Dr. sc.

Bashkim BELLAQA
bashkim_belaqa@hotmail.com

2014

 Kanali komunikues paraqet mjetin ose

teknikn e cila shfrytzohet pr sinjalizimin

ose transmetimin e mesazhit pr shembull,
konvertimi, letra, thirrja telefonike, programi i
radios ose televizionit. Kanalet e tilla
ndonjher jan t brendshm (intern) pr
organizatn; kanalet tjera jan jasht
organizats, dhe sipas saj ata jan t jashtm
(ekstern).

 Zgjidhni kanal i cili i prgjigjet qllimit tuaj

komunikues, nevojave tuaja si drgues i

mesazhit, si dhe nevojave t marrsit.
Rrjedha e komunikimit lviz npr organizat
sipas linjave ose kanaleve t ndryshme t
komunikimit. Kanalet horizontale operojn
mes kolegve t nivelit t njjt t strukturs
organizative, ndrsa kanalet vertikale e
lvizin komunikimin lart - posht mes
niveleve t ndryshme t organizats.

FORMAT E KOMUNIKIMIT
Secila form e komunikimit mund t mbshtetet n
kode t ndryshme dhe mund t u nnshtrohet
kanaleve t ndryshme.
Format e komunikimit:
1. Komunikimi me goje
2. Komunikimi me shkrim
3. Komunikimi joverbal

Komunikimi me goj
Komunikimi me goj ka t bj me bisedat n t cilt
fjala e thn sht kodi kryesor i komunikimit. Kanalet e
zakonshme me t cilat prcillet komunikimi me goj
jan telefoni, bisedat sy n sy, videoja, televizioni,
radioja dhe zri n internet. Komunikimi me goj sht
form e rndsishme e komunikimit n botn afariste
Avantazhet e komunikimit me goj
Disavantazhet e komunikimit me goj

 Komunikimi me goj ka shum prparsi ndaj formave

tjera. Prparsia m e rndsishme qndron aty se

njerzit nprmjet biseds, pyetjeve dhe prgjigjeve
mund t fitojn menjher informatn kthyese dhe t
vlersojn se a i kan kuptuar bashkbiseduesit.
Gjithashtu, mund t konstatojn se a i kuptojn ata
porosit e bashkbiseduesve t vet.
Prpos ksaj, te biseda sy n sy bashkbiseduesit

mund t prqendrohen n komunikimin simbolik dhe

joverbal (pr gj do t flasim m von).

 Prapseprap, komunikimi me shkrim i ka edhe ant

negative. Pikrisht pr faktin se sht aq leht t flitet, qoft

sy n sy apo nprmjet t kanaleve teknologjike (p.sh. me
telefon), njerzit shpesh nuk mendojn n mas t
mjaftueshme mbi porosin para se ta prcjellin at.
Njerzit flasin pa menduar, gjegjsisht e hapin gojn para se
ta ken kyur trurin. Pasi q m s shpeshti nuk mendojm
se do t themi, zakonisht themi m shum se kemi
dashur, apo themi dika pr gj m von na vie keq.
Drguesi nganjher nuk mendon n mas t mjaftueshme
mbi at se far domethnie mund t ket ndonj fjal pr
marrsin, pr gj vjen edhe deri te moskuptimi.

Komunikimi i shkruar

1. Cilet jane avantazhet e komunikimit t

shkruar n krahasim me at gojor ?

2. Cilet jane disaavantazhet e komunikimit t

shkruar ?

 Komunikimi i shkruar i ka disa prparsi n krahasim me

komunikimin me goj.
Njerzit zakonisht mendojn m gjat n lidhje me at ka

shkruajn se n lidhje me at se ka flasin, pr arsye se

komunikimi i shkruar mbett shnim i prhershm (p.sh.
shkrimi apo faksi).
Kryesisht shpenzohet m shum koh pr shkrimin e

letrave. Drguesi fillimisht duhet ti mbledh e ti

organizoj informatat, e pastaj ta shkruaj letrn disa her
derisa t jet plotsisht i knaqur me t.

