DADAİZM

1916 – 1920

Zürih

Karşı-sanat
 DADAİZM
• Dadaizm ya da Dada edebiyat (özellikle şiir), tiyatro ve grafik
tasarımın da yer aldığı görsel sanatlarda ortaya çıkan Birinci
Dünya Savaşı sonrası kültürel bir harekettir. Dada diğer birçok
şeyin yanında bir burjuva icadı olan savaşın barbarlığına karşı
bir protestodur ve Dadaistler hem sanatta hem de toplumda
zalim bir entelektüel katılık olduğunu inanmaktaydı; dadaist
çalışmalar kasıtlı olarak mantık-dışı olmaları ve sanatın hakim
standartlarının reddedilmesi ile tanınırlar. Süreealizm dahil
kendisinden sonraki birçok akımı etkilemiştir.
• Dada’nın bir anlamı yoktur. Dada’nın anlamı izleyiciye bırakılır
• Dada bir savaş karşıtlığıdır, ayrıca sanatın geleneklerine ve
kurallarına karşı koyar
 TARİHÇE
• Dadaizm 1916 – 1922 yılları arasında sürdü.
• Akımı başlatan sanatçılar sözcükten rastgele bir
sözcük seçerek Dada adını koydular.
• 1. Dünya Savaşı sırasında bire grup sanatçı ve yazar
İsviçre’nin Zürih şehrinde bir araya geldiler; Avrupa
toplumunun toptan alçalmasına ve savaşın canavarca
yıkımına karşı bir protesto olarak örgütlendiler.
• Kamuoyunu bir araya toplayarak bir araya getirir
• Gösteriler düzenler
 TEKNİK
• Dada tekniği sözcükler ve imgelerin
sayfalardan koparılması ve bir yüzey üzerinde
şansa dayalı olarak bir form oluşturmalarına
izin verilmesine dayanır.
• Kolajlar, piktogramlar, foto-montajlar ve hazır-
nesneler Dadaist üretimlerin örnekleridir.
• Dada Zürih’ten sonra New York, Berlin, Köln,
Hannover ve Paris’e kadar uzanmıştır.
• Dada’nın ana mesajına göre tüm Avrupa
kültürü çürümüştür ve anlamdan yoksundur.
• Dada sanat dünyasında ve kamuoyunda bir
kaos yaratmış, bir araya gelen üyeleri daha
sonrasında ayrılmışlar ve uzun süre bir arada iş
üretmemişlerdir.
 Marcel Duchamp
(1887-1968)

 Fransız sanatçı

 “Karşı-sanat” tutumunu ortaya

atmış ve böylece Avrupa
Dada’sına paralel olmuştur.

 Hazır-nesnelerini sergilemiştir.
Hazır-nesneler daktilo, bisiklet
tekerleği ve pisuarlar gibi günlük
kullanıma dair endüstri
nesneleridir.
 Jean (Hans) Arp (1887-
1966)

 Alman sanatçı

 Kolajlar üretmiş, kesilmiş kağıtları

zemine atmıştır; böylece kağıtları
zemine yapıştırarak şansa dayalı
aranjmanlar oluşturmuştur.

 Ahşap parçalar keserek, birbirlerine

yapıştırmış, bunlara kağıtlar
ekleyerek heykeller üretmiştir.
 Max Ernst (1891-1976)

 Alman sanatçı

 Yağlıboyayı da dahil ederek kolaj tekniğini

kullanmıştır

 Hem Dada hem de Sürrealizm’de yer almıştır

 La Mer (Deniz) çalışmasını kendi gözünden sahil

kıyısının görünümünü resmetmek üzere
oluşturmuştur
Kurt Schwitters (1887-
1948)
 Alman sanatçı

 Sanatını üretmek için atık

nesneleri bir araya getiren
bir çöpçü rolünü üstlenmiştir

 Bu nesneleri resmetmemiş,
aksine onları bir zemine
yapıştırmış ve onlarla resim
yapmak için boyalar ilave
etmiştir (bunların bazıları üç
boyutludur)
 Hannah Höch 1889
–1978
• Alman sanatçı

