Boazii niversitesi Yelken Takm

SEYR ARALARI VE NAVGASYON

Yelkenli ya da motorlu bir tekne ile denizde seyir halindeyken ynmz ve yerimizi bulmamza yardmc olan baz aralar vardr. Bu aralar ortaada ilk denizcilik deneyimleri ile ok ilkel bir ekilde balamtr. Ancak ilkelliinin yan sra ok da baarl sistemler kullanlmtr. Bu ilkel aralarn ya da sistemlerin banda gne ve yldzlar gelir. Uzun gzlemler sonucunda gnein doudan doup batdan batt anlalm ve bu kurala bal olarak gne pusulas yaplmtr. lkokul alarnda glge ubuu deneyi olarak bize tantlan bu sistem batnn ya da dounun bulunmasnda yzyllarca kullanlmtr. Daha modern saylabilecek, ancak gene o alarda gzleme dayal bir dier yntem ise yldzlar kullanmaktr. Hepimizin temelde bildii ve yldz-yn ikilisini grr grmez aklmza gelen ilk deyim kutup yldzdr Herkesin de bildii gibi kutup yldz, kuzey kutbunda bize kuzey ynn gsteren yldzdr. Ayn ekilde gney yarmkrede de eitli yldz gruplarna baklarak gney yn tayin edilebilir. Ancak, bizim bildiimiz bu yntemler o zamanlar bile olduka ilkel kalmaktaym. Ortaadan itibaren gkbilimi balad anda insanlar yldz haritalar karmaya baladlar. Bu haritalar yeryz haritalar gibi sabit haritalar deildir, nk yldzlar baklan her noktadan farkl Pusula kadran ve dereceler 0-359 aras grlr. Bu sebeple bulunduunuz noktaya ait bir yldz haritas elinizde olmad srece ynnz kesin olarak bulmanz zor olabilir. u anda denizlerde seyreden teknelerin hemen hemen hibirinde yldz harita(lar)s bulunmadn varsayarak(ok detayl ve yeterince doru sonular vermedii dnlerek) bizim ders programmzda ilenmeyecektir. Gnmz teknelerinin hemen hemen hepsinde bulunan GPS sisteminden bahsedilecek ve her teknede olan haritalar kullanlarak nasl yn bulunaca ve rota izilecei bahsedilecektir.

SEYR ARALARI
Aada verilen seyir aralar ile teknenin yn bulmas salanr. Bu aralar gemilerde kpr stnde bulunurlar; yelkenli teknelerde ise ieride bulunan Navigasyon masasnda; ya da bazen havuzda, dmenin hemen nndeki bir masada bulunurlar. Pusula Radar Haritalar Elektronik Seyir Aralar skandil

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

1. Harita Bilgisi
Harita, dnyann herhangi bir blmnn belli bir lee gre izdm sistemi ile dzlem zerine izilmi ekline denir. Denizcilikte kullandmz haritalar, Denizdeki Aknt, Derinlik, Dip yaps, amandralar, Trafik hatlar, Kayalklar, Fenerler, Limanlar, vb. Gibi iaret ve yaplar gsteren haritalardr. Haritalarn kesinde harita kitabesi ad verilen ksmda haritay tantc bilgiler bulunur Bunlar, haritann ad, hangi lke tarafndan yapld, hangi blgeye ait olduu, derinlik ve ykseklik l birimi, izdm sisteminin ad ve haritann leidir. Bunlara ek olarak bir haritann zerinde kadem, kula, mil ve metre arasnda dntrme izgileri ile pusula gl bulunur. Bu saydklarmzdan bizim iin en nemli olanlar lek, uzunluk birim dntrme izgileri, pusula ve haritann hangi blgeye ait olduudur. Bu bilgiler kullanlarak mevkilendirme yaplacaktr. Btn bu saydklarmza ek olarak haritalar zerinde baz eklemeler, ya da deiiklikler ve uyarlar bulunur. Bu eklemeler ve deiiklikler ya da uyarlar haftalk kan Denizcilere lanlar adl bir kitapkta yaymlanr. Bylece haritalar gncellenmi olur. Resmi gncellenme iin, haritaya bu deiiklikleri bir kaptan ya da zabitin ilemesi gerekir. Haritalar kullanabilmemiz iin baz deyimleri, kelimeleri, ya da iaretleri bilmemiz gerekir. imdi bunlara ksa bir gz atalm.

