Stroke Sourcebook Angela Williams

Visit to download the full and correct content document:

https://ebookmass.com/product/stroke-sourcebook-angela-williams/
STROKE
SOURCEBOOK
FIFTH EDITION
 Health Reference Series

STROKE
SOURCEBOOK
FIFTH EDITION

Basic Consumer Health Information about Brain and Stroke,

Ischemic Stroke, Hemorrhagic Stroke, Recurrent Stroke, and
Its Causes with Information about Stroke Risk Factors and
Prevention, Diagnostic Tests, Poststroke Complications,
Rehabilitative Treatments, Such as Stroke Medications,
Surgeries, and Therapies

Along with Life after Stroke, Tips for Caregivers, Managing

Financial and Legal Issues, Advance Care Planning, and End-
of-life Care after Stroke, a Glossary of Related Medical
Terms, and a Directory of Resources for Further Help and
Information

615 Griswold St., Ste. 520, Detroit, MI 48226

 Bibliographic Note
Because this page cannot legibly accommodate all the copyright
notices, the Bibliographic Note portion of the Preface constitutes an
extension of the copyright notice.

***
OMNIGRAPHICS
Kevin Hayes, Managing Editor

***
Copyright © 2020 Omnigraphics
ISBN 978-0-7808-1802-6
E-ISBN 978-0-7808-1803-3

Library of Congress Cataloging-in-Publication Data

Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
Title: Stroke sourcebook: basic consumer health information about
ischemic stroke, hemorrhagic stroke, transient ischemic attack,
and other forms of brain attack, with information about stroke risk
factors and prevention, diagnostic tests, post-stroke
complications, and acute and rehabilitative treatments, such as
stroke medications, surgeries, and therapies ; along with tips on
regaining independence, restoring cognitive function, and dealing
with depression after stroke, a glossary of related medical terms,
and a directory of resources for further help and information.
Description: Fifth edition. | Detroit, MI: Omnigraphics, Inc., 2020.
| Series: Health reference series | Includes index. | Summary:
“Provides primary health information on stroke, types, symptoms,
disparities, risk factors, prevention, treatment, along with
complications and rehabilitation, with tips on coping methods,
financial and legal issues, and advance care planning and end of
life care. Includes a glossary of terms and directory of
 organizations for additional help and information”-- Provided by
publisher.
Identifiers: LCCN 2020010444 (print) | LCCN 2020010445 (ebook)
| ISBN 9780780818026 (library binding) | ISBN 9780780818033
(ebook)
Subjects: LCSH: Cerebrovascular disease--Popular works.
Classification: LCC RC388.5.S8566 2020 (print) | LCC RC388.5
(ebook) | DDC 616.8/1--dc23
LC record available at https://lccn.loc.gov/2020010444
LC ebook record available at https://lccn.loc.gov/2020010445

Electronic or mechanical reproduction, including photography,

recording, or any other information storage and retrieval system for
the purpose of resale is strictly prohibited without permission in
writing from the publisher.
The information in this publication was compiled from the sources
cited and from other sources considered reliable. While every
possible effort has been made to ensure reliability, the publisher will
not assume liability for damages caused by inaccuracies in the data,
and makes no warranty, express or implied, on the accuracy of the
information contained herein.

This book is printed on acid-free paper meeting the ANSI Z39.48

Standard. The infinity symbol that appears above indicates that the
paper in this book meets that standard.

Printed in the United States

Table of Contents

Preface

Part 1. Introduction to Stroke and Its Types

Chapter 1—Brain and the Stroke
Chapter 2—Stroke Symptoms and What You Should Do If
Someone Has Them
Chapter 3—Nonmodifiable Risk Factors for Stroke
Chapter 4—Stroke in Children
Chapter 5—Women and Stroke
Chapter 6—Men and Stroke
Chapter 7—Statistics of Stroke in Older Adults
Chapter 8—Racial and Ethnic Stroke Disparities
Chapter 9—Geography and Stroke: The Stroke Belt
Chapter 10—Statistics on Stroke in the United States
Chapter 11—Types of Stroke
Section 11.1—Ischemic Stroke
Section 11.2—Hemorrhagic Stroke
Section 11.3—Intracerebral and Subarachnoid
Hemorrhagic Stroke
Section 11.4—Cerebral Aneurysm
Chapter 12—Recurrent Stroke
Chapter 13—Preventing Stroke Deaths

Part 2. Stroke Risk Factors and Prevention

Chapter 14—Your Stroke Risk Profile
Chapter 15—Modifiable Risk Factors for Stroke
Section 15.1—Atrial Fibrillation and Stroke Risk
Section 15.2—Cardiovascular Disease and Stroke Risk
Section 15.3—Cholesterol and Stroke Risk
 Section 15.4—Diabetes and Stroke Risk
Section 15.5—Hypertension and Stroke Risk
Chapter 16—Other Conditions That Increase Stroke Risk
Section 16.1—Mini-Stroke: Transient Ischemic Attack
(TIA)
Section 16.2—Sickle Cell Disease and Stroke Risk
Section 16.3—Carotid Artery Disease and Stroke Risk
Section 16.4—Peripheral Artery Disease and Stroke
Risk
Section 16.5—Sleep Apnea and Stroke Risk
Chapter 17—Stroke Prevention
Section 17.1—Preventing and Managing Diabetes
Section 17.2—Preventing and Managing High Blood
Pressure
Section 17.3—Preventing and Managing High
Cholesterol
Section 17.4—Smoking, Cardiovascular Disease, and
Stroke
Section 17.5—Role of Physical Activity in Stroke
Prevention
Section 17.6—Dietary Pattern and Nutritional Status in
Stroke Prevention

Part 3. Diagnosis and Treatment of Stroke

Chapter 18—Emergency Medical Services: The First Line of
Defense
Section 18.1—Importance of Prehospital Treatment for
Stroke
Section 18.2—EMS Stroke Field Triage Improves
Outcomes
Chapter 19—After a Stroke: The First 24 Hours
Section 19.1—Stroke Scale: Assessing Stroke Severity
Section 19.2—Stroke Treatment: An Overview
Chapter 20—Working with a Neurologist
Chapter 21—How a Stroke Is Diagnosed
Chapter 22—Neurological Diagnostic Tests and Procedures
 Chapter 23—Medications Used to Treat Stroke
Section 23.1—Thrombolytic Drugs
Section 23.2—Antiplatelet Drugs and Anticoagulants
Section 23.3—Medication for Subarachnoid
Hemorrhage
Section 23.4—The Scoop on Statins: What Do You
Need to Know
Chapter 24—Surgical Interventions for Stroke Prevention
Section 24.1—Brain Aneurysm Repair
Section 24.2—Carotid Artery Angioplasty and Stent
Placement
Section 24.3—Carotid Endarterectomy
Chapter 25—Advances in Stroke Care and Research
Section 25.1—Advances in Stroke Research Priorities
Section 25.2—Optimizing Endovascular Therapy for
Ischemic Stroke
Section 25.3—Modified Stem Cells Boost Regeneration
after Stroke
Section 25.4—Gene Therapy for Brain Tissue Repair in
Stroke
Section 25.5—Neuroplasticity in Stroke Rehabilitation

Part 4. Poststroke Complications and Rehabilitation

Chapter 26—Early Complications of Stroke
Section 26.1—Cerebral Edema after Ischemic Stroke
Section 26.2—Stroke and Pneumonia
Section 26.3—Seizures after Stroke
Section 26.4—Deep Vein Thrombosis after Stroke
Chapter 27—Functional Impairments and Disabilities Following
Poststroke Complications
Section 27.1—Physical Complications after Stroke
Section 27.2—Cognitive Impairment after Stroke
Chapter 28—Poststroke Mood and Emotional Changes
Section 28.1—Depression and Anxiety
Section 28.2—Personality Changes
Section 28.3—Pseudobulbar Affect or Emotional Lability
 Chapter 29—What Is Poststroke Rehabilitation?
Chapter 30—Rehabilitation of Motor Function
Chapter 31—Management of Poststroke Cognitive Impairment
Chapter 32—Mental-Health Rehabilitation after Stroke
Chapter 33—Multidisciplinary Rehabilitation Team
Chapter 34—Rehabilitation Facilities
Section 34.1—Care Transition after Hospital Discharge
Section 34.2—Skilled Nursing Facility
Section 34.3—Options for Long-Term Care
Chapter 35—Boosting Education for Stroke Survivors and Their
Caregivers

