YT

KMYA-METALRJ FAKLTES
KMYA MHENDSL BLM

KMM 3272 - Polimer retimi Ve Teknolojisi

retim

yesi: Yrd. Do. Dr. Sennur DENZ

POLSTREN
12051056 BRA YT
13051908 KIYMET GKTRK
13051038 SUDE ZELK

NDEKLER
1.

Polistiren Nedir?

2.

Polistiren eitleri

3.

Polistriren retimi

4.

Polistiren retim Prosesleri

5.

Polistiren Trkiye ve Dnya da Durumu

6.

Polistiren Kullanm Alanlar

7.

Polistiren ve Geri Dnm

POLSTREN
Polistiren bilinen en eski vinil polimerlerinden biridir; ilk
olarak Fransz kimyac M. Berthelot tarafndan 1851de
benzen ve etilenin scak tplerden geirilmesiyle elde
edilmitir. Genel amal ve kristalin homopolimerleri ile,
stiren-akrilonitril (SAN), stiren-maleik anhidrid (SMA), stirenbtadien (SBR) ve stiren-akrilikler gibi eitli kopolimerleri
bulunur.

Polistiren Nedir?
Monomerhaldekistirendenpolimeriza
syon ile retilen birpolimerdir.
Petrolden elde edilir.
Plastik endstrisinde daha
okPSksaltmas ile kullanlr.

 Geri dnm kodu 6 dr.

Younluu 1,03-1,06 g/ml arasnda deiir.
Maksimum scaklk dayanm 70C dir.
Rigit ve kpk olabilen, ok ynl ve amal kullanlan bir plastiktir.
Olduka sert, krlgan ve parlaktr.
Nispeten dk erime noktasna sahip ok pahal olmayan bir
reinedir.
Polistiren hzl yanar, kuvvetli gaz kokusu yayar, nemli miktarda
kurum retir.
Asetonlu ortamda hzla kabarr.
UV nlarna iyi diren gsterir, iyi darbe vegerilmedirenci, dk
fiyat ve ileme kolayl vardr.

 Polistiren, stiren monomerinin

polimerizasyonu ile yaplan kat ve
saydam bir plastik hammaddedir.
Dnyada genel amal en ok kullanlan
plastik hammadde sralamasnda ilk
bee girmektedir. effafl, iyi
ilenebilmesi, akkanl, gdaya
uygunluu, ve dier birok zellikleri
nedeniyle tercih edilmektedir.

XPS (EKSTRUDE
POLSTREN)
XPS s yaltm sektrn asl ve en eski rnlerindendir. XPS
rnlerinin en nemli zellii 25-30kg/m3 younlukta
retilmeleri ve su emme zelliklerinin dier s yaltm
malzemelerine oranla dk olmasdr.
Bir dier avantaj ise mukavemet deerlerinin dier s yaltm
rnlerinden yksek olmasdr.

HIPS (DARBE MUKAVEMENTL

ANTOK POLSTREN)
Stiren monomerinin polibutadien kauugu ile aslanarak
retilen trne ise antiok polistiren denilmektedir. Antiok
polistiren enjeksiyonla kalplama ve s ile ekillendirmede
uygun ilenebilme zellikleri gstermesi, uygun fiyat, iyi
darbe dayanm ve mkemmel ekil kararll sayesinde
kendisine geni bir kullanm alan bulmaktadr.

EPS (EXPANDED POLYSTYREN

FOAM)
Genletirilmi Polistiren Sert Kpk (EPS-Expanded
Polystyren Foam), stiren monomerin
polimerizasyonuyla petrolden elde edilen, kpk
haldeki kapal gzenekli bir termoplastiktir. Alev
geciktirici katk maddeleri ve grafit ilavesiyle gri
tonlarnda retilir.
Dnyada mevcut en iyi s yaltm salayan birka
malzemeden biri olan EPS, ayn performans,
lkemizde kullanlan dier s yaltm
malzemelerinden daha ekonomik olarak salayan
tek malzemedir.

Ambalajda EPS
Darbe etkisini snmleme kabiliyeti ve skma
direnci, mkemmel koruma zellii kazandrr.
EPSin drabilitesi, bu malzemeye eyalarn elverili
ve gvenilir koruyucu ambalajlama iin geni bir
kullanm alan salamaktadr. Rutubetli artlarda bile
dayanmnda azalma olmamas EPSi souk zincir
rnler iin ideal yapmaktadr. Rutubete kar
direnlidir, bylece en yksek hijyen gereklilikleri
salanr. EPS ayn zamanda kokusuzdur ve
zehirleyici deildir.

POLSTREN RETM
Stiren, fenil grubunun elektron veren ve alan merkez
olarak davranabilmesinden dolay, anyonik,
katyonik, koordinasyon kompleks (Ziegler-Natta) ve
serbest radikal polimerleme yntemleri ile
polimerlemektedir.
Serbest radikal prosesinin endstriyel nemi vardr.
Anyonik polimerleme, dar molekl arlkl rn
retimi iin laboratuvar dzeyinde uygulanmaktadr.
Stiren monomerin polimerizasyonu ile elde edilen
polistiren retiminde yaygn olarak drt
polimerizasyon prosesi kullanlmaktadr.