1.1. Harita lleri

DENZ ML: Denizde aldmz yolun lm birimi deniz milidir. Neden metre, kilometre gibi l birimleri varken deniz mili kullanld hep merak konusu olmutur. Bu kullanm eklinin sebebi; bizim karada kullandmz metrik l birimi bize karada ne kadar yol aldmz veya alacamz, ya da ne kadar yol kaldn gsterirken; denize kullandmz deniz mili ise nerede olduumuzu belirler. Ksa bir corafya bilgisi ve matematik ile bunu yle gsterelim; Ekvatorun evresi (bir dier deyile Dnyann merkez evresi)= 40,000 km. Dnya yuvarlak ve evresi 360 derece, Yani her derece 40.000/360= 111,11111 km. Bir derece 60 dakika, O halde bir dakika = 111.11111/60 = 1,851 (~1,852) km. Denizde cm. ile uralmaz diyerek bu 1852 metre olarak alnyor ve 1 deniz mili (1 nM) = 1852 metre (m) oluyor. evremizdeki her l birimi onluk dzene bal olduundan, bir deniz milini 10a blnce 1852/10 = 185,2 metre eder, buna da GOMNA denir.

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

En ok kullanlan deyim ise kulatr. p ler gibi kollarnz iki yana atnzda bir utan dier uca (ortalama) 1.83 cm. eder ki buna da KULA denir. Bir FOOTun, yani KADEMin, 30.48 cm.; Bir INCH ,yani PUS ise 2.54 cm.dir.

1.2. Fenerler
Daha nce belirttiimiz gibi, haritalarda fenerler, derinlikler, amandralar gibi seyrimizi etkileyecek ya da belirleyecek bilgiler vardr. Bu bilgiler haritalarn zerine uzun uzun yaz ile girilmesi yerine, bir takm ksaltmalar ve iaretler kullanlarak tanmlanmlardr. Bu tip ksaltma ve iaretlerden yzlerce vardr, ancak biz burada bir yelkenli tekne ile seyir halindeyken en ok kullanacaklarmz inceleyeceiz. Fenerler deniz aralarna yol gstermek ve onlarn mevkii bulmalarna yardmc olmak amacyla deniz zerinde kl, ksz, sesli, farkl renklerde, eitli biim ve byklkte amandralar; kylarda ise bunlara benzer ok eitli zelliklere sahip fenerler blgenin zelliklerini belirler. Fenerlerin mevkiileri, harita zerinde bulunduklar yere gre ayr iaretlerle belirtilir. Kyda, kara zerinde tesis edilmi olanlar yuvarlar krmz bir nokta ve deniz zerinde yzer halde bulunan amandral ve dubal fenerler(kl amandralar) uluslararas iaretlerle belirtilmilerdir. Fener cinsleri ana grupta toplanr. 1. Kara zerinde sabit binal fenerler 2. Deniz zerinde kl amandralar 3. Fener Gemileri Fener Ksaltmalar:
F Fl S.FI F.FI Gp.FI W; G; R Vi; Bu; Or; Am
Sec M. m Occ Alt Iso. Qk Int Rot

Sabit Fener akarl fener Ksa imekli Sabit ve imekli Grup akarl fener

Sabit fener, srekli sabit k Dzgn aralklarla tek imek imekler Ksa Devaml sabit aydnlk zerinde daha parlak akar. Dzgn arallarla iki veya daha fazla imek gruplu.