Kuptohet, ekzistojn edhe ant e dobta t komunikimit me

shkrim. Shkrimi merr mjaft koh.
Mendoni pr procesin e shkruarjes s letrs. Letra, caktuar n
organizat, i cili do ta hap dhe, prfundimisht, do ta lexoj. E
maili sht shum m i shpejt, por prapseprap merr m
shum koh se biseda.
Informata kthyese e shkruar n kt mnyr prej porosis suaj
mund t arrij pr disa minuta (nse keni pasur fatin q marrsi
ta fitoj menjher e mailn tuaj dhe t prgjigjet pa humbur
koh), apo pr disa dit (nse kemi t bjm me letr).
Tek komunikimi i shkruar duhet m shum koh pr ta fituar
informatn kthyese.

Komunikimi joverbal
Komunikimi joverbal ka t bj me t gjitha

domethnjet e qllimta dhe t paqllimta t

cilat nuk e kan formen e fjals s shkruar
apo t thn (Hamilton, Parker dhe Smith,
1982).
Psikologu Albert Mehrabian (1968 dhe 1971)

cek se pjeset joverbale t porosis mund t

jen me t rndesishme se kuptimi I fjalve t
dhna.

Meherabian-i porosin e ka ndar n tri

komponente:
Verbal - ka t bj vetem me fjalt
E zrit ka t bj me tonin me t cilin
thuhen fjalt
Shprehs ka t bj me shprehjen e fytyrs
apo me t folurit e trupit q i prcjell fjalt

Komponentt e ndryshm t kodeve joverbale I

grupojm n disa kategori:
Paragjuha
Shpreheja e fytyrs
T folurit e turpit
Shikimi (p.sh. Shikimi I bashkbiseduesit n sy).

 Paragjuhn e prbjn zrat (prpos fjalve) dhe pauzat

n t folur.
Kjo mund t jet lartsia e zrit, vllimi (me z t lart apo
t ult), intensiteti, ngurtsia, gjegjsisht t gjitha ato q i
nnkuptojm me tonin e zrit.
Komponentt e paragjuhs jan edhe ndrhyrjet si sht
hmmm si dhe pauzat e heshtjes, ngatrrimi n t folur dhe
belbzimi. do z vokal q nuk ka domethnie formale bn
pjes n kt kategori t komunikimit joverbal.
Paragjuha mund ti shpreh ndjenjat, dyshimin,
paknaqsin, pavendosmrin dhe pasigurin.

Me shprehjen e fytyrs nnkuptojm lvizje t ndryshme

t fytyrs si jan ngritja e vetullave, syt e mbyllur apo
gjysm t mbyllur, zgjerimi i birave t hunds, pozita e
gojs apo mnyr t caktuara me t cilat njerzit (shpesh
n mnyr t pavetdijshme) i lvizin muskujt e fytyrs
duke kyur shprehje plotsisht t liruar.
Domethnia transmetohet me shprehjen e fytyrs. P.sh.
buzqeshja ka nj domethnie. Edhe pse sht vshtir t
prshkruhet se ka sht saktsisht buzqeshja, at e
njohim gjithmon si buzqeshje.
Me fytyr i shprehim shtat ndjenja themelore: gzimin,
befasin, frikn, mallngjimin, inatin, grditjen - nnmimin
dhe interesimin.

T folurit e trupit prfshin shum sinjale t ndryshme.

Lvizjet e trupit apo pozitat e tij flasin m shum se shprehjet
e fytyrs, pr shkak sht m vshtir t lexohen.
Lvizjet me duar kan begati t veant prmbajtjesore, kur
me to theksojm dika q kemi thn, apo gjat prezantimeve
me goj dim ti prdorim tepr, kshtu q dgjuesve ua
trheqin vmendjen nga domethnia e vet fjalve.
Mirpo, qitja e teprt me duar mund t jet edhe specifik e
ndonj kulture t caktuar