Part 5. Life after Stroke

Chapter 36—Stroke Recovery: A Caregiver Guide
Section 36.1—Changes in Body Function
Section 36.2—Spasticity
Section 36.3—Loss of Bladder Control
Section 36.4—Pain after Stroke
Section 36.5—Swallowing Problems
Section 36.6—Fatigue after Stroke
Section 36.7—Vision Problems after Stroke
Chapter 37—Reconstructing Everyday Life
Section 37.1—Activities of Daily Living
Section 37.2—Recommendations for Nutrition and
Exercise during Stroke Recovery
Section 37.3—Recommendations for Exercise during
Stroke Recovery
Section 37.4—Return to Work
Section 37.5—Driving: How to Get behind the Wheels
Safely
Section 37.6—Sex and Intimacy after Stroke
Chapter 38—Living at Home after Stroke
Section 38.1—Independent Living with Assistive
Technology
Section 38.2—Preventing Falls
 Section 38.3—Ways to Make the Home Safer (Home
Modification)
Chapter 39—Self-Care for Family Caregivers
Section 39.1—How Can Caregivers Maintain Their
Relationships
Section 39.2—Balancing Work and Caregiving
Section 39.3—Fulfilling Your Role as a Long-Distance
Caregiver
Section 39.4—Caregiver Stress and Depression
Section 39.5—Spirituality in Caregiving
Chapter 40—Respite Care and Stroke Support
Section 40.1—Community Services
Section 40.2—Getting Help from Family, Friends, and
Community
Section 40.3—Stroke Support Groups
Section 40.4—Taking a Break from Caregiving (Respite
Care)
Chapter 41—Managing Financial and Legal Issues
Section 41.1—Managing Finances
Section 41.2—Getting Help with Legal Matters
Section 41.3—Paying for Community Services
Section 41.4—Health Insurance Information for Stroke
Patients
Chapter 42—End-of-Life Care after Stroke
Section 42.1—Understanding End-of-Life Decisions
Section 42.2—Providing Care and Comfort at the End
of Life
Section 42.3—Advance Care Planning: Healthcare
Directives
Section 42.4—End-of-Life Care Settings
Section 42.5—Palliative Care versus Hospice Care

Part 6. Clinical Trials and Research on Stroke

Chapter 43—Clinical Trials on Stroke
Section 43.1—What Are Clinical Trials?
Section 43.2—Featured NICHD Clinical Trials
 Section 43.3—NIH Stroke Clinical Trials Research
Network (NIH StrokeNet)
Section 43.4—Acute Ischemic Stroke Therapy
Section 43.5—Intracerebral Hemorrhage Deferoxamine
Trial (iDEF Trial)
Chapter 44—Research on Stroke
Section 44.1—Immune Cells May Heal Bleeding Brain
after Strokes
Section 44.2—Researchers Get a Handle on How to
Control Blood Sugar after Stroke
Section 44.3—International Study Suggests
Combination Therapy May Prevent
Stroke in Certain People
Section 44.4—Eye Could Provide “Window to the Brain”
after Stroke
Section 44.5—Brain-Scan Guided Emergency Stroke
Treatment Can Save More Lives
Section 44.6—Hibernating Ground Squirrels Provide
Clues to New Stroke Treatments

Part 7. Additional Help and Information

Chapter 45—Glossary of Terms Related to Stroke
Chapter 46—Directory of Organizations That Help Stroke Patients
and Their Families
Index
Preface

ABOUT THIS BOOK

According to the statistics provided by the Centers for Disease
Control and Prevention (CDC), stroke kills nearly 150,000 of the
860,000 Americans who die of cardiovascular diseases each year—
that is 1 in every 19 deaths from all causes. The southeastern United
States has the highest death rates from stroke. Stroke is the fifth
leading cause of death in the United States and the leading cause of
serious long-term disability. This is disturbing because about 80
percent of strokes are preventable. Every year, about 800,000
people in the United States have a stroke—and about 1 in 4 of those
strokes are recurrent strokes.
Stroke Sourcebook, Fifth Edition provides detailed information
about stroke, its causes and types such as ischemic, hemorrhagic,
and cerebral aneurysm. The risk factors, lifestyle changes, health
conditions to control and prevent stroke are also discussed. It also
explains the diagnosis and treatment of stroke which includes
neurological tests and procedures, medications, surgical procedures
and its emerging treatments along with poststroke complications,
rehabilitation, life after stroke, and clinical trials and research on
stroke along with a glossary of related terms, and a directory of
organizations that provide information to stroke patients and their
caregivers.

HOW TO USE THIS BOOK

This book is divided into parts and chapters. Parts focus on broad
areas of interest. Chapters are devoted to single topics within a part.
Part 1: Introduction to Stroke and Its Types provides information
about stroke symptoms, its nonmodifiable risk factors, stroke
statistics, racial and ethnic stroke disparities, types of stroke
including ischemic stroke, hemorrhagic stroke, cerebral aneurysm
along with the impact of stroke in different geographic regions and
preventing stroke deaths.
Part 2: Stroke Risk Factors and Prevention discusses the stroke risk
profile, modifiable risk factors for stroke such as atrial fibrillation,
cardiovascular disease, diabetes, and hypertension including
conditions that increase stroke risk and stroke prevention such as
managing high blood pressure, high cholesterol, the role of physical
activity in stroke prevention, dietary pattern, and nutritional status.
Part 3: Diagnosis and Treatment of Stroke offers information about
the first 24 hours of a stroke and its diagnoses including the
neurological diagnostic tests and procedures used to identify a
stroke along with the medications used to treat stroke, treatments
that can improve recovering from a stroke, other surgical
interventions for stroke prevention, and advances in stroke care and
research.
Part 4: Poststroke Complications and Rehabilitation discusses the
numerous physical complications, cognitive impairment that stroke
often causes, and mental-health issues. It also provides information
about outpatient rehabilitation, rehabilitation facilities, stroke care,
and management. The part concludes with facts about therapies
used to help patients manage their physical complications and
cognitive problems.
Part 5: Life after Stroke identifies common concerns of stroke
patients and their families for physical needs, a healthier life,
becoming more independent, and includes tips for caregivers. It also
covers points on respite care, long-term care housing, and stroke
support groups. The part also examines financial and legal issues
and how to manage advance care planning and end-of-life care.
Part 6: Clinical Trials and Research on Stroke discusses the clinical
trials and research on stroke such as combination therapy,
hibernating ground squirrels for new stroke treatment, and immune
cells that may heal bleeding brains after stroke.
Part 7: Additional Help and Information provides a glossary of
important terms related to stroke and a directory of organizations
that offer information to stroke patients and their families and
caregivers.

BIBLIOGRAPHIC NOTE
This volume contains documents and excerpts from publications
issued by the following U.S. government agencies: Administration for
Community Living (ACL); Agency for Healthcare Research and
Quality (AHRQ); Centers for Disease Control and Prevention (CDC);
Centers for Medicare & Medicaid Services (CMS); Eunice Kennedy
Shriver National Institute of Child Health and Human Development
(NICHD); Genetic and Rare Diseases Information Center (GARD);
National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI); National Highway
Traffic Safety Administration (NHTSA); National Institute of Diabetes
and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK); National Institute of
Mental Health (NIMH); National Institute of Neurological Disorders
and Stroke (NINDS); National Institute on Aging (NIA); National
Institutes of Health (NIH); National Institute on Deafness and Other
Communication Disorders (NIDCD); NIH News in Health; Office of
Minority Health (OMH); Office on Women’s Health (OWH);
Rehabilitation Research & Development Service (RR&D); U.S.
Department of Agriculture (USDA); U.S. Department of Health and
Human Services (HHS); U.S. Department of Veterans Affairs (VA);
and U.S. Food and Drug Administration (FDA).
It may also contain original material produced by Omnigraphics
and reviewed by medical consultants.

ABOUT THE HEALTH REFERENCE SERIES

The Health Reference Series is designed to provide basic medical
information for patients, families, caregivers, and the general public.
Each volume provides comprehensive coverage on a particular topic.
This is especially important for people who may be dealing with a
newly diagnosed disease or a chronic disorder in themselves or in a
family member. People looking for preventive guidance, information
about disease warning signs, medical statistics, and risk factors for
health problems will also find answers to their questions in the
Health Reference Series. The Series, however, is not intended to
serve as a tool for diagnosing illness, in prescribing treatments, or as
a substitute for the physician–patient relationship. All people
concerned about medical symptoms or the possibility of disease are
encouraged to seek professional care from an appropriate healthcare
provider.

A NOTE ABOUT SPELLING AND STYLE

Health Reference Series editors use Stedman’s Medical Dictionary as
an authority for questions related to the spelling of medical terms
and The Chicago Manual of Style for questions related to
grammatical structures, punctuation, and other editorial concerns.
Consistent adherence is not always possible, however, because the
individual volumes within the Series include many documents from a
wide variety of different producers, and the editor’s primary goal is
to present material from each source as accurately as is possible.
This sometimes means that information in different chapters or
sections may follow other guidelines and alternate spelling
authorities. For example, occasionally a copyright holder may require
that eponymous terms be shown in possessive forms (Crohn’s
disease vs. Crohn disease) or that British spelling norms be retained
(leukaemia vs. leukemia).

