ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG
BỘ MÔN VẬT LÝ ỨNG DỤNG
--------*-------

Đề tài số 5: VẼ QUỸ ĐẠO CỦA VẬT THEO

PHƯƠNG TRÌNH CHUYỂN ĐỘNG

GV dạy lý thuyết: Trần Văn Lượng

GV dạy bài tập: Nguyễn Ngọc Quỳnh

Lớp : L28 – nhóm số 5

Nhóm sinh viên thực hiện:
STT Họ và tên MSSV
1 Vũ Huy Gia Khang 2311486
2 Ngô Nam Khánh 2311508
3 Đỗ Đăng Khoa 2311580
4 Đỗ Nguyên Khôi 2311661

Chấm điểm bài tập lớn Vật lí 1:

Điểm nộp và gửi bài
Điểm hình thức Điểm nội dung Tổng
File đúng yêu cầu
(2 điểm) (2 điểm) điểm
(1 điểm)
File
powerpoint
File pdf
Tổng điểm

Tp. HCM, tháng 11 năm 2023

1
 MỤC LỤC

TÓM TẮT .............................................................................................................................. 4

I.Yêu cầu ............................................................................................................................ 4

II.Điều kiện ........................................................................................................................ 4

III.Nhiệm vụ ...................................................................................................................... 4

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 5

I.Mục đích báo cáo ........................................................................................................... 5

II.Ý nghĩa của bài toán ..................................................................................................... 5

III. Hướng giải quyết của bài tập ...................................................................................... 5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT .................................................................................... 6

I.Phương trình chuyển động(PTCĐ) ................................................................................ 6

II.Vecto vận tốc ................................................................................................................ 6

1.Vecto vận tốc trung bình ......................................................................................... 6

2.Vecto vận tốc tức thời ............................................................................................. 6

III.Phương trình quỹ đạo(PTQĐ) ..................................................................................... 7

IV.Quỹ đạo của vật ........................................................................................................... 7

CHƯƠNG 3: MATLAB ........................................................................................................ 8

I.Một số lệnh cơ bản của matlab được sử dụng trong bài toán ........................................ 8

2
 II.Đoạn code matlab của bài toán ..................................................................................... 8

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ KẾT LUẬN ........................................................................ 10

I.Kết quả ......................................................................................................................... 10

II.Kết luận ....................................................................................................................... 11

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................. 13

3
 TÓM TẮT
Vẽ quỹ đạo của vật theo phương trình chuyển động

I.Yêu cầu
Sử dụng Matlab để giải bài toán sau:
“Một khí cầu bay lên từ mặt đất với vận tốc không đổi v0. Gió truyền cho khí cầu thành
phần vận tốc theo phương ngang v x = ay , y là độ cao. Cho trước các giá trị v0, a.
• Xác định phương trình chuyển động của vật.
• Xác định phương trình quỹ đạo của vật.
• Vẽ quỹ đạo của vật trong khoảng thời gian từ t=0 đến t=5s.

II. Điều kiện

• Sinh viên cần có kiến thức về lập trình cơ bản trong MATLAB.
• Tìm hiểu các lệnh Matlab liên quan symbolic và đồ họa.

III. Nhiệm vụ
Xây dựng chương trình Matlab:
• Nhập các giá trị ban dầu (những đại lượng đề cho).
• Thiết lập các phương trình tương ứng. Sử dụng các lệnh symbolic để giải hệ
phương trình.
• Vẽ hình.

