T.C.

MLL ETM BAKANLII

DENZCLK

DEMR VARDYASI

Ankara, 2014

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3
1. DEMR YERNE NMEDEN GEREKL HAZIRLIKLARI YAPMAK ............................. 3
1.1. Demir Yeri Seimi ........................................................................................................ 3
1.1.1. Corafi Seim ........................................................................................................ 3
1.1.2. Beeri Seim .......................................................................................................... 4
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 6
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 8
RENME FAALYET - 2 ................................................................................................... 9
2. KPRSTNDE VARDYA TUTMAK ........................................................................ 9
2.1. Kprst Vardiya Genel Esaslar ................................................................................ 9
2.1.1. Demir Vardiyasnda Vardiya Zabitinin Grevleri ................................................. 9
2.1.2. Demir Vardiyasnda I. Zabitin Grevleri ............................................................. 10
2.2. Demirin Taramas ....................................................................................................... 10
2.2.1. Tanm .................................................................................................................. 10
2.2.2. Kprstnden ve Mevkii Deiiminden Taramann Tespiti .............................. 11
2.2.3. Demir Taramas htimalinin Olumas Hlinde Alnacak nlemler ................... 11
2.2.4. Demirin Taramas Durumunda Yaplacak lemler ............................................. 11
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 12
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 14
RENME FAALYET 3 ................................................................................................ 15
3. DEMR YERNDEN KALKI N GEREKL HAZIRLIKLARI YAPMAK ............... 15
3.1. Demir Yerinden Kalk Hazrlklar ............................................................................ 15
3.2. Vira Demir (Demir Almak) iin Gerekli Malzemeler................................................. 15
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 19
RENME FAALYET 4 ................................................................................................ 20
4. DEMR YERNDEN AYRILMAK ................................................................................... 20
4.1. Demiri Vira Etmek ...................................................................................................... 20
4.2. Demire Dolanan Maddelerden Demirin Neta Edilmesi .............................................. 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 26
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 27
KAYNAKA ......................................................................................................................... 28

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN

Denizcilik

DAL/MESLEK

Gemi Ynetimi

MODLN ADI

Demir Vardiyas

MODLN TANIMI

Demir vardiyas
materyalidir.

SRE

40/32

ile

ilgili

bilgilerin

verildii

renme

N KOUL
YETERLK

Demir Vardiyas

MODLN AMACI

Genel Ama
Kaptan yeterliliini aldktan sonra bu unvanna bal olarak
zerinizdeki genel sorumluluklarn gereini yerine
getirebileceksiniz.
Amalar
1. Demirlemek iin gerekli hazrlklar yapabileceksiniz
2. Kprstnde demir vardiyas tutabileceksiniz.
3. Demirden kalk hazrlklarn yapabileceksiniz
4. Demir kontrol yapabileceksiniz.

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Ortam: Snf ortam

Donanmlar: Bilgisayar, projeksiyon
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen, modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
sizi deerlendirecektir.

iii

GR
GR
Sevgili renci,
Modlmz ierisinde demir vardiyas tutma usulleri hakknda bilgiler yer alacaktr.
Demir vardiyasnda temel esas demir yeri seimi ile balar. Demir yeri seiminin
doru ekilde yaplmas olas tehlikelerin nne geilmesinde kolaylk salayacaktr. Bu;
tadnz ykn, geminin ve personelin gvenlii asndan en nemli admdr.
kinci adm, doru kprst vardiyas tutulmasdr. Yani demirdeki geminin genel
durumunun gzlenmesi olumsuz durumlarda gerekli tedbirlerin alnmas esas amatr.
Demirin loaya alnmas ile sonlanan demir vardiyas, gemi limana girecekse yerini
liman vardiyasna veya seyire devam edecekse seyir vardiyasna yerini brakr.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET - 1
AMA
Uygun ortam salandnda kpr stnde demir vardiyas tutabileceksiniz.

ARATIRMA

Demir yeri seimi nasl yaplr, aratrnz.