MEDICAL REVIEW
Omnigraphics contracts with a team of qualified, senior medical
professionals who serve as medical consultants for the Health
Reference Series. As necessary, medical consultants review reprinted
and originally written material for currency and accuracy. Citations
including the phrase “Reviewed (month, year)” indicate material
reviewed by this team. Medical consultation services are provided to
the Health Reference Series editors by:
Dr. Vijayalakshmi, MBBS, DGO, MD
Dr. Senthil Selvan, MBBS, DCH, MD
Dr. K. Sivanandham, MBBS, DCH, MS (Research), PhD

OUR ADVISORY BOARD

We would like to thank the following board members for providing
initial guidance on the development of this series:

Dr. Lynda Baker, Associate Professor of Library and Information

Science, Wayne State University, Detroit, MI
Nancy Bulgarelli, William Beaumont Hospital Library, Royal Oak,
MI
Karen Imarisio, Bloomfield Township Public Library, Bloomfield
Township, MI
Karen Morgan, Mardigian Library, University of Michigan-
Dearborn, Dearborn, MI
Rosemary Orlando, St. Clair Shores Public Library, St. Clair
Shores, MI

HEALTH REFERENCE SERIES UPDATE POLICY

The inaugural book in the Health Reference Series was the first
edition of Cancer Sourcebook published in 1989. Since then, the
Series has been enthusiastically received by librarians and in the
medical community. In order to maintain the standard of providing
high-quality health information for the layperson the editorial staff at
Omnigraphics felt it was necessary to implement a policy of updating
volumes when warranted.
 Medical researchers have been making tremendous strides, and it
is the purpose of the Health Reference Series to stay current with
the most recent advances. Each decision to update a volume is
made on an individual basis. Some of the considerations include how
much new information is available and the feedback we receive from
people who use the books. If there is a topic you would like to see
added to the update list, or an area of medical concern you feel has
not been adequately addressed, please write to:
Managing Editor
Health Reference Series
Omnigraphics
615 Griswold St., Ste. 520
Detroit, MI 48226
Part 1 | Introduction to Stroke and Its Types
Chapter 1 | Brain and the Stroke

The brain is like a committee of experts. All the parts of the brain
work together, but each part has its own special properties. The
brain can be divided into three basic units: the forebrain, the
midbrain, and the hindbrain.
The hindbrain includes the upper part of the spinal cord, the
brain stem, and a wrinkled ball of tissue called the “cerebellum.” The
hindbrain controls the body’s vital functions such as respiration and
heart rate. The cerebellum coordinates movement and is involved in
learned rote movements. When you play the piano or hit a tennis
ball you are activating the cerebellum. The uppermost part of the
brainstem is the midbrain, which controls some reflex actions and is
part of the circuit involved in the control of eye movements and
other voluntary movements. The forebrain is the largest and most
highly developed part of the human brain: it consists primarily of the
cerebrum and the structures hidden beneath it.
When people see pictures of the brain it is usually the cerebrum
that they notice. The cerebrum sits at the topmost part of the brain
and is the source of intellectual activities. It holds your memories,
allows you to plan, enables you to imagine and think. It allows you
to recognize friends, read books, and play games.
If you are like most Americans, you plan your future. When you
take a job, you examine its benefit plan. When you buy a home, you
consider its location and condition so that your investment is safe.
Nowadays, more and more Americans are protecting their most
important asset—their brain.
Stroke ranks as the fourth leading killer in the United States. A
stroke can be devastating to individuals and their families, robbing
them of their independence. It is the most common cause of adult
disability. Each year approximately 795,000 Americans have a stroke,
with about 160,000 dying from stroke-related causes.
WHAT IS A STROKE?
A stroke, or “brain attack,” occurs when blood circulation to the brain
fails. Brain cells can die from decreased blood flow and the resulting
lack of oxygen. There are two broad categories of stroke: those
caused by a blockage of blood flow and those caused by bleeding
into the brain. A blockage of a blood vessel in the brain or neck,
called an “ischemic stroke,” is the most frequent cause of stroke and
is responsible for about 80 percent of strokes. These blockages stem
from three conditions: the formation of a clot within a blood vessel
of the brain or neck, called “thrombosis;” the movement of a clot
from another part of the body, such as the heart to the brain, called
“embolism;” or a severe narrowing of an artery in or leading to the
brain, called “stenosis.” Bleeding into the brain or the spaces
surrounding the brain causes the second type of stroke, called
“hemorrhagic stroke.”
Two key steps you take will lower your risk of death or disability
from stroke: control stroke’s risk factors and know stroke’s warning
signs. Scientific research conducted by the National Institute of
Neurological Disorders and Stroke (NINDS) has identified warning
signs and a large number of risk factors.

WHAT ARE WARNING SIGNS OF A STROKE?

Warning signs are clues your body sends that your brain is not
receiving enough oxygen. If you observe one or more of these signs
of a stroke or “brain attack,” do not wait, call a doctor.

Sudden numbness or weakness of face, arm, or leg, especially

on one side of the body
Sudden confusion, or trouble talking or understanding speech
Sudden trouble seeing in one or both eyes
Sudden trouble walking, dizziness, or loss of balance or
coordination
 Sudden severe headache with no known cause

Other danger signs that may occur include double vision,

drowsiness, and nausea or vomiting. Sometimes the warning signs
may last only a few moments and then disappear. These brief
episodes, known as “transient ischemic attacks” or “TIAs,” are
sometimes called “ministrokes.” Although brief, they identify an
underlying serious condition that is not going away without medical
help. Unfortunately, since they clear up, many people ignore them.
Do not. Paying attention to them can save your life.

WHAT ARE RISK FACTORS FOR A STROKE?

A risk factor is a condition or behavior that occurs more frequently in
those who have, or are at greater risk of getting, a disease than in
those who do not. Having a risk factor for stroke does not mean you
will have a stroke. On the other hand, not having a risk factor does
not mean you will avoid a stroke. But, your risk of stroke grows as
the number and severity of risk factors increases.
Some factors for stroke cannot be modified by medical treatment
or lifestyle changes.

Age. Stroke occurs in all age groups. Studies show the risk of
stroke doubles for each decade between the ages of 55 and 85.
But, strokes also can occur in childhood or adolescence.
Although stroke is often considered a disease of aging, the risk
of stroke in childhood is actually highest during the perinatal
period, which encompasses the last few months of fetal life and
the first few weeks after birth.
Gender. Men have a higher risk for stroke in young and middle
age, but, rates even out at older ages, and more women die
from stroke. Men generally do not live as long as women, so
men are usually younger when they have their strokes and,
therefore, have a higher rate of survival.
 Race. People from certain ethnic groups have a higher risk of
stroke. For African Americans, stroke is more common and more
deadly—even in young and middle-aged adults—than for any
ethnic or other racial group in the United States. Studies show
that the age-adjusted incidence of stroke is about twice as high
in African Americans and Hispanic Americans as in Caucasians,
and while stroke incidence has declined for whites since the
1990s, there has not been a decline for Hispanics or black
Americans. An important risk factor for African Americans is
sickle cell disease, which can cause a narrowing of arteries and
disrupt blood flow. The incidence of the various stroke subtype
also varies considerably in different ethnic groups.
Family history of stroke. Stroke seems to run in some
families. Several factors may contribute to familial stroke.
Members of a family might have a genetic tendency for stroke
risk factors, such as an inherited predisposition for high blood
pressure (hypertension) or diabetes. The influence of a common
lifestyle among family members also could contribute to familial
stroke.

WHAT ARE THE TREATABLE RISK FACTORS?

Some of the most important treatable risk factors for stroke are:

High blood pressure, or hypertension. Hypertension is by

far the most potent risk factor for stroke. Hypertension causes a
twofold to fourfold increase in the risk of stroke before 80 years
of age. If your blood pressure is high, you and your doctor need
to work out an individual strategy to bring it down to the normal
range. Some ways that work:
Maintain proper weight.
Avoid drugs known to raise blood pressure.
Eat right. Cut down on salt and eat fruits and vegetables to
increase potassium in your diet.
 Exercise more.
Your doctor may prescribe medicines that help lower blood
pressure. Controlling blood pressure will also help you avoid
heart disease, diabetes, and kidney failure.
Cigarette smoking. Cigarette smoking causes about a twofold
increase in the risk of ischemic stroke and up to a fourfold
increase in the risk of hemorrhagic stroke. It has been linked to
the buildup of fatty substances (atherosclerosis) in the carotid
artery, the main neck artery supplying blood to the brain.
Blockage of this artery is the leading cause of stroke in
Americans. Also, nicotine raises blood pressure; carbon
monoxide from smoking reduces the amount of oxygen your
blood can carry to the brain; and cigarette smoke makes your
blood thicker and more likely to clot. Smoking also promotes
aneurysm formation. Your doctor can recommend programs and
medications that may help you quit smoking. By quitting, at any
age, you also reduce your risk of lung disease, heart disease,
and a number of cancers including lung cancer.
Heart disease. Common heart disorders such as coronary
artery disease, valve defects, irregular heartbeat (atrial
fibrillation), and enlargement of one of the heart’s chambers can
result in blood clots that may break loose and block vessels in or
leading to the brain. Atrial fibrillation—which is more prevalent
in older people—is responsible for one in four strokes after 80
years of age, and is associated with higher mortality and
disability. The most common blood vessel disease is
atherosclerosis. Hypertension promotes atherosclerosis and
causes mechanical damage to the walls of blood vessels. Your
doctor will treat your heart disease and may also prescribe
medication, such as aspirin, to help prevent the formation of
clots. Your doctor may recommend surgery to clean out a
clogged neck artery if you match a particular risk profile. If you
are over 50 years of age, the National Institute of Neurological
Disorders and Stroke (NINDS) scientists believe you and your
doctor should make a decision about aspirin therapy. A doctor
can evaluate your risk factors and help you decide if you will
benefit from aspirin or other blood-thinning therapy.
Warning signs or history of transient ischemic attacks
(TIA) or stroke. If you experience a TIA, get help at once. If
you have previously had a TIA or stroke, your risk of having a
stroke is many times greater than someone who has never had
one. If you have had a stroke in the past, it is important to
reduce your risk of a second stroke. Your brain helps you
recover from a stroke by asking the unaffected brain regions to
do double duty. That means a second stroke can be twice as
bad.
Diabetes. In terms of stroke and cardiovascular disease,
having diabetes is the equivalent of aging 15 years. You may
think this disorder affects only the body’s ability to use sugar, or
glucose. But, it also causes destructive changes in the blood
vessels throughout the body, including the brain. Also, if blood
glucose levels are high at the time of a stroke, then brain
damage is usually more severe and extensive than when blood
glucose is well-controlled. Hypertension is common among
diabetics and accounts for much of their increased stroke risk.
Treating diabetes can delay the onset of complications that
increase the risk of stroke.
Cholesterol imbalance. Low-density lipoprotein (LDL)
cholesterol carries cholesterol (a fatty substance) through the
blood and delivers it to cells. Excess LDL can cause cholesterol
to build up in blood vessels, leading to atherosclerosis.
Atherosclerosis is the major cause of blood vessel narrowing,
leading to both heart attack and stroke.
Physical inactivity and obesity. Obesity and inactivity are
associated with hypertension, diabetes, and heart disease. Waist
circumference to hip circumference ratio equal to or above the
mid-value for the population increases the risk of ischemic
stroke threefold.
_____________
This chapter contains text excerpted from the following sources: Text in this
chapter begins with excerpts from “Brain Basics: Know Your Brain,” National
Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS), February 13, 2020; Text
beginning with the heading “What Is a Stroke?” is excerpted from “Brain Basics:
Preventing Stroke,” National Institute of Neurological Disorders and Stroke
(NINDS), January 19, 2020.
Chapter 2 | Stroke Symptoms and What You
Should Do If Someone Has Them