N disa shoqri edhe shikimi mund t krijoj mnyr nnmuese, n

veanti nse kemi t bjm me bashkbisedues t gjinive t kundrta.
N disa kultura nuk sht e pranueshme q personat e statusit t
ndryshm socio-ekonomik t shikohen n sy, edhe pse ky ndalim
kulturor mund t ket t bj vetm m njrin nga bashkbiseduesit
kshtu q ai q sht m lart mund ta shikoj t nnshtruarin n sy,
por jo edhe anasjelltas.
N disa situata shikimi i drejtprdrejt n sy mund t jet prparsi
p.sh. gjat prezantimeve me goj apo intervistave dhe n rast kur doni
dikujt tia trheqni vmendjen n shtetet e Evrops perndimore.
Mirpo, sht vshtir t dihet se sa e prshtatshme sht sjellja n
kulturat tjera, ngase ajo varet nga faktor t shumt.

Barrierat n komunikim
Barrierat n komunikim jan t gjitha gjerat

q e pengojn porosin q t pranohet.

Barrierat kan zakonisht burimin te njeriu e jo
burimin teknologjik.
Ne vijim I cekim disa barriera te cilat paraqiten
gjate komunikimit:
Socio kulturore
Psikologjike
organizative

Brrierat socio - kulturore

Kultura sht e prbashkt, individi mund t jet
barts i kulturs, por nuk mund ta krijon vet,
kultura sht fenomen shoqerore apo grupor.
Elementet kye socio kulturore q mund t
bhen barrjer jan:
Mendimi grupor
Konflikti I vlerave dhe bindjeve
Sterotipat dhe etnocentrizmi
Gjuha dhe zhargoni

Mendimi grupor
Mendimi grupor sht fenomen shoqror q paraqitet ather
kur dominon sjellja grupore dhe e mbyt procesin e
vendimmarrjes (Janis, 1982).
Paraqitet ather kur normat shoqrore apo dshira e grupit
q t arrihet konsensusi mbi dshirn pr marrjen e
vendimeve q jan n interesin m t madh t grupit.
Ndodh ather kur vlerat e prbashkta dhe konformizmi
dalin prej kontrollit.
Mendimi grupor sht problem i madh n botn afariste kur
njerzit pandar punojn n grupe.
Nse i njihni elementet kye t mendimit grupor do t mund ti
zbuloni dhe ti evitoni ato.

Mendimin grupor e karakterizojn elementet q

vijojn:

1. Ngjashmria dhe ndryshimet e fshehta. Antart e grupit i

tejkomunikojn apo i theksojn ngjashmrit e tyre n vlera
dhe bindje, ndrsa njkohsisht i fshehin apo
nnkomunikojn dallimet e veta. Paraqitet nj pasqyrim i
rrejshm i ngjashmrive t mdha brenda grupit.
2. Mbshtetja n racionalizime t prbashkta. Grupi i krijon
dhe i mban bindjet e fuqishme t prbashkta, duke mos
dyshuar n saktsin apo bazueshmrin e tyre. N vend
q t pranoj ndonj gabim administrativ a strategjik, grupi
do ti racionalizoj apo do ti fajsoj ndikimet e jashtme.

3. Modelet kolektive t anashkalimit mbrojts. Anashkalimi mbrojts

do t thot se grupi n mnyr kolektive anashkalon, gjegjsisht
nuk pranon t ballafaqohet me cilindo problem apo informat q
mund t bij n dyshim shikimet apo vendimet e tyre t
prbashkta.
4. Mungesa e zgjuarsis. Njra nga mnyrat me t cilat grupi eviton
ballafaqimin me prova q jan n kontradikt me vendimet e tyre
sht me mungesn e zgjuarsis./ antart e grupit thjesht
ndalojn me krkimin e informatave shtes, edhe kur i pranojn
ato i injorojn.
5. Shkrirja e mungesave shqetsuese. Secili grup, udhheqs a
organizat i ka dobsit e veta. N rast t sundimit t mendimit
grupor kto mungesa fshihen.

