Quarter IV

Teacher Manilyn
 Aralin 1: Konsepto at
Palatandaan ng Pambansang
Kaunlaran

Teacher Manilyn
Pinakamahalagang Kasanayang Pampagkatuto:
• Nasisiyasat ang mga palatandaan ng
pambansang kaunlaran

Teacher Manilyn
Konsepto ng Pag-unlad

Teacher Manilyn
 Konsepto ng Pag-unlad
❑ Ayon sa diksiyonaryong Merriam-
Webster, ang pag-unlad ay
pagbabago mula sa mababa tungo
sa mataas na antas ng
pamumuhay. Isa itong kaisipang
maaaring may kaugnayan din sa
salitang pagsulong.
Teacher Manilyn
 Konsepto ng Pag-unlad
❑ Ayon sa aklat ni Feliciano R. Fajardo
na Economic Development ang pag-
unlad ay isang progresibo at
aktibong proseso.
• Ayon pa rin kay Fajardo, ang
pagsulong ay nakikita at nasusukat.

Teacher Manilyn
 Konsepto ng Pag-unlad
❑ Ayon kina Michael Todaro at
Stephen Smith, may dalawang
magkaibang konsepto ng pag-
unlad: ang tradisyonal na
pananaw at makabagong
pananaw.

Teacher Manilyn
• Sa tradisyonal na pananaw,
binigyang-diin ang pag-unlad bilang
pagtatamo ng patuloy na pagtaas ng
antas ng income per capita nang sa
gayon ay mas mabilis na maparami
ng bansa ang kaniyang output kaysa
sa bilis ng paglaki ng populasyon
nito.

Teacher Manilyn
• Sa makabagong pananaw naman,
isinasaad na ang pag-unlad ay dapat
na kumakatawan sa malawakang
pagbabago sa buong sistemang
panlipunan. Dapat na ituon ang
pansin sa iba’t ibang
pangangailangan at nagbabagong
hangarin ng mga tao at grupo sa
nasabing sistema.
Teacher Manilyn
 Konsepto ng Pag-unlad
❑ Ayon kay Amartya Sen, kanyang
ipinaliwanag na ang kaunlaran ay
matatamo lamang kung
“mapauunlad ang yaman ng buhay
ng mga tao kaysa sa yaman ng
ekonomiya nito”.

Teacher Manilyn
 “KKK” ng Pag-unlad ayon kay
Amartya Sen

Kayamanan – mataas na kita

Kalayaan – malayang magpasya
Kaalaman – maayos na
edukasyon

Teacher Manilyn
Mga Palatandaan ng Pag-unlad

Teacher Manilyn
 Pagsulong
❑ Pagpasok ng mga dayuhang namumuhunan
❑ Likas na yaman katulad ng langis
Iba pang mga salik na maaaring makatulong sa pagsulong ng
ekonomiya ng isang bansa: (“Concepts and Choices”, Sally
Meek, John Morton, at Mark Schug)
1. Likas na Yaman
2. Yamang-Tao
3. Kapital
4. Teknolohiya at Inobasyon

Teacher Manilyn
 Pag-unlad
❑Pagsulong
❑Pagbabago sa lipunan at paraan ng
pamumuhay ng tao
❑Pagbawas sa di pagkakapantay-
pantay
❑Kaayusang panlipunan
❑Kalayaan sa kahirapan

Teacher Manilyn
Human Development Index

Teacher Manilyn
Human Development Index

❑ Ito ay tumutukoy sa pangkalahatang

sukat ng kakayahan ng isang bansa na
matugunan ang mahahalagang aspekto
ng kaunlarang pantao:
• kalusugan
• edukasyon
• antas ng pamumuhay

Teacher Manilyn
Human Development Index

❑Sa pagsukat ng aspektong

pangkalusugan, ginagamit na
pananda ang haba ng buhay at
kapanganakan.

Teacher Manilyn
Human Development Index

❑Sa aspektong edukasyon, ang

mean years of schooling at
expected years of schooling
ang ginagamit na pananda.

Teacher Manilyn
Human Development Index

❑Sa aspekto ng ng antas ng

pamumuhay ay nasusukat gamit
ang gross national income per
capita.

Teacher Manilyn
Kahalagahan ng HDI

❑Ang HDI ay nilikha upang bigyang-diin

na ang mga tao at ang kanilang
kakayahan ang dapat na
pinakapangunahing pamantayan sa
pagsukat ng pag-unlad ng isang bansa,
hindi lang ang pagsulong ng ekonomiya
nito.

Teacher Manilyn
Kahalagahan ng HDI

❑Tinangka ng HDI na ihanay ang mga

bansa mula 0 (pinakamababang antas
ng kaunlarang pang-tao) at 1
(pinakamataas na antas ng kaunlarang
pantao)

Teacher Manilyn
Kahalagahan ng HDI

❑Sa pinakaunang Human Development

Report na inilabas ng UNDP noong
1990, inilahad ang pangunahing saligan
ng sumunod pang mga ulat na
nagsasabing “Ang mga tao ang tunay
na kayamanan ng isang bansa.”

Teacher Manilyn
Kahalagahan ng HDI

❑ Human Development Report ni Mahbub

ul Haq noong 1990, ang pangunahing
hangarin ng pag-unlad ay palawakin
ang pamimilian (choices) ng mga tao
sa pagtuon sa kanilang mga
pangangailangan.

Teacher Manilyn
Kahalagahan ng HDI

❑ mas malawak na akses sa edukasyon,

maayos na serbisyong pangkalusugan,
mas matatag na kabuhayan, kawalan
ng karahasan at krimen, kasiya-siyang
mga libangan, kalayaang pampolitika at
pangkultura, at pakikilahok sa mga
gawaing panlipunan

Teacher Manilyn
Kahalagahan ng HDI

❑ makalikha ng kapaligirang nagbibigay

ng pagkakataon sa mga tao na
magtamasa ng matagal, malusog, at
maayos na pamumuhay

Teacher Manilyn
 Kahalagahan ng HDI
❑Ang Human Development Report Office
(HDRO) ng United Nations Development
Programme (UNDP) ay gumagamit ng mga
karagdagang palatandaan upang masukat
ang hindi pagkakapantay-pantay
(Inequality-adjusted HDI), kahirapan
(Multidimensional Poverty Index) at gender
disparity (Gender Inequality Index).
Teacher Manilyn
• Ang Inequality-adjusted HDI ay
ginagamit upang matukoy kung
paano ipinamamahagi ang kita,
kalusugan, at edukasyon sa
mga mamamayan ng isang
bansa.

Teacher Manilyn
• Ang Multidimensional Poverty
Index naman ginagamit upang
matukoy ang paulit-ulit na
pagkakait sa mga sambahayan
at indibidwal ng kalusugan,
edukasyon at antas ng
pamumuhay.
Teacher Manilyn
• Ang Gender Inequality Index ang
sumusukat sa puwang o gap sa
pagitan ng mga lalaki at babae.

Teacher Manilyn
Gawaing Bahay: (notebook)

Gaano ka-unlad ang Pilipinas?

 Thank you!
-Ma’am Manilyn M. Oltiveros