During a stroke, every minute counts! Fast treatment can lessen the
brain damage that stroke can cause.
By knowing the signs and symptoms of stroke, you can take
quick action and perhaps save a life—maybe even your own.

SIGNS OF STROKE IN MEN AND WOMEN

Sudden numbness or weakness in the face, arm, or leg,
especially on one side of the body
Sudden confusion, trouble speaking, or difficulty understanding
speech
Sudden trouble seeing in one or both eyes
Sudden trouble walking, dizziness, loss of balance, or lack of
coordination
Sudden severe headache with no known cause

ACTING F.A.S.T. IS THE KEY FOR STROKE

Acting F.A.S.T. can help stroke patients get the treatments they
desperately need. The stroke treatments that work best are available
only if the stroke is recognized and diagnosed within three hours of
the first symptoms. Stroke patients may not be eligible for these if
they do not arrive at the hospital in time.
If you think someone may be having a stroke, act F.A.S.T. and do
the following simple test:

F—Face. Ask the person to smile. Does one side of the face
droop?
 A—Arms. Ask the person to raise both arms. Does one arm
drift downward?
S—Speech. Ask the person to repeat a simple phrase. Is the
speech slurred or strange?
T—Time. If you see any of these signs, call the doctor right
away.

Note the time when any symptoms first appear. This information
helps healthcare providers determine the best treatment for each
person. Do not drive to the hospital or let someone else drive you.
Call an ambulance so that medical personnel can begin life-saving
treatment on the way to the emergency room.

TREATING A TRANSIENT ISCHEMIC ATTACK

If your symptoms go away after a few minutes, you may have had a
transient ischemic attack (TIA). Although brief, a TIA is a sign of a
serious condition that will not go away without medical help.
Unfortunately, because TIAs clear up, many people ignore them.
But paying attention to a TIA can save your life. Tell your healthcare
team about your symptoms right away.
_____________
This chapter includes text excerpted from “Stroke Signs and Symptoms,”
Centers for Disease Control and Prevention (CDC), January 31, 2020.
Chapter 3 | Nonmodifiable Risk Factors for
Stroke

It is a myth that stroke occurs only in elderly adults. In actuality,

stroke strikes all age groups, from fetuses still in the womb to
centenarians. It is true, however, that older people have a higher
risk for stroke than the general population and that the risk for
stroke increases with age. For every decade after 55 years of age,
the risk of stroke doubles, and two-thirds of all strokes occur in
people over 65 years of age. People over 65 years of age also have a
sevenfold greater risk of dying from stroke than the general
population. And the incidence of stroke is increasing proportionately
with the increase in the elderly population. When the baby boomers
move into the over 65 age group, stroke and other diseases will take
on even greater significance in the healthcare field.
Gender also plays a role in risk for stroke. Men have a higher risk
for stroke, but more women die from stroke. The stroke risk for men
is 1.25 times higher than that for women. But, men do not live as
long as women, so men are usually younger when they have their
strokes and, therefore, have a higher rate of survival than women.
In other words, even though women have fewer strokes than men,
women are generally older when they have their strokes and are
more likely to die from them.
Stroke seems to run in some families. Several factors might
contribute to familial stroke risk. Members of a family might have a
genetic tendency for stroke risk factors, such as an inherited
predisposition for hypertension or diabetes. The influence of a
common lifestyle among family members could also contribute to
familial stroke.
The risk for stroke varies among different ethnic and racial
groups. The incidence of stroke among African Americans is almost
double that of white Americans, and twice as many African
Americans who have a stroke die from the event compared to white
Americans. African Americans between the ages of 45 and 55 have
four to five times the stroke death rate of whites. After age 55 the
stroke mortality rate for whites increases and is equal to that of
African Americans.
Compared to white Americans, African Americans have a higher
incidence of stroke risk factors, including high blood pressure and
cigarette smoking. African Americans also have a higher incidence
and prevalence of some genetic diseases, such as diabetes and
sickle cell anemia, that predispose them to stroke.
Hispanics and Native Americans have stroke incidence and
mortality rates more similar to those of white Americans. In Asian
Americans, stroke incidence and mortality rates are also similar to
those in white Americans, even though Asians in Japan, China, and
other countries of the Far East have significantly higher stroke
incidence and mortality rates than white Americans. This suggests
that environment and lifestyle factors play a large role in stroke risk.

RISK VARIATION
The risk of stroke varies by age, sex, race, and even where people
live. Although these risk factors are considered unmodifiable, they
help inform stroke prevention strategies at the individual and
population levels.

