤ لةبةرضاوت طرتووة .يان تيَبينيان بدةرآ لةبارةى ئةو كارانةى ،كة تؤ
ثيَيدةزانيت.
.0ئةوةت بريبيَت ،كة ئةوان حةز بةوة دةكةن هةنطاو بة هةنطاو بةرةوثيَش
بضن ،كةواتة هةموو شتةكان ثيَكةوة و لةيةك كاتا بةسةرياندا فرِآ مةدة.
.0بريت بيَت ،كة ئةوان ثيَويستيان بة هاندانى بةردةوام هةية ،تا هةستيان زياتر
طةشةبكات بة كةموكورِيةكانى ناوةوة ،بؤ ئةوةى زؤرجار بة خؤيانى
بسةمليَنى ،كة ئةوان دةتوانن شتيَك بكةن ،ئيدى وةك كةسانى تر و
بةشيَوةيةكى برِوابةخؤبوون دةجوَليَن ،ليَرةشدا ئاطاداريان بكةرةوة ،كة تؤ
دةزانى ئةوان تواناى كردنى ئةو كارةيان هةية.
99
ثاريَزطار و بنياتنةر
ثاريَزطار بنياتنةر
(ئيَندؤمؤرِف) يان (وورطن و شلةثةتة) بةشيَكى طةورةى هةية لة تويَى ناوةوةى شانةى
َة شانةى هةرسكردن) لة بةراوردا لةطةأل كةسانى تردا .ئةو كةسانة لة
ئاولةمة (ريشال
خواردن و ميواندارى و هاودةمى مرؤظدا بآ هاوتان .هةروةها ،ئةوانة لةدايك بوون بؤ
100
خواردن دروستكردن و ميواندارى و سياسةت .رووخؤش و هاودةم خوازن و بة ئارامى
هةموو شت دروست دةكةن .تةنانةت لة خؤشةويستيشدا .قينيان لةوةية شت بةفريِؤ
بضيَت ،وزة لة دةست نادةن و ئةركةكانيان يةكدةخةن ،تا جيَبةجيَي بكةن و وزةيةكى
بةهيَزيان لة هةر شيَوةيةكدا هةية.
(ميسؤمؤرف) ،يان (ضوارثةل قةوى) ئةو كةسانةى ،كة ماسولكةيةكى زؤرى لة
جةستةى خؤيدا بنيات نابيَت و بةشيَكى بةرزى هةبيَت لة شانةكانى ئاولةمة ،كة
يارمةتى طةشةى ئيَسقان و ماسولكةكان دةدات ،لة نيَوةندى سآ تؤوة بنةرِةتيةكةى
جةنني ،كة ثةرةدةسيَنآ بؤ ريَكخستنى ثةيكةر و ماسولكةكان.
َكانى
ئيَستا با سةرجنمان بةرةو روخسارة خرِكةلةكان بطةرِيَنينةوة ،زؤر كات خةل
ثاريَزطار ،بيناساز بنياتنةريشن.
101
ئةطةر لة دةورى كةسيَكى ثاريَزطاردا بيت:
َةكانيان ليَبكة.
.2ثرسياريان لةبارةى مال
.0هةوأل بدة بانطت بكةن بؤ ناخنواردن ،هةروةها ثرسياريان لةبارةى باشرتين
ضيَشتخانة و شويَنى خواردةمةنى كرِين ليَبكة.
.0شاديانكة بة بينينى ئةوةى كة ريَنادرآ بة تيَكدانى هيض خواردنيَك و ئةوةى
بةكاربيَت فرِيَنادريَت.
.2ئةوةت يادبيَت ،كة كارةكةى بةر لة هةمووشت ديَت .ضاوةرِيَى ماوةيةك بكة
َةكة.بؤ تةرخانكردنى مال
.0ضاوةرِيَى طرنطيدانى كةم بكة بؤ ثشو يان خواردن ،ئةو جؤرة كةسانة دةخؤن
بؤ ئةوةى بذين ،زياد لةوةى بذين بؤ ئةوةى خبؤن.
.0منايشآ لة وتوويَذا بةدةست بيَنة بة ثرسيار لةسةر دةستكةوت و ئيشوكار و
نةخشة و ضاالكيةكانى.
102
جياكةرةوةى جةستةيي
ئةو كةسانةى داوةكانى قذيان زبر و لولة ،زؤرتر ضةسثاون ،ضونكة بةرطةطريى
جةستةيي زياتريان تيَداية و ناسكن ،بؤية هيَشتا لة ذياندان ،دةتوانن ئازار بدةن و
وةريشيطرن ،هةروةها ثيَويستيان بة تيَلنيشانيَكى زؤرة تا شتةكة سةرجنيان راكيَشآ.
(كالرك طايبأل) لةم شيَوةية بوو ،هيَشتا دةوربينينة بآ هاوتاكةى لة (لةطةأل هةوادا
رؤشت) هةر لةياد ماوة.
سةرذميَريةكم لةسةر ثيَوانةى قذ لة ناو سةد كةسدا كرد ،ئةوةم بؤ دةركةوت ،كة
َكوزؤربةى ذنان ثيَست ناسك و سؤزدارتر بوون .هةرضةند ئةوةش هةميشة وانية ،بةل
ذنيَكى زؤر هةية ،كة ثيَضةوانةى ئةوانةن .هةروةها ثياويَكى زؤريش هةية كة الينى
ثاكى سؤزداريان هةية ،ئةوة راسرتة كة بَليَني :زؤرجار لة جياتى (نةْ ) .ثياوى خاوةن ذن
بة ئاسايى رةق و تورِةن و لةوانةشة ئةوة بة بآ مةبةستيش دةربربِيَت.
لة فةرِةنسيدا دةَليَن( :ذنى سارد نية ،بةآلم ميَردى ناقؤآل هةية).
104
تومخةكانى بؤماوةيي قذ و ثيَست و شانةكانى دةمارة هةستيةكان ،بة تةنيا
كاريطةرييان هةر لةسةر حةزة سروشتيةكامنان نية ،لةوانةش وةك خواردن و ثلةى
َكو هةروةها كاريطةرى لةسةر خؤسازدانيشمان هةية .ئةوانةى
طةرما و...هتد ،بةل
لةشوالريان ناريَكوثيَكة و روخساريان ضرضولؤضة ،زياتر بةرطةى ذيان دةطرن و
دةميَننةوة ،بةآلم بارودؤخى كةسايةتيةكة زؤرى دةويَت تا ثةيامةكةى ثيَدةطات.
َكيَكى زؤر هةية ،كة بة هةميشة ئةوة ئةجنامةكةية ،كة كةسيَتى دروستدةكات .خةل
طويَرةى ئةم تايبةمتةنديةوة مامناوةندين ،ئةوانة لةوانةية تا رادةيةكى ثةسةندكراو بة
َؤزو ناجؤردا خؤ دةطوجنيَنن و بة هؤشيارييةوة باشى بطوجنيَن ،واتة لة بارودؤخى ئال
ذينطةى خؤيان دةثاريَزن.
ئةو كةسانةى قذى نةرم و ئاوريشمى يان زبر و لوليان هةية ..ئةطةر تؤ بيت دةبآ
طؤرِانكاريةكى زؤر بكةيت تا جياواز دةركةويت.
َنيابيت ،كة
.2بة دةنطى بةرز بدوآ و هيَما و نيشانةى طةورةتر ثيَشان بدة تا دل
ثةيامةكةت طةيشتووة.
.0ضاوةرِيَى ئةوةيان ليَبكة كة خواردنيَكى قورسى ئةو وةرزة بة برِيَكى زؤر خبؤن
و هةروةها بةرطى ضنراوى رةنط بريسكةداريان لةبةردا بيَت.
َيَنة بةرةو سةيران و كارو ضاالكى.
.0هةستيان جبول
105
.2ناسكى بةكاربيَنة ،وردةكارى و رؤشنبريى و ثاكوخاويَنى ثيَشان بدة.
.0ضاوةرِيَى ضيَذى طرانبةهايان ليَبكة ،ضؤنيةتى لة جياتى ضةنديَتى بةطةن بكة و
بيانبة بؤ شويَنة طرانبةهاكان لةبرى خواردنيَكى هةرزان.
َتا توند بوون ،ماوةيةكى زياتريان بدةرآ .ئةوان لة راستيدا .0ئةطةر لةطةل
سكاآل لة دةست ئةوة دةكةن ،كة ئةطةر ثيَويست بآ زؤر دريَذة خبايةنآ لة
طةرماويَكى تايبةتيدا بة بآ ئاوى طةرم يان سارد مبيَننةوة.