W: White ; G: Green ; R: Red Vi: Mor ; Bu: Mavi ; Or: Turuncu ; Am: Amber
Saniye Mil Metre Ksa karanlk uzun Renk Deitiren Ik ve karanlk mddetleri eit abuk, Hzl Kesintili Dnerli

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

rnek Fener aretleri:

3 saniyede bir akan, 10 metre yksekliinde, 9 mil uzaklktan grlebilen bir fener

Gp.FI(1+2) 10s 20m 12M Grup akarl fener, 10 saniye iinde nce bir sonra iki defa akar, denizden 20 metre yksekliinde ve 12 milden grnr. Qk FI. 4m 3M abuk imeki fener. Denizden 4 metre yksekliinde, 3 milden grnr. Gr.FI(3) R. 12 sec. 20m 6M Grup akarl fener, her 12 saniyede 3 defa krmz akar, denizden 20 metre yksekliinde, 6 milden grnr. Fl. G. 5s 20m 15(M) Be saniyede bir yeil akar, denizden 20 metre ykseklikte ve 15 mil uzaklktan grnr. 2 F.R. 6m 2(M) ki adet krmz sabit fener, denizden 6 metre ykselikte, 2 mil uzaktan grnr. Haritalarda belirtilen fener gr mesafeleri normal gr iindir, yamur, sis, kar gibi nedenlerle gr mesafesi (ryet) azaldnda fener belirtilen mesafeden grlemez.

1.3. amandralar
Teknelere yol gstermek, bir tehlikeyi iaretlemek (batk, ya da dalg gibi) izlenecek yolu gstermek gibi eitli ekillerde seyire yardmc olan, uygun blgelere atlan donanmlardr. Genellikle liman girilerinde ska bulunur. amandralar deniz dibine balandklar iin mevkileri kesindir ve her amandra, blgesine ait haritada gsterilmitir. amandralar; Ikl, anl, Palamar amandras olmak zere 3 tiptedir. ki trl amandralama sistemi vardr:

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

Lateral(yanla) amandralama: Bu sistemde seyre emniyetli bir kanal veya su yolunun iki yan iaretlenerek gemilerin bunlarn arasnda gitmeleri salanr. Bu sistemde sancak tarafa yeil, iskele tarafa krmz amandra yerletirilir. skele amandras (Krmz amandra, ift say) Sancak amandras (Yeil amandra, tek say)

Kanaldan veya limandan denize alrken, krmz amandra iskelede kalr, yeil amandra sancakta kalr.

Denizden kanala veya limana girilirken, krmz amandra sancakta, yeil amandra iskelede kalr.

Kardinal(ynle) amandralama: Bu sistem tehlike arz eden batk, slk gibi daha ok grnmeyen ve nispeten kk engelleri iaretlemekte kullanlan sistemdir.

Kardinal fenerleri hangi taraf gsteriyorsa, fenerin o taraf gvenlidir ve o tarafndan gemek gerekir.

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

1.3. Deniz Dipleri

zellikle demirleme srasnda bilmemiz gereken deniz dibi zellikleri haritalarn bazlarnda belirtilmitir. Demirleme teknikleri ve kullanlacak apalar da deniz dibinin zelliine gre deiir. Mesela sazlk alanlara demirlemek gvenli olmayaca gibi, mercan kayalarnn zerine demirlemek deniz canllna zarar verdii iin pek kabul gren bir durum deildir. S M R Wd Cy Co G Sand Mud Rock Weed Clay Coral Gravel Kum amur Kaya Sazlk Balk Mercan akl (ince)

2. Pusulalar
Denizcilik tarihinin ilk yllarndan beri kullanlan en nemli seyir aracdr. Teknelerde iki tr pusula bulanabilir: Mktatsl pusula: Serbest mktats ubuunun dnyann manyetik kutuplarna ynelmesinden yararlanlarak bulunmutur. ki trdr, svl pusula, kuru pusula. Manyetik pusula metal teknelerin metal aksamndan ve bulunduu blgenin manyetik alanndan etkilendii iin bir sapmaya urar. Metal aksamdan dolay olan sapmaya arzi sapma (deviation) denir. Blgenin manyetik alanndan dolay olan sapmaya da corafi sapma (variation) denir. Bilindii gibi, dnyann manyetik kutuplarnn yn her sene birka derece oynamaktadr. Bu oynama bize haritalardaki ibareler ile de gsterilir.
Yukardaki harita pusulas rneinde, corafi sapma gsterilmitir. VAR 6o 45 W (1999) Annual Increase 6 Buna gre 2005 ylnda 6x6=36 douya kayacak 6o 09 W olacaktr.