1. DEMR YERNE NMEDEN GEREKL

HAZIRLIKLARI YAPMAK
1.1. Demir Yeri Seimi
Demir yeri seimi, corafi ve beeri olmak zere iki ekilde yaplr.

1.1.1. Corafi Seim

Demir yeri seiminde en ncelikli kontrol noktas corafi zelliklerdir. Topuklar,
yarklar, dereler hepsine bakmak gerekir. Bunun yan sra deniz dibi de nemlidir. En uygun
demir yeri, deniz dibi kum, kil ve balk olan yerlerdir. Dipte batk ya da kablo hatt
olmamasna dikkat edilmelidir. Haritalarda pa iareti ile gsterilen alanlar, demirlemek iin
uygun blgelerdir (Resim 1.1). Ayrca haritalarda ksaltmalarla dip yaplar belirtilmitir.

Resim 1.1: zmit Krfezi demir yeri

ekil 1.1: stanbul Boaz girii demir sahas

1.1.2. Beeri Seim

Doal olmayan koullar gz nnde bulundurduumuzda beeri yer seimi
yapabilmeliyiz. Bu tr yerler, daha ok yat gibi kk teknelerin sklkla kulland
alanlardr. Tonoz kullanlacaksa daha nce birinin kullanp kullanmad sorulur. Ayrca bu
tr yer seimine ihtiya duyanlar, grltl ortamlar tercih etmez. Bu nedenle o alann
grltl olup olmadna dikkat edilmelidir.
Demirleyecek yer seildikten sonra olaanst durumlar karsnda neler yaplaca
nceden planlanmaldr.

1.2. Demirleme Hazrlklar

Demir yerine ini rotasn seerken limana dik bir rota ile inilmelidir. Bir geminin,
ak denizden bir limana demirlemek zere iniinde (limana varmadan nce), baz hazrlklar
yaplmaldr. Bu hazrlklarn banda, demirlenecek liman hakknda bilgi edinme gelir.
Gerekli bu bilgiler iin en iyi kaynak pilot booklardr. Demirleme liman dnda da
yaplabilir. Demir yerine inerken rotanza gre bordanza isabet edecek yakn maddelerden,
demirleme iin gerekli kerterizleri semek doru bir demirleme yapmanza yardmc
olacaktr. Demirleme rotas zerinde tespit edeceiniz kerterizler, demir yerine olan
mesafeniz hakknda sizlere uyarc bilgiler verir. Buna gre geminizin bykl ve
ataletine gre ne zaman yol kesip ne zaman stop edeceiniz veya tornistan yapacanz
hakknda uyar olur.

Doru demirleme yapmak iin bir zabit, kprstndeki pusula ripiteri ile geminin
demir loas arasndaki (x) mesafesini tespit eder. Bu mesafeyi demir yerinden itibaren,
demirleme rotasnn aksi ynnde haritaya iaretler. Buna gre gemi kerteriz konturu ile (0)
demir yerine geldii zaman demir mevkisindedir. (0) noktasndan itibaren, demirleme rotas
zerindeki 1 gominalk mesafeler tespit edilerek demirlemede kullanlan borda kerterizlerini
veren maddeden olan kerterizleri bir liste hlinde yazar. Birer gomainalk mesafeler
genellikle 5 gominaya kadar tespit edilir. lk kerteriz, demir yerine 10 gomina kala tespit
edilerek gemi demirleme rotasna alndnda haritadan tespit edilen ilk 10 gomina kerterizi
geldiinde, Demir yerine 10 gomina var. diye rapor eder.
Kaptan, gemisinin bykl ve ataletine gre servis sratinden istedii srate iner.
Genellikle bu srat, geminin demirleme rotasnda dmen dinleyecei bir srat olmaldr.
Gemi demirleme rotasnda ilerler ve 5 gomina kerterizi geldiinde Demir yerine 5 gomina
var. raporu verilir. Bu raporu, sras ile kerterizler geldike 4, 3, 2, 1 ve demir yeri raporu
takip eder. Bu kerterizler rapor edilirken vardiya zabiti gemiyi, demirleme rotasnda tutar.
Demir yerine gelen bir geminin zerinde ataletine gre dmen dinleyecek en az srat
bulunmaldr. Doru bir demirleme yapabilmek iin geminin zerinde pek az bir srat
bulunmas ve demir zincirinin dibe uygun olarak denmesinde byk yarar vardr.
Demirleme iin kprst, bu almalar yaparken; demir ba personelinin de demirin
fundosundan nce, baz hazrlklar yapmas gerekir.
Makine dairesine emir verilerek gverteye elektrik atrlr. Akm geldikten sonra,
rgat bo olarak altrlarak silindirlerin altrlmas salanr. Zincir manikasnn ve loa
kovannn gvertedeki kapaklar alarak zincirlerin akmasna engel olacak bir durumun olup
olmad kontrol edilir. Kastanyolann skl olduu kontrol edilir. Liftin uskurlar fora
edilerek zinciri tutan bosalar fora edilir. Irgat donanma alnarak valfi alr ve bylece
kastanyola boaltlmadka demirin fundo olmayacag kontrol edilir.

