YENİLEME / MUHAFAZA

ETME
(REPLACEMENT / RETENTION)

YENİLEME
Yenileme yatırımları iki türlüdür:
Birincisi, ürün pazarda payını en azından koruyor ama
Makineler artık ekonomik ömrünü tamamlamış veya
tamamlamak üzeredir. Burada, yönetim temel bir karar verme
durumundadır. Bu teknoloji ile mi devam edilecek, yoksa
üretimde teknoloji değişimi zorunlu mu? Teknoloji
değiştirilecekse, satın mı alınacak, yoksa AR-GE ile biz mi
geliştireceğiz? Teknoloji ve know-how nereden, hangi
maliyetle alınabilinir konusunun çözülmesi gerekir.

Mevcut teknoloji ile devam edilecekse, üretim hattında ne

gibi değişiklik lazım bu soruların cevaplandırılmış olması
gerekir. Bir hattı değiştirmek isteniyorsa tıpkı bir makineyi
değiştirme de takip edilen yol ile sonuca ulaşılır. Yenileme ile
kapasite artımı kendiliğinden oluşuyorsa, kârlılık analizi de
yapmak gerekir.
2

1
 YENİLEME
Ekonomik ömür: Varlığın ekonomik olarak kullanılabilme süresidir.

Mevcut makina ve teçhizatın hizmet sunumuna devamı veya

yerine ihtiyacı karşılayacak en uygun makina ve teçhizatın satın
alınması durumunda karar verilmesi gerekmektedir.

Yenileme analizlerinde; ekonomik analiz yöntemlerinde olduğu

gibi en az iki ve daha fazla alternatif bulunmaktadır. Burada en
önemli olanı alternatiflerden birinin aynısının kullanılmasıdır.
Yenilenmesi planlanan makina veya teçhizatla ilgili olarak bir veya
daha fazla yenileme alternatifleri bulunmaktadır [1,2,3].

YENİLEME
Bir firmada bulunan mevcut makina ve teçhizata eski, makina ve
teçhizatın yerine yenilenmesi söz konusu olduğunda yeni veya
aday olarak adlandırılmaktadır.

Mevcut makina ve teçhizatın nakit akışlarının karşılaştırılması

yoluyla karar verilebilmektedir. Aynı şekilde, mevcut ile aday
makina ve teçhizatın nakit akışlarının karşılaştırılmasıyla da karar
verilebilir. Aynı zamanda, ekonomik ömür, hurda değeri…vb.
faktörler yenileme analizlerinde önemlidir [1,2,3].

Yenileme yapılmasının ana nedenleri;

1. Fiziksel bozulma
2. Yetersizlik
3. Eskime
4. Kısa veya Uzun Dönemli Kiralama
4

2
 YENİLEME
Yenileme analizlerinde ilk iş mevcut durumun ele alınmasıdır.
Ekonomik hesaplamalarda geçmiş maliyet kalemleri dikkate
alınmamaktadır. Bu şekildeki maliyetler muhasebe ve ödenecek
vergiler üzerinde etkili olmaktadır.

Amortismana tabi olmayan değerler sabit maliyetler

olduğundan yenileme analizlerinde dikkate alınmazlar .

Yenileme analizinde dikkat edilmesi gereken önemli

faktörleri aşağıda sırasıyla verilmiştir [1,2,3].

1. Yenileme için bir sabit maliyet olması,

2. Mevcut makina veya teçhizatın kalan ömrü,
3. Aday teçhizatın ekonomik ömrü
4. Uygulanan amortisman hesaplama yöntemleri
5. Sermaye kazanç ve kayıplarının belirlenmesi. 5

