QUAÛN TRÒ RUÛI RO

Bộ môn Tài chính kế toán

Khoa Kinh tế và quản lý
 NOÄI DUNG CÔ BAÛN
Chương 1: Tổng quan về rủi ro
và quản trị rủi ro

Chương 2: Nhận dạng rủi ro

Chương 3: Đo lường rủi ro

Chương 4: Kiểm soát rủi ro

Chương 5: Tài trợ rủi ro

 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Quaûn trò ruûi ro- Nhaø xuaát baûn giaùo duïc 1998 TG: Ngoâ Quang Huaân –
Nguyeãn Quang Thu - …
2. Quaûn trò ruûi ro doanh nghieäp NXB Thoáng keâ 2002 Nguyeãn Quang
Thu…
3. Quaûn lyù khuûng hoaûng - Caûm nang kinh doanh Harvard - NXB Toång
hôïp TPHCM 2005.
4. Ñaùng giaù vaø phoøng ngöøa ruûi ro trong kinh doanh Ngaân Haøng NXB
Thoáng keâ 2002 – Nguyeãn Vaên Tieán
5. Ruûi ro taøi chính – thöïc tieãn vaø phöông phaùp ñaùnh giaù – NXB Taøi
chính 2002 – Nguyeãn Vaên Nam
6 Quaûn trò ruûi ro vaø khuûng hoaûng NXB Thoáng keâ
2002 – Ñoaøn Thò Hoàng Vaân
 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
7. Phaân tích thò tröôøng taøi chính – NXB Thoáng keâ 2000 David Blake.
8. Risk Management and Insurance Seventh Edition 1995 – C. Arthur
Williams,Jr. – University of Minnesota.
9. Technical Risk management – Jack V. Michaels, Ph.D. – prentice
Hall PTR.1996.
10. Introduction to Risk Management And Insurance, cuûa MARK
S.DORFMAN.
11. Fundamentals of risk and insurance, EMMETT VAUGHAN.
 CHƯƠNG 1:

TỔNG QUAN VỀ RỦI RO VÀ

QUẢN TRỊ RỦI RO
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ RỦI RO VÀ
QUẢN TRỊ RỦI RO
1.1 Tổng quan về rủi ro
1.1.1 Khái niệm về rủi ro
1.1.2 Các đặc trưng của rủi ro
1.1.3 Phân loại rủi ro
1.2 Tổng quan về quản trị rủi ro
1.2.1 Khái niệm và vai trò của quản trị rủi ro
1.2.2 Lịch sử phát triển của quản trị rủi ro
1.2.3 Các nội dung của quá trình quản trị rủi ro
1.2.4 Các nguyên tắc của quản trị rủi ro
1.3 Mối quan hệ giữa quản trị rủi ro, quản trị chiến lược và
quản trị hoạt động trong doanh nghiệp
 1.1 TỔNG QUAN VỀ RỦI RO
1.1.1 Khái niệm về rủi ro
- Theo trường phái truyền thống, theo cách hiểu thông thường
của người Á Đông
- Theo phương Tây (trường phái trung hoà)
Tröôøng phaùi truyeàn thoáng (tieâu cöïc).
- Ruûi ro laø ñieàu khoâng laønh, khoâng toát, baát ngôø xaûy ñeán (töø ñieån
tieáng Vieät xuaát baûn naêm 1995)
- Theo Giaùo sö Nguyeãn Laân “ ruûi ro (ñoàng nghiaõ vôùi ruûi) laø söï
khoâng may”.
- Theo töø ñieåm Oxford “ ruûi ro laø khaû naêng gaëp nguy hieåm hoaëc bò
ñau ñôùn thieät haïi…”
- Trong lónh vöïc kinh doanh taùc giaû Hoà Dieäu ñònh nghóa “ruûi ro laø söï
toån thaát veà taøi saûn hay giaûm suùt lôïi nhuaän thöïc tế so vôùi lôïi nhuaän
döï kieán
- “ruûi ro laø nhöõng baát traéc ngoaøi yù muoán xaûy ra trong quùa trình saûn
xuaát, kinh doanh cuûa doanh nghieäp, taùc ñoäng xaáu ñeán söï toàn taïi vaø
phaùt trieån doanh nghieäp”
- Nhö vaäy: “ruûi ro laø nhöõng thieät haïi, maát maùt, nguy hieåm hoaëc
caùc yeáu toá lieân quan ñeán nguy hieåm, khoù khaên hoaëc ñieàu khoâng
chaéc chaén coù theå xaûy ra cho con ngöôøi”.
 Trường phái trung hoà
- Ruûi ro laø söï baát traéc coù theå ño löôøng ñöôïc (Frank Knight)
- ruûi ro laø baát traéc coù theå lieân quan ñeán nhöõng bieán coâù khoâng mong ñôïi
(Allan Willett)
- Ruûi ro laø giaù trò vaø keát quaû maø hieän thôøi chöa bieát ñeán
- Theo C.Arthur William, Jr.Micheal, L.Smith: “ruûi ro laø söï bieán ñoäng
tieàm aån ôû nhöõng keát quaû. Ruûi ro coù theå xuaát hieän trong haàu heát caùc
hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Khi coù ruûi ro ngöôøi ta khoâng theå döï ñoaùn
ñöôïc chính xaùc keát quûa. Söï hieän dieän cuûa ruûi ro gaây neân söï baát ñònh.
Nguy cô ruûi ro phaùt sinh baát cöù khi naøo moät haønh ñoäng daãn ñeán khaû
naêng ñöôïc hoaëc maát khoâng theå ñoaùn tröôùc”.
- Nhö vaäy: “ruûi ro laø söï baát traéc coù theå ño löôøng ñöôïc. Ruûi ro vöøa mang
tính tích cöïc vöøa mang tính tieâu cöïc. Rui ro coù theå mang tôùi nhöõng toån
thaát, maát maùt, nguy hieåm… cho con ngöôøi nhöng cuõng coù theå mang ñeán
nhöõng cô hoäi”.
 RUÛI RO
Þ Rủi ro là một biến cố không chắc chắn mà nếu xảy
ra thì sẽ gây tổn thất cho con người hoặc tổ chức
nào đó.