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklar ve retmeninizin verecei talimatlara gre uygulaynz.

lem Basamaklar
Demir yeri seimi nasl yapldn
belirtiniz.
Demirlenecek alan haritadan bulunuz.
Demirlenecek alanla ilgili bilgileri
belirtiniz.

neriler
renme faaliyeti ierisinde yer alan
bilgilerden yararlannz.
Demirlenecek yerin harita ve
portolonundan faydalannz.
Gerekli bilgiler iin pilot booklardan
faydalannz. Uygulamay gerekletiriniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,
kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Demir yeri seimi nasl yapldn belirtiniz mi?

2. Demirlenecek alan haritadan bulunuz mu?
3. Demirlenecek alanla ilgili bilgileri belirtiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) En iyi demirleme yeri akl ve talklardr.

2.

( ) Demirleme yeri hakknda bilgi sadece haritalardan bulunabilir.

3.

( ) Demir yerine ini rotasn seerken limana dik bir rota ile inilmelidir.

4.

( ) Bu hazrlklarn banda demirlenecek liman hakknda bilgi edinilmesi gerekir.

Gerekli bu bilgiler iin en iyi kaynak pilot booklardr.

5.

( ) Demir ba personelinin de demirin fundosundan nce baz hazrlklar yapmas

gerekmektedir. lk olarak makine dairesine emir verilerek gverteye elektrik atrlr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

RENME FAALYET2
AMA

RENME FAALYET - 2

Gerekli koullar salandnda, kprstnde vardiya tutabileceksiniz.

ARATIRMA

Demir taramasnn belirtilerini aratrnz.

Demir taramasnda alnmas gereken nlemleri aratrnz.

2. KPRSTNDE VARDYA TUTMAK

2.1. Kprst Vardiya Genel Esaslar
Demirde bulunan gemide vardiya hizmetleri, geminin ve demir yerinin durumuna gre
kaptann tercihine bal olarak liman vardiyas veya seyir vardiyas esaslarna gre
uygulanr.
Demirde, hangi esasla vardiya tutulacaksa o vardiyaya uygun rutin iler yaplp
nlemler alnrken; ilave olarak demirde bulunulma nedeniyle ek i ve ilemler yaplr.

2.1.1. Demir Vardiyasnda Vardiya Zabitinin Grevleri

Demir vardiyasnda vardiya zabitinin grevleri aada belirtilen hususlar ierir:

Sk sk demir mevkiini kontrol eder.

