DEPRESİF BOZUKLUKLAR

DR.ERTAN YILMAZ
 DEPRESİF BOZUKLUKLAR
• TANIM
• TARİHÇE
• ETİYOLOJİ
• EPİDEMİYOLOİ
• TANI
• TEDAVİ
 TARİHÇE
• Melankoli (melan-chole)
• İlk kullanım Hipokrat. M.Ö 450
• Ruhsal Hastalıklar beyin kaynaklıdır!!!!!
• Galen; hastalıkların nedeni dörtvücut sıvısı
arası dengesizlik (kan, safra, kara safra, irinli
iltihap)
• İbni Sina beyinde işlevsel bozulma
• Ortaçağ Likantrofi (Şeytani güçler)
 TARİHÇE
• Willis; vücut sıvılarının aşırı tuzlanması
• Cullen; MSS etkili ve elektriksel iletişim.
• 19. yy melankoli kavramının kullanımı
terkedilmeye başlanıyor. Ruhsal düşkünlük vs.
• Organik nedenlere yönelim
• Kraepelin; belirtiden klinik durum
tanımlamasına yönelim.
 ETİYOLOJİ
• Nörobiyolojik Etkenler
• Genetik Etkenler
• Psikososyal ve Çevresel Etkenler
 Nörobiyolojik Etkenler
• Biyojenik Aminler:
• Seratonin
• Noradrenalin
• Dopamin
• Glutamaterjik Sistem
• GABA, asetil kolin, histamin
 Biyojenik Aminler
• Seratonin
• Limbik Sistem ( talamus, hipokampus,
amigdala, temporal lob)
• 5-HT1A, 5HT2, 5HT4, 5HT6, 5HT7
• Sinaptik aralıkta seratonin seviyesinde azalma
• Post-sinaptik reseptor artışı
• BOS, 5-HIAA azalması
• Post-mortem beinde 5-HIAA azalması
 Biyojenik Aminler
• NA
• Locus Seruleus (Pons)
• Sempatik SS.
• Uyanıklık, dikkat işlevlerinde önemli
• Depresyon BOS NA azalması
• İdrarda MHPG azalması
• Katekolamin deposu boşaltan ilaçlar
depresyona yolaçıyor. (Rezerpin,metil-dopa)
 Biyojenik Aminler
• DA
• Dikkat, haz ile ilişkili
• Konsantrasyon güçlüğü, psikomotor yavaşlık
ile ilişkili
• Depresyonda BOS- HVA seviyesi düşüyor.
• Glutamat
• Lamotrijin, Ketamin depresyonda etkili
• MR da glutamat seviyesi artışı
 Nöroendokrin Etkenler
• HPA eksen.
• CRH’a ACTH yanıtı azalmış
• CRH düzeyi yüksek, sonucunda kortizol yüksek
• Deksametazon baskılama testi yetersiz. Kortizol
yüksek yüksekliği deva ediyor.
• HPA aktivitesi yüksek!!!
• Sonuç hipokampus atrofiye uğruyor.
• Hipotalamus-hipofiz-tiroid ekseni
• TRH’a TSH yanıtı azalmış.
• Noktunal TSH yüksek, sT4 seviyesi yüksek.
 Nöroendokrin Etkenler
• Tiroid Fonk Bzk, depresif belirtilere yol açar!!
• Hipogonadotropik erkeklerde depresif
belirtiler.
• Testosteron ile belirtiler azalıyor.
• Kadınlarda östrojen artışı nörotansmitter
duyarlılık depresyona yatkınlık.
 Nöroanatomik Etkenler
• Ventriküler genişleme; kronik seyirli ağır
depresyon
• Hipokampal atrofi
• Frontal değişiklikler
 Biyolojik Ritm
• REM latansı kısalır.
• Uyku bölünmeleri
 İmmün Sistem
• Kortizol yükselmesi
• Proinf sitokinler artıyor.
• Tedavi ile düzeliyor
 Nörogenezis
• Orbitofrontal korteks nöron hacminde azalma
• Orbitofrontal, prefrontal korteks glial hücre
azalıyor.
• BDNF Hipokampal bölgede azalıyor.
• Hipokampal hacim ve işlev azalıyor.
 Genetik Etkenler
• Aile, ikiz ve evlat edinme çalışmaları
• 1. derece akrabalarda depresyon 2-3 kat fazla
• Biyolojik ebeveyn duygudurum bzk, evlatlık
alan ailede depresyon yoksa bile depresyon
geliştirme riski yüksek
• Monozigot ikizlerde eş konkondarns %40-60
• Dizigot ikizlerde %10-20
 Genetik Etkenler
• Bağlantı ve İlişki analizi çalışmaları
• Bağlantı analizi depresyon olan kişilerde gen
lokusu tespit edilmeye çalışılır
• 15q25-26
• 12q22-23
• 1p36
• 13q31 Major depresyon ile ilişkili
 Genetik Etkenler
• İlişki Analizi Çalışmaları
• ApoE
• GNB3 sentezinde rol oynayan genlerde
farklılıklar
• SERT geninde kısa allel (s) taşıyanlarda
depresyon yatkınlığı var.