• Berlin Dada’nın kurucuları

arasındadır

• Ağırlıklı olarak kolaj ve foto-

montajla çalışmıştır

• Raoul Hausmann, Richard

Huelsenbeck ve George
Grosz ile birlikte işler
üretmiştir
 “ÇikolataDeğirmeni”-
Marcel Duchamp

“Çeşme”- Marcel
Duchamp
“Konfigürasyon”- Jean
(Hans) Arp

“Şans Kurallarına Bağlı

Olarak Aranje Edilmiş
Karelerle Oluşturulan
Kolaj”- Jean (Hans) Arp
 Tristan Tzara - 1917
• Bir gazete alın/bir makas alın/gazeteden şiirinizin ne
uzunlukta olmasını istiyorsanız o uzunlukta bir
makale seçin/makaleyi kesin/daha sonra özenle bu
makaleyi oluşturan bütün sözcükleri kesin ve bir
torbaya koyun/yavaşça karıştırın/sonra kestiğiniz her
parçayı tek tek çıkarın/torbadan çıkardığınız
sırayla/özenle kağıda yazın/şiir size benzeyecektir/işte
şimdi halın anlamayacağı, hoş bir duyarlığa sahip son
derece özgür bir yazar oldunuz.
“Güzel Mevsim”- Max
Ernst
“Erkeği Nefret
Yaratır”- Max Ernst
 “Yapay sarı kemikle
Fredlyst”- Kurt
Schwitters

“Das Undbild”-
Kurt Schwitters
"Dada Dansı" -Hannah
Hoch

“Dada Mutfak Bıçağı

ile Kesme” -Hannah
Hoch
 SANATÇILARIN DEVRİMİ
• Sanatçılar modern toplumla anlaşamamış ve
sanatın geleneklerini ve kurallarını
reddetmişlerdir. Bu çıldırmış bir dünyaya karşı
yorumdur, dünya belleğini kaybetmiştir;
sanatta aynı biçimde. Böylece karşı-sanatın
ortaya çıkışını anlamak mümkündür.
Marcel
Duchamp,
Bisiklet
Tekerleği, hazır-
nesne, 1913
Marcel
Duchamp,
Pisuar,
1917
 DaDa
“Isının nasıl öldürdüğünü
gösteren hidrometrik
gösteri”
Max Ernst 1920
‘Tatlin Evde’
Raoul Hausmann 1920
• Tristan Tzara: “Tanrı ve diş fırçam Dada’dır, ve
New Yorklularda Dada olabilirler tabii, eğer
henüz değillerse”
• Dada Sürrealizm, Pop-Art ve Fluxus gibi
akımları direk etkilemiştir.
• Fakat dada felsefesi bugüne kadar görülen
“insan beyninden kaynaklanan en sıkıcı, en
rahatsız edici ve en yıkıcı” olarak tanımlanabilir.
American Art Haberleri
‘İsviçre, Dada’nın Doğum
Yeri”
veya ‘Fizyomitolojik Sel
Resmi’
Max Ernst ve Hans Arp
1928
‘Dadaville’
Max Ernst 1923-24
Max Ernst, “Der Elefant von Celebes”,
1921
George Grosz,Metropolis, 1916-1917
 Dada’nın Temel Özellikleri
• Dada tek bir kurala sahiptir: Bilinen herhangi bir kuralı izleme!
• Dada izleyicide duygusal bir reaksiyonu provoke etmeyi amaçlar (tipik
olarak şok ya da skandalın kullanımı)
• Dada sanatını üreten isimler azami biçimde ciddi olmalarına rağmen,
dadaist yapıtlar tanımlanamayacak noktaya kadar anlam-dışıdır
• Soyutlama ve Ekspresyonizm’in Dada üzerinde büyük etkisi vardır, bunu
Kübizm ve daha az oranda Fütürizm izler.
• Dada sanat sözlüğüne birçok yeni teknik katmıştır. Dada certainly created a
lot of offshoots. Çok sayıda edebiyat dergisi çıkartırken, öte yandan birçok
çağdaşı olan sanat akımını da etkilemiştir. Dada’nın doğuşunda birebir
etkili olduğu akım Sürrealizm’dir.
• Dada kendi kendisini yok etmiştir. Bunun nedeni artık “kabul edilebilir”
olarak algılanmasını tespit etmesi olmuştur.