Elektronik seyir yardmclarndan (GPS, radar, ECDISS, AIS vs.) yararlanr.
Rzgr ve aknt durumu takip eder, gerekli nlemleri alr.
Geminin salma dairesini hesaplar, sahann neta olup olmadn gzler.
Ara ara zinciri kontrol eder.
Nbeti gemiciye transit hatlar gsterilerek geminin tarayp taramadnn
takibi salar.
atmay nleme Tzne gre gerekli k ve ekilleri gsterir.
yi bir gzclk hizmeti verir.
evre temizliini ve can gvenliini salar.
Gr mesafesinin azalmas durumunda uygun ses iaretlerini verir.
Gerektiinde makineyi uyararak makinenin hazr getirilmesini salar.
Demirin tarama ihtimali durumunda veya taramas hlinde gerekli nlemleri
alr.

Kaptann gemide olmas hlinde; gr azaldnda, rzgr sertletiinde, frtna

ihbar aldnda, tarama durumunda kaptana haber verir.
yi bir VHF dinlemesi yapar.

2.1.2. Demir Vardiyasnda I. Zabitin Grevleri

Demir vardiyasnda I. zabitin grevleri aada belirtilmitir:

Demir vardiyasnn tutulmasnn temini iin vardiyac personele baka grev

vermez.
Vardiyalarn kontroln salar.
Demir vardiyasn yapabilecek personeli gemide bulundurur.

2.2. Demirin Taramas

Demir atmak ve tutturmak, yani taramadan gvenle durmak her kaptann istediidir.
Ancak belirlenemeyen faktrlerin fazlal bazen kanlmaz olan demir taramas olayn
gerekletirir. Dolaysyla yaplacak doru hareketleri bilmek, teknenin, ekipmanlarn ve
ekibin snrlarnn farknda olmak, mantkl karar vermek, dikkatli davranmak, bu durumdan
kolaylkla kurtulmay salayacaktr. Demirin tarayp taramad sklkla kontrol edilmelidir.

2.2.1. Tanm
Demir zerinde yatarken tabiat artlarndan (rzgr, aknt vb.) dolay gemi, demir
zerinde dner yani gemi, salma dairesi etrafnda dner. Bu yzden demir mevkiinde
geminin boyuna ilave demire zincir kalomas kadar engelsiz alan gereklidir (ekil 2.1). Bu
durumu ekil 1.1deki belirtilen A, B, C demirleme alanlarnda grebilmekteyiz. Burada
gemimizin zelliine, durumuna ve byklne gre uygun demirleme alanna demirleme
yaplmaktadr.

ekil 2.1: Gemi salma dairesi

Demir zincirine binen yk miktar arttka deniz dibindeki demir srklenmeye balar
ve kaloma miktar yeterli deilse srklenme artar. Bu srklenme olay demir taramas
olarak adlandrlr.

10

2.2.2. Kprstnden ve Mevkii Deiiminden Taramann Tespiti

Demirleme ilemi tamamlandktan sonra geminin salma dairesi hasas olarak
hesaplanr. Demir mevkii harita zerine plotlanr, mmknse sahil veya sabit bir mevkiden
kerteriz alnr.
2.2.2.1. Demirin Taramasnn Tespiti
Demirin tarayp taramad aada belirtilen yntemlerle tespit edilir:

Demir mevkiinin deimesi (salma dairesi dna klmas),

Daha nceden belirlenen transitlerin deimesi,
Sabit cisimlere gre mesafenin deimesi,
Geminin rzgr ve aknty bordadan almaya balamas (Kuvvetli rzgr
durumunda; gemi salmyorsa demir taryordur. Bu durumda rzgra borda
verecektir.),
Zincirin arka arkaya gerilmesi, boalmas (Bu durum zincir gzlenerek veya
gvertede titreim ve sarsnt eklinde hissedilerekte anlalr.),
GPS veya seyir radarnn mevki alarmnn kurulmas da tarama ikaz verir.

2.2.3. Demir Taramas htimalinin Olumas Hlinde Alnacak nlemler

Demir taramas ihtimalinin olumas hlinde aadaki nlemler alnr:

Demir sahasnn durumu msaitse demire fazla kaloma verilir.

Makine manevraya hazr hle getirilir.
Gerekirse demir bir miktar vira edilir ve dier demir atlarak beraber kaloma
edilir.