Konflikti i vlerave dhe bindjeve

Kultura bazohet n bindjet dhe vlerat e prbashkta. Kur
komunikimi zhvillohet i prkrye kufijve kulturologjik
zmadhohet mundsia e moskuptimit.
Normat kulturore dhe shoqrore jan aq t thelluara sa q
njerzit veprojn duke u bazuar n to, pa qen t vetdijshm
pr kt.
Aktort e aksioneve afariste t ndrmarra brenda kulturave t
ndryshme shpesh nuk e kuptojn se pse nuk ka pas sukses
puna.
Mossuksesi sht kryesisht pasoj e komunikimit t
pasuksesshm t shkaktuar me mosnjohjen e vlerave dhe
normave themelore t ndrsjella.

Stereotipat dhe etnocentrizmi

T jesh i vetdijshm pr vlerat dhe bindjet e kulturs tjetr nuk
sht njsoj si t kesh stereotipa mbi t gjith pjestart e asaj
kulture n baz t supozimeve personale pr ta.
Stereotipi sht prov e parashikimit t sjelljes s njeriut n
baz t prkatsis s tij nj grupi t caktuar. Stereotipat
zakonisht lidhen me sjelljen siprfaqsore dhe informatat e
pasakta, e jo me bindjet dhe normat e thelluara mir.
Stereotipet paraqesin barrier n komunikim ngase pr shkak
t tyre i shikojm njerzit si individ dhe nuk i dgjojm
porosit e tyre.
Ata jan t rrezikshm ngase mund t sjellin deri te
paragjykimet, diskriminimi dhe rasizmi.

Etnocentrizmi sht i lidhur me stereotipa.

Njerzit etnocentrik shikojn n kultur t vet si n
kultur t vetme t mir.
Gjithknd e masin sipas standardeve t kulturs s vet
pr t ciln besojn se sht superiore.
Si edhe stereotipat, etnocetrnizmi shpie kah paragjykimet
dhe diskriminimi.
Komunikimi n t cilin ndikon etnocentrizmi ndikon madje
edhe n formn m t but bhet sponzorizues dhe
vardiss.

Gjuha dhe zhargoni

Gjuha mund t bhet barrier n komunikim n disa mnyr.
Mnyra m e dukshme sht tentativa e komunikimit t
drguesit dhe marrsit t porosis, gjuht e t cilve dallohen
n mas t madhe.
Si do ta shihni n kapitullin e tret, gjuha sht mnyr
kulturore specifike e kodimit t domethnies s porosive.
Secili q flet m shum se nj gjuh sht i vetdijshm se
prkthimi nuk sht proces i drejtprdrejt. Dialektet n gjuh
prkthehen vshtir dhe shpesh ojn n keqkuptim.
Zhargoni mund ta ket qllimin e njjt. Profesione t shumta,
si p.sh. mjeksia apo inxhinieria kan zhargonet e veta t cilat
e caktojn kufirin ndrmjet ekspertit dhe klientve t tij.

Barrierat psikologjike
Barrierat psikologjike kan t bjn me individin
dhe gjendjen e tij mentare ose emocionale.
Barrierat ky psikologjike jan:
Filtrimi
Perceptimi
Memoria e mangt
Dgjimi i dobt
Ngatrrimi emotive

Filtrimi
Shpesh njerzit dgjojn vetm at q duan ta degjojn.
Problemin e filtrimit mund ta kaprceni me dgjim dhe lexim t

kujdesshm. Gjithashtu duhet t jeni t vetdijshm se t gjith

ne nganjher i prpunojm n mnyr selektive informatat dhe
t dhnat me t cilat ballafaqohemi. dgjojn dhe shohin Kjo
dukuri quhet korniz e t menduarit dhe e shkaktojn:
Koha e kufizuar dhe resurset tjera gjat mbledhjes s informatave
Pritjet e ndryshme t menaxherve dhe t tjerve n aspektin e
kritereve q prcaktojn rndsin e informatave
Aftsia e kufizuar e t kuptuarit, prpunimit dhe shfrytzimit t
sasis s madhe t informatave.