Örnek 1: YENİLEME
Bir firma beş yıl önce motoru ile birlikte 85.000 TL ‘ye bir makina satın
almıştır. Satın alındığı zaman makinanın ekonomik ömrünün 10 yıl olduğu ve
10 yıl sonundaki hurda değerinin, satın alma fiyatının %10 olacağı tahmin
edilmiştir. Firma, amortisman hesaplama yöntemi olarak doğrusal yöntemi
uygulamaktadır. Mevcut makinanın parça değişimi için her yıl 8.750
ödemektedir. Makinanın işletme ve bakım masrafları 16.250 TL ‘dir. Yıllık
maliyetler ve vergi %2 ‘sidir. Mevcut bakım işlemleri devam ettiği taktirde
makinanın 10 yıl daha kullanılacağı tahmin edilmektedir. Makine ikinci 10
yılda çalışmasına devam ederse, hurda değeri 1.000 TL olacaktır [1].
Makinanın çalıştırmanın alternatifi mevcudu satmak ve yeni aynı özellikteki
80.000 TL ‘ye yeni makina satın almaktır. Bu durumda, mevcut makinanın
hurda değeri 3.750 TL olacaktır. Yeni makina 10 yıllık amortisman dönemi
öngörülmüş, tahmini hurda değeri satın alma fiyatının %10 ‘dur. Yeni
makinanın işletme ve bakım masrafları 15.000 TL ‘dir. Yıllık maliyet ve
sigorta, satın alma fiyatının %2 ‘sidir [1].
Firma %50 kurumlar vergisine tabi olarak, vergiden önce %12, vergiden
sonra %6 minimum karlılık hedeflemektedir. Bu durumda, makina, yeni
makina ile yenilenmeli midir?
6

3
 YENİLEME
Örnek 1:
Mevcut A makinası :
5 yıl önceki yatırım maliyeti 85.000 TL
Faydalı Ömrü 10 yıl
10. yıl sonundaki hurda değeri 8.500 TL
Toplam Yıllık masraflar: 8.750 + 16.250 + 1.700 = 26.700 TL
Halihazırda hurda değeri 3.750 TL
İkinci 10 yıl sonundaki hurda değeri 1000 TL

B makinası :
Yatırım maliyeti 80.000 TL
Faydalı ömrü 10 yıl
10. yıl sonundaki hurda değeri 8.000TL
Toplam Yıllık masraflar :
TYM= 15.000 + 1.600 = 16.600 TL dir.

YENİLEME
Çözüm 1:
Doğrusal amortisman ile A makinası 5. yıl sonundaki defter değeri
= (85.000 – 8.500 ) / 10 = 7.650 TL dir.

7.650 TL * 5 yıl = 38.250 TL (birikmiş amortisman)

85.000 – 38.250 = 46.750 TL dir.

A makinası satıldığı taktirde 46.750 – 3.750 = 43.000 TL lik

amortismana tabi olmamış değer kalacaktır.
43.000 TL lik amortize edilmeyen bu değer yenileme yatırımı
analizlerinde hesaba katılmayacaktır.

4
 YENİLEME
Çözüm 1: Yıl A B B-A
makinası makinası
0 -3.750 TL -80.000 TL -76.250 TL
1 -26.700 TL -16.600 TL +10.100
TL
2 -26.700TL -16.600 TL
3

9
Hurda değeri: 10 +1.000 TL +8.000 TL +7.000 TL

Vergi Öncesi İVO

NŞD = 0
NŞD = -76.250 + 10.100 (P/A;%i,10) + 7.000 (P/F;%i,10)
İ = %6 için NŞD = +1.995 TL
İ = %7 için NŞD = -1.750 TL i = %6,53
%6,53 < %12 olduğundan dolayı makine yenilenmeyecektir. 9

YENİLEME
Çözüm 1:
Yıl A B B-A
makinası makinası
0 -25.250 TL -80.000 TL -54.750 TL
1 -11.062 TL -4.700 TL -6.362 TL
2 -26.700TL -16.000 TL
3