2.2.4. Demirin Taramas Durumunda Yaplacak lemler

Demirin taramas durumunda yaplacak ilemler aada belirtilmitir:

Makine manevraya hazr hle getirilir.

Saha msait ise ya kullanlan demire daha fazla kaloma vermek veya
kullanlmakta olan demiri, makineyi de kullanarak yeteri kadar vira ederek edip
dier demiri de funda ettikten sonra birlikte kaloma etmek
Saha msait ise dier demiri nce funda edip dier demirle kaloma etmek
Ara ara makine yardm ile demirin taramasn nlemek
Yukardaki ilemler netice vermezse demir alarak kalkmak

11

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklar ve retmeninizin verecei talimatlara gre uygulaynz.

lem Basamaklar

neriler

Demirin taramasnn tespitini

belirleyiniz.

renme faaliyeti ierisinde yer alan

bilgilerden faydalannz.

Demir taramas durumunda gerekli

nlemleri alnz.
Demirin taramas durumunda
yaplacak ilemleri belirtiniz.

renme faaliyeti ierisinde yer alan

bilgilerden faydalannz.
renme faaliyeti ierisinde yer alan
bilgilerden faydalannz.

12

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,
kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet Hayr

1. Demirin taramasnn tespitini belirlediniz mi?

2. Demir taramas durumunda gerekli nlemleri aldnz.m?
3. Demirin taramas durumunda yaplacak ilemleri belirttiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

13

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) Demir vardiyasnda vardiya zabiti; sk sk demir mevkiini kontrol etmelidir.

2.

( ) Demir zincirine binen yk miktar arttka deniz dibindeki demir srklenmeye

balar ve kaloma miktar yeterli deilse srklenme artar. Bu srklenme olay demir
taramas olarak adlandrlr.

3.

( ) Demir zerinde yatarken tabiat artlarndan (rzgr, aknt vb.) dolay gemi

demir zerinde dner yani gemi salma dairesi etrafnda dner.

4.

( ) Demirleme ilemi tamamlandktan sonra demir mevkii harita zerine

plotlanr, mmknse sahil veya sabit bir mevkiden kerteriz alnr.

5.

( ) Demirin taramas durumunda makine manevraya hazr hle getirilir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

14

RENME FAALYET3
RENME FAALYET 3
AMA
Gerekli koullar salandnda, demir yerinden kalk iin gerekli hazrlklar
yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Demirden ayrlma hazrlklarn aratrnz.

Vira demir iin gerekli malzemeleri aratrnz.

3. DEMR YERNDEN KALKI N

GEREKL HAZIRLIKLARI YAPMAK
3.1. Demir Yerinden Kalk Hazrlklar
Demiri denizden almak iin vira ilemi yaplr. Vira ilemine balarken aadaki
ilem basamaklar uygulanr:

Gverteye elektrik ve deniz suyu verilmesi iin emir verilir.

Irgat altrlarak fenerlik dndrlr (Eer stimli bir rgat ise silindirler
kzdrlr ve iindeki su boaltlr. Bunun iin bir sre dreyn valfleri ak
tutulur.).
Irgat donanma alnr.
Elektrik valfi alr, hazr olduktan sonra bosalar fora edilir.
Bundan sonra rgat altrlarak demir virasna balanr.

3.2. Vira Demir (Demir Almak) iin Gerekli Malzemeler

Vira demirde bastnde bulunmas gerekli malzemeler aadaki gibidir:

Denizden gelecek olan demir zinciri ve demirin ykanmas iin tazyikli su

hortumu donatlr.
Zinciri ykamak iin iki pasl fra

15

inde demir ba ileri ile ilgili malzemelerin bulunduu porsun takm antas.
Bu anta iindeki malzemeler genel olarak aada gsterilmitir:

eki
elik kavale
Zincir kilidi komple
Zincir kilidi harbisi
Harbi balarn sktrmak iin kk kurun paralar
Grcala ve ispavlo
Raspa ekici
Anele kilidi
Mrsile Kilidi
malar kasal bir tel sapan

Demir zerine icabnda adam indirebilmek iin bir eytan armh

Demir amandra halatn yakalamak iin kancal bir halat
Bu malzemelerden ayr olarak demir zerinde gerekli ar ilemlerde
kullanlmak amac ile elik tel halattan sapanlar, traka halatlar ve en az iki adet
salya fora kancas bastne karlr.