106
رةق ،نةرم ،يان الستيكى
ئةم تومخة سروشتى كةلةثوورى طشت كةسيَكة ،و ئيَمة هةموومان ثيَوةى لةدايك
بووين ،خؤ ئةطةر ئةم تايبةمتةنديةمان ونكرد ،دةبآ بة ضاالكى كارى بؤ بكةين تا لة
خؤماندا بيناى بكةينةوة.
.2بريت بيَت ،ئةوانة هةروا بة ئاسانى و بةخيَرايي وةآلم نادةنةوة ،بةآلم كة
َسؤزيةوة دةيدةنةوة و بةردةوام دةبن لةسةرى. وةآلميان دايةوة ،بة دل
.0بريت بيَت ،ئةوانة لةو كاتةوة بوون بة تةختةيي ،لةبارى سةرجنى تؤ تيَناطةن،
َى روخسارى قوماربازيان سةرت ليَبشيَويَنآ. نةهيَل
َسؤزيان بكة.
.0باوةرِ بة دل
ئةو كةسةى وزةيةكى زؤرى جةستةيي هةية ،بة ئاسانى برِيَكى طةورة ،روخسارى لة
ذيَر لوتيةوة هةية .ئةوانة يان خةريكى كارى وةرزشني ،يان حةزيان ليَيةتى( .حمةمةد
َةوانى بؤكسيَنى ثيَشو ،لةو بابةتانةية.
عةىل كالى) ثال
109
ثيَضةوانةى ئةوانةش ئةو جؤرة كةسانةن ،كة تا رادةيةك روخساريَكى بضوكيان لةذيَر
لوتيانةوة هةية ،هةروةها هةنديَكيشيان روخساريان شيَوةى ثيتى ) (vى ئينطليزيان
وةرطرتووة .منونةى ئةو جؤرةش ،فةيلةسوفى ناودار و ديَرين( ،سيَر بيَرترام رةسأل)ة كة
وزةيةكى هؤشى بةرزى هةبوو زياتر لة وزةى بةدةنى و بةرطرى.
110
جةربةزةيى
ضاونةترسى
َمى بةرزئةطةر بتةويَت دةمةتةقيَيةك دوستبكةى لةطةأل كةسيَك ،كة ئيَسكى كول
بيَت...ليَيبثرسة( :بؤ كوآ سةفةرت كردووة؟) يان (ئةطةر بتةوآ سةفةر بكةيت حةزت
لة كويَية بضيت ؟).كةسانى ضاونةترس حةزيان بة طؤرِانكارى و ضوونةدةرةوة و
نةشاردنةوة و كردنى شتى نويَية ،تةنانةت شتى كؤنيش كة دةكةن لةسةر شيَوةى نوآ
111
َة و ضاالكيانة بةهاراتى ذيانى ضاونةترسانة...هةروةها لة
دةيكةن .ئةو جول
خؤشةويستيشدا بةو شيَوةيةن.
112
برِواثيَكراو
ئةطةر ئةو كةسانةى كة دةيانناسيت ،بيانهيَنيتةوة يادى خؤت ،هةردوو لة ثياو و ذن،
ئةوانةى شةويالطةيان ثانة ،كة بة (شةويالطةى مريى دةريا) ناسراوة .دةردةكةويَت كة
ئةوانة سةرجةم سروشتيَكى رابةرايةتيان هةية ،بتةوآ يان نةتةوآ ،ئةوان بةو جؤرة
َسوكةوت دةكةن .تؤش وا هةست دةكةيت ،كة دةتوانن و سةرنج لة برِيارةكانيان هةل
دةدةيت ،كة وةك ثةياميَك واية و نةبرةى دةنطيان قايلكةرة.
َطةكاندا
ئةوانة هةرطيز ثاشةكشة ناكةن( ،يونسنت ضةرضأل) لةو شيَوةية بووة ( ،لة كيَل
َيان دةجةنطيَني....ئيَمة هةرطيز خؤبةدةستةوة نادةين).
لةطةل
113
تايبةمتةنديةكانى تريان يةكسانن ،ئةوانة شةويالطةيةكى ثانيان هةية و زياتر
سروشتيَكى نةبةردى و بةجةرطيان هةية ،تةنانةت دةتوانن ئاذةَليَكى قةوارة طةورة
دابني بكةن ،ئةم نيشانةية جياوازة لةالى منداَليَك ،كة طواية دةتوانآ جوانويةك يان
ئةسثيَك دابني بكات.
.2هةوأل مةدة زؤر بيانطةرِيَنيتة دواوة ،ئةطةر يةكةم جار ئةوان ضوونة شويَنى
ئؤتؤمبيلةكةى تؤوة ،ليَيانطةرِآ و شويَنةكةيان بدةرآ.
.0ضاوةرِيَى بيستنى وشةى (تكاية) يان (سوثاس) مةكة.
.0بياخنةرة تيثةكةتةوة ،ئةطةر طوجنا لة ئاستى بةرثرسياريَتيدا دايانبنآ.
114
ثشت بة خؤبةستنى زطماكى
َةوانى يارى
ثزيشكةكانيش هةمان شيَوةن لة بةدواداضوونى كارةكةياندا ،هةروةها ثال
تؤثى سةبةتةش هةمان شيَوةن و سةرسامى وناديارى نازانن.
َكىوةك ئةو كةسانةى كة تواناى رابةرايةتيان الوازة و بةزؤرى طوآ لة ئامؤذطارى خةل
دةطرن .ئيَمة كةسانيَك لةو شيَوةية دةناسني ،ئةوانةى هةميشة ثيَويستيان بة كةسانى
َيان بن ،تا دةستيان بطرن .بؤ منونة ئةوة ئةو جؤرة كةسانةن كة تروسكةى ترة لةطةل
لوتيان كةمة (واتة ثشتيان بةخؤيان نابةسنت) و دةبآ هةندآ راويَذكاريان هةبآ ،تا
هؤمشةندى تايبةتيان خباتةطةرِ و طيانى خؤيةتيان بكاتةوة بة بةردا.
ثشت بةخؤيةسنت ماناى ئةوة نية ،كة ئةو كةسة باشرتين ريَطة دةزانآ بؤ كاركردن.
ئةوانة تةنيا واهةست دةكةن ،كة شيَوةكةى ئةوان باشرت كاردةكات .هةروةها ئةطةر
هةندآ تايبةمتةندييان الواز بيَت ،وةك تايبةمتةندى برِيارى دروست و بةجآ ،ئةو كاتة
بريورِاكانيان هيض ناهيَنيَت .ئةمةش وةك ئةو ثياوةى ،كة برازا بضكؤالنةكى ليَيثرسى:
َةمةند نيت؟(مامة) ئةطةر تؤ ئةوةندة هؤشيار و كارامةى ،ئةى بؤضى دةول
116
ضى دةكةيت لةدةورى كةسيَك
كة ثشت بةخؤبةستنى زؤر بةرزة ؟
.2ئةطةر دةتوانى ،ليَيانطةرِآ با بة شيَوةى خؤيان كارةكة بكةن ،بة هةرحاأل
ئةوان هةر كارةكة دةكةن ،تةنانةت ئةطةر بة مةبةستى تيَكدانيش بيَت.
َدةدةن .0ضاوةرِيَى رابةرايةتى بكة لة ريَثيَدانت لة اليةن ئةوانةوة( ،ئةوان هةول
َبذيَرن)
هةموو كارآ خؤيان بيكةن و هةروةها مريشكةكانيش هةل
.0داواى ئامؤذطاريان ليَبكة ،ضونكة ئةوان زؤر حةزيان لة ئامؤذطاريكردنة.
117
ضاوضنؤكى
118
كارى سةربازيدا بيَت ،هةىل ئةوةى بؤ برِةخسآ ،كة لة ثشووى كؤتايي هةفتةدا كاريَك
بكات ،ئةوا سآ و دووى ليَناكات ،وةك ياوةرى ئيَستطةى كارطوزارى ،ضونكة
ثارةيةكى زياتر ثاشةكةوت دةكات.
ئةو كةسانة كارى خؤيان بة دةستى خؤيان دةكةن ،لة جياتى ئةوةى كريَكاريَكى بؤ
بةكرآ بطرن .قازانج بة دةست ديَنآ لةبرى ئةوةى سود بدات .هةميشة كؤشش دةكةن،
تا ثلةو ثايةيان ضنط بكةويَت ،يان قازاجنى باشرت بكةن ...جةستةشيان يةكيَكة لة
سةرمايةكانيان ،بؤية ئةوانة ثاريَزطارى لة جةستةى خؤيان دةكةن و بةم جؤرة زياتر
دةذين ،تةنانةت ئةو كةسانة بة دةطمةن مةى دةخؤنةوة ،ضونكة ئةوةى هةيانة لة
ئةجنامى كاركردنيَكى تةواو قورسةوة ثةيدايان كردووة و ثاريَزطاريشى ليَدةكةن.