4
 CHƯƠNG 1 : MỞ ĐẦU

I. Mục đích của báo cáo

1. Báo cáo kết quả bài tập cho giáo viên.
2. Ghi chép lại quá trình giải quyết bài tập của cả nhóm.
II. Ý nghĩa của bài toán
Bài toán giúp ta biết lập phương trình chuyển động từ các điều kiện cho trước, từ
phương trình chuyển động suy ra phương trình quỹ đạo. Từ đó ta có thể vẽ được quỹ đạo
của vật.
III. Hướng giải quyết bài tập
1. Ôn lại các kiến thức cần thiết trong chương 1 “ĐỘNG HỌC CHẤT
ĐIỂM” của Vật Lý 1.
2. Tìm hiểu về lập trình cơ bản trong Matlab (các lệnh, các hàm symbolic và đồ
hoạ).
3. Giải quyết bài toán trên Matlab.
4. Chạy chương trình và chỉnh sửa lại những sai sót.
5. Viết báo cáo bằng word và trình bày trên Micosoft Powerpoint

5
 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Bài toán sử dụng cơ sở lí thuyết động học chất điểm trong hệ trục toạ độ Oxy. Phần kiến
thức liên quan chủ yếu nằm trong chương 1 “ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM” của giáo trình
Vật Lý Đại Cương A1.
I.Phương trình chuyển động (PTCĐ)
Khi chất điểm M chuyển động , vecto vị trí 𝑟⃗ 𝑠ẽ 𝑡ℎ𝑎𝑦 đổ𝑖 𝑡ℎ𝑒𝑜 𝑡ℎờ𝑖 𝑔𝑖𝑎𝑛:
𝑥 = 𝑓1 (𝑡)
𝑟⃗ = {𝑦 = 𝑓2 (𝑡)
𝑧 = 𝑓3 (𝑡)
Các phương trình trên gọi là phương trình chuyển động của chất điểm
VD: chất điểm chuyển động thẳng biến đổi đều có phương trình chuyển động (hệ tọa
độ Oxy)
𝑥 = 5𝑡 + 3
{
𝑦 = 15𝑡 + 10
II. Vecto vận tốc
1. Vecto vận tốc trung bình
Giả sử ở thời điểm t1, chất điểm ở tại P có vecto vị trí ⃗⃗⃗⃗.Tại
𝑟1 thời điểm t2, chất điểm
ở tại Q có vecto vị trí ⃗⃗⃗⃗.
𝑟2 Vậy trong khoảng thời gian ∆𝑡 = 𝑡2 − 𝑡1 , vecto vị trí đã thay
đổi 1 lượng ∆𝑟⃗ = ⃗⃗⃗⃗
𝑟2 − ⃗⃗⃗⃗ 𝑟1 . Người ta định nghĩa vecto vận tốc trung bình trong khoảng
thời gian ∆𝑡 là:
∆𝑟⃗
⃗⃗⃗⃗ =
𝑣
∆𝑡

Vận tốc tức thời mô tả sự nhanh chậm và chiều chuyển động tại một thời điểm nào
đó trên đường đi của vật.
2. Vecto vận tốc tức thời
Để đặc trưng một cách đầy đủ về phương, chiều và tốc độ chuyển động của chất
điểm, người ta đưa ra đại lượng vật lý vecto vận tốc tức thời ( hay vecto vận tốc) được
định nghĩa như sao
Vecto vận tốc tức thời là giới hạn của vecto vận tốc trung bình khi ∆𝑡 → 0
∆𝑟⃗ 𝑑𝑟⃗
𝑣 = lim =
∆𝑡 → 0 ∆𝑡 𝑑𝑡
Trong hệ tọa độ Descartes
𝑑𝑟⃗ 𝑑𝑥 𝑑𝑦 𝑑𝑧
= 𝑖⃗ + 𝑗⃗ + 𝑘⃗⃗
{𝑑𝑟 𝑑𝑡 𝑑𝑡 𝑑𝑡
𝑣⃗ = 𝑣𝑥 𝑖⃗ + 𝑣𝑦 𝑗⃗ + 𝑣𝑧 𝑘⃗⃗
6
 Vecto vận tốc 𝑣⃗ là đạo hàm của vecto vị trí theo thời gian, có gốc đặt tại điểm
chuyển động, phương tiếp tuyến với quỹ đạo tại điểm đó, chiều là chiều chuyển động và
có độ lớn là v