 Psikososyal ve Çevresel Etkenler
• Psikanalitik Görüş
• Yas ve depresyon benzerliği üzerine kurulu
• Sevgi nesnesi kaybı
• Kaybedilen kişi introjekte edilir (içe atma)
• Kaybedilen kişiye karşı zıt duygular(sevgi ve
öfke)
• Suçluluk duygusu
• Öfke ise kişnin kendisine yönelir
 Psikososyal ve Çevresel Etkenler
• Temel sorun bilişlerdedir
• Bilişsel triad
• Kendi: Yetersizim, suçluyum, hatalıyım
• Çevre-Dünya: Her şey çok kötü, Kimse bana
yardımcı olamaz
• Gelecek: Bu hiç düzelmeyecek.
 Yaşam Olayları- Çevresel Stres
• Travmatik deneyimler
• Ebeveyn kaybı (11 yaş altı)
• Fiziksel ve cinsel istismar
• İhmal edilme
 Kişilik
• Bütün kişilik bzk depresyona yatkınlık yaratır
 Epidemiyoloji
• En yaygın ikinci ruhsal hastalık
• DSÖ yetiyitimine yol açan 4. hastalık
• ECA araştırması yaşam boyu yaygınlık %4.9
• NCS araştırması %17.1
• Türkiye Ruh Sağlığı Profili Araştırması %8-20 .
• Yaş: 30 yaşlar başlangıç
• Cinsiyet: Üreme çağında kadınlarda 2 kat fazla,
menapozla fark kapanıyor
 Epidemiyoloji
• Medeni Durum:
• Hiç evlenmemiş ve boşanmışlarda evlilere
göre depresyon daha yüksek
• Boşanma özellikle erkeklerde daha etkili
• Sosyoekonomik Durum:
• Düşük sosyoekonomik durum ile depresyon
ilişkili
 Epidemiyoloji
• Yaşanılan Bölge:
• Şehir yaşamı depresyonla ilişkili
• Erken Çocukluk Çağı:
• Fiziksel, cinsel, psikolojik istismar ve ihmal.
• Erken ebeveyn kaybı
• Ebeveyn ayrılması
 TANI
• DSM tanı kriterleri
• A: En az iki haftalık,hemen hergün, günün
tamamına yakın 5 belirti
• A-1 Depresif Duygudurum. (özbildirim ve ya
gözlem
• A-2 İlgi Kaybı – Tüm etkinliklere karşı ilgisini
kaybeder.
 TANI
• A-3 Diyet yapmadan önemli derece kilo kaybı
ya da alma. İştahın azalması ya da artması
• A-4 İnsomnia ya da hipersomnia
• A-5 Psikomotor ajitasyon ya da retardasyon
(gözlemle de doğrulanmalı)
• A-6 Yorgunluk-Bitkinlik, Enerji Kaybı
• A-7 Değersizlik, Suçluluk (Aşırı ya dauygun
olmayan)
 TANI
• A-8 Düşünme ya da düşüncelerini bir konuya
odaklama yetisinde azalma ya da kararsızlık
• A-9 Yineleyici ölüm düşünceleri (ölmekten
korkma değil) tasarlamadan ölüm düşünceleri,
intihar etmek üzere tasrı düşünceleri, intihar
girişimi.
• B Bu semptomlar klinik açıdan belirigin sıkıntıya,
tolumsal,meseleki alanda ya da diğer işlevsellik
alanlarında bozulma
• C Bu semptomlar madde kullanımının yadatıbbi
durumun fizyolojik etkilerine bağlı değildir
 Diğer Depresyon Belirtileri
• Bedensel belirti uğraşlar:
• Baş, boyun, bel, sırt ağrısı
• Fiziksel hastalık belirtileri ile uyumsuz
açıklanamayan ağrılarda depresyon akla
gelmesi gerekir.
• Takıntılı düşünce fobiler:
• Özellikle suçluluk, değersizlik, ölüm
düşüncelerinde artış olur. Fobik belirti ve
kaçınm artar.
 Depresyon Alt Tipleri
• Atipik Depresyon:
• Duygulanımda tepkisellik, iştah ve uyku artışı,
reddedilmeye aşırı duyarlılık. Bipolarite ile ilişkili
olabilir.
• Kronik Depresyon:
• En az iki yıl sürer. Düzelme olmaz.
• Postpartum Depresyon:
• Doğum sonrası 4 hafta içinde ortaya çıkar.