ثيَضةوانةى ئةو جؤرة سةرانة ،ئةو كةسانةن كة كةمرت ضاوضنؤكن ،بةو شيَوةية سةرى
تةسك دةبيَتةوة بؤ الى طويَكانى (واتة سةرى باريكرت دةنويَنآ لة نيَوانى طويَكاندا)
ئةوةش ئةو كةسة بةختيارانةن ،كة ئةمرِؤ دةذى بؤ ئةمرِؤ يان لةدةستةوة بؤ دةم.
119
.0بزانة كة ئةوان لةبارةى زؤر شت دةدويَن ،لةطةأل بوونى (خاوىل
َى و كةموكورِى لة فرميَسكةكانياندا) باسى باج و طرانى نرخ و تةمةل
يارمةتيداندا.
.0ضاوةرِيَى ئةوةيان ليَبكة ،كة حةزدةكةن ئيَستا شتيَك بكرِن و ثارةكةى لة
دوايدا بدةن ،بةآلم بةو شيَوة دانةوةيةى خؤيان.
تيَبينيةكى تايبةت :ئةطةر لةم تايبةمتةنديةدا ميزاذ طؤرِاو هةبيَت ،لة كاتيَكدا كة
ئةو كةسة بة مةبةست ميزاذى بطؤرِيَت ،زؤر بة قورسى كاردةكةن ،تا شتيَكيان ضنط
بكةويَت ،وةك (رؤبن هوود) تةخشان و ثةخشانى دةكةن و ثاريَزطارى ناكةن .
120
منونةيي
منونةيي كرداريى
بؤ جياكردنةوةى كةسانى منونةيي ،لةبةراوةردا لةطةأل زؤربةى كةسانى تردا ،برِيَكى
طةورة ميَشك هةية لةسةرو طؤيَكانةوة .طويَكان الى ئةم كةسانة لة ئاستيَكى
َنيابوون لة راستى نزمرتداية و هاوتاى ئاستى لوت دةبيَتةوة .ريَطةيةكى تر بؤ دل
بؤضوونةكةمان ،لةسةر ال روانينى ئةو كةسانة زياتر ئاستى طويَكان دةردةكةويَت و
تةواو نزيكى ياخةى كراسة.
كةسانى كةم منونةيي و زياتر كردارى ،دةبينني طويَكانيان لة ئاستيَكى بةرزترداية ،ئةو
كةسانة زياتر سادة و ساكار و خاكى و كردارين و كةمرت سؤزدارة و خؤى بة ثرنسثأل و
َةت ئةبآ بةوةى لة ذياندا مةسةلةيةكةوة نةبةستؤتةوة .هةروةها كةمرت سةغل
دةيبينيَت و حةزيَكى زؤرى هةية لة وةرطرتنى هةرضيةك كة لة زةويداية.
121
هةروةك لةطةأل هةموو تايبةمتةنديةكاندا باس دةكريَت كة ئةجنامةكة لة ئاستيَكى
ناوةندا دةبيَت ،هةروةها رةفتاريش لة هةمان ئاستا دةبيَت ،بؤية ليَرةدا طرنطيدان كةم
َةكان) لة
بايةخة ،ضونكة هةميشة كؤتاييةكان ئامارى لةسةر دةكريَت( ،لوتكة و دؤل
كةسايةتيدا .كةسانى منونةيي بة طةرديَكى بريسكةدار داثؤشراون ،ئةوةش ئةو كةسانةن
كة حةزيان لة ناودارى و ثلةوياية و ساآلنيَكى دورودريَذ ضاوةرِيَيةتى و تةنانةت دةمرآ
بؤ ثرنسثأل و مةسةلةكةى .كةسى منونةيي وا هةست دةكات ،كة مرؤظ ثيَويستى بة
يارمةتيدانة تا بةرةو منونةيي زياتر بضيَت ،ئةوان زوربةى كات شيَوة ثيشةيةك
َةوانى بةبرِواية.
بةكيَشيان دةكات ،ئةوةش ثال
توانا لة مرؤظدا دةبينن ،دةياخنةنة سةر قاضى خؤيان ( ،ئيدى بآ هيوا بن يان سةرفراز)
تا وةك مرؤظ دةركةون.
.2بريت بآ ئةوان تؤيان خستؤتة سةر بنةضةى خؤت ،خؤ ئةطةر ضةكوشيَكت
َةى خؤتا ،ئاطات لة دةمت بآ و وشةى نابةجآ كيَشا بة ثةجنة كةل
َسوكةوتت تةواو جوان و لةباربيَت. دةرنةثةرِيَنيت ،با هةل
َى بة ديارى بؤ بنيَرة. .0ئةطةر ئةو كةسة ذنيَك بوو ،طول
.0بةكيَشيانكة بةرةو لوتكةى ئارةزو و ئاماجنةكانيان.
122
ئةطةر مامةلَة لةطةأل كةسيَكدا بكةيت
كة كةمرت منونةيي بيَت:
.2باسى شتةكانى رؤذانة بكة.
.0ضاوةرِيَى ئةوةيان ليَبكة كة دةرضنة دةرةوة و ضاوةرِيَى كاتى باش و شويَن و
دةرفةتى باش ،يان كةسى باش نةكةن.
َسوكةوت .0بارى سةرجنيان وةرطرة لةرووى ئةوةى ،كة ضؤن كةسيَكى تايبةت هةل
دةكات.
هاوسؤزى
هاوسؤزى كردن
ئةطةر ئةوة هاوسؤزة بؤى دةطةرِيَيت ،بضؤ بؤالى كةسيَك ،كة ضاويَكى طةشى طةورة و
َى خؤتى ليَويَكى سوورى ثرِى هةبيَت .ئةوة ئةو كةسةية ،كة تؤ دةتوانيت دل
123
َتا .هةروةها ئةطةر لة جياتى ئةو بضيت بؤ الى بؤبكةيتةوة و بةسؤزبيَت لةطةل
َةى ورض وابآ ،ئةوا زياتر طويَت لةكةسيَكى ضاو بضكؤلة و تا رادةيةك دةمى وةكو تةل
َآ (ئؤى ،ئةوة زؤر نالةبارة(باشة ،ئةى ضاوةرِيَى ضى دةكةيت) دةبيَت ،لة برى ئةوةى بل
و خراثة).
ضاوة طةشة طةورةكان ،نيشانةى هاوسؤزى و بةزةيية ،هةروةها ليَوة سور و ثرِةكانى
ثةيوةندى ثةخشندةييةكى راستةوخؤية.
124
ميزاذةكان
ثلةى جياوازى اليةكى روخسار لةطةأل الكةى تريدا ،كليلى ئةو ضةند طؤرِنكاريةية لة
ميزاذى تاكةكاندا ،هةروةها ضؤنيةتى توانينى جياوازبوونى بةثيَى ئةو ميزاذة.
هةر ضؤن ثةجنةمؤرى دةستيَك جياوةزة لة ثةجنةمؤرى دةستةكةى تر ،بةو ثيَية ئيَمة لةو
دوو اليةوة جياوازين و دووال روانينمان هةية.
دةم دةمى
سةرؤك( ،ليدن جؤنسن) طالةرييةكى تايبةتى هةبوو ،كة زؤربةى ويَنةكانى لةسةر
هةمان ال طرتبوو ،ضونكة خؤى واى هةست ئةكرد ،كة لةو اليةوة ويَنةكةى باشرت
َةكى ،بؤية اليةك لة اليةك جياوازة. دةردةضيَت .هؤكةشى دةطةرِيَتةوة سةر رةضةل
125
ضونكة ئيَمة لة دايك و باوكةوة 00كرؤمؤسؤم وةردةطرين ،لةطةأل كةمبوونةوة و كةرت
كةرتبوونى شانةدا بةشدارى دايكايةتى و باوكايةتى يةكدةطرن .بةآلم هيَشتا جووتة
َةكى دايكمان دةبينآ ودياردةمان هةية ،بة شيَوةيةكى تر اليةكمان زياتر دةورى رةضةل
َةكى باوكمانة.
الكةى تر دةورى رةضةل
كورِيَكم هةية كة طويَيةكى زؤر بة ئاشكرا لة طويَى خؤم دةضيَت و طويَكةى ترى لة
طويَى دايكى دةضيَت.
(طالني) زاناى فيزياي يونانى كؤن ،برييكردةوة ،كة ئةو نيَرينةيةى هيَلكةى راست و
َةكىَى رةضةلَطرتبآ ،بة ئاسايي ،نةك هةموو كات ،اليةكى روخسارى رؤل دروستى هةل
دايك و باوكى تياية ،بةهؤى دةمارة هةستيةكانةوة ،اليةكى ميَشك فرمان دةدا بة الى
ثيَضةوانةى لةش ،بةو شيَوةية ،فرمانى نيوة طؤى ميَشكى راست بةالى ضةثى لةشدا
َةكى باوكة و ميَينة دةنيَريَت.