Perceptimet
Si i kemi t gjith ne sistemet e filtrimit, ashtu i kemi edhe

perceptimet apo mnyrat tona n t cilat e shikojm botn. Miqt i

zgjedhim ngase mendojn, sillen dhe reagojn ashtu si bjm ne
dhe pr arsye se besojn n t njjtat gjra n t cilat besojm
edhe ne.
Perceptimet tona mund t bhen barriera n komunikim. Ndodh q
nuk dshirojn ta pranojn apo ti prkushtohemi asaj q sht e
prciellur me komunikim ngase edhe para se ka ngjar komunikimi
e kemi formsuar iden se ajo pr ne nuk sht aspak e
rndsishme.
Kur u paraqit e-maili njerzit nuk deshn ta shfrytzojn at ngase
dininse kompjutert jan t komplikuar dhe se dinin se kurr nuk
do t msojn ti prdorin ata

Memoria e mangt
Nse nuk kujtoheni se ka u sht prcjell me komunikim,

ai sht jo i plot dhe i pasuksesshm.

Pr kt arsye kujtesa luan rol t rndsishm n komunikim

e suksesshm. N fakt, ne kurr nuk e humbim at q e kemi

provuar me veprim, me dgjim, lexim, nuhatje apo prekje.
Mirpo, ndoshta nuk mund t arrijm deri te ato kujtesa.

Nse dshironi t bheni komunikator i suksesshm, do tu

duhet ti msoni dhe ti praktikoni ushtrimet e t mbajturit
mend.

Ekzistojn disa teknika t cilat me prcjelljen e informatave t reja

deri te kujtesa afatgjate ndihmojn q informata t mos harrohet.
Disa nga kto teknika mund ti mishrojm n detyra t komunikimit
n mnyr q t prmirsohet kujtesa e marrsit t porosis.
Elementet kye q mundsojn kujtesn m t mir jan:
t kuptuarit
diapazoni i dijes
prkujtimi aktiv
rishqyrtimi
asociacionet

Dgjimi i dobt
Me dgjim t dobt nnkuptojm edhe ndrrimin, leximin, dgjimin e

biseds tjetr n vend t asaj n t ciln marrim pjes, shikimin

npr dhom dhe n prgjithsi situatat n t cilat nuk koncentrohemi
gjat dgjimit.
Disa probleme me t dgjuarit jan tepr t dukshm jan kto
probleme t shkaktuar me pengesa t jashtme apo me munges t
interesimit.
Por, problemet tjer jan m suptil (Millar, Crute dhe Hargie, 1992),
pr shembull:
lufta verbale
gjahu n fakte
Lufta verbale ngjan ather, kur, n vend q t dgjojm dhe t
absorbojm

at q na thot personi tjetr, n kokn ton fillojm debatimin mbi

idet. Do t koncentrohemi m shum n kundrargumentet dhe
kritikat tona se sa n at q vrtet u tha. Nganjher duket sikur
bashkbiseduesi u dgjon, por ju e ndjeni se ai sht diku tjetr.
Ka disa tipa t dgjuesve:
dgjuesi i rrem
dgjuesi i kufizuar
dgjuesi egocentrik
dgjuesi pozitiv apo aktiv.
Dgjuesit e rrem jan persona q japin bindje se jan dgjues t
kujdesshm, ata edhe i drgojn disa sinjale prkatse joverbale,
por me mend jan diku tjetr.

 Dgjuesi i kufizuar i kushton vmendje vetm pjesrisht asaj q

flisni ai koncentrohet n ide apo komente specifike, kshtu q

mund ti kuptoj gabimisht apo ti kthej mbrapsht porosit tjera.
Dgjuesin egocentrik e interesojn vetm qndrimet e veta, e
prej jush zakonisht krkon vetm pajtim. Mund t ju bind se
sht duke dgjuar, por n vend q t dgjoj se ka sht duke
u folur me t vrtet, ai do ti zgjedh vetm ato elemente t
komunikimit, t cilat mund ti prdor si mbshtetje t qndrimit
t vet.
Dgjuesi pozitiv, apo aktiv sht ai q absorbon n vete dhe i
prpunon informatat t cilat i merr, por gjithashtu e nxit personin
tjetr q t flas. sht e qart se ai e trheq vmendjen.