 Bu prosesler;
Emlsiyon polimerizasyonu
zelti polimerizasyonu
Ktle polimerizasyonu
Sspansiyon polimerizasyonudur.

POLSTREN RETM PROSESLER

1.KTLE POLMERZASYONU
Stiren polimerizasyonu genellikle serbest radikal
mekanizmas zerinden yaplr;
polimerizasyon balatcnn sl olarak paralanp
serbest aktif radikaller olumasyla balatlr.
Tipik balatclar peroksitler ve tersiyer btil
perbenzoat gibi bileiklerdir. Aktif radikaller stiren
monomeriyle birleerek yeni ve daha byk bir
radikal meydana getirir; bu yeni radikal de dier bir
monomeri kendisine katar; pe pee katlmalarla
uzun polimerik zincirler meydana gelir.
Polistiren retiminde en yaygn uygulamas olan
proses ok ekonomik olan srekli bulk (ktle)
polimerizasyonudur.

Bu prosesle yksek-darbe polistiren, genel amal (kristal dereceli)

polistiren ve parlaklk derecesi yksek, gerilmeye dayankl eitli
polistirenler retilebilir. Polimerizasyon kesikli veya srekli yaplabilir.
Srekli prosesler iin eitli konfigrasyonlar mmkndr; fakat proses
aklar birbirine benzer.

 Kesikli polimerizasyon ynteminde stiren nce n

polimerizasyon ilemine sokularak molekl arl
ykseltilir;
n polimerizasyon akm bir batch reaktre pompalanr,
burada stirenin bir ksm buharlaarak ayrlr.
Reaktrdeki karm stlr ve bir balatc ilave edilerek
polimerizasyon reaksiyonlar balatlr.
Polimerizasyon tamamlandktan sonra reaktrden alnan
ergimi haldeki karm kalnt stiren, etil benzen ve
dk molekl arlkl polimerlerin uzaklatrlmas iin
bir ayrcdan (devolatilizer) geirildikten sonra tekrar
stlarak srekli proseste olduu gibi ilemlere devam
edilir.
Batch proseste verim daha yksektir.

 2.EMLSYON POLMERZASYONU
Stiren monomeri su faz ierisinde emlsiyon yapc
kullanlarak datlr. Emlsiyon yapc olarak ya
asitlerinin alkali tuzlar kullanlr.
Balangta emlsiyon yapc suda ksmen zlr ve
monomer taneciklerinin yzeyinde absorblanr.
Stiren, 70 105 Cde polimerletirilir. Balatcnn
bozulmas ile oluan radikaller misellerin iersine
diffzlenir ve polimerlemeyi balatr. Miseller tarafndan
oluturulan polimer taneciklerinin hacimlerinin artmas
ile dnm derecesi artar fakat tanecik says sabit
kalr.
Bu teknolojinin birok avantajlar olmasna ramen dier
teknolojiler kadar yaygn olmayp kullanm alanlar azdr.
Bu proses akrilonitril btadien tiren (ABS) retimi iin
nemlidir. Maliyetin yksek olmasndan dolay polistiren
iin cazip deildir.

 3.ZELT POLMERZASYONU
Bu proseste zc kullanlmas sayesinde ktle prosesinde
ortaya kan scaklk kontrol problemi ortadan kaldrlr.
Scaklk kontrol kolaylar ve meydana gelen polimerin
viskozitesi der. zc olarak etil benzen veya ksilen
kullanlr.
Stiren ve zc karm seri hlde dizilmi polimerizasyon
reaktrlerine verilir. Bir reaktrden alnan karm dierine
stten verilerek katalitik ortamda polimerizasyon
gerekletirilir.
Proseste kullanlan zelti miktar % 12'nin altnda ise ktle,
zerinde ise zelti polimerlemesi prosesi olarak
adlandrlmaktadr.
Dnm % 70-90'dr. Bu polimerizasyonda reaksiyon hz
ktle, emlsiyon ve sspansiyon polimerizasyonlarnn
hzlarndan daha dktr.

 4. SSPANSYON POLMERZASYONU
Polistiren, ok yaygn olmasa da sspansiyon polimerizasyonu
yntemiyle de retilir. Stiren polimerizasyonu iin en kolay
yollardan biri sspansiyon polimerizasyonudur.
Stiren, su ve sspansiyon arac ile beraber reaktre alnr.
Antiok trnde ayrca kauuk-stiren zeltisi reaktre ilave
edilir. Balatc ilavesi ile balayan reaksiyonun sonunda
oluan polimer tanecikleri su ile birlikte toplama tanklarna
gnderilir.
Buradan santrifjlere gelen karmdan polimer taneleri ayrlr.
Polimer taneleri dner kurutucularda kurutulduktan sonra
silolarda depolanr.
Harmanlama ksmnda gerekli kimyasal madde ilaveleri
yapldktan sonra ekstrzyon ksmna gnderilir. Granl hline
getirilen polistiren otomatik paketleme makinelerinde
torbalanr. Bu metotla elde edilen polimerin su ekisi, renk ve
elektriksel zellikleri ktle polimerizasyonu ile elde edilen
polimerin ki ile ayndr.
Sspansiyon, zelti ve emlsiyon polimerizasyon prosesleri
ile retilen polimerler yksek iletme maliyetleri ve dk
rn kalitesi nedeni ile ekonomik deildir Ancak sspansiyon
polimerleme yntemi byk hacimde genleebilir polistiren
(EPS) retimi iin hl en nemli seimdir.