9
10 +1.000 TL +8.000 TL +7.000 TL

Vergi Sonrası İVO

NŞD = 0
NŞD = -54.750 + 6.362 (P/A;%i,10) + 7.000 (P/F;%i,10)
İ = %4 için NŞD = +1.581 TL
İ = %5 için NŞD = -1.326 TL i = %4,54
%4,54 < %12 olduğundan dolayı makina yenilenmeyecektir. 10

5
 YENİLEME
Çözüm 1:
Bu örneği yıllık nakit akış yöntemi ile çözüldüğünde;

A makinası için yıllık masraflar 26.700 TL

B makinası için yıllık masraflar 16.600 TL

A makinası için sermaye geliştirme

(3.750– 1.000) (A/P;%12;10)+1.000*0,12 = 606.75TL

B makinası için sermaye geliştirme

(80.000– 8000) (A/P;%12;10)+8000*0,12 = 13.704 TL

Eski A makinası muhafaza edilirse 27.306,75 TL,

Yeni B makinası alınırsa 30.304 TL ‘dir.

27.306,75 TL < 30.304 TL olduğundan A makinası yenilenmeyecektir.

A-Halihazırda hurda değeri 3.750 TL B-10. yıl sonundaki hurda değeri 8.000TL
vergiden önce %12, vergiden
Vergiden önce %12, vergiden sonra %6 minimum karlılık hedeflemektedir.
sonra %6 minimum karlılık
hedeflemektedir
11

Yeni Makinanın
En Ekonomik Ömrünün Belirlenmesi
Mevcut makina ile yeni makinayı karşılaştırırken, kabul edilen
ekonomik ömürler, her bir makina için aynı olmalıdır. Başka bir
şekilde açıklanırsa, karşılaştırmayı her alternatifin kendi
ekonomik ömrü temel alınarak yapılmalıdır. Bir makinanın
ekonomik ömrü, makinanın veya projenin toplam eşdeğer
maliyetini en azı veya eşdeğer yıllık gelirini en fazla yapan
zaman aralığıdır.

Yıllık işletme ve bakım masrafları, hurda değerleri bilindiği

taktirde yeni alternatifin ekonomik ömrü hesaplanabilmektedir.
Eşdeğer yıllık düzgün maliyetlerin en az olduğu yıl, en yararlı
ekonomik ömürdür [1,2,3].

12

6
 Yeni Makinanın
En Ekonomik Ömrünün Belirlenmesi
Örnek 2:
Piyasa değeri 800.000 TL olan bir makinanın yıl sonundaki hurda
değerleri ve yıllık masrafları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Sermaye
maliyeti %10 olduğu taktirde bu makine kaç yıl kullanılmalıdır?

Yıl Hurda Değeri Yıllık

Masraflar
0 800.000 TL -
1 600.000 TL 80.000 TL
2 450.000TL 120.000 TL
3 340.000 TL 185.000 TL
4 260.000 TL 320.000 TL
5 190.000 TL 480.000 TL

13

Yeni Makinanın
En Ekonomik Ömrünün Belirlenmesi
Çözüm 2:
3. Yıl için EDYM = (800.000 – 340.000) (A/P;%10;3) + 340.000 * 0.10
+[80.000 (P/F;%10;1) + 120.000 (P/F;%10;2) + 185.000 (P/F;%10;3) ]
(A/P;%10;3) = 343.973 TL dir.

Yıl Hurda Amortisman Sermaye Yıllık Yıllık N yıl

Değeri Maliyeti Masraflar Toplam kullanıldığında
(%10) Maliyet EDYM (TL)
0 800.000 - - - - -

1 600.000 200.000 80.000 80.000 360.000 360.000

2 450.000 150.000 60.000 120.000 330.000 345.716

3 340.000 110.000 45.000 185.000 340.000 343.973

en az EDYM
4 260.000 80.000 34.000 320.000 434.000 363.410

5 190.000 70.000 26.000 480.000 576.000 398.207

14

7
 Mevcut Makina ve Teçhizatın
Kalan Ömrünün Belirlenmesi
Yenileme analizlerinde, mevcut makinanın ne kadar çalışabileceği önemlidir.
Mevcut makinayı tamir edilmesiyle daha uzun süre kullanmak mümkündür.
Bu durumda tamir masrafları artacaktır. Özet olarak, mevcut makinanın
marjinal maliyeti artacaktır.