دةرِوات ،رةضةل
َويَستى ميزاذميان هةية ،بةآلم بة ثلةى جياواز ،زؤر بة دةطمةن ئيَمة هةموومان هةل
كةسيَك دةدؤزيتةوة دوو اليةنة نةبيَت .هةروةها زؤر كةس ثيَيواية كة دةتوانآ ئةو
تايبةمتةنديةى خؤى بشاريَتةوة ،بةآلم تةنانةت تؤ دةتوانى بَليَيت ئةو كةسة ض جؤرة
َويَست وميزاذيَكى لة ناخةوة هةية ،ضونكة كوتوثرِ ضاوةكان ،ئاوازى دةنط ،هةل
َسوكةوت خوورِةوشتى ئةو كةسة ،ئاطادارمان دةكةنةوة .لةبةرئةوةى ئةوان بةو ثيَية هةل
دةكةن.
126
كاتآ لةطةأل كةسيَكدا بيت،
كة بةيانى ميزاذى خؤى كردووة:
127
تواناى تيَطةيشنت
َةمةند و طشتية، َةتةكانى دةولئةو كةسةى لة اليةنى رؤشنبرييةوة تواناى بينينى حال
ئةوة كةسيَكى زؤر بة تواناية لة تيَطةيشتندا و دةتوانيَت طرميانيَكى زؤر ببينيَت ،بةآلم
هؤشيار نية ،يان هوشياريةكى ئةوتؤى نية لةسةر كاروبارة بضوكةكانى رؤذانة...
128
كةسيَك دةَليَت( :هيض شتيَك ناطشتى نية ،وةك هةستى طشتى) .ئةو تواناية ثشت
دةبةستيَت بة هؤكارةكانى برِيار و تايبةمتةنديةكانى تر.
.2ئةوة بزانة كة ئةوان زؤر باشن لة هةندآ تايبةمتةندى شويَندا ،زياتر لةوةى
لةبارةى هةموو شت و كةسةكان و بابةتةكانةوة بزانن.
َؤزى كةمرت بكة.
.0ضاوةرِيَى كار ئال
َويَستى كردةوةيي بكة . .0ضاوةرِيَى هةل
129
تواناى سةركردايةتى
ئةطةر بريآ لةو سةركردانة بكةيتةوة ،كة دةيانناسيت ،ئةوة دةبينيت ،كة هةر يةكةيان
بةشيَوةيةكى جياواز رابةرايةتى دةكةن .هةنديَكيان سوك و فوتيَكراون ،ئةوانى تر
َكى باشيان رةجناندووة .بةآلم هةمووهةموو دةستوثيَوةندةكانيان خةفةكردووة و خةل
سةركردةيةك دوو شتيان هةية ،كة برِوا و مسؤطةرية ،هةروةها تايبةمتةنديةكى زؤر
بةهيَزيان هةية بؤ فرماندان بةسةر هةر كؤمةَليَكى بةهيَزدا بؤ ئةوةى كة دةيدا
بةسةرياندا تا بيكةن ،ئةوةش دةزانآ كة (ئةطةر بيكةن هةر نةفرةت دةكةن و ئةطةر
نةشيكةن هةر نةفرةت دةكةن) ،لةطةأل بوونى هيَزى ناحةزانيشدا هةر بةردةوامن و
َيان ثيسة لة هةنديَك لة تيثةكةى خؤشياندا .هةموو ئةمانةش هةندآ تةنانةت دل
رةطةزى بةهيَز وةردةطرن ،لةوانةش :نةبةردى و هونةرى كارطيَرِية.
130
ئةطةر تؤ ثةيوةنديت هةبيَت
بة كةسيَكى ثايةبةرز لة دةسةآلتدا:
131
ثيَنجةم
تايبةمتةنديةكانى الرِوو
هونةرى كارطيَرِى
132
هاوسةنطى دواوة هاوسةنطى ثيَشةوة
133
طشتمان ئةو تايبةمتةنديانةمان هةية ،بةآلم هةندآ كةس وةك وايةريَكى طةياندنى
كارةبان ،هةميشة زيندون ،لةو جؤرانةن ،كة هيَشتا (دةرِذيَنة قوآليى ئاويَنة)وة،
هةروةها هةشة كة لة بؤنةيةكى تايبةتيدا ئةطةر دةركةون ،تاك و ثرشنطدارن.
َكى بةشيَكى زؤر لة قةوارةى سةريان كةوتؤتة ثيَشةوة ،لة نيَوان زؤربةى خةل
دووطويَكةياندا .ئةمةش لة بةراوردا لةطةأل ئةوانةى كة لة دواوة ئةو قةوارةى سةرةيان
هةية.
ئةو جؤرة كةسانة بة توندى كاردةكةن و طرنطى ثيَشان دةدةن ،بةآلم بة هةموو جؤرة
رةخنةك زيز دةبن ،لةطةأل ئةوةشدا دوودأل و رارِان ،تا هةست بة ثةسةندى دةكةن.
ثيَضةوانةى ئةم جؤرة كةسانة ،ئةوةية ،كة كةمرت هاوسةنطى ثيَشةوةيان هةية( ،كاتآ
َدان بيَت يان نا،
كة لة الوة تيَيربِوانني ).ئةو كةسانة ثتةو و بيَدةنط و خؤرِاطرن ،ثياهةل
زياتر لة بةردى (جةبةل تاريق) دةضن ،ئةوان كارى خؤيان جيَبةجآ دةكةن.
َةتةدا
ئةوانةى هاوسةنطى ثيَشةوةى سةريان هةية ،واهةست دةكةن( :ضؤن لةم حال
َكى ضؤن بري لة من دةكةنةوة؟) ئةى دواى ئةم شتانة ضى دةبيَت؟
دةركةوتوم) يان (خةل
بةآلم هاوسةنطى دواوة زياتر بري لة سةردةمانى رابردو دةكاتةوة( ،كآ ثشتطريى
بةرزبوونةوةى بووة؟ كآ طويَى ثيَنةداوة و زيانى ثيَطةياندووة؟ دةستكةوتةكانى ضى
134
بووة و ضى نةتوانيوة بةدةست بيَنآ .بريكردنةوةى زؤرى كةسانى هاوسةنطى دواوة ،يان
هاورِيَى باشى بؤ دروستكردووة ،يان دوذمنى نالةبار .ئةو جؤرة كةسانة ئارةزوى
بريكردنةوةيان هةية ،لةبارةى ضى دةبواية بكراية ،يان كاريطةريي راستةقينةى كارةكة
ضيية؟ هةروةها زؤر بة سةختى سةرزةنشتى خؤيان دةكةن .
135
ضى بكريَت لةدةورى كةسيَكدا،
كة هاوسةنطى ثشتةوةى هةبيَت ؟
136
بريى بابةتيانة ،يان دةروونى
َكانى قسة ئةنتيكة و بة تويَكأل ،وةكو (ظيكتؤر بؤرج)ى هوشيار ،يان ( كرؤضؤ خةل
ماركس)ى بآ هاوتا ،ناوضةوانيَكيان هةية ،كة تا رادةيةك رؤشتووة بةدوادا ،كة لة
سةرال تةماشاى بكةيت .ئةو كةسانة ميَشكيَكى خيَرايان هةية ،بةآلم زياتر لة اليةنى
ثراكتيكةوة ،هةروةها بةهرةى ثةيوةندكردن و طواستنةوةيان هةية ،لة طفتوطؤ و
بةرثةرضدانةوةدا خيَرا و بة ثةلةن.
137
و دةشتوانن ثةلةى تيابكةن ،هةروةها بةرةو فةيلةسوفى دةضن ،وةك (سوكرات) و
زياتر حةزيان بة برية وةك لة شيَوةى بةكارهيَنان ،ضونكة لة بريةكانياندا زياتر ئةجنامى
و دةروونني .
َةتةكة بكة.
.2باسى اليةنى ثرِاكتيكى حال
َى مةبةستيش .0لةجياتى بري ،باسى شيَوةى بةكارهيَنان بكة ،هةروةها خال
دياريكة.
.0ضاوةرِيَى ئةوة بكة ،كة ئةو كةسة بازبداتة ناو ئةجنامةكةوة ،يان وابريبكاتةوة
كة دةزانيَت تؤ ضيت مةبةستة ،بةر لةوةى قسةكانت تةواوكردبيَت.