A + B Antiok polisitiren retimi, B Kristal polistiren retimi, 1- zelti

tank, 2 n polimerleme reaktr, 3 Polimerleme reaktr, 4
Titreimli elek, 5 ntralletirme, 6 Santrifj, 7 Kurutucu, 8 Elek, 9Toplama tank

ekil 2.2: Sspansiyon polimerleme prosesi ile kristal

ve antiok polistiren retim akm emas

Trkiye ve Dnya da Polistiren Kullanm

Polistiren gnlk hayatta birok durumda karlalabilecek
yaygn olarak kullanlan, kkl plastik trdr.. Byme
oranlar, ancak bir btn olarak ekonomi iin beklenenden
daha dk olacaktr. Dnya polistiren pazarnn geliimi
kresel ekonominin gelecekteki geliimi ile yakn balantl
olmaya devam edecektir. Talep geliiminin en nemli
belirleyicileri unlardr: zellikle gelimekte olan lkelerde artan
zel tketim kombinasyonu ile birlikte yaanan nfus art,
kentleme, ev yaplarnda deiiklik ve giderek artan orta snf
nfusudur.

Baz ulkelerde 1999 yl icin kisi basna plastik tuketimi

(kg/kisi)
LKE

PS

ABD

9,1

KANADA

6,7

BATI AVRUPA

5,9

MALEZYA

6,4

MACARSTAN

5,3

BULGARSTAN

3,5

TRKYE

2,6

BREZLYA

1,5

Kullanm Alanlar
Ambalaj Sanayinde (Gda Ambalaj, Thermoforming, FastFood Ambalajlar)
Elektronik cihazlarda (Gstergelerde, vb. Uygulamalar)
Tekstil Aksesuarlar (Asklar, Klipsler, Dmeler, vb.)
Otomobillerde (Farlar, Arka Stop Sinyal Lambalar,
Aydnlatmalar)
Buzdolab Raflarnda ve Sebzelik Haznelerinde
Oyuncaklarda
Saat ve radyo kabinlerinde
Mobilya Aksesuarlarnda

KRSTAL POLSTREN

Levha Uygulamalar
Bardak, CD Kutusu, Elektrikli Eyalar
Ev-Dekorasyon rnleri, Kaset, Lamba
Kozmetik rn Kutular

ANTOK POLSTREN

Levha Uygulamalar
Gda Ambalaj Uygulamalar
TV Panelleri, Bilgisayar Paralar
Krtasiye rnleri
Piknik Eyalar ; Kak, atal, Tabak v.b.

POLSTREN NASIL GER

DNTRRZ ?
Polistiren geri dnm zor olan bir plastik olduu iin,
eer atk kutunuzu temizlemek ve evredeki plastikleri
tutmak istiyorsanz endielenmelisiniz. Polistiren plastik
,kpk bardak ve tabaklarda, ambalaj malzemelerinde, cd
kaplarnda ve oyuncaklarda olmak zere hemen hemen her
yerde kullanlmasna ramen geri dnm seenekleri azdr.

Geri Dntrlm Polistiren Ne

Olur?
Polistiren plastiin geri dnm dier trlere gre daha az
yaygndr, ama geri dntrld zaman, bu yeni rnlerin
bir sralamas yaplabilir:
Elektronikler iin klflar - kameralar, video kasetler
Yemek servisi elemanlar- kpk yumurta kartonlar
Plaka ereveleri
Lamba anahtar
Plastik kalplar
Cetveller
Termometreler

KAYNAKA
1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Polistiren
2. http://www.metkimplastik.com.tr/hammadde-ps.asp
3. http://nakpa.com.tr/polistiren/
4. http://www.kolumanplastik.com/tr/urunler/polistiren-eps
5. http://vistakimya.com.tr/Polistiren.asp
6. http://www.bayar.edu.tr/besergil/endustri_polimerleri.pdf
7.http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf
/Benzen%20T%C3%BCrevleri%20Ve%20Prosesleri.pdf
8. http://www.negamikogyo.co.jp/?page_id=352
9. http://www.sacanplastik.com/default.aspx?pid=54799&nid=44114
10. http://www.plastik-ambalaj.com/tr/plastik-ambalaj-makale/1170-polistiren
11. http://www.pakrokimya.com/ps-polistiren
12. http://www.kolumanplastik.com/tr/urunler/polistiren

Bizi dinlediiniz iin teekkr ederiz