Ndrhyrja emocionale
N procesin e komunikimit emocionet mund t krijojn

barrikada n prcjelljen dhe pranimin e porosive.

Nse sht personi i hidhur, i mallngjyer apo i friksuar,

aftsit e tija t komunikimit mund t jen t dobsuara.

Zakonisht emocionet e t tjerve nuk mund ti kontrollojm,
por mund t provojm s paku tonat ti kontrollojm deri
diku.
Kur jeni t hidhruar mund ti thoni gjrat q n fakt nuk i
mendoni, apo t refuzoni bisedn pr gjrat q duhet
thn.

Barrierat organizative ne komunikim

Barrierat organizative para s gjithash kan t bjn me strukturn
organizative, me kulturn, modelin e puns, dhe rrjedhat e
komunikimit.
Barrierat m t shpeshta organizative jan:
Tejngarkesa me informat
Konkurrenca e porosive
Shtremberimi I informatave
Filtrimi I porosive
Porosit kunderthnse
Klima e komunikimit
Dallimet n statues
Problemet strukturore.

Komunikim elektronika
Menaxheret vazhdimisht studiojn pr prmirsimin e
komunikimit.
Pajisjet elektronike ne komunikimi prfshijn :
Kompjutert,
Mini kompjutert,
Kompjutert personal,
Sistemi elektronik postar ( e-mail),
Makinat elektronike te shkrimit,
Telefonat celulare,
Prdorimi i telefonave nga automjetet pr te pas
kontakte te vazhdueshm me punn.

Telekomunikimi
Telekomunikimi sht nj koncept relativisht i ri, por
nj komunikim I tille sht gjithnj e ne rritje si ne :
Banka prdorimi i teknologjis se larte ne kryerjen e
transferove bankare nga kompjuteri i zyrs ,
Shrbimet bankat on-line si pr organizatat e
biznesit ashtu edhe pr klientt individual,
Shrbimet qe ofrojn aparatet e faksit , dergimi i
kopjes se dokumenteve, shkresave ,
Sistemi i rezervimit pr linjat ajrore, shrbimet
hoteliere, etj.
Shume firma tashme e kane krijuare databazen mbi
informacionet e detajuara mbi personelin e tyre
,duke prfshir ktu arritjet e tyre ne performance si
dhe planet personale te karriers ,

Telekonferencat
Telekonferencat ka kohe qe prdoren nga Kompanit e
mdha si ; IBM, Banka e Ameriks, por edhe institucionet
dhe asociacionet ndrkombtare .
Avantazhet e telekonferencave :
a) Kursimi i kohs,
b) Shpenzimeve
Nga ana tjetr komunikimi ne mese te zyrave
qendrore dhe sektorve te shprndara gjeografikisht
prmirsohet ndjeshm meqense kto takime munde
te mbahen me shpesh .
Avantazhet
Disa nga avantazhet e telekonferencs prfshij, kursime
nga aspekti financiar dhe kohore.

Disavantazhet
Telekonferencat munden me pas edhe disavantazhet e
tyre dhe at
Prdorimi I teknologjis se re ,
b) Ato mbesin si zvendsuese te diskutimeve ,
takimeve balle pr balle .
c) Telekonferencat kane te gjitha premisat pr nj
prdorim shume me te gjere ne te ardhmen.
a)

Prdorimi i kompjuterve pr
prpunimin e informacionit
Prdorimi i kompjuterve mundson:
Prpunimin e nj sasie te madhe te te dhnave
,
Marrja dhe analizimi I te dhnave me mim
modeste ,
Mbledhja e te dhnave mundson krijimin e nj
pasqyre te rndsishme pr kompanin .

Kapercimi i barrierave t
komunikimit
Barrierat organizative do t kapercejm nse t
punsuarit bhen komunikator t mir.
Komunikimi i suksesshm krkon:
Vrojtim
Precizitet
Besueshmri
Kontroll
Simpati

Pyetje, komente ?
J U F A L E M E N D E R IT PR VEMENDJE!