TITULUA: INDUSTRIA ANTOLAKUNTZAKO INGENIARITZAKO GRADUA

ZEREGINA: ERABAKIAREN TEORIA

IRAKASGAIA: ANTOLAKUNTZAKO METODO KUANTITATIBOAK II

2022. urtearen amaieran 20.000 ardi inguru hil ziren Cuencako eskualde batean ardi-
baztanga izeneko gaixotasun baten ondorioz.

https://elpais.com/espana/2022-12-30/el-pueblo-de-cuenca-al-que-un-brote-de-viruela-
ovina-obligo-a-sacrificar-20000-ovejas-y-8000-corderos.html.

Hala ere, ezin izan zitzaion gaixotasunaren hedapenari eutsi. Gaixotasuna 2023ko lehen
hilabeteetan hedatu zen inguruko beste eskualde batzuetara, hala nola Ciudad Realera
eta Teruelera.

Abereak hiltzea hondamendia izan zen abeltzaintzako udalerrientzat, eragin ekonomiko eta
emozional handia izan baitzuten. Autonomo txiki eta ertain asko beren lan-baliabiderik
gabe geratu ziren, eta lan-merkatuan berriro sartzeko aukera gutxirekin, beren artaldeen
artzaintzan ibilbide zabala baina bakarra egin baitzuten.

Ardi latxaren alea

Aurtengo lehen hilabetean, baztangarekin

kutsatutako ardi latxaren (Euskadiko bertako
barietatea eta Gorbeia inguruko oso ugaria) kasu
bat detektatu da. Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza
eta Abeltzaintza Saileko zuzendariak, kasua
baieztatu ondoren, urgentziazko bilera baterako
deia egin du bere kabinete teknikoarekin, eta
balizko epidemia baten inpaktuak minimizatuko
dituen jarduera-plan bat prestatzeko eskatu die astebete barru. Kontua da jakitea zein
izango liratekeen epidemia bat gertatu aurretik erabakitzeko aukera egokiak.

Zuzendariak badaki erabaki egokia hartzea ezinbestekoa dela, Euskal Autonomia

Erkidegoan dagoen azienda kopurua eta abere kopurua kontuan hartuta.

Iturria: Latxa ardiaren zentsu-datuak 2022/12/31n - Espainiako Gobernuko Nekazaritza,

Arrantza eta Elikadura Ministerioa.

Kabinete teknikoa osatzen dute Evak eta Juanek, industria-antolakuntzako bi ingeniarik, eta
animalien gaixotasun infekziosoetan adituak diren 2 nekazaritza-ingeniarik.
Taldeak, lehen instantzian, gaixotasun hori sendatzeko tratamendurik ba ote dagoen,
aldaerarik ba ote dagoen eta saiakuntza klinikorik egin ote daitekeen aztertzea erabakitzen
du.

Abereen gaixotasun infekziosoetan adituak diren bi adituek honako ondorio hauek

ateratzen dituzte, mundu-mailan egiaztatutako kasuetan oinarrituta:

• Ardi-baztangak, gaur egun, bi aldaera edo E1 eta E2 mutazio izan ditzake.

• Baztanga sendatzeko bi T1 eta T2 tratamendu posible daude, baina ez dira % 100

eraginkorrak.

• Sendatzeko probabilitate estimatuak baztangaren barietatearen eta ardi gaixoari ematen

zaion tratamenduaren araberakoak dira.

Probabilitate horiek 1. taulan jasota daude:

Baztanga aldaera E1 Baztanga aldaera E2

Tratamendu T1 0,9 0,3
Tratamendu T2 0,4 0,8
• New Zelandan saiakuntza kliniko bat egin da zehazteko zein den ardi gaixo batek duen
baztangaren aldaera, eta hiru emaitza desberdin lor daitezke: R1, R2 eta R3. Latxa ardi bat
gaixotzen bada, honako probabilitate-emaitza hauek eman daitezke:
Baztanga aldaera E1 Baztanga aldaera E2
R1 saiakuntza emaitza 0.7 0.2
R2 saiakuntza emaitza 0.1 0
R3 saiakuntza emaitza 0.2 0.8

2. taulako interpretazioaren azalpen-oharra: Adibidez, A aldaerarekin infektatutako ale

batek 0.7ko probabilitatea dauka saiakuntzan klinikoan R1 emaitza emateko, 0,1ko
probabilitatea R2 emaitza emateko eta 0,2koa R3 emateko.

• Saiakuntzen emaitzak % 100 eztabaidaezinak ez diren arren, ingeniari agronomoek uste

dute saiakuntzetarako teknologia eskuratzea bideragarria dela, bere sinpletasuna eta kostu
ekonomiko txikia direla eta. (Jakina, ez dago baliabide eraginkorragorik).

Bigarren instantzian, taldeak erabakitzen du jakitea zer erabaki-aukera hartu behar diren
kontuan, eta zein edo zeintzuk izango liratekeen egokienak irizpide desberdinen arabera.

Zati hau Juanek eta Evak garatzen dute. Adibidez, azterketan kontuan hartuko duten
erabaki-aukera bat da ale gaixoari T1 tratamendua ematea saiakuntzaren edozein
emaitzatarako; beste aukera bat da T1 tratamendua ematea emaitza R1 edo R2 bada, eta
T2 tratamendua, saiakuntzaren emaitza R3 bada, baina bi horiek baino alternatiba gehiago
daude....

(Ez da aurreikusten gaixo dagoen ardi bati tratamendurik ez ematea, ezta saiakuntza
klinikorik ez egitea ere).

Proposatutako zeregina:

Eva eta Juanek zuzendariaren aurrean aurkeztu eta defendatu behar duten lana garatzea:
a) Kontuan hartu beharreko aukera guztiak aztertzea eta ondorioen matrizea kalkulatzea
(sendatzeko aukerak).

b) Menderatutako alternatibak azterlanetik kentzea

c) Erabakitzeko irizpideen arabera, alternatiba optimoak aurkitzea. Ezabatu ez diren

aukeretatik, ba al dago, ezein irizpideren arabera, ezin hobea izango ez litzatekeenik?

d) Erabaki-arauak zehaztu, baldin eta E1 aldaeraren probabilitatea p bada, eta E2 1-p

aldaerarena ardi gaixoarentzat (balio ertainaren irizpidea bakarrik baloratu).

e) Jakingo balitz erroldatutako ardien % 50ek gaixotasuna dutela eta horietatik % 5ek
bakarrik dutela E1 aldaera, zein ardien estimazioa izango zen hil beharko litzatekeena ez
erantzuteagatik erabaki optimoaren bidez aplikatu zaien tratamenduari (balio ertainaren
irizpidea bakarrik baloratu).