STROKE AND AGE

The effects of age on the cardiovascular system, combined with the
insidious nature of other types of risk over the lifespan, make it a
key risk factor for stroke. A major source of information about stroke
risk is the Framingham Heart Study, which began tracking the
cardiovascular health of some 5,000 individuals from the
Framingham, Massachusetts area in 1948 and has since expanded to
include their children. The study, which receives primary support
from the National Institutes of Health’s (NIH) National Heart, Lung,
and Blood Institute (NHLBI) and support for its stroke component
Another random document with
no related content on Scribd:
 Maar die ou blommegek is nie haastig met sy boodskap nie. Hy is
eindelik so ver dat hy die roos uit die blompot het.
—O, met Jan gaan dit goed, sê hy onverskillig, en dan dadelik
weer:
—Ja, hierdie soort is, so te sê, onbekend hier. Ek sal dit ’n naam
gee. Mag ek hierdie een saamneem, mevrou?
—Seker, meneer, sê mevrou Kibert. Sy vrees al dat sy mis gesien
het omtrent sy boodskap.
—Baie dankie, mevrou, ek wil met hom werk voor hy verlep is.
Hy is weg met die blom. In die deur bly hy staan, en op ’n
geheimsinnige toon, wat haar laat ontroer, sê hy:
—Ek sal u ’n geheim vertel: deur oor en weer ent het ek ’n nuwe
roos laat ontstaan. U sal dit sien. Dit het nog nie ’n naam nie. Ek sal
dit na u dogter noem: Mevrou Paula Berlier. My neef sal dié naam
tog alte mooi vind.
En sonder sy boodskap op ’n ander manier te laat blyk, is die
wonderlike ou snuiter weg—sy roos in sy hand en sy oë daarop.
Mevrou Kibert kan ’n glimlag nie onderdruk nie:
—Die arme ou! Hy vergeet ons almal vir ’n blom.
Jan kom die pad op, sy oom tegemoet, en is al byna by die
eikebos. Hy hoor die wiele van die rytuig op die gruis, en daar sien
hy dit, deur die takke van die bome. Hy hardloop, al is dit opdraans:
—Wel, oom?
Jan voel gerus, want die ou hou die blom in die lug, soos ’n
oorwinnaar.
—Kyk, kyk, hierdie roos het nog makeer aan my versameling!
—Wat raak dit my! sê Jan kortaf. Sê sy ja of nee?
Die ou laat somaar die roos val en slaan sy hande wanhopend
aan sy hoof:
 —O my vadertjie! Ek is stapelgek. Ek het heeltemaal vergeet om
te vra!
Jan kyk hom medelydend aan:
—Ek gaan nou terug, nou-nou.
—Nee, ek gaan self; gaan maar terug na u blomme, oom, hulle sal
u weer tot bedaring bring.
En so gaan Jan na Maupas.
Die ou kyk hom na tot hy verdwyn agter die draai van die pad. Dan
droog hy sy gesig af en sê die koetsier moet maar aanry. Vir die
eerste maal in sy lewe kom hy sonder plesier tuis in die Rosevilla.
Jan kry mevrou Kibert in die tuin van Maupas. Sy glimlag as sy
hom sien; en hy voel gerus as hy die vriendelikheid gewaar van die
edele vrou.
—Dag, Jan. Jou oom was hier, weet jy daarvan?
—Ja, mevrou, hy was die draer van my lewenshoop, en hy het
versuim om dit aan u te sê.
—O, vergeef hom dit. Hy leef in drome, en sy drome is bloemryk.
Met bevallige huiwerigheid neem sy die hand van die jonkman.
—Maar stel jou gerus. Ek verstaan die taal van die blomme.
Hulle gaan sit by die kliptafeltjie onder die bome. Jan soen haar
hand. Hulle het mekaar al verstaan.
—Dus weet u dat ek haar liefhet? sê die jongman, bewoë.
En met vaster stem voeg hy daar by:
—Hoe sou ek haar nie kan liefhê nie, mevrou?
—Sy is dit werd, sê Paula haar moeder. En sy dink aan haar nuwe
toekoms.
—Ek glo ek het haar altyd liefgehad. Net, ek het my eie hart nie
geken nie. As ’n mens nog te jonk is, kan jy die betekenis van die
lewe nog nie goed onderskei nie . . . . En ek het haar ook lief vir
altyd.
 —Ja, sê sy ernstig. Voor ’n mens hom bind deur ’n ewigdurende
belofte, moet jy seker wees van jouself. En ek het vertroue in jou.
—In Paula vind ek die moed van Marcel terug, en sy fierheid. Sy is
so mooi daarby. Ek sal die lotsbestemming seën as dit so is dat sy
vir my bewaar is.
—Dis God wat jy moet seën, Jan. Van Hom alleen kom ons krag.
Ja, Paula is ’n goeie kind. Al is ek haar moeder, ek kan dit met trots
sê. Met vreugde gee ek haar aan jou. Jy was maar altyd so
deurmekaar met my eie kinders, en vir Marcel was jy ’n broer.
—O, mevrou, dis my aangenaam om u so te hoor praat . . . . Maar
syself?
—Moenie ongerus wees nie, Jan, Paula sal jou neem. Maar jy
moet haar dit self vra . . . . Maar jy het seker al goed nagedink oor jul
bestaan? Jy weet, ons is nie ryk nie. As Paula toestem om jou vrou
te word, sal my seun Etienne en ek die opbrings van Maupas aan
julle afstaan. Nadat die wingerd afgesny is, bedra dit nie veel nie;
maar dis al wat ons het.
Sy gee alles, en maak nog verskoning daarvoor.
—Nee, mevrou, sê Jan.
—Laat my nou uitpraat: Kyk, ek wil my uit alles terugtrek. Ek het
min nodig om te lewe. Etienne, wat dit kan doen, stuur my ’n
gereëlde toelae; ek het hom al gevra om dit minder te maak, maar
hy wil nie. Jy moet dink aan jou toekomstige famielie, Jan.
—O, mevrou, waar’s die geld wat gelyk staan met die skatte wat in
Paula haar hart lê. Maar moenie glo ek sal u alte edelmoedige
aanbod aanneem nie. Ek het al gedink aan ons toekoms. Etienne
het iemand nodig om hom te help in die kolonies. In al sy briewe sê
hy dit. Nou wel, ek bied hom my samewerking aan. Ek het hom
verlede maand al daaroor geskrywe.
—O, so! dan wil jy jou vrou wegneem daarnatoe!
Op dié oomblik sien Jan Paula op die stoep—sy het net
tuisgekom. En hy merk nie hoe die oë van mevrou Kibert vol trane
skiet nie. As hy haar weer aankyk, is sy reeds bereid vir die nuwe
offer wat God van haar verg, en met ferme stem antwoord sy hom:
—Dat God jou planne seën! Daar is my dogter, Jan. Te lank het sy
in eensaamheid en ellende gelewe. Sy het behoefte aan geluk. En
hoe gelukkig sal sy tog wees met jou liefde! Haar jonkheid, wat sy al
vergeet het, sal sy weer voel herlewe. Ek gee jou permissie, Jan, om
haar te sê dat jy haar liefhet.
En, dewyl Paula al naby hulle is, sê sy fluisterend daarby:
—Ek gee jou my laaste en my liefste kind.
Haastig stappend en regop kom Paula oor die agterplaas na hulle
toe, onder die skaduwee van die kastaiingbome. ’n Bietjie styf in
haar swart rok, groet sy die jonkman, wat haar tegemoet kom. ’n
Ligte rooi verlewendig haar gelaatskleur terwyl haar donker oë
verhelder. Sy soen haar moeder:
—Ek kom van die boer. Môre sal ons eiers en botter kry.
Mevrou Kibert vat altwee same in haar moederlike blik. Sy staan
op van haar stoel:
—Ek gaan die ete klaarmaak. Ekskuseer my, Jan. Dis ’n mooi
aand. Julle kan nog maar ’n bietjie rondwandel tot die son
ondergaan. Loop tot na die bos van die waterval, en kom dan gou
weer terug, kinders.
Ontroerd, en vol vertroue, kan sy nie nalaat om hulle haar kinders
te noem nie. Naas mekaar en lig van stap sien sy hulle gaan, die
boomlaning in.
—Hoe lank is sy! sê mevrou Kibert by haarself.
Hy is net ’n halfkop langer. En tog lyk hy groot. Hulle is ’n mooi
paar.
Hul verdwyn onder die bome. Langsaam, want haar hart voel
swaar, stap die ou vrou na die huis. Sy maak haar klaar vir haar
grootste opoffering, en sê by haarself:
—Paula, my liefste, nou vir my verlore . . . . ek wens dat jy
gelukkig mag wees; as ’n goeie kind het jy dit wèl verdien. Wees
gelukkig—dis alles wat ek vra van God . . . .
Jan en Paula stap aan in die voetpaadjie van die populierbos, hy
agter en sy voor.
—Laat ons loop tot by die dennebos, sê sy, deur die takke kan ons
dan die aandrood op die berge sien.
Hy bly staan:
—Sal ons nie liewer hier bly nie?
En hy wys haar ’n ou boomstam wat as sitplek kan dien. Sy het
laas daarop gesit met Marcel, op hul laaste wandeling, vóór sy
vertrek. Sy dink aan dié dag terug en is half huiwerig om te gaan sit.
Sy merk niks uit die woorde van Jan nie. Weinig gewend om oor
haarself te dink, getroos in haar armoede en in die vooruitsig om
agtergelaat te word, het sy geen gedagte meer aan liefde of aan ’n
huwelik nie. Sy dink dat sy vir altyd die gevoelens van vroeër dae stil
gemaak het, wat haar so baie verniet laat ly het, en sorgvuldig
bewaak sy haar verstote hart. Sy laat haar oorhaal om te gaan sit. ’n
Oomblik sit hulle so, spraakloos naas mekaar.
Die son is al weggesak agter die berg. Hulle het ’n gevoel of daar
iets heiligs en geheimsinnigs in hul nabyheid is: die aandstilte,
aanswewend oor die landskap. Aan hul voete golf die ryp graan van
die lande saggies op en neer in die windjie—soos ligte golfies
langsaam wegsterwende op ’n seestrand. ’n Entjie verder,
swaargeblaard en vol majesteit, val die groot bosse reeds in slaap.
En vèr, op die horison, trots dat hulle die daglig nog in die oog het,
gloei die laaste kranse in al die prag van hul rose en violette tinte.
Die kalmte van die natuur is vir Jan ’n gelukkige voorteken, en
versnel die slae van sy hart. Hy kyk na haar wat naas hom sit, en
verheug hom in wat hy haar te sê het, want nogmaals herken hy in
haar die bevalligheid van haar jonkheid, en die fierheid van haar hele
famielie.
Pynlik duidelik herinner sy haar nog die tere woorde van Marcel,
hier op dieselfde boomstam uitgespreek, die aand van sy vertrek na
Afrika: Paula, moenie ongerus wees nie; ééndag sal jy nog gelukkig
wees. Vandat Jan terug is, het sy haar in haar lot geskik, sonder
bitterheid en sonder swakheid. Ja, sy voel wel ’n soort gelate geluk,
waarmee sy haar tevrede stel na soveel skokke. Is dit die geluk wat
Marcel bedoel het? En die vreedsaamheid van die aanduur word
weer in haar wakker, die onbestemde verlange na ’n ander soort
saligheid. Maar sy weet nie dat die uur nou gekom het nie.
Jan besluit nou om te praat:
—Paula, ek het aan jou ma vertel wat my planne vir die toekoms
is.
Sy kyk hom aan met haar swart oë.
—Is jou verloftyd al verby? Gaan jy gou weer weg?
—Ek gaan nie terug na my kommando nie.
Verbaas wag sy op nader uitleg.
Haar oë blits:
—Ek gaan bedank.
—Jy, Jan! O, dis verkeerd van jou. Jy is nog nie dertig jaar oud
nie, jy het al ’n ereteken, en jy gaan jou loopbaan weggooi! Wat sou
Marcel daarvan gesê het?
—Marcel sou dit goed gevind het, Paula, want ek sal my land nog
dien, op ’n manier wat nie minder nuttig is nie. In plaas van soldaat,
word ek kolonis. Ek het aan jou broer Etienne geskrywe; hy kan àl sy
werk nie alleen klaar kry nie, daar in Asië. Ek gaan hom help.
—Ag! sê sy, sal hulle nie bly wees nie! Hulle weet hoe lief jy vir
Marcel gehad het. Jy sal vir hulle van hom vertel soos jy ons vertel
het. Jy sal kennis maak met my nefie en niggie, wat ek nog nie eens
ken nie.
’n Skaduwee versprei hom oor die vlakte, en begin op te klim teen
die hang van die berge. Op die meertjie in die verte sweef ’n
purperkleurige waas, geleidelik oorgaande in die rose en goudkleur
van die aandhemel. En die vrede van die aand daal neer op die
onbeweeglike dinge van die aarde, soos ’n hemelse seën.
Jan staan op en bly so voor haar staan.
 —Jou broers sal nog blyer wees as hulle weet wat my ander plan
is. En met neergeslae oë sê hy, op sagter toon:
—Dis ’n plan wat vir my van baie groot betekenis is. Jou ma weet
al daarvan.
Hy kyk haar aan en merk, tot sy verbasing, dat sy hom nog nie
verstaan nie. Dat sy haarself so vergeet, is vir hom mooi; en eindelik,
met diepe erns en gevoel, spreek hy die beslissende woorde uit:
—Paula, ek het jou lief. Wil jy nie my vrou word en met my
saamgaan oor die see nie?
Spraakloos, staan sy nou ook op, en word doodsbleek. Daar is ’n
druk op haar bors, dit gaan op en neer, en toon aan wat ’n storm in
haar hart losgebreek het. Maar sy bly stil.
Hy gaan aan:
—Ek het jou lief, Paula. Het jy dit nie geweet nie? Toe ek van
Algiers teruggekom het, het ek jou teruggevind, so dapper . . . . . en
so mooi. Nee, moenie jou hoof skud nie. In die woestyne, ek weet dit
nog, het Marcel my baiemaal vertel hoe jy die steun was van jou
moeder. En daar, in die wildernis, as ek een of ander beeld of steun
nodig gehad het om my kragte aan te wakker, om my moed in te
fluister, dan is dit aan jou wat ek gedink het. Ek sien dit wel, ek het
jou altyddeur al liefgehad, van ons kindsdae af, toe ons saam
gespeel en gelag het. My geluk lê in jou hande, Paula, wil jy my dit
nie gee nie?
Sy antwoord nie. Sy is so bleek asof al haar bloed uit haar are
teruggedring is. Hy neem haar hand. Sy trek dit nie terug nie. Hy
wag vol vertroue, kalm, sy hart swellend van hoop.
Sonder iets te sien, is haar oog op die vreedsame landskap
gevestig. Die kranse weerkaats nie meer die gloor van die
ondergegane son nie. Die hele natuur gaan skuil in die skaduwee
wat die slaap voorafgaan.
Is dit dan nie dié geluksaligheid wat Marcel haar voorspel het nie,
hier op dieselfde plek, op net so’n kalm aand?
 Terwyl sy nog maar stil bly, voel Jan ’n ontsaglike beklemming om
sy hart. Sy stem klink anders as hy die derde maal herhaal:
—Paula, ek het jou lief. Waarom praat jy nie? Ek smeek jou,
antwoord my.
Saggies trek sy haar hand uit syne, terwyl sy sê:
—Nee, nee, ek wil nie!
Snikke verstik haar stem, en hardlopend vlug sy huis-toe.
En nou voel hy die nag binnedring tot in sy hart. Hy verag die
lewe, wat hy liefgehad het, en hy beny Marcel waar hy rus, in die
sand van Afrika—Marcel, wat reeds die uiteindelike vrede smaak.
 VIII.
MEVROU KIBERT.