Gelişmesi aylar sonra da olabilir.
 Depresyon Alt Tipleri
• Psikotik Özellikli Depresyon:
• Sanrılar ve varsanılar vardır. Depresyonun
şiddetli olduğuna işaret eder.
• Çoğunlukla sanrı ve varsanılar duygudurumla
uyumludur.
 Depresyon Alt Tipleri
• Katatonik Depresyon:
• Katatoni çevreye tepki vermede belirgin
azalmadır.
• Negativizm: Verilen yönergeler direnç gösterir.
• Mutizm, stupor: sözel ve hareketsel tepki yoktur.
• Balmumu esnekliği: Hareket etmeye direnç
sonrası aynı pozisyonda kalır.
• Katatonik eksitasyon: Amaçsız aşırı bir hareket
hali vardır.
Balmumu Esnekliği
 Depresyon Alt Tipleri
• Karma Depresyon:
• En az 3 hipomanik belirti eşlik etmesi
• Konuşkan olma, kabarmış duygudurum, benlik
saygıısnda artış, düşünce uçuşması vs.
• Bipolarite dikkate alınmalı!!!!
 Depresyon Alt Tipleri
• Melankolik Depresyon:
• Bütün etkinliklerden zevk almama
• Zevk veren etkinliklere karşı tepkisiz kalma, geçici
bile olsa iyi hissetmeme
• Depresyon sabahları daha kötüdür.
• Psikomotor ajitasyon ya da yavaşlama
• Sabah çok erken uyanma
• Aşırı suçluluk duygusu
• Önemli oranda kilo kaybı
• İntihar düşünceleri yaygındır.
 Depresyon Alt Tipleri
• Mevsimsel Depresyon:
• Belirli mevsimlerde depresyon başlar ve
düzelir.
 Ayırıcı Tanı
• Tıbbi inceleme yapılmalı :
Anemi, hipotroidi vs.
• Psikotik Bozukluklar:
• Psikotik özellikli depresyonla karışabilir.
• Depresyonda duygudurum, psikozda sanrı ve
varsanı gibi pozitif belirtiler ön planda.
 Ayırıcı Tanı
• Bipolar Bozukluk:
• Bipolar ve unipolar depresif bozukluk tanı
ölçütleri aynı. Uzunlamasına hasta incelemeli.
• Bipolar depresif dönemler karma, atipik ya
dapsikotik özellikler gösterme ihtimali fazla
 Ayırıcı Tanı
• Demans:
• Depresyon daha kısa sürede ortaya çıkar. Diğer
depresyon belirtileri eşlik eder.
• Anksiyete Bozuklukları:
• Depresyon ve anksiyete bzk birlikteliği sık.
• Depresyonda anksiyete belirtileri bulunma
olasılığı sık.
• Ancak anksiyete bozukluğu kriterlerini tam
karşılamaz.
 TEDAVİ
• Farmakoterapi
• Psikoterapi
• Somatik Tedaviler:
• TMU, Vagal sinir uyarımı, EKT
TEDAVİ
TEDAVİ
 TEDAVİ
• Akut Dönem 6-8 haftadır.
• Amaç tedaviye yanıt sağlanması (Response).
• Remisyona sokmak.
• Belirtilerin en az yarısının düzelmesi yanıttır.
• Remisyon ise belirtilerin tam ya da tama yakın
düzelmesi.
 TEDAVİ
• Remisyon sağlandıktan sonra en az 6-12ay
sürdürüm tedavisi önerilir.
• SürdürÜm tedavisinde amaç;
• Recovery yani iyileşme sağlanması
• Recurrence yani yinelemenin engellenmesi
• Relaps yani depreşmenin engellenmesidir.
TEDAVİ
 TEDAVİ
• Antidepresan başlandıysa tedaviye yanıt için
en az 6-8 hafta beklenmeli.
• Tedaviye yanıt yoksa veya kısmi yanıt varsa;
• İlaç doz artırımı
• Kombinasyon tedavisi
• Güçlendirme tedavisi
• Yanıt yoksa somatik tedaviler.
• Özellikle EKT düşünülmeli!!!
 TEDAVİ
• Psikoeğitim çok önemlidir.
• Hastalık hakkında
• Tedavi seçenekleri
• Tedavinin içeriği
• Kullanım süresi
• Sonraki dönem olası tekrarlamalar hakkında
hastanın bilgilendirilmesi önemli!!
 SEYİR VE SONLANIM
• İlk depresyon atağı geçiriliyorsa tedavi min. 12
ay sürdürülmeli.
• İlk atak sonrası depresyon tekrarlama riski
%50
• İkinci atak sonrası %70
• Üçüncü atak sonrası %90
• Erken başlangıçlı depresyonda yineleme ve
kronikleşma olasılığı fazladır.