Bu malzemeler, demir banda hazrlandktan sonra, demirin viras iin rgat ve zincir
sistemleri vira durumuna geirilir. Irgatn makine ile kontrol salanr. Demir zinciri bir
miktar vira edilerek yk rgatn zerine bindirilip daha evvelce zincir zerine vurulan
bosalardan biri braklp dierleri fora edilir. Zincirlikte zincir istif edilecekse salya fora
kancal iki kii zincirlie indirilir. Bu personel gverteden gelen zincirlii istif ederler.

16

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklar ve retmeninizin verecei talimatlara gre uygulaynz.

lem Basamaklar

neriler

Demir yerinden kalk hazrlklarn

belirtiniz.

renme faaliyeti ierisinde yer alan

sralamaya uygun belirtiniz.

Demir vira ilemleri iin gerekli

malzemeleri belirtiniz.

renme faaliyeti ierisinde yer alan

bilgileri inceleyiniz..

17

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,
kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Demir yerinden kalk hazrlklarn belirttiniz mi?

2. Demir vira ilemleri iin gerekli malzemeleri belirttiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

18

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) Vira ilemine, gverteye elektrik ve deniz suyu verilmesi ile balanr.

2.

( ) Vira ileminde gverteye elektrik ve deniz suyu verilmesi iin emir verilir.

3.

( ) Vira ileminde rgat altrlarak fenerlik dndrlr. Eer stimli bir rgat ise,
silindirler kzdrlr ve iindeki su boaltlr. Bunun iin bir sre dreyn valfleri ak
tutulur.

4.

( ) Vira demirde, bastnde denizden gelecek olan demir zincirinin ve demirin

ykanmas iin tazyikli su hortumu donatlr.

5.

( ) Vira demirde, bastnde demir amandra halatn yakalamak iin kancal bir
halat bulundurulmaldr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

19

RENME FAALYET4
RENME FAALYET 4
AMA
Gerekli koullar salandnda, demir yerinden ayrlabileceksiniz.

ARATIRMA

Demir yerinden ayrlma ilemlerini aratrnz.

Demir vira ederken verilen raporlar aratrnz.

4. DEMR YERNDEN AYRILMAK

4.1. Demiri Vira Etmek
Demir ba personeli, Bismillah Vira kumandasn beklerler. Baz durumlarda
bast, verilen emre gre viradan nce Kaloma Bou alr, demir zincirinin denizde
denmi fazla ksmn alr. Bu ilem demirin daha sratli alnmasnda fayda salar. Sert
havalarda, gemi demir zerine fazla biniyor ise kaloma bou alnmas tehlikeli olabilir.
Eer kaloma bou alnyorsa bu i yapldktan sonra vira emri beklenir. Vira
ileminde, kprstyle bast koordineli olarak alr. Kpr stnden kaptann verecei
emirler ve buna karlk emir tekrar, raporlar aadaki ekilde olmaldr:

VRAYA HAZIR OL: Sancak demir viraya hazr.

BSMLLAH VRA: Irgat altrlarak viraya balanr.

Vira esnasnda denizden gelen zincir, ilgili personel tarafndan tazyikli su ile
ykanarak temizlenmi olarak zincirlie girer. Vira edilen zincir; 4 GVERTEDE...
3GVERTEDE... 2 GVERTEDE... denilerek denizden geldike rapor edilir.
Vira esnasnda doal koullar nedeniyle zincir fazla geriliyor, rgata fazla yk
biniyorsa bu durum kpr stne DEMR BAA DESTE, DEMR KIA DESTE,
DEMR SANCAK BA OMUZLUKTA DESTE diye rapor edilir. Ayn zamanda demir
ba amiri, kolu ile demirin deste olduu yn gsterir. Bu raporlara gre kaptan, makine ve
dmen kullanarak geminin pozisyonunu zincirin kolayca vira edilecei duruma getirir.