VD: Từ ví dụ ở mục 1 . Ta suy ra vecto vận tốc tức thời của chất điểm là:
𝑑𝑥
𝑣𝑥 = = 5
{ 𝑑𝑡
𝑑𝑦
𝑣𝑦 = = 15
𝑑𝑡
III. Phương trình quỹ đạo (PTQĐ)
Là phương trình biểu diễn mối liên hệ giữa các tọa độ không gian của chất điểm.
Cách tìm phương trình quỹ đạo từ phương trình chuyển động
𝑥 = 𝑓1 (𝑡)
𝐹(𝑥, 𝑦, 𝑧) = 0
PTCĐ: {𝑦 = 𝑓2 (𝑡) Khử t PTQĐ {
𝐺(𝑥, 𝑦, 𝑧) = 0
𝑧 = 𝑓3 (𝑡)
VD: Từ ví dụ ở trên , ta có được PTQĐ từ PTCĐ là:
y – 3x – 1 = 0
IV. Quỹ đạo của vật
Là đường mà chất điểm vạch nên trong không gian trong suốt quá trình chuyển
động. Có thể vẽ quỹ đạo của chất điểm từ phương trình quỹ đạo
VD: Từ ví dụ ở trên, ta vẽ được quỹ đạo của vật từ PTQĐ là một đường thẳng
trong không gian Oxy

Hình 2.4
7
 CHƯƠNG 3 : MATLAB

I. Một số lệnh cơ bản của matlab được sử dụng trong bài toán

- clear : xóa các đề mục trong bộ nhớ

- clc : xóa cửa sổ lệnh
- syms : khai báo biến
- input ( ) : khai báo biến được nhập từ bàn phím
- disp : trình bày nội dung ra màn hình
- int(f,x,a,b): Tính tích phân xác định của hàm f theo biến x với cận lấy tích phân từ a đến
b
- fprintf ( ) : in ra màn hình chuỗi ký tự
- fplot (x,y,[0,5] ) : vẽ hàm y theo x với t chạy từ 0->5
- title ( ) : thêm nhãn vào đồ hoạ
- grid on : nhãn được đặt phía trên đồ họa
- solve (f,t) : giải phương trình f theo biến t

II.Đoạn code matlab của bài toán

8
Hình 3.2

9
 CHƯƠNG 4 : KẾT QUẢ VÀ KẾT LUẬN

I. Kết quả

Giả sử v0 = 10 , a =2 là các giá trị cho trước

a, Phương trình chuyển động của vật là:

𝑥(𝑡) = 10𝑡 2
{
𝑦(𝑡) = 10𝑡

Hình 4.1.1
b, Phương trình quỹ đạo của vật là :

𝑦2
𝑥 =
10

Hình 4.1.2

10
c, Quỹ đạo của vật là :

Là đường parabol đi qua gốc tọa độ

Hình 4.1.3

II. Kết luận

- Nhóm đã hoàn thành bài toán của giáo viên cho với đề tài :”Vẽ quỹ đạo của vật theo
phương trình chuyển động”
- Vận dụng được
- Kết quả đồ thị quỹ đạo đạt được trên Matlab đúng với tính toán và đúng với hình dạng
đồ thị so với phần mềm khác ( Geogebra classic)

11
 Hình 4.2.1

- Kết quả của phương trình chuyển động và phương trình quỹ đạo đúng với lý thuyết đã
học

12
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

Trong quá trình nghiên cứu đề tài nhóm em có tham khảo một số tài liệu và phần mềm
sau:
1. Sách “Vật lý đại cương A1” – Trường Đại học Bách Khoa
2. Sách “ Bài tập vật lý đại cương” – Trường Đại học Bách Khoa
3. https://uet.vnu.edu.vn/~tantd/dieukhien/Chuong%201%20Matlab%20co%20ban.pdf
4. Phần mềm Matlab
5. Phần mềm Geogebra classic

13