Eşdeğer yıllık maliyetin en az olduğu yıl, mevcut makinanın ekonomik

ömrünü verecektir [1,2,3].

Örnek 3:
Mevcut makine 2 yaşındadır. Satın alındığı Yıl Hurda Yıllık
zamandaki fiyatı 520.000 TL ‘dir. Hurda değeri Değeri Masraflar
200.000 TL ‘dir. Makine kullanılmaya devam 0 - -
edildiği taktirde, hurda değeri ve işletme 1 160.000 TL 220.000 TL
masrafları yandaki tabloda olduğu şekildedir.
2 120.000 TL 264.000 TL
Aday makine ile değiştirilmeden önce, mevcut 3 80.000 TL 312.000 TL
makinanın en ekonomik ömrünü bulunuz [1]. 4 40.000 TL 352.000 15
TL

Mevcut Makina ve Teçhizatın

Kalan Ömrünün Belirlenmesi
Çözüm 3:
3. Yıl için EDYM = [280.000 (P/F;%10;1)+320.000(P/F;%10;2)+364.000
(P/F;%10,3)] (A/P;%10;3)

Mevcut makinayı 2 yıl daha kullanmak ve daha sonra yeni makina ile
değiştirmek en ekonomik olacaktır.

Yıl Amortisman Sermaye Yıllık Yıllık

Maliyeti Masraflar Toplam EDYM
Maliyet (TL)
1 40.000 TL 20.000 TL 220.000 TL 280.000 TL 280.000 TL
2 40.000 TL 16.000 TL 264.000 TL 320.000 TL 299.045 TL
3 40.000 TL 12.000 TL 312.000 TL 364.000 TL 318.650 TL
4 40.000 TL 8.000 TL 352.000 TL 400.000 TL 336.220 TL

16

8
 Mevcut Makinanın Geri Kalan Ömrünün
Aday Makinadan Farklı Olduğu Durum
Yenileme alternatiflerinin ömürlerinin farklı olduğu durumlarda analizi eşit
olduğu durumlardaki kadar kolay değildir.

1.Tekrarlanabilirlik Varsayımı
Bu varsayım iki alt varsayımla kullanılmaktadır.
 Karşılaştırılan alternatifler için istenen hizmet süresi belirsiz uzunluktadır
veya alternatiflerin EKOK ‘ına eşit uzunlukta olacaktır.
 Her alternatif için ilk ömür döneminde tahmin edilenler, diğer
dönemlerde de aynen gerçekleşmektedir. Dönemin değişmesi ile şartların
değişmemektedir.

2.Eşzamanlılık Varsayımı
Bu varsayıma göre, alternatiflerin analiz dönemleri belirli bir zaman içinde
son bulacaktır. Bu varsayıma en uygun yöntem Şimdiki Değer yöntemidir.

17

Yetersizlikle İlgili Yenileme Analizleri

Mevcut makina veya teçhizatın kapasitesi, artan talebi
karşılayamaması durumu da mümkündür. Bu durumlarda, iki
alternatif olabilmektedir .

 Mevcut makina veya teçhizatın kapasitesini arttırmak,

 Mevcut makina veya teçhizatı, talepleri karşılayacak şekilde

yeni teçhizat ile değiştirmektir .

18

9
 Yetersizlikle İlgili Yenileme Analizleri
Örnek 4:
Çelikten yapılmış bir köprünün takviye edilecek veya değiştirilecektir. 28 yıl
önce inşa edildiğinde maliyeti 4 milyon TL olan çelik köprünün defter değeri
2.5 milyon TL ‘dir. Eğer köprü şimdi değiştirilirse, çeliğin hurda değeri, yıkım
masraflarından 350 bin TL fazla olacaktır.