§ Ruûi ro laø söï bieán ñoäng tieàm aån ôû caùc keát quaû, soá
löôïng caùc keát quaû coù theå coù caøng lôùn, sai leäch giöõa
caùc keát quaû coù theå coù caøng cao thì ruûi ro caøng lôùn.
§ Ruûi ro laø moät khaùi nieäm khaùch quan vaø coù theå ño
löôøng ñöôïc.
 RUÛI RO
Þ Để đo lường và phản ánh mức độ nghiêm trọng của
rủi ro => làm rõ hậu quả của rủi ro qua tổn thất (do
chủ ý hoặc ngoài sự mong đợi)
Þ Rủi ro là NGUYÊN NHÂN, tổn thất là HẬU QUẢ

- Rủi ro trong kinh doanh là một biến cố không chắc

chắn trong kinh doanh mà nếu xảy ra thì sẽ gây tổn thất
cho cá nhân hoặc tổ chức tham gia hoạt động KD.
 RUÛI RO
Nhận xét:
- Rủi ro và cơ hội luôn gắn liền với thực tiễn đời sống
và hoạt động KD của con người.
- Rủi ro tồn tại khách quan và mang tính phổ biến
- Yếu tố quyết định để trở thành RỦI RO hay CƠ
HỘI tuỳ thuộc vào tính chất nội dung, cách tiếp
cận, pp tiếp cận.
1.1.2. Các đặc trưng của rủi ro

Tần suất Biên độ

rủi ro rủi ro

Tính phổ biến hay Mức độ rủi ro (tổn

mức độ thường xuyên thất)
1.1.3 Phân loại rủi ro

Theo nguyên
nhân gây ra
RR

RR sự cố RR cơ hội
1.1.3 Phân loại rủi ro

Theo kết
quả/hậu quả
thu nhận dc

RR thuần tuý RR suy đoán

 1.1.3 Phân loại rủi ro

Theo nguồn
gốc

Từ môi
Từ môi Từ môi
trường bên
trường vĩ mô trường vi mô
trong
 1.1.3 Phân loại rủi ro

Theo nguồn
gốc

Từ môi
Từ môi Từ môi
trường bên
trường vĩ mô trường vi mô
trong
 1.1.3 Phân loại rủi ro

Theo đối
tượng chịu
rủi ro

RR trách
RR nhân lực RR tài sản nhiệm pháp
lý
1.1.3 Phân loại rủi ro

Theo khả
năng giảm
tổn thất

RR có thể RR không
phân tán thể phân tán
 1.1.3 Phân loại rủi ro

Trưởng thành

Phát triển Suy vong

Theo các
giai đoạn
phát triển
Khởi sự
của DN
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO

1.2.1 Khái niệm và vai trò của quản trị rủi ro

(QTRR)
- Theo tác giả Nguyễn Quang Thu (2008) định nghĩa: “là sự
nhận dạng, đo lường và kiểm soát các loại rủi ro có thể đe doạ
các loại tài sản và thu nhập từ các dịch vụ chính hay từ các hoạt
động SXKD chính của một ngành kinh doanh hay của một doanh
nghiệp sản xuất”.
- Theo tác giả Đoàn Thị Hồng Vân (2013): “ là sự tiếp cận RR
một cách khoa học toàn diện, liên tục và có hệ thống nhằm nhận
dạng, kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất, mất
mát những ảnh hưởng bất lợi của RR, đồng thời tìm cách biến
RR thành những cơ hội thành công”.
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO

1.2.1 Khái niệm và vai trò của quản trị rủi ro

(QTRR)
=> Quản trị rủi ro là quá trình nhận dạng, phân tích
(bao gồm cả đo lường và đánh giá) RR, xây dựng và
triển khai kế hoạch kiểm soát, tài trợ để khắc phục các
hậu quả của RR.
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.1 Khái niệm và vai trò của quản trị rủi ro
(QTRR)
Nhận biết các biến cố RR, phân tích nguồn gốc, tính
chất, mức độ nghiêm trọng

Chỉ ra những RR cần và/ có thể né tránh được và

cách thức né tránh, RR nào có thể chấp nhận dc.
Mục
tiêu Cách thức hay biện pháp cần áp dụng để phòng
ngừa hay giảm thiểu

Dự tính tổn thất, đo lường tổn thất, biện pháp khắc

phục hậu quả, bù đắp tổn thất
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.1 Khái niệm và vai trò của quản trị rủi ro (QTRR)
Vai trò của
QTRR

Nhận dạng
và giảm Hạn chế,
thiểu, triệt xử lý cách Tận dụng
tốt nhất các Tạo điều
tiêu những tổn thất và các cơ hội
nguyên kiện thực kinh doanh,
những hậu hiện tốt các
nhân gây ra biến "cái
quả không mục tiêu đề rủi" thành
RR, tạo mong ra
dựng môi "cái may"
muốn khi
trường an RR xảy ra
toàn
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.2 Lịch sử phát triển của quản trị rủi ro

Giữa những năm Những năm 1990

1950 - 1960 1970 Hiện nay

Chuyển Tiếp tục phát

QTRR
hiện đại sang giai triển, vượt
ra đời đoạn quốc xa nguồn
tế hoá, toàn
gốc ban đầu
cầu hoá
 Lịch sử phát triển

§ Quaûn trò ruûi ro ñaõ ñöôïc thöïc hieän moät caùch khoâng chính thöùc
töø thuôû ban ñaàu. Ngöôøi tieàn söû tuï taäp laïi vôùi nhau thaønh
nhöõng boä laïc ñeå baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân, chia seû
traùch nhieäm, vaø choáng laïi nhöõng baát traéc trong cuoäc soáng.
§ Giai ñoaïn ñaùnh daáu söï ra ñôøi cuûa quaûn trò ruûi ro hieän ñaïi caû
veà maët hoïc thuaät laãn ngheà nghieäp laø giai ñoaïn (1955-1964)
(theo Snider, 1991). Khi ñoù quaûn trò ruûi ro chính thöùc môùi coù
ñöôïc moät söï chaáp nhaän roäng raõi ñoái vôùi caû nhöõng nhaø thöïc
haønh laãn nhöõng nhaø nghieân cöùu.
 Lịch sử phát triển

§ Quaù trình phaùt trieån veà maët kyõ thuaät cuûa quaûn trò ruûi ro qua
xu höôùng “ñaùng tin caäy” cuûa thaäp nieân 1950, vaø qua xu
höôùng “an toaøn heä thoáng” cuûa thaäp nieân 1960 vaø 1970.
§ Quaûn trò ruûi ro baét ñaàu ñi vaøo moät giai ñoaïn mang tính quoác
teá töø giöõa nhöõng naêm 70 ñoù laø giai ñoaïn toaøn caàu hoùa. Hieäp
Hoäi Quaûn Trò Ruûi Ro vaø Baûo Hieåm (vieát taét laø RIMS, laø
hieäp hoäi nhöõng chuyeân gia haøng ñaàu trong lónh vöïc naøy) baét
ñaàu thieát laäp nhöõng quan heä vôùi caùc nhaø quaûn trò ruûi ro chaâu
Aâu vaø chaâu AÙ.
 Lịch sử phát triển