138
كارطيَرِيى يان كارطوزاريى
كارطيَرِى كارطوزارى
"هيَنرياتا"ى يارمةتيدةر
139
ضينيةكان ثةنديَكيان هةية ،دةَليَت (:ئاطات لة كةسيَك بآ كة لوتى وةك دةنوكى بازة،
ضونكة ئةو ضاوى لة خؤيةتى) هةرضةند ئةمة زؤر ثيَوست نية ،لةبةرئةوةى هةموو
كةسيَك خاوةنى شةست ( )02تايبةمتةندى زيادةية ،بةآلم تايبةمتةنديةكانى تر يةكسان
دةبيَت.
ئةوان و رؤمانةكان ،يان ئةوانةى لوتيان لة دةنوكى باز دةضيَت ،كة لة بةهرةيةك
زياتريان هةية بؤ كاركردن و هاوئاهةنطى و كارطيَرِى ،هةر هةموويان ئةوة باش
دةزانن ،كة ثارة لةسةر درةخت طةشةناكات ،ئةوانة دةتوانن بةرنامةيةك دابرِيَذن و
جيَبةجيَشى بكةن.
140
كةسانى لوت رؤمانى دةتوانن يارمةتيدةربن ،بةتايبةتى لة خؤشةويستى و بيمةييدا.
بةآلم دةبآ برِواننة دةرةوة يان تةماشاى ئةو كارة بكةن كة دةيكةن.
هةموو شيَوة لوتيَك ناطوجنآ لةسةر روخسار ،ضونكة سروشتى طوجناندن ثيَكيدةهيَنآ.
َوطؤرِ بكةن ،ئةوة شتيَكى ئةطةر (جوليا ئةندرؤس) و (باربةرا سرتيساند) لوتيان ئال
ناويَزة دةردةضن ،بة هةمان شيَوة بؤ (بؤب هؤث) و (فرِانك سيناترا)ش.
َآ.
.2ثيَويستيةكانى خؤتيان ثيَبل
َآ ( من ثيَويستم بة يارمةتى ئيَوة هةية). .0با لة خزمةتدا بن و بل
.0ئةطةر خاوةن كارى ،بياخنةرة سةر ئةوةى ،كة ثيَويستى بة يارمةتيدانة.
141
خؤشباوةرِيي بةرامبةر دوودلَى
خؤشباوةرِيى
كاتآ كةسيَك (لوتى كار)ى هةبيَت بؤ بازرطانى ،يان لوتيَكى ضاأل .بةشيَكى طؤرِانةكة
لة بناغةى لوتةوة ثيَضبكاتةوة و وةك بنةوةى لوت ليَوى سةرةوة بةجيَبيََليَت و برِوا
بةرةو سةرى لوت.
142
ئةو مةيالنةى لة ليَوارى لوتةوة بةرزدةبيَتةوة ،ثةيوةندى بة ساويلكةيي يان
خؤشباوةرِيةوة هةية و زياتر باوةرِيش دةدات بة خاوةنةكةى.
ثيَضةوانةى ئةوةش ئةوانةن ،كة الريةك لة ذيَرةوةى بناغةى لوتياندا هةية ،كة لة
َى و نائاراميةوة .ئةمة ئةو
ليَوةوة بةرةو لوتكة دةضيَت .ئةمةش ثةيوةندة بة دوودل
كةسةية ،كة لة (ميسسؤرية) و دةبآ ببينريَت.
ئةو كةسانةى بةم شيَوةية دروست بوون ،دةبآ شتةكان بؤ خؤيان بسةمليَنن ،ضونكة وا
ثيَدةضيَت ،كة هةر بة تويَذةرةوة لةدايك بووبن ،بؤية دةبآ بضنة قوآليي بابةتةكانةوة.
143
ئةطةر مامةلَة لةطةأل كةسيَكى دوودلَدا بكةيت:
144
ضيَذوةرطرتن لة دةنط و مؤسيقا
تكاية تيَبينى ئةوة بكة كة ئيَمة ليَرةدا باس لة ضيَذوةرطرتن و ثيَزانني دةكةين ،نةك
بةرهةم .كةسيَك بةهرةى دةستى هةية لة ليَدانى كةمانا ،يان دةنطيَكى بةسؤزى
طؤرانى هةية ،ئةوانة ثشت دةبةستآ بة هؤكارةكانى تر.
145
بةآلم تؤ تيَبينى ئةو كةسة طوآ خرِة دةكةيت ،بةتايبةتى بةشى سةرةوة ،كة ضةند
مؤسيقاى خؤشدةويَت؟ ئةوةش زياتر بة روونى دةردةكةويَت ،كة ئةطةر ئةو كةسانة
جوانكاريش بن ،واتة (برؤيةكى ريَكيان هةبيَت) .جؤرى ئةو مؤسيقايةى ئةو كةسانة
ثةسةندى دةكةن ،ثشت دةبةستيَت بة ضيَذ و ثيَكهاتةى كةسةكة.
َكانى توندوتيذ و
كةسانى ئايدياليست و بةسؤز ،مؤسيقاى سؤزداريان ثيَخؤشة ،خةل
َضوو ،حةزيان لة مؤسيقاى بةرزة.
هةل
ئةوانةى زورنايان دةذةند ،شيَوةى دةرةوةى طويَكانيان لة شيَوةى سةرى زورناكة دةضوو.
هةروةها تةثلَ ليَدةرةكان بةشيَك لة ئاستى ناوةوةى قةراغى طويَكانيان وةك
َةكة تةخت بوو.
تةوقةسةرى تةثل
146
َةكةت ئةو بةهرةيةى كةم بوو ،ثيَويست ناكات ثارةيةكى زؤرى تيا بةآلم ئةطةر منال
َةكى بةكرآ كرتبوو،بةفريِؤ بدةيت و وةك ئةو باوكةى ،كة مامؤستاى ثيانؤى بؤ منال
َةكةت بةهرةى مؤسيقاى نية ،باوكةكةش وتبووى فيَرى مامؤستاكة وتبووى منال
َة بةهرةى ترى هةية،بةهرةى بكة ،بةآلم بةو شيَوةية كارةكة نارِوات بة ريَوة ،ئةو منال
ثيَويستة طةشة بةو اليةنانة بدريَت.
لةوة زياتر طوآ مةدة بةو كةسانةى كة لةو برِوايةدان تؤ دةبآ مؤسيقاى رؤك ،يان
كالسيكت خؤش بويَت ،تةنيا ضيَذ لة حةزة تايبةتيةكةى خؤت وةرطرة .
147
ئةطةر تؤ لةدةورى كةسيَك بيت
كة مؤسيقاى خؤشبويَت:
.2ريَز لة ضيَذى تايبةتيان وةرطرة ،باسى جؤرة تايبةتيةكةى خؤتيان بؤ بكة،
خؤشةويستى مؤسيقات لةياد نةضيَت ،كاتآ ،كة ويستت دياريةكيان
ثيَشكةش بكةى ،ئةلبوميَكى تازة دةرضوويان ثيَشكةشكة.
.0ئةطةر هةمان حةزى مؤسيقاتان هةبوو ،ئةوا ثيَكةوة طوآ لة مؤسيقا بطرن و
سةماى لةطةأل بكةن و ثيَكةوة بضن بؤ ئاهةنطى مؤسيقا و طؤرانى و ضيَذ لة
مؤسيقا وةرطرن.
.0جؤرى مؤسيقاكةى ئةو بة هيَمنى ليَبدة ،كاتآ ثشودةدةن يان ثيَكةوة
سةفةردةكةن.
لةوانةية ريَكةوتى ئةوةش بكةى ،كة لةدةورى كةسيَك بيت حةزى بة مؤسيقا نةبيَت.
َبدة باسى ئةو شتانة بكةيت ،كة ئةو حةزى ليَيةتى...وةك لةبرى ئةوة هةول
َى دةكات.
هيوايةتةكانى ،يان خؤشةويستيةك ،يان ئةو شتانةى كة خؤشحال
148
كؤلَنةدان
َنةدانى بةرز
كؤل
ئايا تؤ هةرطيز تيَبينى ئةو شؤفيَرةت كردووة ،كة سوورة لةسةر ئةوةى بة دوو
ريانيَكدا برِوات ،ئةطةرضى بةرميلى قةدةغةكردنيشى ليَدانرابيَت ؟
هةندآ كةس هةميشة بةو جؤرةن ،ضةناطةيان رابةريان دةكات .كاتآ دووضارى كيَشةك
َة و ضاالكية ،ئيدى بؤى دةضنة ناوى.
دةبن ،كة ثيَويستى بة جول
زؤر ستةمة كةسيَك ببينى ،كة يارى بؤكسيَن بكات و ضةناطةيةكى الوازى هةبيَت.