20

Demirin dipten kopma an kpr stne; APKO diye rapor edilir. Bu raporun
zamannda verilmesi geminin emniyeti bakmndan ok nemlidir. Bu andan sonra geminin
deniz dibi ile ilikisi kesilecei iin doal etkenlerin etkisine kaplacak olan gemi, skara bir
limanda ani olarak civarndaki gemilerin zerine debilir. Bu durum pratik olarak u ekilde
saptanabilir:

Vira esnasnda monoton bir tarzda alan rgatn sesinde bir zorlanma ve
deimefarkedilir.
Bastnden bakldnda zincir, loadan dibe doru dik ve gergin bir durumda
grnr.
Demirlediimiz mevkideki derinlik belli olduu iin gverteye gelen zincire
gre denizde kalan zincir miktar bilineceinden durum saptanr.

Demirin dipten kurtulma an, apiko raporunu takiben SALPA raporu ile bildirilir.
Bu durum bast personeli tarafndan u ekilde saptanr:

Bastnden bakldnda demir zinciri, loa etrafnda salnmlar yapar.

Apiko annda zorlanan rgatn almasnda bir rahatlama ve sesinde normale
dn hissedilir.

Kpr st, salpa raporunu aldktan sonra gemiyi, pervane ve dmen ile kontrol altna
alarak mmkn olduu oranda demir mevkiinde tutmaya alr. Eer gemimize salpa raporu
ile birlikte ileri yol verecek olursak dipte demirimiz bir maddeye taklp onunla beraber
geliyor ise bu durumda demire anormal yk bineceinden kesilebilir veya demirin takld
madde, rnein bir kablo ise hasara urar. Bu bakmdan bastnden DEMR NETA
raporu alana kadar, gemiye yol verilmemelidir.
Demir su iinde gzle grld zaman bast DEMR GRND raporunu
verir. Demir grndkten sonra demir zerinde yabanc bir madde yoksa DEMR NETA
raporunu verir. Bu rapordan sonra gemiye ar yol verilebilir. Demir amandras atlm ise
bastne, DEMR AMANDIRASI ALINDI raporu verilmelidir (Resim 3.1). Denizden
gelen demir amurlu olabilir, iyice ykanp temizlendikten sonra loasna oturtulur ve
kprstne DEMR YERNE OTURDU raporu verilir. Loaya oturan demir, evvela
liftin uskurlu bosaya vurulur. Bu bosann liftini sonuna kadar alm durumdadr. Liftinin
suga edilmesi ile demir loaya iyice (hi boluk kalmayacak ekilde) oturtulur. Bundan sonra
dier bosalar uygulanr. Bu ilemler tamamlannca rgat, makineden avara edilerek
FUNDO durumuna alnp son rapor verilir: (SANCAK) SKELE DEMR YERNE
OTURDU, FUNDOYA HAZIR. Limandan kldnda veya kpr stnden verilecek
komuta ile MANEVRA YERLER PAYDOS veya yalnzca demir bana kumanda
edilecek ise DEMR BAI PAYDOS emri verilir.