Mevrou Kibert wag haar kinders af, op stoep. Haar arms is gekruis
op die tralie. Haar hoof is gebuig. Haar lippe prewel ’n gebed. ’n
Diepe vrede, soos dié wat saans op die lande neerdaal ná ’n skone
dag, is nou ook op haar gelaat te sien, wat nog nat is van haar trane.
’n Paar rose loer tussen die half-verlepte klimop uit, en beweeg in
die windjie, wat hul blaartjies verstrooi en hul geur in grypies
wegsteel.
Sy sien Paula terugkom, ontsteld en snikkend, en probeer
tevergeefs om haar staande te hou met die woorde:
—Paula, wat makeer? vertel my . . . . .
Sonder te antwoord is sy binne-toe en in haar kamer.
Mevrou Kibert gee ’n paar stappies agter haar aan. Maar sy dink
na, en bly weer staan. Sy gooi ’n tjalie oor haar skouers, stap die
treedjies af, en so hard as haar bewende ou stappies haar wil dra,
gaan sy die boomlaning in. Sy gaan staan by die groot hek aan die
pad, en sê by haarself:
—Hy kan nog nie verby wees nie. Paula het so vinnig huis-toe
gestap.
Sy kyk die pad op. Rondom hoor sy net die skel eentonige
klaaggeluid van die kriekies, en nou en dan die geskuifel van die
sware kastaiingblare in die windjie. In ongeduld wag sy ’n paar
oomblikke en sien dan die swart skadubeeld van Jan in die verte. Hy
loop met geboeë hoof en liggaam. As hy naby haar kom, sien sy
dadelik op sy gesig dat hy bedroef en wanhopend is. Versink in sy
leed, merk hy nie dat sy daar staan by die pilaar van die hek nie. As
hy verby wil stap, roep sy hom:
—Jan!
Verbaas om sy naam te hoor roep, kyk hy op en gewaar die ou
vrou; sy glimlag hom droefgeestig toe. Hy groet en kom nader.
 —Ag! sê hy, net asof hy kla by sy moeder. Ek is baie ongelukkig.
Sy steek haar hand uit.
—Jan, gee my jou arm. Laat ons binne-toe gaan. Dit word al
donker en koud.
Moedeloos gehoorsaam hy:
—Mevrou, u weet dat dit my nie pas om ooit weer hier binne te
gaan nie. Maar ek sal u tot by die deur bring.
Aaneen klink die kriekiesgesang op uit die velde. En deur die
stamme van die bome sien hy in die lug die laaste goudglim van die
verdwene son. Hardnekkig hou die dag die stryd vol teen die
nagskaduwees.
Spraakloos stap hul aan, naas mekaar. By die treedjies wil hy
afskeid neem, maar sy sê:
—Kom binne. Ek wil met jou praat. Paula is nie in die voorkamer
nie.
Hy wil weier. Onverskillig gee hy dan maar toe en volg haar. Hy
voel soos ’n veroordeelde wat maar min glo aan die trooswoorde van
sy weldoener, maar dit darem tog aanhoor.
Binnegekom, draai sy om na hom, neem sy twee hande in hare,
kyk met haar sagte oë in syne, en sê:
—Het sy geweier om jou vrou te word?
—Sy het wenend weggehardloop.
—Jan, my liewe Jan, jy het haar nie verstaan nie.
Die vriendelike bejeëning is balsem op sy smart, maar knak die
bietjie krag wat hy nog oorhet. Hy is klaar om in trane los te bars.
—Ag, dit is so! sê hy. Sy het my nie lief nie, en ek hou tog so baie
van haar.
Sy laat die hande van die jonkman los, en leun nadinkend op die
tafel. Wat sy nou wil waag, is iets ernstigs. Mag sy beskik oor die
hart van haar dogter? Is sy, as moeder, wel seker dat sy haar goed
deurgekyk het?
 Sy beskou die jonkman, wat sy graag haar seun sou wil noem, en
sy dink aan sy trou en moed. Bowenal dink sy aan Paula haar
brandende hart en aan haar toekoms. Sy voel nou seker van haar
saak, kyk Jan glimlaggend aan, en sê eindelik:
—Jy het dit mis, Jan, Paula het jou wèl lief.
Hy skud sy kop.
—Nee, nee, mevrou. Ek vra geen verklaring nie. Laat my nou
gaan.
—Sou die moeders dan teenwoordig nie meer weet wat daar
omgaan in die harte van hul dogters nie?
Sy dink eers weer na, en vul dan aan:
—Paula het jou lief. Jy het nie verstaan dat sy haarself opoffer vir
my nie.
—Vir u? Hoe so?
En oplettend kyk hy mevrou Kibert aan. Sy jeug kan sy neerlaag
nie verdra nie, en hy voel reeds ’n nuwe roering van hoop. Intussen
verbaas dit haar nie dat hy haar gedagtes nie kan lees nie, en dit
klink byna soos ’n ekskuus uit haar mond as sy sê:
—Het jy haar nie vertel dat jou plan is om na Asië te gaan nie?
—Ja.
—Sy wou my nie alleen laat agterbly nie, Jan. En daarom het sy
gehuil en weggeloop. Maar sy het jou lief: is haar trane nie bewys
daarvan nie?
Hy sien nou in hoe hy net aan homself gedink het; sonder ’n
woord staan hy daar voor die ou vrou, wat hy heeltemal verbygesien
het, vir wie hy besig was ’n eensame en treurige bestaan vóór te
berei, vir haar, wat ’n uurtjie gelede selfs geen klag laat hoor het nie
toe hy haar gevra het om haar laaste kind aan hom te gee.
Terwyl hy nog altyd stilbly, gaan mevrou Kibert voort, kalm en
bedaard:
—Sy wou my nie eensaam laat agterbly nie.
 En met ’n droefheidverbergende glimlaggie, voeg sy daarby toe:
—Verbaas dit jou, Jan?
Hy bly nog maar stil en probeer om hom sterk te maak teen die
diepe ontroering wat hom aangryp. Maar die ou vrou gaan aan, met
sagte maar besliste stem:
—Dis verkeerd van haar, Jan. Sy het my liefgehad voordat sy jou
liefgehad het. Vandag hou sy meer van jou as van my, maar sy weet
dit nog nie. Sy is my vreug gewees, my hele krag selfs. Later sal jy
ondervind wat die toewyding van hierdie kind beteken. Sy is so aan
my geheg dat sy haarself daarvoor wil opoffer. Maar dit wil ek nie hê
nie. God wil dit ook nie hê nie.
Die jonkman ween. Sy neem sy hand:
—Sy kyk agtertoe, maar in die lewe moet ’n mens vorentoe kyk.
Vaders en moeders kan vir hul kinders lewe, maar nie omgekeerd
nie. Dis die wet van die natuur. Dis die wil van God. Moenie bedroef
wees nie, Jan, sy sal jou vrou word. Ek gaan haar haal vir jou. Maar
beloof my eers weer dat jy haar sal liefhê, dat jy altyd vir haar mooi
sal oppas, dat jy haar gelukkig sal maak. My Paula verdien dit tog
so.
Jan probeer nie meer om sy trane in te hou nie. Dis trane van
diepe veréring vir so’n wonder van selfverloëning. In sy eerbiedvolle
en liefderyke bewondering, maak hy byna geen onderskeid tussen
moeder en dogter nie, mekaar so waardig in wederkerige opoffering
van hul geluk.
En hyself, verblind deur sy liefde, het daar nie aan gedink nie dat
die liefde—wreed, soos eertyds die gode—’n offerande eis, die
versoenende offerande van ’n edele hart wat verskeur word.
Skielik buig hy voorover en druk sy lippe op haar hand, met ’n
beweging asof sy ’n heilige is.
—Ek sou voor u wil kniel, fluister hy. Wees geseën onder al die
vroue.
—O Jan, wat sê jy daar?
 Hy gaan aan:
—Maar ek neem u offerande nie aan nie. Ons sal hier in die
moederland by u bly. Paula sal u nie hoef te verlaat nie.
Maar mevrou Kibert is al weggestap. Aan die end van die
voorkamer maak sy ’n deur oop. Op die drempel draai sy om en sê
aan hom:
—Wag daar tot ek weer kom.
Sy loop deur haar eie kamer en bereik die kamer van haar dogter,
sonder geluid te maak. Gedra op die geure van die tuin, sluip die
sterwende, geheimsinnige aandgloed deur die venster in en word in
die spieël teruggekaats, tesame met die boomblare wat nou, soos ’n
swart skaduwee, teen die lig afsteek. In die halflig sien sy Paula sit
op die voetenent van haar bed, gekromd oor haar eie skoot,
bewenende haar verlore geluk. Vrywillig en sonder swakheid het sy
dit verloor . . . . En mag sy dit nou nie beskou as ’n skone, verre,
beloofde land, waar sy nooit sal binnegaan nie? En sy geniet van
haar leed, van haar ou, vurige liefde, waarvan niemand ooit iets sal
weet nie—haar liefde, waarvan sy gedink het dat sy dit al lank verstik
