Detyrë:

Shufra e bakrit (Cu) me gjatësi fillestare l0=305mm i është nënshtruar sforcimit në

tërheqje prje 276MPa. Të përcaktohet zgjatimi i krijuar relativ nga ky sforcim nëse shufra është
e sforcuar brenda zonës së deformimeve elastike.

Zgjidhje:

Sipas ligjit të Hook-ut:

ose

Ku:

E-moduli i elasticitetit
Nëse në ekuacionin:
, zëvendësohet vlera e deformimit relativ. Rrjedh se:

Prej këtu:

Moduli i elasticitetit E, për bakrin (Cu) është madhësi standarde dhe ka vlerën:

Nëse vlerat e njohura zëvendësohen në ekuacionin për zgjatimin, atëherë do të fitohet se:

Pra, zgjatimi i shufrës së bakrit në zonën e deformimeve elastike është Δl=0.77mm dhe kështu
gjatësia e shufrës pas deformimit elastik do të jetë:
Detyrë: Në trupin cilindrik nga çeliku me diametër d0=5cm dhe h0=3cm vepron ngarkesa në
shtypje F=70kN. Të përcaktohet:
- sforcimi që krijohet me këtë rast,
-deformimi

Zgjidhje:
-Sforcimi në shtypje

Sipërfaqja e seksionit tërthorë është:

= =

Vlen të theksohet se pasi që bëhet fjalë për sforcim në shtypje, shenja e këtij sforcimi është
negative (-).

-deformimi
Sipas ligjit të Hook-ut

Prej këtu:

Moduli i elasticitetit për çelikun është: E=207GPa

Pra:

Pasi që:
=

9-30=-29.99mm
Detyrë: Shufra e aluminit (Al) me gjatësi fillestare l0=5cm dhe me diametër fillestar d0=1.263cm
pas veprimit të ngarkesave në tërheqje merr këto dimensione: gjatësia pas këputjes l1=5.488cm
dhe diametrin në vendin e këputjes-shkatërrimit d1=0.995cm. Të përcaktohet aftësia për
deformim, përkatësisht plasticiteti (duktiliteti) i kësaj shufre.

Zgjidhje:
Aftësia për deformim përcaktohet me këto parametra:
-zgjatja (elongacioni),
-ngushtim (kontrakcioni).

-Zgjatja (elongacioni):

-Ngushtimi (kontrakcioni):
Detyrë: Trupi cilindrik nga një material metalik hipotetik i është nënshtruar veprimit të
ngarkesave në shtypje (ngjeshje). Materiali ka modul të elasticitetit E=100GPa dhe modul të
rrëshqitjes G=40GPa. Nëse diametri fillestar është d0=100.0 mm, diametri përfundimtar
d1=100.10 mm dhe lartësia përfundimtare h1=215.5 mm, të përcaktohet:
a-sforcimi në shtypje (ngjeshje),
b-koeficienti i Poisson-it,
c-moduli vëllimor (kompresionit),
d-lartësia fillestare.

Zgjidhje:
a-Sforcimi në shtypje (ngjeshje) përcaktohet nga relacioni:

Nëse analizohet deformimi i trupit, atëherë konstatohet se ndodh një deformim në drejtim të
boshtit Z dhe X
Në drejtim të boshtit X:

Deformimi relativ është:

-Koeficienti i Poisson-it përcaktohet nga relacioni:

Pra, koeficienti i Poisson-it është,

Nga, definicioni i koeficientit të Poisson-it:

Prej këtu:

Tash mund të përcaktohet sforcimi në shtypje nga relacioni:

-Moduli vëllimor përcaktohet nga relacioni:

Larësia fillestar:

Pra, është reduktuar shumë pak, përkatësisht për:

Detyrë: Në trupin cilindrik me diametër fillestar d0=10 mm të mesingut vepron forca (F) e cila
shkakton sforcim në tërheqje. Të përcaktohet intensiteti i forcës në tërheqje ashtu që të
shkaktojë deformim elastik të diametrit për 2.5x .

Zgjidhje:
Pra, gjatë veprimit të ngarkesës në tërheqje, trupi cilindrik do të zgjatet në drejtim të boshtit (Z)
dhe njëkohësisht do të reduktohet diametri për Δd = 2.5 x 10 -3 mm, në drejtim të boshtit (X).
Pra:

Vlen të theksohet se vlera është negative sepse diametri zvogëlohet (reduktohet) gjatë
veprimit të kësaj ngarkese.
Nëse përvetësohet vlera e koeficientit të Poisson-it (ν=0.34) atëherë:

Prej këtu:

Sforcimi i krijuar në këtë drejtim, përcaktohet sipas ligjit të Hook-ut.