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

Doal Sapma: Haritalarda gsterilen pusulalarda Yldz ekli Hakiki (corafi) Kuzeyi gsterirken onun hemen yannda zel bir iaretle gsterilmi bulunan yn Mknatsi Kuzeyi gstermektedir. Haritadaki pusula gl zerinde manyetik pusula ibaresini gsteren ekil zerinde corafi sapma deiimi, birka ekilde gsterilir. Var. 3o 44 (1990) E 2 (ylda iki derece artmakta) Var. 3o 44 (1990) +2 Yllk deiim miktarndaki artma (+) kuzeyden uzaklamay, azalma (-) kuzeye yaklamay belirtir. Doal Sapma rnek Sorular: 1) Doal Sapma 1995 tarihinde 1o 30 E (+) iken yllk 5 artyor. Var yani doal sapma 2005 ylnda nedir? 2005-1995= 10 yl 10 x 5 = 50 dakika Var= 1o 30 + 50 = 1o 80 1o 80 = 2o 20 E olur. Baka bir deyile; 2o 20 (+) 2) Doal sapma 1960 ylnda 6o 15 W iken ylda 2 E doru gidiyor. 2005te Var nedir? 2005- 1960 = 45 yl 45 x 2 = 90 (dakika) = 1o 30 Var= -6o 15 + 1o 30 = 4o 45 W olur. 3) Bir haritada pusulann zerinde u yazyor: 3o 20 (-) 1980 (2 E) 2005 ylnda Var nedir? 2005- 1980 = 25 yl 25 x 2 = 50 Var= -3o 20 + 50 = 2o 30 W olur.

Cayro pusula: Mekanik bir dzenekle serbest hale getirilmi bir tekerin, ortasndan geen bir eksen etrafnda ok hzl dndrldnde uzayda sabir bir noktay gstermesi prensibine dayanlarak gelitirilmi, elektrikli mekanik bir cihazdr. Cihazn zerinde enlem ve hz dzeltmesi ad verilen iki hata dzeltmesi vardr. Genelde bu tip pusulalar manyetik pusulalar denemek iin, yada sapmalar hesaplamak iin kullanlr.

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

Yelkenli teknelerde cyro pusula tercihe gre bulunabilir, ancak genelde teknenin iinde elektronik sisteme bal bir mekanik ya da dijital pusula vardr. Bu pusula yelkenlinin zerindeki seyir arac (GPS) ile direkt balantldr.

3. Radar
Radarlar gnderilen elektromanyetik dalgalarn varsa bir hedefe arpp geri dnmesi esas zerine yaplm ve bu sayede deniz zerindeki hedefin ynn ve mesafesini veren cihazdr. Radarla deniz zerindeki her cismi gremezler. Bir cismi grebilmesi iin o cismin radarn gnderdii elektro manyetik dalgalar geri yanstmas gerekir. Hedefin radar tarafndan grlebilmesi hedefin zelliklerine baldr. Hedefin bykl, yapt malzeme, ekli, denizden ykseklii, uzakl bu hedefin grlp grlememsini etkiler. Plastik bir cisim hi gzkmezken ayn byklkte bir matal cisim rahatlkla grlebilir. Bu noktada yelkenli tekneler ile ilgili bilgilere girmekte yarar var. Yelkenli teknelerde kullanl amacna gre radar bulunabilir ya da bulunmayabilir. Mesala Uzaklar isimli Trk yelkenlisi dnyay dolarken zerinde bir radar bulunuyordu, nk o tekne iin arln bir nemi yoktu ve sadece gezi amal olduu iin her ekilde her denize gireceinden byk gemileri grmesi ve onlardan korunmas gerekirdi. Ancak yar yatlarnda bir radar bulunmaz. Bunun birinci sebebi yaran yatlarn arlk faktrne bamllklar vardr, ikinci sebebi ise yar parkuru belli olduundan ve bu parkur daha nceden gemilere bildirildiinden, radar tamaya gerek duymazlar. Radar sahibi olmamalar demek onlarn gemileri, geceleri, sadece klarndan faydalanarak tanmalar demektir. Bu yzden gemi klarndrmalarn iyi bilmeleri gerekmektedir. Peki gemiler bir yar yatn, ya da radarsz bir yelkenliyi nasl farkedebilir? Gece seyreden bir tankerin bir yelkenliyi ok yakndan grmesi bir faciayla sonulanr, bunu nlemek gerekir. Son yllarda yaplan yelkinlilerin byk ounluu fiber-glass ya da polyester malzemelerden zetilmektedir, yani radar tarafndan grlme olasl olmayan teknelerdir. Yelkenli tekneler, gemiler tarafndan grlebilmelerini salamak iin k stralyalarna bir radar yanstcs balarlar, bylece direkten ve yanstcdan yansyan dalgalar sayesinde gemiler yelkenlileri uzak mesafeden tanyabilirler.