het, en wat nou in haar verdriet herleef. Sy geniet só, dat sy amper
lus kry om maar nou te sterwe.
Sy skrik uit haar droefheid op, want sy voel ’n kus van haar
moeder op haar hare.
—Paula, waarom huil jy? Jy moet dapper wees in die liefde, soos
jy dit gewees het by beproewinge.
Die dogter spring op, en, wetende dat die skemer die tekens van
haar ontroering half verberg, verdedig sy dadelik haar gedrag:
—Ma, ma weet nie wat daar gebeur het nie. Ek het hom nie lief nie
. . . . Sy voorstel het so onverwags gekom, dit was so snaaks vir my,
dat dit my ’n bietjie dof geslaan het. Ma, dis die eerste keer, verstaan
ma . . . . Maar lief het ek hom nie, ek verseker ma dit . . . . . ek kan
nie anders nie.
Haar ma kyk haar met innige liefde aan asof sy die volle maat wil
begryp van die jonge, standvastige toewyding, wat nie wil beken nie,
en tot in die wanhoop daarin wil volhard.
—Kom saam met my, Paula, sê sy eindelik. Jan het jou nie alles
vertel nie. Jy het te gou weggehardloop. Hy het nie tyd gehad om jou
te sê dat ek saam gaan met julle twee nie.
Soos blomme waarop, na ’n reënbui, die water-druppeltjies skitter
soos edelgesteentes, so straal daar meteens ’n glans van blydskap
uit die betraande gelaat. Sy slaat haar arms om die hals van haar
moeder. As mevrou Kibert nog sou getwyfel het aan Paula haar
geheim, dan is hierdie skielike verandering in Paula wel genoeg om
alle sekerheid te gee.
—Ma, is dit waar? Hoe gelukkig sal ons daar tog wees! . . . . . Ek
het ma tog so lief.
Mevrou Kibert glimlag, sy begryp wel dat die laaste woorde vir
iemand anders bestemd is.
—Ek het wel geweet, sê sy saggies, terwyl sy Paula haar wang
streel, soos vanmelewe toe sy nog klein was. Met ontroering
aanskou sy die ontluikende geluk, waartoe die Voorsienigheid haar
’n kans gegee het om iets by te dra. En stilletjies dank sy die Heer
dat Hy haar wens vervul het.
Skamerig, en sonder haar ma aan te kyk, vra Paula:
—Is hy al weg?
—Hy is nog daar.
Sy bloos, maar die skemering verberg dit vir die oog van haar ma.
—Kom, ons gaan terug na hom toe, sê mevrou Kibert. Sy neem
Paula haar hand en lei haar binne in die voorkamer:
—Jan, hier is jou vrou.
Self lê sy hulle hande in mekaar. Hulle kyk mekaar nie aan nie. ’n
Heerlike ontroering swel in hul boesem en vul dit met die genade en
skuheid van die lewe—die geheime kenteken van goddelike krag.
Jan is die eerste wat sy oë opslaat en die geliefde voorwerp van
sy saligheid aankyk. Paula haar trane van flus het haar skoonheid
verminder, maar het haar uitdrukking van trots ook getemper en haar
bedeel met ’n onderdaniger, aandoenliker menslikheid, wat ook
spreek uit haar houding van oorgawe. Om haar vrouweswakheid kry
hy haar nog meer lief.
—Kan ek nou glo aan my geluk? sê hy eindelik.
Met ’n sug van verligting antwoord sy:
—O, ja!
—Paula, ek het jou lief.
In ’n byna onhoorbare suggie sê sy die woorde na:
—Jan, ek het jou lief.
Nou kyk sy hom ook aan, en hulle glimlag met mekaar. Maar
dadelik soek sy die oog van haar moeder, en, seker nou van haar
geluk, sê sy:
—Ma gaan met ons saam na Asië. Daar oorkant sal ons almal
bymekaar wees, behalwe suster Magriet, die sendelinge.
Jan verstaan nou watter kragargument mevrou Kibert gebruik het
om die hart van haar dogter te leer ken. En hoewel hy twyfel aan die
saamgaan van die ou vrou, en vanself begryp dat dit maar ’n
leuentjie is uit ’n goeie hart, maak hy maar of hy net so bly is as
hulle.
—My kinders, my liewe kinders! sê mevrou Kibert. God skenk ons
groot blydskap. Dat Sy seën op julle daal, op julle huis en famielie!
Jan, omhels jou verloofde!
Hy druk sy lippe op haar nog traanvogtige wang. So is reeds by
hul eerste omhelsing die spore van smart teenwoordig, as om aan te
dui dat hul lewens één is, in smart sowel as in vreugde.
Aan die ander end van die kamer kyk mevrou Kibert na die portret
van Marcel. Maar dis al so donker dat sy meer in haar verbeelding
dan op die portret sy gelaatstrekke gewaar. Jan en Paula kom nou
by haar:
 —Marcel sal tevrede wees, sê hy. Ek glo nou dat hy al my hart
geken het voordat ek dit self geken het.
En Paula onthou haar broer se woorde: Moenie ongerus wees nie:
eendag sal jy nog gelukkig wees.
Hy, wat toe reeds op sy voorhoof die teken van die dood gedra
het, en die dood tegemoet gegaan het met ’n ferme stap—het hy toe
in die toekoms gesien met oë wat reeds geopen was vir ’n ander
wêreld; en moet ’n mens van die lewe afgeskei wees om die
verwantskap van siele te deursien en die geheim van hul
bestemming? . . . . Haar susterlike gehegtheid aan haar broer maak
dit vir haar aangenaam om hom in verband te bring met haar liefde
vir Jan.
—Nou gaan ek huis-toe, sê Jan aan Paula.
Sy voel dadelik bedroef. Terwyl sy reeds al haar gedagtes gee aan
haar toekomstige man, veroorsaak die eerste skeiding al pyn.
Mevrou Kibert kom tussenbei:
—Dis al laat. Bly maar by ons, Jan, en eet saam. Jy sal met min
tevrede moet wees. Na die ete kan jy teruggaan na jou rosevilla.
Hy aarsel:
—Ek kan nie, mevrou. My oom sal ongerus wees. Ek het hom flus
’n bietjie kortaf behandel op die pad, en ek wil hom nie nog meer las
aandoen nie.
—Bring hom môre saam om by ons te eet, sê mevrou Kibert. Sê
aan hom ons sal ons mooiste rose op tafel sit.
As Jan Maupas verlaat, is dit al nag in die eikebos. Vrolik en
sonder haas stap hy die skuinste af, asof dit die reguit en maklike
pad is van sy toekomstige bestaan. Dis dieselfde skuinste wat
Marcel een nag opgehardloop het—sy bors gloeiende van liefde en
die voorproef van gevaar op sy droë lippe . . . .
Paula val laat eers in slaap. Sy ontvang die liefde met ’n ferme
hart, met roerende erns, wat vir haar glad nie ’n verslapping in deug
is nie, maar ’n versterking. Sy het dit opdraans gehad in haar jeug,
stryd voerende met stoflike moeilikhede en siele-smarte, soos bokke
wat ’n steilte uitklim en vlokkies wol aan die bossie agterlaat. Nou
voel sy of sy in die vlakte wandel—met sagte gras onder haar blote
voete. Voor haar uit is daar net lig op die horison. En wat sou haar
afskrik as sy weer eendag moet klim? Steun sy dan nou nie op ’n
sterk arm nie, en voel sy haar eie moed dan nie hernuud nie?
Maar sy is al lank aan slaap geval as haar ou moeder nog waak
en bid:
—My God, fluister die arme ou vrou, vir die eerste keer in my lewe
het ek ’n leuen vertel. Vergewe my. Ek moes die twee kinders tog
aan mekaar gee. U het hulle vir mekaar geskape. Gaan hul geluk nie
voor myne nie? Ek is te oud om met hulle saam te gaan. Ek kan my
dode nie verlaat nie. Die aarde trek my ook al aan; weldra roep U my
ook. Hier wil ek die ure van U koms afwag. Maar gee my tog krag, o
my God, om die laaste afskeid met kalmte te dra. Ek het my so
gewend gemaak aan Paula haar liefderyke sorge; en deur my my
enigste aardse vreugde te ontneem, herinner U my daaraan dat ons
nie vir ons onherroeplik moet heg aan die sake van die wêreld nie.
As sy weggaan, neem sy my hart saam, wat U so vol geluk gemaak
het voordat U dit breek. Vooraf bied ek U reeds my smarte aan,
opdat U U oorvloedigste seën uitstort op my seuns, Jan ook daarby,
en op my dogters, dié wat lewe en dié wat gestorwe is. . . .
Sy bid nog lank so. In haar geloof vind sy eindelik berusting; en as
sy uiteindelik aan slaap val, dan is dit in vrede.
 IX.
HAAR LAASTE KIND.