Moduli i elasticitetit për mesingun (tunxhin) është E=97GPa

Nga relacioni:

rrjedh se:

Sipërfaqja e prerjes tërthore është:

Tash mund të llogaritet forca (F):

 Detyrë: Pllaka e çelikut me trashësi ho=1.0cm i nënshtrohet procesit të petëzimit
(laminimit) në të ftohtë në dy kalesa në kafazë cilindrik dhe kështu fitohet trashësi pas kalesës
së parë h1=0.5cm dhe pas kalesës së dytë h2=0.16cm, sipas skemës së dhënë në vazhdim. Të
përcaktohet:
a- shkalla e reduktimit gjatë deformimit në kalesën e parë,
b- shkalle e reduktimit gjatë deformimit në kalesën e dytë,
c- shkalla e tërësishme e deformimit.
d- Efekti i forcimit fizik gjatë deformimit në të ftohtë.

Zgjidhje:
a-Shkalla e deformimit në kalesën e parë është:
-deformimi absolut është në kalesën e parë:
=1cm-0.5cm=0.5cm
-deformimi relativ në kalesën e parë:
=

b-Shkalla e deformimit në kalesën e dytë është:

-deformimi absolut është në kalesën e dytë:

=0.5cm-0.16cm=0.34cm
-deformimi relativ në kalesën e dytë:
=

c-shkalla e tërësishme e deformimit

-deformimi i tërësishëm absolut është:
=1.0cm-0.16cm=0.84cm
-deformimi relativ i tërësishëm:
=
d-efekti i forcimit fizik
Detyrë

Nëse forca (ngarkesa) tërheqëse është F=5 kN, ndërsa sipërfaqja në të cilën vepron kjo
forcë është A=100mm2, të përcaktohet sforcimi normal në tërheqje.

Zgjidhje:

Sforcimi në tërheqje është:

F 5x1000 N
σt= = =50 =50MPa
A 100 mm 2

N
1  1MPa
mm 2
Detyrë

Nëse në shufrën me diametër D=25mm vepron forca (ngarkesa) tërheqëse F=100kN, të

përcaktohet sforcimi normal në tërheqje që vepron në këtë shufër.

Zgjidhje:

F
σt=
A

A-sipërfaqja e seksionit tërthor në të cilën vepron forca (ngarkesa) F

Pasi që shufra është me seksion tërthor rrethor, sipërfaqja A është e barabartë me:

D 2 25 2  625
A=    490,63mm 2
4 4 4

Sforcimi në tërheqje është:

F 100000 N N
σt=   203,82 2
 204 =204MPa
A 490,63 mm mm 2
Detyrë

Nëse shufra e çelikut me gjatësi lo=1,0m gjatë veprimit të forcës tërheqëse zgjatet për
l=15mm, të përcaktohet gjatësia pas këputjes-shkatërrimit (l1).

Zgjidhje:

l = 15mm është zgjatimi absolut

l=l1-lo

l1-gjatesia e shufrës pas tërheqjes është:

l1=lo+l=1000+15=1015mm
Detyrë

Nëse shufra e çelikut me gjatësi lo=1,0m gjatë veprimit të forcës tërheqëse zgjatet dhe
këputet-shkatërrohet në gjatësinë l1=1015mm, të përcaktohet deformimi relativ në
zgjatje, i shprehur në %.

Zgjidhje:

Deformimi relativ ne zgjatje:

l l1  l o
A= 
lo lo

Deformimi relativ në zgjatje, i shprehur ne %:

l l1  l o
A=  x100 /%/
lo lo

1015  1000
A= = x100 =1,5%
1000
Detyrë

Të percaktohet rezistenca ndaj deformimit dhe aftësia për deformim për çelikun
karbonik, gjatë provës në tërheqje, nëse:

-Diametri i kampionit (mostrës) është do=10mm,

-Gjatesia fillestare(matëse) e kampionit (mostrës) është lo=100mm,

-Forca (ngarkesa) në kufirin e proporcionalitetit është Fp=21000N,

-Forca në kufirin e elasticitetit është Fe=28500N,

-Forca në kufirin e rrjedhshmërisë është Frr=29000N,

-Forca në kufirin e qëndrueshmërisë maksimale është Fm=40000N,

-Forca në kufirin e këputjes është Fk=35000N,

-Diametri i kampionit pas keputjes është d1,=6,0mm, d1,,=6,2mm,

-Gjatësia e kampionit (mostrës) pas keputjes është l1=lk=127,5mm,

Zgjidhje:

I-Rezistenca ndaj deformimit

Sipërfaqja e prerje tërthore e kampionit (mostrës) është:

d o2 10 2 
Ao= = =78,5 [mm2]
4 4

Rp-sforcimi në kufirin e proporcionalitetit është:

