ÇOCUK VE GENÇLERDE

DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI
Dr.Öğr.Üy. BÜŞRA ÖZ
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi
ÇERSAH Anabilim dalı
 TANIM

Kişinin genel duygudurumundaki bir bozulma, dış şartlara ve

durumlara göre uygunsuz bir duygudurum hali
 MAJOR DEPRESİF BOZUKLUK
(MDB)
Mortalite, morbidite ve komorbidite riskini büyük ölçüde arttıran
ciddi bir rahatsızlıktır.

Çocuk ve ergenlerde görülen MDB çocukların ve ailelerinin

yaşantılarını, sosyal, akademik ve ailesel işlevlerini olumsuz
etkileyen, ciddi bir psikiyatrik bozukluktur.
 EPIDEMIYOLOJI
Yaygınlığı prepubertal çocuklarda %1-2, ergenlerde ise %3-4

Ergenlik ve erişkinlik döneminde kızlarda erkeklerden iki kat daha

sık görüldüğü bildirilen MDB, okul öncesi dönemde kız ve
erkeklerde benzer oranda görülmektedir.
 ETYOLOJİ

• Depresif bozukluklar diğer psikiyatrik bozukluklara benzer olarak

genetik, ailesel ve çevresel etkenler arasında karşılıklı etkileşim
sonucu ortaya çıkmaktadır.

• Ailesinde depresyon görülen çocukların depresyon geçirme riski

daha yüksektir.

Etiolojide çevresel, genetik, biyolojik etkenler birlikte rol

oynamaktadır.
DSM-V Majör Depresif Bozukluk Ölçütleri
 
A-İki haftalık bir dönem sırasında, daha önceki işlevsellik düzeyinde bir değişiklik olması ile birlikte
aşağıdaki semptomlardan beşinin (yada daha fazlasının) bulunmuş olması; semptomlardan en az birinin
ya depressif duygudurum yada ilgi kaybı yada artık zevk alamama olması gerekir.
SON  2 HAFTADA 9 BELİRTİDEN EN AZ 5 İ OLMALI
• Hemen her gün, yaklaşık gün boyu süren depressif duygu durum,
• Hemen her gün, yaklaşık gün boyu süren, tüm etkinliklere karşı (yada çoğuna) ilgide belirgin
azalma yada artık bunlardan eskisi gibi zevk alamaması,
• Kilo alımı yada kilo kaybı,
• Hemen her gün, insomnia (uykusuzluk) yada hipersomnia (aşırı uyku) olması,
• Hemen her gün, psikomotor ajitasyon yada retardasyonun olması,
• Hemen her gün, yorgunluk-bitkinlik yada enerji kaybının olması,
• Hemen her gün, değersizlik, aşırı yada uygun olmayan suçluluk duygularının olması,
• Hemen her gün, düşünme yada düşüncelerini belirli bir konu üzerinde yoğunlaştırma yetisinin
azalması yada karasızlık,
• Yineleyen ölüm düşünceleri, yineleyen intihar etme düşünceleri ve intihar etmeye yönelik tasarılarının
olması.

B- Mix epizod dışlanmalı,

C- Bu semptomlar, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya yada toplumsal-mesleki alanlarda yada önemli
diğer işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olması.
 DEĞERLENDİRME:

Tam bir tıbbi ve psikiyatrik değerlendirme çok önemlidir.

Çocuk gelişimsel açıdan ele alınmalı ve çocukla yapılan klinik
görüşmenin yanı sıra onunla ilgili farklı kaynaklardan (anne-baba,
çocuğun öğretmeni ve diğer aile bireyleri gibi) bilgi alınmalıdır.
Öz bildirim ölçeklerinden faydalanılmalıdır.
 ÖLÇEKLER:

• Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği: Belma Öy 1992 yılında Türk

çocuklarına uyarlanmıştır.

• Çocuklarda Öz kavramı Ölçeği- Piers-Harris Ölçeği: Çataklı ve

arkadaşları tarafından 1986 yılında Türk çocuklarına uyarlanmıştır.
 AYIRICI TANI
• Organik hastalıklar
• Psikiyatrik Hastalıklar
 PROGNOZ:

• Çocuk ve ergen depresyonu iyileşebilen, ama bazen de uzun süren,

tekrarlayan, daha ciddi hastalıklara dönüşebilen, intiharla
sonuçlanabilen bir hastalıktır.
 BİPOLAR BOZUKLUKLAR
 

Bipolar bozukluk (BPB) genellikle ergenlik veya erken erişkinlikte

başlayan, belirgin mortalite ve morbidite ile ilişkili olan, yüksek
herediter geçiş gösteren, kronik psikiyatrik bir bozukluktur. Bununla
birlikte erken çocukluk döneminde de görülebileceğine dair olgu
bildirimleri vardır.
 EPİDEMİYOLOJİ:

• Ergenlik öncesi bipolar bozukluğun prevelansı hakkında

bilgilerimiz yetersizdir.