4. Kerteriz
Gemi dnda bulunan bir maddenin ynn belirtmek iin geminin pusularnda llen asna kerteriz denir. Hakiki kerteriz ve nsbi kerteriz olarak iki eittir. Hakiki kerteriz: Bir maddenin corafik kuzey ynnden alnan kerterizine denir. 000o dan saa doru 360o ye kadar llr. Haritaya izilen btn kerterizler hakikidir. Nsbi olarak izilen kerterizleri haritaya izmek iin hakikiye evirmek gerekir. Nsbi kerteriz: Geminin rotas hesaba katlmadan, pruvasndan sancak yada iskeleye doru llen aya nisbi kerteriz denir. Sylenirken de sancak m iskele mi olduu belirtilir.
B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

Bu belirtilen kerterizler ticari amal ya da gezi amal yatlarda ve gemilerde kullanlr. Yar yatlarnda ise, ksa yarlarda, bu ekilde harita zerinde kerteriz alnmaz; sadece start esnasnda fodepar olmamak iin start hattnn dorultusunda (start amandras ile komite botunun zerindeki start bayra dorultusunda), kadar bir kerteriz alnr. Uzun yarlarda ise, daha nceden gidilecek yerlerin haritalar chart plotter a girilir, ve GPS zerinden rota izilirken, daha nceden bilinen noktalar (sabit) kerteriz olarak harita zerine iatlenir. Kerteriz Koyma: Hem yarlarda start ileminde, hem hedef belirlemede, hem de demirledikten sonra demir taramasn abuk anlayabilmek iin kerteriz koyma ileminin dzgn yaplabilmesi ok nemlidir. Kerteriz almak; belli bir noktay bulabilmek iin, ikier noktann birlemesiyle oluan iki doruyu, bulunduunuz nokta zerinde kesitirmek olarak tanmlanabilir. Bulunduunuz noktaya kerterizi yerletirince, bu noktadan ayrldnzda bile tekrar ayn noktaya geri dnnz mmkn klarsnz. Kerteriz alrken, seeceiniz noktalarn mutlaka sabit olmasna dikkat etmelisiniz. Kydaki bir camii, zel bir bina veya aa, bir fener veya bir kara paras olabilir. Baka bir tekneyi, bulutlar veya bir ormandaki aac referans noktas olarak almak yanl sonulara sebep olabilir.