Fp 21000
Rp= = =267,5=268 [N/mm2] ose [Mpa]
A0 78,5

Re-sforcimi në kufirin e elasticitetit është:

Fe 28500
Re= = =363,0=363 [N/mm2] ose [Mpa]
A0 78,5
Rrr-sforcimi ne kufirin e rrjedhshmerisë është:

Frr 29000
Rrr= = =369,4=369 [N/mm2] ose [Mpa]
A0 78,5

Rm-sforcimi në kufirin maksimal të qëndrueshmërisë ose qëndrueshmëria (soliditeti)

maksimal në tërheqje është:

Fm 40000
Rm=  =509,5=510 [N/mm2] ose [Mpa]
A0 78,5

Rk-sforcimi në kufirin kufirin e këputjes është:

Fk 35000
Rk=  =445,8=446 [N/mm2] ose [Mpa]
A0 78,5

II-Aftësia për deformim

Zgjatimi (elongacioni) është:

l
A=
l0

l =l1-l0=127,5-100=27,5 [mm]

l1  l 0 127,5  100
A= x100  x100  27,5%
l0 100

Ngushtimi (kontraksioni) është:

A
Z=
A0

A =A0-A1
 d12
A1 
4

d1,  d1,, 6,0  6,2

d 1=   6,1mm
2 2

6,12 
A 1=  29,2mm 2
4

A0  A1 78,5  29,2
Z= x100  x100  62,8%
A0 78,5
Detyrë

Të përcaktohet rezistenca ndaj deformimit dhe aftësia për deformim për

tunxhin, gjatë provës në ngjeshje (shtypje-presion), nëse:

-Diametri i kampionit (mostrës) është D0=20mm,

-Lartësia e kampionit është h0=20mm,

-Forca ne kufirin e qëndrueshmërisë maksimale është Fm=31000N

-Diametri i kampionit pas ngjeshjes është D1,=25,8mm dhe D1,,=26,0mm

-Lartësia e kampionit pas ngjeshjes është h1=12,0mm

Zgjidhje:

I-Rezistenca ndaj deformimit

Rm ngjeshje-sforcimi në kufirin maksimal të qëndrueshmërisë ose qëndrueshmëria

(soliditeti) maksimal në ngjeshje (shtypje) është:

Fm
Rm ngjeshje=
A0

Do2 20 2 
A 0=   314,0mm 2
4 4

31000
Rm ngjeshje=  98,7 [N/mm2] ose [MPa]
314

II-Aftësia për deformim

Reduktimi i lartësisë është:

 h
h =
ho

 h=h0-h1=20-12=8mm

h0  h1 20  12
h = x100  x100  40%
ho 20

Zgjerimi i prerjes tërthore është:

A
 A=
A0

A =A1-A0

D12
A 1=
4

D1,  D1,, 25,8  26,0

D 1=   25,9mm
2 2

25,9 2 
A 1=  526,5mm 2
4

526,5  314
A  x100  67,7%
314
Detyrë

Teli me prerje tërthore 0,01mm2 është prodhuar nga celiku me qëndrueshmëri

maksimale në terheqje Rm=109 N/m2. Të llogaritet forca (ngarkesa) maksimale që mund
ta barti ky tel pa pësuar shkatërrim si dhe diametri i tij.

Zgjidhje:

Siperfaqja e prerjes tërthore është pra:

A0=0,01mm2

Qëndrueshmëria maksimale është:

Rm=109N/m2

Nga ana tjetër, qëndrueshmëria maksimale shprehet me relacionin:

Fm
Rm= N/mm2
A0

Prej këtu del se forca maksimale është:

1
Fm=Rm x A0=109 x0,01  10N
10 6

Diametri I telit përcaktohet nga shprehja e seksionit tërthor rrethor, pra:

d 02
A 0=
4

Prej këtu rrjedh se diametric është:

4A0 4x0,01
d 0=  =0,11287mm
 
Detyrë

Litari i çelikut me diameter d=36mm dhe me modul te elasticitetit E=210.000MPa

shërben për bartjen e peshës nëpërmjet vinçit. Nëse litari i çelikut është me gjatësi prej
25,0m, të llogaritet zgjatja e tij gjatë bartjes së peshës (ngarkesës) prej 20000N.