َنةدان ،ضةناطةية ،كة لة بةراوردا لةطةأل زؤربةى نيشانةى سروشتى بؤ تايبةمتةندى كؤل
َكيدا و بة شيَوةيةكى بةرضاو بةرز و ديارة( باشرتين دميةن لة الوة تيَيربِوانة ).وةك
خةل
كةسايةتى كةسيَك كة بةم شيَوةية دروستبووبآ و هةردةم ضةناطةيان بةرطريكةرة بؤ
149
هةرضى كة خؤيان واهةست دةكةن راسنت ،ضاكرتين منونةش ،سةرؤك (سيودؤر
َد)ة.
روسيظل
ئةم تايبةمتةندية سادة و ساكارة ،لة بةراوردا لةطةأل تايبةمتةنديةكانى ترى وةك
َةتيَكى تايبةتيدا كليليَك بيَت.
برِوابةخؤبوون و بةرطةطرتن ،بةآلم لةوانةية لة حال
150
زيرةكى يان كةودةنى
كةودةنى زيرةكى
كةودةنى زيرةكى
برييَك لةو كةسانة بكةرةوة ،كة دةيانناسيت ،ئةوانةى بة كارى بؤماوةيي سيمايةكى
سروشتييان هةية ،كة لةسةرال زياتر رةضاودةكريَت .ئةوانة زيرةك و هؤشيارن ،وةك
151
بسمار توندوتيذن ،بةخيَرايي لةسةر ترؤثكى بابةتةكانن و هيض شتيَيةكيان ليَوون
َمس) دوو منونةى ديارن لةو رووةوة.
نابيَت( .هاوك شؤ) ثؤليسى نهيَنى و (شيَرلؤك هؤل
لةاليةكى ترةوة ،برييَكيش لةو كةسانة بكةرةوة ،ئةوانةى كةودةنن ،يان رةق و قسة
لةرِوون ،ئةوانة بة دةطمةن بريورِاى خؤيان دةردةبرِن ،بةآلم كاتآ ثرسياريان ليَدةكريَت،
بة روون و ئاشكرا دةدويَن ،ئةوانة لة وتوويَذا سةخت و قسة لةرِِِوون ،خؤرِاطرن و
لةسةرخؤ برِيار دةدةن( .طليَن فؤرد)ى ئةكتةر بيَنةرةوة يادى خؤت ،كة لة زجنريةيةكى
تةلةفيزيونيدا ،وةك شةريفيَكى توند و خؤرِاطر ،بة هيَمنى دةردةكةوت ،لة (نيو
مةكسيكؤ) هةرطيز لة كارةكةى الى نةدا.
152
جةستةيي
هةموو كةسيَك حةزى بةم تايبةمتةندية هةية و دةيةويَت بريى ليَبكاتةوة ،ضونكة زياتر
لةطةأل هةندآ ثةيوةندى و ثيَويستى سيَكسيدا دةردةكةويَت ،يان بة اليةنى كةمةوة بة
دةستثيَكردنى سيَكس دةردةكةويَت.
مرؤظ بةو شيَوةية دروست بووة ،حةزيان لة رةطةزى بةرامبةر و هةموو ئةو شتانةية،
كة هةردوو رةطةزى نيَر و ميَى تيادةردةكةويَت.
153
نيشانةيةكى ثةيكةرى هةية بة شيَوةيةكى ريَذةيي ،يان بة ثرِييةكى طةورة لة بةشى
ثشتةوةى ذيَر سةردا ،كة تؤزآ لةسةرو ملةوةية .زؤرجار ئةو شويَنة بةهؤى شيَوازى
قذةوة داثؤشراوة ،ئةوة ئةطةر طةشةى تةواوى نةبيَت ،ئةجنامةكةى بةريَكى و نزم
َضوونى سيَكسيش دريَذة دةكيَشيَت ،هةروةها ئةمةش دةردةكةويَت و ئةوساتةش ،هةل
وةك هةر تايبةمتةنديةكى تر لة اليةكةوة بؤ اليةكى تر دةطؤرِيَت ( .لة هةر بابةتيَكدا
لةوانةية كةسةكة حةز لة دةربرِينى جةستةيي بكات) لة ميزاذيَكدا وةك لة يةكيَكى
تر.
154
.0ديارييان بةثيَى نيَر و مآ ثيَشكةش بكة.
.0ئةطةر ئةو كةسة دؤست ،يان دةزطريانت بوو ،بريت بآ ،كة هيَشتا دةبآ ريَز
لة تايبةمتةنديةكانى ترى بطرييَت ،ئةوةش ئاشكراية ،بؤ ئةوةى بتوانن تواناى
تةواوى خؤيان دةربرِن.
َةكانت ،هانى بدة بؤ وةرزشكردن و .2ئةطةر ئةو كةسة يةكيَكة لة منال
هيوايةتةكانى و كؤششكردن .هةروةها لة هاورِيَى نالةبار بيثاريَزة.
155
شةشةم
روخسارة ناودارةكان
ئةو برؤيانةى نزيكن لة ضاوةكانةوة هيَماى سروشتيَكى جوان دةكةن و زوو دةبنة
Mark Twain هاورِآ ،ئةمةش يةكيَكة لةو هؤيانةى كة هيض ثياويَك نامؤ نةبووة بة
156
َف
تيَبينى ئةو ثانتايية سثية بكة لةذيَر رةشيَنةى ضاوةكانى Adolf Hitler-ئةدؤل
هيَتلةردا (رةنطى ثةردة) ئةوة هيَماى خؤرِةتاندنيَكى مةزن و كيَشة و خةمؤكيةكى
بيَضارةية.
157
كاتآ بة شيَوةيةكى نائاسايي بةشيَكى سةر بكةويَتة سةرو ضاوةكان و بةشيَكى زؤر
بضوكى روخساريش بكةويَتة ذيَر لوتةوة ،ئةو كةسة زياتر بةالى ضاالكى هؤشيدا
دةضيَت.
158
ئةو كةسانةى ليَويان ثرِة زياتر بةهرةدار ترن بؤ دةربرِينة طؤكراوةكان و دةنطيةكان،
Mick Jaggerبةهرةى دةربرِينة فؤنيمةكانى يةكدةخات لةطةأل هةستى خؤيدا بؤ
مؤسيقا .
ضاوةكان
باشرتين و تاكة ثيَوانةن بؤ كةسيَك .
159
لة زمانى روخساردا ،كةسيَك ضةناطةى دةرثةرِى
بيَت ،ئةوة سةرسةخت و دذوارةJosef Stalin ،
ضاكرتين منونةية .
160
حةوتةم
رابةرةكةم لة ظيَننا
ئةطةر تؤ زانستى كةسيَتيناسى بزانيت ،كةسى نامؤنية بةتؤ ،تةنانةت ئةطةر تؤ لة
وآلتيَكى بيَطانةشدا بيت.
161
لة ئةجنامدا دةركةوت ،كة وةك نةنةيةكى ئينطليز هاتووة بؤ ظيَننا بؤ ضاوديَرى
منداآلنى سياسةمتةداران ،هةروةها لةو شارةدا توانيويةتى خانويةكى تايبةتى بؤ خؤى
بنيات بنيَت.
بة هةرحاأل ،بة شارةزايى لة كةسيَتيناسى ،زمانى بيَطانةش دةزانى ،بؤ هةركويَيةك
بضيت...زمانى روخسارى ليَية.
162
هةشتةم
َكارى كةسيَتيناسيم بؤ كرد و وةرمطيَرِا ،ثيَموت ،كة ئةو لة ثشت منيش هيَل
بةخؤبةستندا كةمآ الوازة ،ئةوةش ئيَمة ثيَيدةَليَني ( شانازى بةخؤوةكردن).
ضارةسةرةكةى ثيَويستى بةوةية ،كة زياتر طيانى هةست بة ثياوةتى بوون لة خؤيدا
دروست بكات و زياتر بة جةرط و نيَر بيَت.
لة هةمان كاتدا (ئيليزابيَت وايتسايد) ثيَوانة و شيكاريي بؤ ذنةكةى دةكرد ،لةطةأل
َنةدان .سةركيَشى ذنةئةوةشدا بؤى رووندةكردةوة ،كة ضى بكات لةبارةى سروشتى كؤل
َدابوو ،كة ماوةيةكى زؤر نالةبارى بةسةربردووة لة كاتى
الوةكة زياتر لةوةوة سةرى هةل
َةكةيدا .كةواتة سروشتى دروسبوون بؤ هةر يةكةيانى روونكردةوة.
