HISTORIA E MENDIMIT

EKONOMIK
TEMA:Zhvillimi i metejm i ekonomise ne
France dhe Angli

Prof.Sinan Ademaj
Ass.Luljeta Elezaj

Pergaditen: Blendisa Xhela

Lumturie Zeqiri
 Ne shekullin 19 mardhenjet e sistemit kapitalist
filluan te marrin fizionim tjeter me fjal te tjera te
ashpersohen ne krahasim me shekullin XVII-XVIII
ku ishte nje zhvillimi hovshem historik dhe
progresiv i tij.
Prandaj edhe pikpamjet ekonomike te
vullganizatorve dallohen nga ato te Smithit dhe
Rikardos sikunder qe dallohen rrethanat dhe
vendet ekonomike ku jetuan dhe punuan. Si
karakteristik e perbashket e zhvillimit te metejm
te teoris klasike eshte heqja dore nga teorit e
vleres se punes dhe kalimin ne teorin e
shpenzimeve prodhuese , vleren nuk e krijon
vetem puna por edhe toka dhe kapitali ne kete
menyre mshefe gjdo diferenc te ardhurat
punonjese dhejopunonjese.
Ne gjdo klas shoqerore punetorve kapitalist poseduesve te
tokes ju takojn te ardhura bazuar ne kontributin qe japin
ne prodhim ne kete menyr mbyllet gjdo perpjekje per
analize te metutjeshme per teprice dhe devijohet
eksploatimi duke arsyetuar zhvillimin e metejm K.Marksi
shkruan: Me nuk punohet ne ate drejtim se cila kjo apo ajo
teori eshte e vertet veqese secila eshte shfrytezueshme
apo e demshme per kapital e pershtatshme apo e
demshme politikisht

Simon de Simondi (1773-1842)