Zgjidhje:

Ne baze te Ligjit te Hook-ut:

  x

Nga ana tjetër sforcimi përcaktohet nga relacioni:

F

A

Ndërsa deformimi përcaktohet nga relacioni:

l
 1
l0

Nëse këto shprehje zëvendësohen në relacionin e Ligjit të Hook-ut:

F l
E
A l0

Prej këtu rrjedh se zgjatja (Δl) është:

Fxl 0
l  =
AxE

Sipërfaqja e seksionit tërthor rrethor është:

d 2 36 2 
A=   1017,36mm 2
4 4

Nëse vlerat konkrete zëvendësohen në relacionin për llogaritjen e zgjatjes, fitohet:

20000 x25000 500000000

l   =2,34mm
1017,36 x210000 213645600
Zbatimi tradicional i vetive mekanike

Zbatimi bashkëkohor i vetive mekanike

SFORCIMI
I
ZBATUAR/lejuar

KONTROLLI PA
SHKATËRRIM

Madhësia
(përmasat) e Rezistenca ndaj
defektit (plasaritjes) thyerjes
Detyrë: Pllaka e çelikut me qëndrueshmëri në tërheqje Rm= =2000MPa dhe me rezistencë
ndaj thyerjes KIC=40MPa gjatë eksploatimit i nënshtrohet tërheqjes. Supozohet se
në brendi të pllakës ekziston një defekt në formë të plasaritjes me përmasa 2a=3mm. Të
përcaktohet sforcimi kritik i cili e shkatërron pllakën në dy pjesë.

Zgjidhje:

Nga të dhënat e detyrës vlen të theksohet se nëse neglizhohet (nëse nuk merret
parasysh) defekti, përkatësisht plasaritja atëherë shkatërrimi i pllakës do të ndodhin kur
sforcimi kritik në tërheqje do të arrijë vlerën e qëndrueshmërisë maksimale në tërheqje,
përkatësisht Rm= =2000MPa.
Nëse merret parasysh defekti, përkatësisht plasaritja, atëherë në bazë të koncepteve të
mekanikës së shkatërrimit (thyerjes) rrjedh se:

Për pllaka masive me plasaritje në mes, faktori gjeometrik i sforcimit f=1

Ky pra është sforcimi që do të shkaktojë shkatërrimin e pllakës masive kur në mes të

pllakës ekziston defekt, përkatësisht plasaritje dhe ky sforcim mund të quhet edhe sforcim kritik
në tërheqje.
Sipas koncepteve të mekanikës së shkatërrimit (a) është gjysma e gjatësisë së
plasaritjes, pra:
2a=3mm, ndërsa vetëm (a) është:
 Nga ky rezultat del se sforcimi kritik për shkatërrimin e pllakës me plasaritje në mes
është më i vogël se sforcimi kritik pa plasaritje, që është edhe dukuri normale dhe e logjikshme.
Ndryshimi, përkatësisht diferenca është:

Diferenca e shprehur në % është:

x100=70.8%
 Detyrë: Pllaka e çelikut me qëndrueshmëri maksimale në tërheqje Rm= =2000MPa
dhe me rezistencë ndaj thyerjes KIC=40MPa është e ngarkuar në tërheqje. Nëse supozohet
se në sipërfaqe të pllakës ekziston një defekt, përkatësisht plasaritje me përmasa 3mm, të
përcaktohet sforcimi kritik i cili e shkatërron pllakën në dy pjesë.
Zgjidhje:

Pra, bëhet fjalë për të njëjtën detyrë, por në këtë rast defekti, përkatësisht plasaritja
gjendet në sipërfaqe-skajin e pllakës, nga ana e jashtme.

Në këtë rast faktori gjeometrik i sforcimit f=1.12

Sforcimi kritik në tërheqje për defektin, përkatësisht plasaritjen e vendosur në sipërfaqe
të pllakës është:

Nga ky rezultat shihet qartë se sforcimi kritik për shkatërrimin e pllakës së çelikut me
defekt, përkatësisht plasaritje në sipërfaqe është më i vogël se sforcimi kritik për shkatërrimin e
pllakës me defekt (plasaritje) në mes të pllakës dhe akoma më i vogël se sforcimi kritik për
shkatërrimin e pllakës pa defekt (pa plasaritje).
Diferenca nga sforcimi kritik për shkatërrimin e pllakës së çelikut me defekt (plasaritje)
në mes:

Diferenca e shprehur në % është:

 x100=10.6%

Diferenca nga sforcimi kritik për shkatërrimin e pllakës së çelikut pa defekt (plasaritje):

Diferenca e shprehur në % është:

x100=73.9%
Detyrë: Për pllakën e çelikut rezistenca ndaj thyerjes është KIC=87.9 MPa dhe gjatë
eksploatimit (shfrytëzimit) i nënshtrohet sforcimit normal 310MPa. Të përcaktohet
gjatësia maksimale e plasaritjes, që krijohet nga ana e jashtme e pllakës dhe që
shkakton shkatërrimin e saj, nëse faktori gjeometrik është f=1.12.

Zgjidhje

Nga relacioni:

87.9MPa =1.12x310