§ Trong nhöõng naêm 90, caùc hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro tieáp tuïc
phaùt trieån. Quaûn trò ruûi ro khoâng phaûi laø moät lónh vöïc hoaøn
thieän nhö keá toaùn vaø taøi chính. Tuy coøn nhieàu tranh caõi
nhöng quaûn trò ruûi ro ngaøy nay ñaõ vöôït xa nguoàn goác ban
ñaàu cuûa noù.
§ Vieäc mua baûo hieåm tieáp tuïc ñoùng moät vai troø heát söùc quan
troïng trong haàu heát nhöõng traùch nhieäm cuûa nhaø quaûn trò,
nhöng taàm quan troïng cuûa noù ñang bò giaûm ñi. Hôn nöõa,
nguyeân taéc mua baûo hieåm ñang baét ñaàu hoaø hôïp vôùi nhöõng
hoaït ñoäng quaûn trò ruûi ro khaùc cuûa toå chöùc, chaúng haïn nhö
thieát keá an toaøn, quaûn trò ruûi ro phaùp lyù, söï an toaøn nhöõng heä
thoáng thoâng tin... .
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.3 Các nội dung của quá trình quản trị rủi ro
Hoạt
động
quản trị

Nhận
Tài trợ
dạng
rủi ro rủi ro

Kiểm Phân
soát rủi tích rủi
ro ro
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.3 Các nội dung của quá trình quản trị rủi ro

- Nhận dạng RR: là quá trình xác định một cách liên
tục và có hệ thống các RR có thể xảy ra trong hoạt
động của tổ chức/DN => Nhiệm vụ nhà quản trị????

- Phân tích RR: là quá trình nghiên cứu những hiểm

hoạ, xác định nguyên nhân dẫn đến RR, đo lường,
đánh giá và phân tích những tổn thất mà RR có thể
gây ra => Nhiệm vụ nhà quản trị????
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.3 Các nội dung của quá trình quản trị rủi ro

- Kiểm soát RR: là việc sử dụng các kỹ thuật, công cụ

khác nhau nhằm né tránh, phòng ngừa, giảm thiểu và
chuyển giao các RR có thể xảy ra trong quá trình hoạt
động của tổ chức.
- Tài trợ RR: là tập hợp các hoạt động nhằm tạo ra và
cung cấp những phương tiện (hay nguồn lực) để khắc
phục hậu quả hay bù đắp tổn thất khi RR xảy ra, gây
quỹ dự phòng cho những chương trình để giảm bớt bất
trắc và RR hay để gia tăng những kết quả tích cực.
1.2 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.4 Các nguyên tắc quản trị rủi ro
• Không chấp nhận các RR không cần
Nguyên tắc
thiết, chấp nhận RR khi lợi ích lớn hơn
1 chi phí

Nguyên tắc
• Ra các quyết định ở cấp thích hợp
2

• Kết hợp quản trị RR vào hoạch định và

Nguyên tắc vận hành ở các cấp
3
1.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA QTRR VỚI QT CHIẾN
LƯỢC VÀ QT HOẠT ĐỘNG TRONG DN

Quản trị
chiến lược

Quản trị Quản trị

hoạt động rủi ro
1.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA QTRR VỚI QT CHIẾN
LƯỢC VÀ QT HOẠT ĐỘNG TRONG DN

Quản trị chiến Quản trị hoạt

lược động
• Xây dựng sứ • Các nguồn lực
mệnh, tầm nhìn, được huy động để
• Xác định mục tiêu, tiến hành hoạt
giải pháp chiến động cụ thể, nằm
lược trong quy trình
• Tổ chức các kinh doanh của
nguồn lực, xây DN.
dựng các chiến
lược cụ thể để
thực thi chiến lược
1.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA QTRR VỚI QT CHIẾN
LƯỢC VÀ QT HOẠT ĐỘNG TRONG DN

Các nhà QT cấp cao

Quản trị dự báo RR tiềm tàng,
chiến lược có chiến lược đối
phó RR, xác định cơ
hội, nguy cơ

Quản trị hoạt Quản trị

động rủi ro Tập trung vào
dự báo để
nhận dạng
và có các
biện pháp né
1.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA QTRR VỚI QT CHIẾN
LƯỢC VÀ QT HOẠT ĐỘNG TRONG DN

Làm rõ các biến cố

RR tiềm tàng, đo
lường và đánh giá Quản trị
chúng => có những hoạt động
biện pháp kiểm soát
và tài trợ thích hợp