5. Harita Okuma
Bal bana bir ders olarak verilmesi gereken harita okuma konusu, ileri teknoloi navigasyon sistemlerini de daha iyi anlamak ve kullanmak iin bir n admdr. Harita okumada, sadece harita zerinde kullanlan iaret ve ksaltmalar bilmek yeterli deildir, bulunulan mevkiyi de doru bir ekilde okumak gerekir. Mevki Okuma: Denizde her an iin, gezi amal ya da profesyonel yar amal olsun, mevki bulmak gerekir. Gezerken doru bulunan mevkiler hayatmz kurtarabilecekken, yarrken doru bulunan mevkiler size yar kazandrabilir. ncelikle harita zerinde bulunan bir noktann koordinatn okumay grelim. Corafya derslerinden bildiimiz gibi haritalar enlem ve boylamlara blnmlerdir. Enlem Ekvatordan kuzeye doru 90o ye, gneye doru da 90o ye kadardr. Boylamlar ise 0o den douya doru 180o ye, batya doru da 0o den 180o ye kadar toplam 360o dir. Harita zerinde bir mevki, o mevkinin enlem ve boylamlar tespit edilerek belirtilir. Haritann sa ve sol kenar enlem derece ve dakikalar, st ve alt ise boylam derece ve dakikalarn gsterir. (hatrlatma: 60 dakika bir derece eder, haritann sa tarafndaki 1 dakikalk blm 1 deniz mili demektir.) Mevki belirtilmek istenen noktadan en yakn kenarlara izilen dik dorularn enlem ve boylam kestii noktalarda okunan deerler, o noktann deniz (veya kara) zerindeki corafi mevkiini verir. Mevki belirtilirken nce enlem sonra boylam deerleri belirtilir. rnek; 38o 04 N 38 derece 4 dakika (North) kuzey enlemi (0 derece Ekvatordur) 26o 21 E 26 derece 21 dakika (East) dou boylam (0 derece ngiltereGreenwich)

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

Kuzey yarm krede tm enlemler kuzey, ngiltere (GW) nin dousunda kalan yerler ise dou bolamndadr. Bizim tm denizlerimizde enlem daima (N) KUZEY boylam daima (E) DOU dur. Bulunduumuz yerin koordinatn bildirmek istersek o noktadan haritann sana bir dik iziyoruz ve 38 derece 4 dakika kuzey olduunu buluyoruz, aaya doru bir dik izersek de 26 derece 21 dakika dou olduunu bulunca mevkiimizi tam olarak bildirebiliyoruz ama bulunduumuz noktay haritada doru olarak iaretlememiz gerek. Vermi olduumuz bilgiyi alan kii harita zerinde bu derece ve dakikalardan geen izgileri izerse birletii noktay dolaysyla nerede olduumuzu kolayca belirliyebilir.

Deniz Haritalarnda 1 mil, haritann kenarnda l olarak verilen 1 dakikaya (1) eittir.

Haritada bulunduunuz yer olarak iaretlemi olduunuz noktann doru olduundan emin olmanz iin seyir esnasnda(tekne ile yol alrken) devaml olarak harita zerinde nerede olduunuzu adm adm takip etmeniz, rotanz kerterizle (belirli noktalar pusula yardm ile asal olarak bulmak) devaml olarak kontrol altnda tutmanz gerek.

Haritada ksa ve uzun mesafe lme: Haritann iki yannda bulunan enlem lleri ayn zamanda mesafe okumakta kullanlr. Burada unutulmamas gereken nemli bir nokta; mesafe llecek iki noktann mmkn olduunca en yakn hizasndaki enlem dereceleri kullanlmaldr. Ksa mesafeler, genelde portolonlarda, portolonun altnda sa veya sol kesinde verilmi olan lekten pergel yardmyla llr. Haritada ise gerek uzun, gerek ksa mesafelerde haritann sa veya sol kenarnda bulunan arz (enlem) taksimatndan pergel yardmyla llr. Enlem taksimatnda grlen her derece aras 60 deniz mili mesafe olup her dakika iin ise 1 deniz milidir. rnek Harita bu blmn en sonunda verilmitir.

6. GPS
Elektronik seyir aralar 20.yzyln balarnda kefedilmeye, 1950lerde bilgisayar ann balamasyla da btn dnyada yaylmaya balamtr. Bu aralardan en ok kullanlanlar GPSlerdir. GPS Temel olarak, bir vericinin uyduya gnderdii noktasal koordinatlar vastasyla, gittii yn gsteren bir cihazlardr. Biz denizciler, GPSi genel olarak;