بوونى تاقة مندال
164
نؤيةم
َى بضوك و بة هةرحاأل ،من ئةو ثياوة فرؤشيارة بة منونة ديَنمةوة كة دوو ضاوى خةوال
ليَويَكى تةنك و ريَك و نوقاوى هةبوو ،كة ئةو تايبةمتةنديانةش بؤ فرؤشياريَك
نائاسايية ،ضونكة ئةو تايبةمتةنديانة نيشانةى ئةجناميَكى الوازة لةسةر روو طةشى و
بةزةيي و قسةخؤشى و بةسؤزى ،هةروةها هيََليَكى بآ بةزةيش لةسةر روخسارى
هةبوو.
165
كيَشةى هةبوو لة ذن هيَنانةكةيدا ،ئةو بآ اليةن بوو ،بةآلم مةسةلةكة راستى بوو.
ذنةكةى ثيَضةوانةى ئةو دروست بوو بوو ،دوو ضاوى طةش و طةورة و ليَويَكى ثرِ
نيشانةى طةرموطورى و خوا ثيَداوى بوو .ئةوةش سةمليَنراوى سروشتية.
ئةو ثيَويستى بة برِيَكى زؤر لة خؤشةويستى هةبوو ،كة بة ئاشكرا دةبينرا ،تةنانةت
َة طضكةكةشيان لة ئاوازى دةنطيشى مانايةكى زؤرى هةبوو الى ئةو ،هةروةها مندال
ثيَويستى خؤشةويستيدا كوتومت لة دايكى دةضوو .
لة رووى ئيشوكارةوة بؤ هةموو كةس جيَطةيةك هةية ،من ثيَشنيارم كرد كة لة
قةساخبانةدا كاربكات ،ئةويش بة قسةى كردم و خؤشبةختانة سةركةوت لة ثيشةسازى
طؤشت ثيَضانةوةدا.
ثيَضةوانةى ئةو منونةيةش ،ئةو ثياوةى كة تايبةمتةندى سؤز و بةزةيي هةبوو ،كاريَكى
وةرطرتبوو كة كارطوزارى داهاتى ناوخؤيي بوو ،خؤى زياد لة ثيَويست بة بةزةيي بوو،
بةآلم كارةكةى ناطوجنآ لةطةأل بةزةيدا ،ضونكة دةبآ برِيارى زؤر توندوتيذ دةربكات
َكى ،ثاشان كة دةيبينني و باسى خؤيانيان بؤ دةكرد ئةم بةزةيي ثياياندا
بةرامبةر خةل
دةهاتةوة .
167
دةيةم
ئايا تؤ رؤحانيت ؟
ماوةيةك بةر لة ئيَستا ،وةك قسةكةريَك ،ميوانى طرؤثيَكى كارطوزارى بووم.
ئةندامانى طروثةكة بة زةردةخةنةوة سةرى بةَليَيان دةلةقاند و وايان دةزانى من
َكى دةكةم.
َكارى خةل
هيَل
كةضى هيَشتا هةنديَكيان دةيانثرسى ،كة ضؤن ئةوة دةكةم ،منيش ومت :تؤ دةبينى ضؤمن
كرد ،من تةنيا سةيرى ثيَكهاتةكةى دةكةم و ثيَويستى بة ثرسياركردن و شتى تر نية.
لة كاتى خؤيدا بريدؤزيَكى سةرةكى دةَليَت :كة كةس بة تاكيَتى لة دايك نةبووة .ئيَمة
هةموو وةك كاسيَتيَكى بةتاأل هاتوينةتة دنياوة و شيَوةى خؤمان وةرطرتووة بةوةى
168
هةرضونآ طؤرِامنان لة ديوى دةرةوة بةسةر هاتبيَت .هةندآ كةس وةك ثةيامى ئيمانيان
َطرتبآ ،كة كةسايةتى و جياكةرةوةى خؤرسكى نية.
هةل
كةس بةو شيَوةية نةذياوة ،تةنانةت منداآلنيش كة لة هةمان خيَزاندا دةذين جياوازن
لة يةك .يةكآ حةزى بة هونةرة ،ئةويرت حةزى بة وةرزشة ،يةكيَكى تر هةوادارى
َئةضآ ،يةكيَكىمؤسيقاية ،ئةويرت بةهرةى كارطوزارى هةية ،هةروةها يةكيَك زوو هةل
تريان نةرمونيانة .هةر هةموويان دواى ضيَذى تايبةتى و ميزاذى خؤيان دةكةون.
ئيَستا كةسيَتيناسى زياتر هاتؤتة ناو شتةكانةوة ،ريَرةوى طشتى لة كات و وةختةكاندا
زياتر بةرةو تاكيَتى دةضيَت .لة راستيدا تاكيَتى هةميشة مةسةلةيةكى سةرةكى بووة
لة ثيَشكةوتنى مرؤظايةتيدا .
ضةند سةدةيةك طؤرِانكارى دووربوو لة دابينكردن يان ريَكخسنت يان برِياردان ،بؤ
ثيَشكةشكردنى بةهرة تايبةتة سروشتيةكان بة ريَطةى تايبةت و ماوةيةكى دورودريَذ
كةس سةرقاأل نةبوو ثيَوةى.
169
يانزةهةم
َكىلة ميَذةوة ثةيدابوونى يارى و طةمة وةرزشيةكان بؤتة هؤى نزيكبوونةوةى خةل
َك
َك بدؤزيَتةوة و ناكرآ جيا لة خةل
لةيةكرت .هةموو كةس ثيَويستة هاودةميَكى بةكةل
بذى.
هيض كيَشةك نية لةوةدا ،كة كةسيَتيناسى كةسيَك لةوانةى ئامادةن ،خبويَنيتةوة و
بزانى بؤ كآ دةطوجنيَت .هةروةها ئةطةر ذمارةى ئامادةبووان زياتر بيَت ئةوة شاشةكة
فراوانرت دةبيَت و هاوجووتى باشرت دةدؤزريَتةوة.
َكانة ثيَويستيان بة يارمةتية ،ئةمانة وةك ئةوانى ثيَشو نني ،كة وةك كةسيَكى ئةو خةل
سةرنج راكيَشةر نةبن .ئةمانة بة ئاسايي تايبةمتةنديان هةية ،كة دلَ دةطيَرِيَت ،يان
خؤيان هةرزانفرؤش دةكةن ،يان خؤيان دوردةطرن ،يان طرياون لةاليةن كةسيَكى ترةوة.
170
ئةم تايبةمتةندية دةتوانريَت بة راهيَنان دروست بكريَت .ئةوانة ضاكرت واية خؤيان ببةنة
ثيَشةوة و نرخى خؤيان زياد بكةن.
َكيدا ،وا بزامن جؤرة مادةيةكى كيمياوىمن تيَبينى شتيَكم كردووة لة يةكطرتنى خةل
هةية ،كة يةكدةطريَت لة كؤكردنةوةى هةموو كةسيَكدا ،لة هةموو تاكيَكدا ئةو مادة
شاراوةية لة دةرةوةى كؤى طشتيدا هةية .
ذنيَك تةنيا ثياويَك سةرجنى رادةكيَشيَت ،بةآلم ذنيَكى تر ئةو ثياوة سةرجنى راناكيَشآ.
171
ويَنةى ماوة دوور
كةسيَك ثرسى :ئايا هةرطيز بة دوو كةست وتووة ،كة ئيَوة بؤ يةك ناشيَن ؟.
َكو بة
من بة كةس ناَليَم بؤ يةك دةبن يان نابن ،ضونكة من برِيار بؤ ئةوان نادةم ...بةل
دريَذى ،ميزاذة سروشتيةكانيان ثيَدةَليَم ،هةروةها تايبةمتةنديةكانيان تا لة ميَشكى
خؤياندا كارى لةسةر بكةن و هةر يةكةيان ئةوى تريان بةختياربكات.
تةنيا جاريَك ئةو شتة ريَطربوو لة بةيةكطةيشتنى دوو كةس ،برِيارياندا كة كيَشةكان
ئةوةندة زؤرة ،ناطةنة ئةجنام ،كضةكة ضةكى طريانةكةى خستةكار و وتى...ئاى...بؤية
هةموو كات هةر ئاذاوة و شةرِ و فةرتةنة بوو لة نيَوامناندا.
َفرِيَن هةية ،كة خؤشةويستية ،بةسةر هةموو شتيَيةكدا هةستيَكى مةزنى دل
تيَثةرِدةكات ،نةئةتوانى دةستى ثيَبكةيت و نةئةتوانى وازيشى ليَبهيَنيت ،ضونكة
َة و
َكو مةسةلةكة دل لةخؤوة روودةدات .هةروةها مةسةلةكة هؤكارةكانيش نية ،بةل
لةوانةية لة رؤحدا طةورةببيَت .