Quản trị Quản trị

Tập trung vào phân rủi ro chiến lược
tích nguyên nhân,
đánh giá mức độ tổn
thất nhằm phòng
ngừa, giảm thiểu RR
và tổn thất
1.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA QTRR VỚI QT CHIẾN
LƯỢC VÀ QT HOẠT ĐỘNG TRONG DN

Ý nghĩa cuả việc nghiên cứu

Giúp cho Là cơ sở Triển khai Phối hợp tốt

việc thực xây dựng các hoạt giữa các
hiện từng các kế động đơn vị, bộ
hoạt động hoạch, trong thường phận trong
quản trị có đó gồm đào xuyên, liên doanh
hiệu quả tạo và phát tục hàng nghiệp
trên cơ sở triển nhân ngày
định hướng lực
chung
 Tình huống thảo luận chương 1
CÂU CHUYỆN TOYOTA
Nhiều năm trước, tập đoàn xe hơi Nhật Bản Toyota đã từng vượt mặt General
Motors (GM) trở thành nhà SX ô tô hàng đầu thế giới và giữ vững vị thế này
trong nhiều năm liền. Vậy. Mà, giờ đây, không ai khác chính Akio Toyota – vị
chủ tịch mới và cũng là cháu nội củu người sáng lập tập đoàn – lại tuyên bố tập
đoàn đang chao đảo tỏng vòng xoáy khủng hoảng. Toyota vẫn là một tập đoàn
có quy mô vô cùng lớn. Một số người trong ngành và nội bộ tập đoàn cho rằng
Akio Toyota đang nghiêm trọng hoá vấn đề. Tuy nhiên, dù người ta có cố tình
chối bỏ thì Toyota vẫn bộc lộ những dấu hiệu khủng hoảng quá rõ rệt.

Trong khi các đối thủ trực tiếp của Toyota điển hình là Volkswagen hay Huyndai
đều đã trụ vững trong khủng hoảng thì Toyota lại để mất hoặc không thể mở
rộng thị phần ở tất cả các thị trường trên toàn thế giới trừ Nhật Bản – thị trường
vốn đã bị thu hẹp từ rất lâu nhiều năm trước cuộc khủng hoảng năm ngoái. Tại
Mỹ - thị trường vốn đem lại doanh số và lợi nhuận lớn nhất cho hang – Toyota
bị tẩy chay gay gắt sau vụ bê bối cho xuất xưởng những chiếc xe hơi không đạt
tiêu chuẩn an toàn.
 Tình huống thảo luận chương 1
Ở những thị trường hứa hẹn tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ – doanh số bán của
Toyota cũng bị chững lại. Thậm chí, ngay cả trong lĩnh vực sản xuất xe hơi thân
thiện với môi trường. Toyota vốn ở vị trí số 1 nay cũng đã bị các đối thủ khác bắt
kịp vởi nhiều nhà sản xuất xe đồng loạt cho ra đời các dòng xe bảo vệ môi trường
trước khi nhà làm luật áp hàng loạt các quy định lượng khí thải ở mức thấp.
Thật sửng sốt khi trong quý đầu 2009, mức thua lỗ của Toyota còn lớn hơn cả
General Motors – một tập đoàn ít lâu sau cực chẳng đã phải tuyên bố phá sản để
tái cơ cấu. Đằng sau tất cả những sự việc này, người của Toyota phải thừa nhận
một sự thực chua chat rằng mình đang dần để các đối thủ đuổi kịp bởi đối thủ của
họ đã cho ra đời những dòng xe có chất lượng đảm bảo và hợp thị hiếu người tiêu
dung trong khi Toyota chỉ biết rập khuôn các sản phẩm hang loạt hết sức cục mịch
và bình thường để phục vụ số đông.

Câu hỏi thảo luận:

1. Tập đoàn xe hơi Nhật Bản Toyota đã gặp phải rủi ro gì?
2. Tập đoàn xe hơi Nhật Bản Toyota đã tổn thất như thế nào khi gặp phải rủi ro?
 Link tham khảo tài liệu

1. http://hict.edu.vn/khoa-kinh-te/quan-tri-rui-ro-trong-hoat-dong-
san-xuat-kinh-doanh-cua-doanh-nghiep.htm
2. https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-kinh-te-va-
quan-tri-kinh-doanh-dai-hoc-thai-nguyen/giao-trinh-quan-tri-
hoc/quan-tri-rui-ro-va-bao-hiem-trong-dn/53127448