HCMUT CNCP GIẢI TÍCH 2 NGUYỄN QUỐC VƯƠNG

Đạo hàm và đạo hàm hàm hợp

1. Đạo hàm
1.1Công thức đạo hàm hàm nhiều biến
Cho hàm f(x,y)
f ( x, y )
  f x '( x, y )  f 'x : Gọi là đạo hàm 1 lần theo biến x
x
f ( x, y )
  f y '( x, y )  f ' y : Gọi là đạo hàm 1 lần theo biến y
y
 2 f ( x, y )
  f xy ''( x, y )  f ''xy : Gọi là đạo hàm 1 lần theo biến x rồi
xy
một lần theo biến y
 2 f ( x, y )
  f xx ''( x, y )  f ''xx : Gọi là đạo hàm 2 lần theo biến x
2 x
 2 f ( x, y )
  f yy ''( x, y )  f '' yy : Gọi là đạo hàm 2 lần theo biến y
2 y

Nguyên tắc đạo hàm là đạo hàm theo biến nào thì xem biến đó là biến còn các biến
còn lại là hẳng số, rồi thực hiện đọa hàm như hàm 1 biến bình thường
Ta lại có

 [ f ( x; y )]'  f ' x  f ' y : Gọi là đạo hàm cấp 1 hàm f(x;y)

 [ f ( x; y )]''  f ''xx  2 f ''xy  f '' yy : Gọi là đạo hàm cấp 2 hàm f(x;y)
1.2Ý nghĩa đạo hàm trong hình học
A, Vecto pháp tuyến
Xác định vecto pháp tuyến tại điểm M(x0;y0;z0) của mặt cong z=f(x;y).
Ta đương phương trình đường cong về dạng f(x;y;z)=0

Vậy vecto pháp tuyến là n  ( f x ', f y ', f z ')

B, Phương trình tiếp diện

Xác định phương trình tiếp diện tại điểm M(x0;y0;z0) của mặt cong
z=f(x;y).
Ta đương phương trình đường cong về dạng f(x;y;z)=0

KHÓA HỌC ONLINE GIẢI TÍCH 2 1

HCMUT CNCP GIẢI TÍCH 2 NGUYỄN QUỐC VƯƠNG

Tìm vecto pháp tuyến

n  ( f x ', f y ', f z ')

Vậy phương trình mặt tiếp diện là f x '( x  xo )  f y '( y  yo )  f z '( z  zo )  0

C, Hệ số góc tiếp tuyến

- f x '( x0 , y0 ) là hệ số góc tuyến tính của giao tuyến giữ mặt cong z = f(x;y) và mặt

phẳng y  y0 tại điểm có hoàng độ x  x0

- f y '( x0 , y0 ) là hệ số góc tuyến tính của giao tuyến giữ mặt cong z = f(x;y) và mặt

phẳng x  x0 tại điểm có tung độ y  y0

C, Hệ số góc tiếp tuyến

1.3 Ý nghĩa đạo hàm một biến
A, Đạo hàm theo biến x
f x '( x0 , y0 ) thể hiện vận tốc thay đổi tại điểm A( x0 , y0 ) của hàm f ( x, y) khi
x thay đổi. Điều đó thể hiện qua công thức sau
f ( x0  k , y0 )  f ( x0 , y0 )  k. f x '( x0 , y0 )
B, Đạo hàm theo biến y
f y '( x0 , y0 ) thể hiện vận tốc thay đổi tại điểm A( x0 , y0 ) của hàm f ( x, y) khi
y thay đổi. Điều đó thể hiện qua công thức sau
f ( x0 , y0  h)  f ( x0 , y0 )  h. f y '( x0 , y0 )
Vậy ta có công thức chung sau
f ( x0  k , y0  h)  f ( x0 , y0 )  k . f x '( x0  k , y0 )  h. f y '( x0 , y0 )

2. Đạo hàm hàm hợp

Tổng quát
 x  x (u , v )
Cho hàm f ( x, y) với 
 y  y (u, v)
KHÓA HỌC ONLINE GIẢI TÍCH 2 2
HCMUT CNCP GIẢI TÍCH 2 NGUYỄN QUỐC VƯƠNG

Ta có:
[ f ( x, y )]'  x ' f x '( x, y )  y ' f y '( x, y )
 [ f ( x, y )]'  x ' f x '( x, y )  y ' f y '( x, y )
 [ f ( x, y )]'  ( x 'u  x 'v ). f x '( x, y )  ( y 'u  y 'v ). f y '( x, y)
Suy ra:
 [ f ( x, y )]u '  x 'u . f x '( x, y )  y 'u . f y '( x, y )

 [ f ( x, y )]v '  x 'v . f x '( x, y )  y 'v . f y '( x, y)

Vậy

[ f ( x, y)]'  [ f ( x, y)]u ' [ f ( x, y)]v '

MỘT SỐ CÂU TRONG ĐỀ THI

KHÓA HỌC ONLINE GIẢI TÍCH 2 3

HCMUT CNCP GIẢI TÍCH 2 NGUYỄN QUỐC VƯƠNG

KHÓA HỌC ONLINE GIẢI TÍCH 2 4

HCMUT CNCP GIẢI TÍCH 2 NGUYỄN QUỐC VƯƠNG

KHÓA HỌC ONLINE GIẢI TÍCH 2 5