Ishte nje ekonomist franqez perfaquesi i fundit i ekonomis
klasike ,ne fillim nuk u paraqit si shkrimtar ekonomik ,ai
shkroi dy vepra te medha historike te rendesishme nga
historisa e pergjithshme : Historia e republikave italiane
(1807-1908) dhe historin e francezve(1821-1844).
Vepra e par e tij ekonomikeMbi pasurin Tregtarene
te paraqet krejtesisht iden ekonomike te Smithit qe
kan te bejne me probleme ekonomike.Mirpo Simondi
nuk u ndal vetem me punumin e kesaj vepre,ai me
vone botoi edhe vepren ti me rendesi shume te
madhe ekonomikePrincipet e reja te ekonomis
politike1819. Ne kete kontekst konsideron se shtroi
ekonomin politike ne baza te reja ku edhe kritikon
ashper mendimet e David Rikardos dhe u angazhua
per tregti te lire dhe mosperzierjen e shtetit ne te.
Simondi kapitalizmin e analizon ne menyre historike
shoqerine e cila ndan ne te ndane te pasurit dhe ne
te varferit ,ne kapitaliste dhe punetore ku interesat
e tyre gjithmone jane te kundert sepse kapitalistei
nuk e paguan punetorin e ne ate menyre qe ai te
jetoj normal si nje njeri pa brenga. Simondi ishte nje
teoricient I njohur I konsumit, per te ne radh te pare
njeriu eshte konsumues. Lidhur me kete ai
shkruan : Me lindjen e njeriut ai sjell ne vete edhe
obligime jetesore te cilat medoemos duhet
plotesuar per te menduar me jetu ai.
 Zhan Batist Sej (1766-1832) ishte nje ekonomiste francez ,
popullarizuesi me I madh I mesimeve te Smithit. Lindi ne nje
famile te pasur tregtare ne Liony nje kohe u mor me gazetari ,
me pas ishte pronar i nje fabrike te pambukut dhe ne fund
profesor i ekonomis politike. U be popillarizues i madh ne
vend si njohes i mire i problemeve ekonomike , vepra e tij
kryesore ishte Traktati i ekonomise politike1803.Kjo veper
ne radhe te pare beri disa korigjime ne teorine ekonomike te
Smithit e sidomos ne vepren e tije Pasuria e popullit.E kemi
pare edhe me pare se teoria ekonomike e Smithit nuk ishte
homogjene per nje problem te njejt te ai figurojne qendrime jo
te njejta.Smithi nuk ishte ithtar konsekuent i teorise se vleres
se punes. Me sakt Smithi nuk arriti te shpjegoj veprimin e
principit te vleres se punes ne ekonomine private kapitaliste
dhe konkludoi se teoria e vleres se punes mund te shpjegoj
raportin e kembimit te mallrave vetem ne sistemrt ekonomike
parakapitaliste,kurse per mardhenjet kapitaliste vlene teoria e
shpenzimeve te prodhimit te problemi i ndarjes i analizes se
pages ,profitit dhe rentes shihet qarte zgjidhja dy menyreshe
qe jep per teorine e vleres.
 LIGJI I TREGUT
Ne historine e mendimit ekonomik Sej eshte I njohur me
emrin Ligji i tregut ku edhe kontibutin me te madh e
dha rreth kesaj problematike. Shpeshhere ne literature ky
ligj quhet edhe
Ligji I tregut te Sejit qeshtja themelore e ligjit te tregut
te Sejit e shef ne ate se : produktet kembehen me
produkte , qdo shites eshte bleres , kurse gjdo bleres
eshte shites. Seji ne kete menyre ne realitet redukton
qarkullimin kapitaliste te mallrave ne kembimin e
drejtperdrejte qe i pergjigjet kushteve te ekonomise se
thjeshte te mallrave kurse parane e redukton vetem ne
funksionin e mjetit per qarkullim. Nga kjo del se ne mes
te kembimi monetar dhe trantes se thjeshte te mallit nuk
ka ndonje ndryshime qe jep per te kupuar dallimet e tyre.
 Tomas Maltus
Ishte nje nder ekonomistet anglez me te njohur te kohes se
rikardos, vazhdues I flaket I ekonomise politike klasike
profesor I historise dhe I ekonomise politike. Ai ishte nder
figurat kryesore te shkolles klasike angleze, studimet I
mbaroi ne kembrigj dhe nje kohe te shkurter ia kushti
detyres se priftit. Gjithashtu ai ishte eshe antar I shoqates
mbreterore dhe nje nga themeluesit e klubit te ekonomise
politike ne Londer,ku me themelimin e shoqates se
stasisticientve ne vitin 1834 behet antar I saj.ky gezoi nje
autoritet mjaft te madhe ne kohen kur jetoi dhe veproi, u be I
njohur para se gjithash ne baze te ligjit mbi popullsine ku
botoi shume punime dhe vepra per kete problematike, ai se
pari botoi anonim Eseje mbi ligjin e popullsis dhe si ndikon
ajo ne permisimin e autoritetit te shoqerise me verejtjen mbi
mendimin e Zt. Godvinit e shume shkrimtareve te tjere ku
me pas kjo ese u titullua Eseja mbi popullsine.
 Shkolla Rikardiane
Kjo shkoll u quajt si shkolla e Rikardos sepse rreth
kesaj shkolle u mblodhen shumemmendimtar
ekonomik te cilet perkrahnin dhe interpretonin pa
rezerve idete e tyre se vleres se punes se Rikardos
dhe Smithit. Me vone ne mund te shohim
konkretishte se ekonomia politike britanike
krejtesishte do te braktise traditen klasike e sidomose
ne pikpamje analizuan dhe do te niset drejtim te ri,
atij margnalist. Ne vepren e vet mjafte te
rendesishme principet e ekonomise ai do te
paraqitet qe me teorine e vleres te bejne nje ure ne
mese te teorise klasike te vleres formalidhte te
rikardos me fjal te tjera teorin e shpernzimeve te
prodhimit nga nje ane dhe teoris se marginaliste te
vleres subjektive nga ana tjeter.