172
دوانزةيةم
كةسى تةواوةتى
هةموو كةسيَك زؤر تايبةخؤيى هةية ،ئةو هةموو شيَوانة بؤ ثيَكهيَنانى طةوهةرى تاك
لة سروشتى مرؤظدا كؤبؤنةتةوة .بةآلم ئةو شتةى دةبآ لة يادمان بيَت ،ئةوةية ،كة بة
ئاسايي تايبةمتةنديةكى سةرةكى هةية ،كة لة بارودؤخةكانى ذيانى رؤذانةدا (تؤثةكةى
َطرتووة) .
هةل
هةست دةكةيت كة هةندآ شت لة ذيانتدا ونة؟ ئةو شتة هةرضيةك بيَت ،وةك تؤ
َت بؤ داوة ئاسان نية ،بةوةى كة ثيَويستة زياتر بةختياريت هةبيَت و نزيكرت بيت
هةول
لة يةكيَكى ئازيزةوة ،يان لة ئيشوكارا بةشيَوةيةكى باشرت دةركةويت.
بةوةش تؤ تةنيا نيوةى ئةو شتانةت زانيوة ،كة دةتةوآ بة راستى رووبدةن و لة تواناى
كةسيَتيتداية.
َكارىئةطةر واية ،ئةو بةشة ونبووة لةوانةية ئةوةبيَت ،كة كةسيَتيناسى خؤت هيَل
َسوكةوت و كةسايةتى خؤت ،تا بكةيت بؤ ئةوةى تيَبطةى لة بؤماوةزانى خؤت و هةل
وةك كةسيَكى تايبةت ضؤن ببيت بة باشرتين خؤت .لةوةش دريَذتر بارودؤخةكانى
ذيانى رؤذانة وةك شتيَكى طشتى دةرناكةون .
َكيان لة شيكردنةوةى
ئةمةش هةندآ منونةى بؤضوونةكانى ئةو كةسانةية كة كةل
كةسيَتيناسى خؤيان وةرطرتووة.
174
ئةطةر كةسيَتيناسيم نةكرداية ،هيَشتا ذمن نةهيَنابوو . M.H.تةكساس.
َكى دةتوانآ راستةوخؤ بةكارى بهيَنآ بؤ كةسيَتيناسى ئامرازيَكة ،كة خةل
خؤنويَكردنةوة و بؤ ئةوةى جيهانى ثآ باشرتبكةى بؤ خؤت و ئازيزةكةت.
َى مةبةست ئةوةية ،كة ئةو هةموو كؤرس و بريكردنةوة و خال
خؤثةروةردةكردنة تةنيا نيوةى كوليَرةيةكة ،بةآلم لةطةأل كةسيَتيناسيدا ئيَمة
ديدى بةرطدرومان هةية بؤ بةبةرابرِينى بةرطى كةسيَك ،تا بزانني ض
تايبةمتةنديةك تيشك دةخاتةسةر بةكارهيَنانى وردى ئةو كةسة لةو بةهرةيةى
خوا ثيَيداوين تا هةموو طورِانيَك دروستبكةين .بؤئةوةى ئاسانرت ثيَيبطةيت،
تايبةمتةندى لةدواى تايبةمتةندى وةرطرة .M.Vهاوةيأل.
تؤ زؤر شتى يارمةتيدةرت ثيَوتوم ،ئةوةى زؤر ضاك و كاريطةربوو ،كة تؤ
َد ريظةر .كاليفؤرِنيا.
وتت و من توانيم بيكةم ،كردم . G.Wطؤل
سوثاس بؤ هؤشياريت ،هاوسةريَتيمان ثريؤزى وةرطرت و لةو رؤذةوة طةميَى
ذيان بةرِيَوةية .L.Mديَرترؤيت .ميشنطام.
كةسيَتيناسى سةرتاثاى ذيانى طؤرِيم ،لة كاتيَكدا كة هةموويم ثيَويست بوو .
A.H.ليظينطسنت .مؤنتانا.
َيةوة قورسايى هةموو كيَشةكانى جيهامن خستبووة سةر شانة لة ثانزة سال
بضكؤلةكانى خؤم ،كةسيَتيناسيةكةى تؤ و ئةوانةى كة بريم دآ لةوةى باوك و
َم نةدا و من دايكم ثيَيان وتووم ،ئةوان دةيانووت كة من باشم ...كؤل
ئيَستاكة بةختيارم كة ئةوةم كرد . F.A.سان رافايل .كاليفؤرِنيا.
خؤناسينةوة ثيَكانى نيشانةيةكة لة سةرتاثاى تةمةندا ،كةسيَتيناسى
َكى بة من طةياند . L.F.ئةلبيَرتا .كةنةدا.
يارمةتيدةر بوو ،زؤر كةل
175
َة كة ئيَمة لة ئةمةوآ دووبارة سوثاست بكةمةوة بؤ ئةو زانيارية قول
َك بوو لة ئاستى تاكى و جووتيشدا.كةسيَتيناسى وةرمانطرتووة ،تةواو بةكةل
كاسيَتيةكانيش زؤر ضاك بوون بؤ من و هةميشة ثيَكةوة سةرسامني لةوةى كة
تؤ ضؤن تةنيا بة تيَرِوانينيَك ئةو شتانةت لةبارةى ئيَمة دةزانى . J.D.سان
دياطؤ .كاليفؤرِنيا.
من زؤر كةسيَتيناسيم بةكاردةهيَنا لة قوتاخبانةى ئارايشطاكةمدا ،ئةوةش لة
خواوة بوو كة هةموو ئةوانةش هاتة ناو خيَزانةكةمةوة ،بؤ هةميشة
قةرزدارى سوثاسى تؤم . J.K.ظاكا ظيَلال .كاليفؤرِنيا.
من هةميشة ستايشت ئةكةم ،بؤ ئةوةى ئاشناتكردم بة كةسيَتيناسى ،دواى
َى تةمةن توانيم ريَطةيةكى رةوان بدؤزمةوة بؤ ثةيوةندى
سى و حةوت سال
َسربؤف.كةسايةتيم ،كة هةرطيز لةوةبةر بةو شيَوةية نةبووة . C.Sهيل
كاليفؤرِنيا.
َةكامن
َكو ذيانى مندال كةسيَتيناسى تةنيا ذيانى منى دةول
َةمةند نةكردووة ،بةل
َت لةيك َةمةند كردووة . A.R.سالَةكامن و هاوريَكانيشمى دةول
َى مندالو مندال
سيتى .ئةتةه.
َيدا بةختيار و تةندروستى باش و سةركةوتوم ،ئةويش لة هةفتاو ثيَنج سال
َبوونةوة لةسةر كةسيَتيناسى ،لةطةأل تؤدا و لة
تةنيا بة دوو كاذيَر قول
()2520ةوة ضاكرتين دةستكةوت بوو ،كة من هةرطيز ضنطم كةوتووة . C.M.
رؤهنيَرت ثارك .كاليفؤرِنيا.
176
َكارى و شيكردنةوةى كةسيَتيناسى بؤ خؤت بكةيت ،وةك ئةوة واية كة تازة لة هيَل
دايك بووبيتةوة .هةروةها دةبيتة رابةريَك بؤ ضؤنيةتى ريَنمايي تايبةمتةنديةكانى خؤت
تا ئةوةى دةتةوآ لة ذياندا دةستتكةوآ.
هةندآ منونةى تر و
177
طؤرانيبيَذيَكى ئؤثيَرا ،ئةوةى فيَرى كةسيَتيناسى بوو ،وتى ،ئةو ئازارانةى
دةركردة دةرةوة كة كةسانى تر كردبوويان.
فرؤشياريَكى خانوبةرة دوو ئةوةندةى سال
َى داهاتووى دةستكةوت.
كاتآ ثرسياركرا ،كة ضؤن كةسيَتيناسى يارمةتى داوة لة زؤر شتدا ،سةرؤكى
ثؤليس وتى ( :دان بة تاوانةكانياندا دةنيَن).
كؤتايي...
178
لةبارةى نووسةرةوة
َينةوةى
َيَت ،بؤ ماوةى زياد لة ضل ساأل بابةتى ليَكؤل
هةرضيةك ،كة روخسارى تؤ دةيل
(رؤبةرت ئيَأل وايتسايد) بووة.
نووسةرى حةوت كتيَبة ،لة زانكؤى كاليفؤرِنيا لة ببريكلى دةرضووة .وايتسايد لة
بةندخيانةى سان كريننت تويَذينةوةى كردووة ،هةروةها لة ئةمةريكا و دةرةوةى وآلت
َينةوةى ثيَشكةش كردووة.
ليَكؤل
لة هاوايي ،بنياتنةر و سةرؤكى كؤليجى كةسيَتيناسى نيَو وياليةت بووة .وايتسايد
َيَتةوة و تويَذينةوة دةكات و دةنووسيت .
بةردةوام لة سةفةرداية و وانة دةل
179
180
181