Çelik köprünün takviye edilme maliyeti 1milyon 100 bin TL olacak ve bu

takviye 10 yıl daha hizmet edebilecektir. Hurda değeri 450 bin TL olacaktır.

Yeni yapılması düşünülen beton köprünün maliyeti 10 milyon 150 bin TL ‘dir.
Faydalı ömrü 40 yıl, hurda değeri 50 bin TL olacaktır. Mevcut çelik köprünün
yıllık bakım masraflarının beton köprüden 350 bin TL fazla olacağı tahmin
edilmektedir.

Karayolları tarafından kullanılacak olan kredi faiz oranı %5 olduğuna göre,

tekrarlanabilirlik varsayımına göre yıllık nakit akışı yöntemine göre hangi
alternatifin seçilmesi gerektiğine karar veriniz [1].
19

Yetersizlikle İlgili Yenileme Analizleri

Çözüm 4:
Amortisman Mevcut Aday Köprü
Çelik Köprü

(350.000+1.100.000-450.000) 79.500 TL
(A/F;%5;10)
(10.150.000 – 150.000) (A/F;%5;40) 83.000 TL

Sermaye Faizi

(350.000+1.100.000)*0,05 72.500 TL

(10.150.000)*0,05 507.500 TL

İlave Yıllık Bakım Masrafları

Mevcut çelik köprü 350.000 TL

Toplam Yıllık Maliyet 502.000 TL 590.500 TL

20

10
 Yetersizlikle İlgili Yenileme Analizleri
Örnek 5:
Önceki örnekte köprülerin hizmet sürelerinin önemli olduğunu ve
köprülerden 40 yıllık bir hizmet beklendiği varsayalım. Beton köprü, 10 yıl
sonra çelik köprünün yerine inşa edildiği taktirde maliyeti 12 milyon TL
(önceki örnekte 10 milyon 150 bin TL ) olacak ve 30 yıl sonundaki hurda
değeri 750.000 TL (önceki örnekte 150.000 TL) olacaktır.

Vergi öncesi a) şimdiki değer, b) yıllık nakit akışı yöntemleri kullanarak hangi
alternatifin seçilmesi gerektiğine karar veriniz [1].

21

Yetersizlikle İlgili Yenileme Analizleri

Çözüm 5:
Şimdiki Değer Yöntemi

Çelik Köprü takviye edilecek, sonra yenilenecek:

Takviye için yatırım : (350.000 + 1.100.000 ) = 1.450.000 TL
Yıllık bakım masrafları : 350.000*(P/A;%5;10) = 2.702.700 TL
-Takviye edilmiş çelik köprünün hurda değeri – 450000(P/F;%5;10)= -276.255 TL
Beton köprüye yatırım : 12.000.000(P/F;%5;10) = 7.366.800 TL
Beton köprünün şimdiki hurda değeri = -750.000*(P/F;%5;40) = - 106.500 TL
Toplam Şimdiki Değeri : 11.136.745 TL

Çelik Köprü beton köprü ile hemen yenilenecek:

Yatırım: 10.150.000 TL
Hurda değeri : - 150.000 (P/F;%5;40) = -21.300 TL
Toplam Şimdiki Değeri : 10.128.700 TL dir.
Çelik köprü hemen beton köprü ile değiştirilmelidir.
22

11
 Yetersizlikle İlgili Yenileme Analizleri
Çözüm 5:
b)Yıllık Nakit Akış Metodu

Çelik köprü önce takviye edilecek, sonra yenilenecek

A = 11.136.745 (A/P;%5;40) = 649.272.235 TL

Beton köprü hemen yapılacak

A = 10.128.700 (A/P;%5;40) = 590.503.200 TL

Yıllık nakit akış metodu ile de, mevcut çelik köprünün yerine hemen beton
köprü inşa edilmelidir.

23

12