21

Resim 3.1: Demir amandras

4.2. Demire Dolanan Maddelerden Demirin Neta Edilmesi

Demir vira edilirken eski tel, halat paralar veya baka bir geminin gz demiri ile
dolak durumda karsa ok defa tekrar fundo edilerek yeniden vira edilir. Dolaan
maddelerden kurtulmas umulur. Eer bu sefer de demir ayn dolak durumda karsa
uygulanacak ilem:
nce ba kasaradan bir tel sapan geirilerek bir mas darya verildikten sonra,
demire dolak cisimlerin altndan alnp yine ayn kurt azndan gverteye alnr. Bundan
sonra rgat ile ayboi eklinde demir tekrar denize verilir. Dolak cisimlerin kendi arlklar
ile tel sapan iinde kalmalar salanr. Demir btn dolak cisimlerden neta olana kadar
ayboi ile verilmesine devam edilir. Tel sapan zerinde kalan cisimler temizlendikten sonra,
demirin virasna yeniden balanr.
Deniz altndaki telgraf kablosu veya dier denmi kablolar demire dolarsa bunlar
kurtarma ileminde ok dikkatli olunmaldr. Bu ilemde kablolar demir zerinden almak
iin tel slip yerine lif halatlar tercih edilmelidir. Bu durumlarda riske girmektense demiri
kablodan kaydrarak karmak ve yerini bir amandra ile tespit etmek daha yerinde olur.
Deniz altndan kablo geirilen yerler iaretlerle gsterilmitir. Bu gibi yerlere
demirlenmemesi gerekir.

22

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilem basamaklar ve retmeninizin verecei talimatlara gre uygulaynz.

lem Basamaklar
Bismillah vira komutundan sonra
kaloma bounu alnz.
Vira edilen zincir kilitlerini rapor
ediniz.
Demir durumunu rapor ediniz.
Demirin neta olup olmadn
belirtiniz.

neriler
renme faaliyeti ierisinde yer alan
anlatmdan faydalannz.
renme faaliyeti ierisinde yer alan
anlatmdan faydalannz.
renme faaliyeti ierisinde yer alan
anlatmdan faydalannz.
renme faaliyeti ierisinde yer alan
anlatmdan faydalannz.

23

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,
kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet Hayr

1. Bismillah vira komutundan sonra kaloma bounu aldnz m?

2. Vira edilen zincir kilitlerini rapor ettiniz mi?
3. Demir durumunu rapor ettiniz mi?
4. Demirin neta olup olmadn belirttiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

24

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) Vira ileminde kprst ile bast koordineli olarak alr.

2.

( ) Zincir denizden geldike rapor edilir.

3.

( ) Demirin dipten kurtulma an, apiko raporunu takiben salpa raporu ile bildirilir.

4.

( ) Demir vira edilirken eski tel, halat paralar veya baka bir geminin gz demiri ile
dolak durumda karsa ok defa tekrar fundo edilerek yeniden vira edilir.

5.

( ) Deniz altndan kablo geirilen yerler iaretlerle gsterilmitir. Bu gibi yerlere

demirlenmemesi gerekir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

25

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,
kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Demir yeri seimi nasl yapldn belirtiniz mi?

2. Demirlenecek alan haritadan bulunuz mu?
3. Demirlenecek alanla ilgili bilgileri belirtiniz mi?
4. Demirin taramasnn tespitini belirlediniz mi?
5. Demir taramas durumunda gerekli nlemleri aldnz.m?
6. Demirin taramas durumunda yaplacak ilemleri belirttiniz mi?
7. Demir yerinden kalk hazrlklarn belirttiniz mi?
8. Demir vira ilemleri iin gerekli malzemeleri belirttiniz mi?
9. Bismillah vira komutundan sonra kaloma bounu aldnz m?
10. Vira edilen zincir kilitlerini rapor ettiniz mi?
11. Demir durumunu rapor ettiniz mi?
12. Demirin neta olup olmadn belirttiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

26

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1

Yanl

Yanl

Doru

Doru

Doru

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1

Doru

Doru

Doru

Doru

Doru

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1

Doru

Doru

Doru

Doru

Doru

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI

1

Doru

Doru

Doru

Doru

Doru

27

KAYNAKA
KAYNAKA

http://web2.deu.edu.tr/yo/diyyo/okm/MODULES/TERM%20I/T1Module1/DE
CK/Bar%C4%B1%C5%9FKuleyin_t1m1d/SNGEM%C4%B0%20GENEL%20
YAPISI.pdf (11.11.2014/11.44)

http://www.dzkk.tsk.tr/denizweb/turkce/dzcilikkosesi/GemiSevkveIdaresi.php

28