Die grond is bedek met sneeu, sodat die voetstappe van die
mense onhoorbaar is—soos skimme gaan hulle daaroor, hierdie
wintermôre, op pad na die kerk in Chamberie. Instappend in die kerk
herken vriende mekaar en groet swyend met ’n hoofknikkie.
Stappie vir stappie, want sy is bang om te gly op die bevrore
grond, laat mevrou Kibert die ander maar verbystap wat sterker is as
sy. Tog is sy nog een van die eerstes, want sy hou nog haar ou
gewoonte om altyd baie te vroeg op ’n plek te wees. Sy gaan
heeltemal apart sit, en sonder haarselwe daar af in gebed. Sy voel
groot behoefte aan die goddelike beskerming, en smeek dit af met
haar hele hart. Vandag nog sal sy haar bittere eensaamheid moet
ingaan. Die oomblik het gekom dat sy haar laaste kind moet afgee,
die enigste wat sy nog in haar arms het en wat God tot dusver
gespaar het. Om drieuur sal Paula en haar man vertrek van
Chamberie om na hul broers te gaan in Asië.
Die huwelik is ’n paar maande gelede voltrokke. Die jong gehude
paar het toe die eerste weke van hul huwelikslewe gaan deurbring in
die onvergelyklike skone gedeelte van die land—die fris-groen vlakte
van Chablais, aan die meer Leman, omgewe deur hobbelige hoë
berge, tot aan hul toppe met bos begroeid—verderaf skerpgepunte
koppe, bedek met ewige sneeu, helder-wit afstekend teen die
klaarblou lug, saans nagloeiend in die lig van die ondergaande son.
Daar, in die geseënde oord, waar die lug helder deurskynend is,
skenk die fyne kleuroorgange van die natuur ’n lieflike bekoorlikheid
aan die dae, wat tog alte gou verbygaan. Die siel moet daar wel tot
homself inkeer. Die hemelgewelf spieël hom af in die water van die
meer, wat nou bleekblou en dan weer donkerblou is. Die grond aan
die oorkant lyk huiwerig om water en lug te skerp van mekaar te skei
en werp ’n ylblou missluier op om die skeidingslyn te versag. Veral
die najaar verleen ’n roerende skoonheid aan hierdie towerland, wat
die byna wegsterwende tinte harmonies laat samesmelt, tot
tempering van die somervreugde, wat te oorvloedig daarop uitgestort
word; en die skaterlag van water en weilande, vlaktes en berge,
word omgesit in die pynlikverlangende glimlag van die wellus wat
hom swak voel en darem nog wil geniet, en nie ontsien om in ’n
wrange en bedwelmende mengsel die lus tot lewe en liefde saam te
vat met die voorgevoel van die naderende dood nie.
Paula en Jan ondervind die betowering van die najaar. Hulle asem
die wrede bekoring daarvan in. Hulle sien hoe die blare van die
bome duisende skone verbygaande kleure aanneem, hoe die
wingerde tot aan die waterkant ’n opskik van goud aantrek, om in
ryke skoonheid te sterwe. So is hul jeug reeds gewaarsku, hulle voel
hoe onstandvastig die liefde is wat haar doel in haarself soek, en,
deur liefkosing te beskou as dagtaak, haar duursaamheid nie weet te
grondves op ’n samelewing van wedersydse vertroue en ’n begeerte
tot stigting van ’n gesin nie.
Hulle keer terug na Maupas as die oeste af is en die lande en
vrugteboorde die mense verlos van landbousorge. Paula hou vas
aan haar moeder, as om ’n dreiende toekoms te vergeet. En die
toekoms weeg swaar op die weinige ure wat die twee nog verenig.
Mevrou Kibert moes haar dogter wel vertel dat sy besluit het om tuis
agter te bly. Jan is so goed om sy hele plan van vertrek te wil opgooi.
Die karakter en bekwaamheid van die jongman, die geeskrag van
die jongvrou, die geldelike omstandighede van hul famielie
weerskante—alles wys daarop dat hulle na die kolonies moet gaan
om hul kragte behoorlik te kan ontwikkel en ’n nuwe tuis te wen.
Etienne hou ook altyd meer en meer aan dat hulle moet kom, dat sy
onderneminge goeie gevolge het en ’n groot sukses waarborg. Hy
smeek sy suster om hul moeder ook mee te bring, om daar, as
voorwerp van hul gesamentlike sorge en liefde, ’n gelukkige oudag
te slyt. Beleef maar beslis weier mevrou Kibert. Ek is tog alte oud, sê
sy as Jan en Paula by haar aanhou. Ek wat nog nooit verder gegaan
het nie as tussen Maupas en Chamberie, hoe sal ek so ’n lang
seereis kan verdra? Ek sal net lastig wees vir julle. Ek bly hier, en
beurt om beurt kom julle by my kuier. Julle sal my vertel van my
kleinkinders wat ek nie ken nie, en wat ek liefhet, soos ek my eie
kinders liefgehad het voor hul geboorte. En dan glimlag sy om hul
aandag af te trek van haar oë wat vol trane is. Maar in stilte dink sy
by haarself: Ek voel dat God my roep. Nou, nou eers is my taak
volbrag. Ek is digter by die dode as by die lewende. As ek alleen is,
sal ek meer my man opsoek en my klein Thérèse: hulle wag vir my
in die kerkhof. Veral ook sal my hart aan Marcel dink, wat daar vèr in
Afrika rus. Nee, ek sal nog net één reis maak, en dit sal wees om by
dié te kom wat ek liefhet. Dié wat nog lewe, het my nie meer nodig
nie. Van vèr sal ek vir hulle bid—eers van hier en dan daar bo. Ek
kan niks anders meer doen nie . . . .
Paula doen al wat sy kan om haar ma elke dag liefde te bewys.
Hulle het tog so lange jare saam hul brood met trane geëet. Die
jongvrou maak haar byna ’n verwyt van haar eie geluk, nou dat sy op
vertrek staan; en haar ma wil haar maar altyd die geluk nog meer
laat voel.
—Ek merk waar jy aan dink, sê Jan, as hy trane sien in Paula haar
oë.
—Ek het jou lief, Jan, antwoord sy, ek het jou lief bo alles in die
wêreld. Maar sy . . . .
Hy kus haar, en antwoord:
—Ek is nie jaloers nie, Paula, en ek begryp jou smart so goed . . . .
Jan het self ’n plan gemaak omtrent die ou vrou haar woning as
hulle weg sal wees: in die winters sal sy op kamers gaan woon in
Chamberie: sy sal daar minder afgesonderd wees as op Maupas. Sy
het teen-gestribbel, en gesê:
—Julle moenie uitgaaf aan my hê nie.
Namate die dae verbygaan, voel Paula haar moed sak, terwyl die
moed van mevrou Kibert al groter word. As ’n soort van verheerliking
dra sy nog op haar diep-gerimpelde voorhoof, in haar helder oë, op
haar bleek wange, die afglansing van haar siel. Saans praat sy met
die twee kinders oor hul toekoms, en stort in hul harte ook haar eie
vertroue op God—die vertroue wat heeltemal aan die Voorsienigheid
oorlaat al wat voorbereid is met beslistheid, moed en deug. Altyd sal
hulle wel dink aan hierdie lering, deur eie edele voorbeeld so
aanskoulik gemaak.