• Yetişkin bipolar hastalarla yapılan retrospektif çalışmalara göre;

hastaların % 60’ından fazlasında bipolar belirtiler 20 yaşından
önce, % 10-20’sinde 10 yaşından önce başlamaktadır.
 KLİNİK GİDİŞ:

• Ergenlik öncesi grupta BPB’nin klinik görünümü çok

tartışmalıyken, orta veya geç ergen başlangıçlı bipolar bozukluğun
klinik özellikleri yetişkinlere benzer kabul edilir. Çocukluk ve
erken ergenlik döneminde çok farklı klinik tablolarla ortaya
çıkması ve diğer ruhsal bozukluklarla sık komorbidite göstermesi,
çocukluk döneminde BPB tanı, takip ve tedavisini
zorlaştırmaktadır.
 MANİK EPİZODUN ANA
BELİRTİLERİ
• Duygudurum alanında
Yükselmiş duygudurum; öfori ve irritabilite

Hasta patolojik bir şekilde gerçek durumla ve hastalık öncesi

özellikleri ile uyumsuz kendini çok iyi hissetme, neşe, keyif,
mutluluk, coşku yaşamaktadır.
Ya da bir taşkınlık, hırçınlık, öfke ve saldırganlık sergilemektedir.
Duygudurum sıklıkla öfori ve irritabilite arasında dalgalanır, bunlara
kısa süreli hüzün ve ağlamalar eklenebilir.
• Bilişsel alanda
benlik değer yükselişi; grandiyösite, megalomani, ve psişik
eksitasyon.
Benlik değer duygusu ve kendine güven abartılı bir şekilde
yükselmiştir.
Yeni ilgi ve istekler ortaya çıkabilir.
Spontan dikkati ve belleği güçlenmiştir. Buna karşın distraktibilite
ortaya çıkar ve istemli dikkat azalmaktadır.
Düşünce çağrışımı hızlanmıştır.
Manik epizot psikotik boyutta ise sanrı ve varsanılar eklenir.
• Motor alanda görülen ana belirtiler; konuşma ve hareketin
hızlanmasıdır.
Konuşma artmış, hızlanmış, basınçlı, sözü kesilmez şekildedir.
Çağrışımlarının çok hızlanmış olması nedeniyle konudan konuya
atlayan bir konuşma biçimi hakimdir. Hareketler çok artmış,
hızlanmıştır. Riskli davranışlar sergilenir.
• Somatik alanda; uyku gereksiniminin azaldığı, libido artışının
olduğu görülür.
Hastanın uykusu çok azalmış yada hiç uyumuyor ama uykusuzluktan
yakınmıyordur. Cinsel istek ve performansı çok artmış durumdadır.
• Hipomanik epizodun kriterleri manik epizodun kriterlerine çok
benzer.
• Hipomanide fark; işlevsellikte önemli bir bozulmaya yol
açmaması, yatışı gerektirmemesi, psikotik özelliklerinin
olmamasıdır.
• Semptomların ciddiyeti ve psikososyal fonksiyonlarda azalma daha
azdır. Bu nedenle manik epizot tanısı kolay konabilmesine rağmen
hipomak epizodu tanımak daha zordur.
 ÇOCUK VE ERGENLERDEKİ GÖRÜLEN
EN SIK MANİK BELİRTİLER
 
• 1. armış enerji,
• 2. distraktibilite,
• 3. basınçlı konuşma,
• 4. irritabilite,
• 5. grandiyozite,
• 6. yarışan düşünceler,
• 7. uyku gereksiniminin azalması,
• 8. öfori/ yükselmiş duygudurum,
• 9. yargı bozukluğu,
• 10. fikir uçuşması,
• 11.aşırı cinsellik
 SONUÇ OLARAK,
Çocuklukta başlayan BPB belirtileri üzerine birçok tartışma olsa da
pediatrik bipolar bozukluğa özgü belirtileri şöylece toparlayabiliriz;

• 1) Uzun epizod şeklinde kronisite

• 2) Çoğunda karma epizod
• 3) Belirgin irritabilite
• 4) Sıklıkla DEHB (%75-%98) ve anksiyete bozuklukları (%5-
%50) komorbidite