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

Mevki (koordinat) belirleme, Gidi yn belirleme, Hz belirleme, Gidi hedefine ulamak iin dnlmesi gereken yn belirleme, Gidilen rotann kaydn tutma, Amacyla kullanyoruz. GPS (Global Positioning System), 1980lerde Amerika Savunma Bakanl tarafndan uzaya frlatlan bir uydu ile hayata gemitir. lk balarda tamamen askeri amalarla uzaya frlatlan bu uydunun ve sistemin, bir ksm ise bugn, btn dnyada denizde, karada ve havada kullanlmaktadr ve paylalmaktadr. Mlkiyeti tamamen USye aittir ve onun izni ve kontrol altnda kullanlabilir. Kullanm alanlar US tarafndan snrlandrlabilir. Gene askeri amala kullanlan ve bizler tarafndan az bilinen baka bir uydu ise GLONASS (Global Navigation System)dr. Bu uydu Ruslar tarafndan 1980lerde atlm ve daha ok Ruslar tarafndan kullanlm(mak)tr. Biz, lkemizde ve dnyada daha ok kullanlan GPS zerinde younlaacaz. GPS, seyir uydular yardm ile mevkii bulmaya yarayan ve srekli mevkii verebilen elektronik bir cihazdr. Bu cihaz bu cihaz bulunulan mevkiinin enlem ve boylamn derece, dakika, saniye cinsinden verir. Kullancya bunlar haritaya iaretlemek kalr. Son yllarda retilen yksek teknoloji ieren yatlarda ise bu sistemler birbirine balanm ve GPSden gelen bilgiler direk elektronik olarak haritalara ilenmeye balanmtr. imdi ok ksa olarak teknelerde bulunan GPS ile koordineli ya da direk GPS balantl alan sistemlerdeki terimleri aklayalm.

Garmin marka bir GPS rnei

Azimuth: Semt; gkcisminden geen dikey dairesi ile gzlemci meridyeni arasnda kalan a. Bearing: kerteriz (gidi yn) true bearing : hakiki kerteriz relative bearing: nisbi kerteriz CDI (Course Deviation Indicator): Rota deiimi gstergesi. Rotadan sancak ya da iskeleye kamalar grafik olarak gsterir. COG (Course Over Ground): Yere gore rota. Geminin yere gre gittii yn gsterir. Mesela, aknt tekneyi geri geri iterse, yere gre yn, rotann tersi olur. Coordinates: mevkiinin enlem ve boylam olarak gsterilmesi. Course: Rota. ki nokta arasnda izlenmek istenen yol. Kuzeyden saa doru 360ye kadar llr. DMG (Distance Made Good): Katedilen mesafe. Geminin suya gre gittii toplam mesafe.
B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

Elevation: Ykseklik, uydunun ufuktan ykseldii. ETA (Estimates Time of Arrival): tahmini var zaman GMT (Greenwich Mean Time): Greenwich boylamna gre ayarlanan uluslararas saat LMT (Local Mean Time): Yerel ortalama zama, bulunan blgede kullanlan saat zaman. Heading: Pruva veya rota. Geminin pruvasnn bakt yn. Aknt vs sebebiyle gittii ynden farkl olabilir. Fix: Kesin mevki. Cihazn enlem ve boylam olarak verdii mevki. Leg: ki dn noktas (waypoint) aras. Lat. Lattitude: enlem Long. Longlitude: boylam SOA(Speed of Advance): Gemi rotadan katnda, eski rotada gitseydi var noktasna gidi hznn ne olucan gsterir. Gemi rotadan kat zaman oluur. SPGdan daha hzldr. SOG(Speed of Ground) : Yere gre hz. Karadan bakldnda geminin grnen hz. Steering: rotaya gelmek, rotaya gelmek iin rotada dzeltme yapmak. Track: z. Gerekte geminin takip ettii rota. Track History: Eski rota. istenen sre boyunca geminin takip ettii rotalar gsterir. VMG (Velocity Made Good) : Bileke hz. Var noktasna doru geminin ortalama ilerleme hz. Waypoint: Bacak noktas, dn noktas. Rota zerindeyken belirlenen rota deitirme mevkileri. CTE (Cross Track Error): rotadan kama hatas. Geminin herhangi bir nedenle rotadan kamas halinde rota ile arasnda oluan mesafe.

B.U. Yelken- 2* Kitap

Boazii niversitesi Yelken Takm

rnek Harita

B.U. Yelken- 2* Kitap