Blm 2

ENERJ DNMLER VE
GENEL ENERJ
ZMLEMES

1 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Amalar
Enerji kavramnn ve deiik biimlerinin tanmlanmas
enerjinin tanmlanmas
Is kavramnn ve s yoluyla enerji geiinin tanmlanmas
farkl s geiinin gerekleme yolunun tanmlanmas: letim,
tanm ve nm
kavramnn ve elektrik ii ile beraber mekanik i biimlerinin
tanmlanmas
Termodinamiin birinci yasas, enerji dengeleri ve bir sisteme veya bir
sistemden enerji geiinin gerekleme yollarnn tanmlanmas
Kontrol yzeyinden s ve i biimindeki enerji geiine ek olarak,
kontrol hacminde kontrol yzeyini geen akkann tad
enerjinin belirlenmesi
Enerji dnm verimlerinin tanmlanmas.
evrede enerji dnmnn anlamnn ele alnmas.
2
2 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
GR
indeki hava ve buzdolab ile tm oda sistem olarak ele alnrsa; sistem
snrlarn geerek odaya giren elektrik enerjisi etkileimi vardr. Odann her
yeri kapal ve iyi yaltlm olduundan adyabatik kapal sistemdir. Enerjinin
korunum ilkesine gre odada art gsteren enerji, buzdolab tarafndan
kullanlan ve kolayca bir elektrik sayac tarafndan llebilecek olan elektrik
enerjisine eittir.
Buzdolab veya motoru bu enerjiyi depolamaz. Bunun iin bu enerji odadaki
havaya verilmi olmaldr ve kendini odadaki scaklk art ile gsterir.

yice kapatlm
ve yaltm
yice yaplm
kapatlm ve bir odada
yaltlm bir altrlan bir fan
odada kaps odadaki
ak bir havann
buzdolabnn scakln
altrlmas arttracaktr.

3 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 ENERJNN BMLER
Enerji sl, mekanik, kinetik, potansiyel, elektrik, manyetik, kimyasal, nkleer gibi
deiik biimler alabilir. Bunlarn tmnn toplam, sistemin toplam enerjisini (E)
oluturur.
Termodinamik sadece, mhendislik asndan nem tayan bir husus olan toplam
enerjideki deiimlerle ilgilenir.
Enerjinin makroskobik formu: sistemin tmnn bir d referans noktasna gre
sahip olduu enerjidir, kinetik ve potansiyel enerji gibi
Enerjinin mikroskobik formu : sistemin molekler yaps ve molekler
hareketliliiyle ilgilidir ve d referans noktalarndan bamszdr.
enerji, U: Mikroskopik enerjilerin tmnn toplam

Kinetik enerji, KE: Sistemini, bir

referans noktasna gre hareketinden
dolay sahip olduu enerjiye denir.
Potansiyel enerji, PE: Sistemin bir
yerekimi alanndaki yksekliine bal
olarak sahip olduu enerjiye denir. Bir cismin makroskopik enerjisi
hz ve ykseklikle deiir.
4
4 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 Kinetik enerji

Kinetik enerji
birim ktle iin
Ktlesel debi
Potansiyel enerji

Potansiyel enerji Birim zamandaki enerji

birim ktle iin

Sistemin
toplam enerjisi

Birim ktle iin sistemin

toplam enerjisi

Birim ktle bana toplam

enerji (zgl enerji)

5 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Enerji Hakknda Baz Fiziksel Gzlemler
Bir sistemin i enerjisi,
mikroskobik enerjilerin
btn formlarnn
toplamdr.
Duyulur i enerjiyi
oluturan molekler Is = Duyulur + Gizli
enerji biimleri. Enerji = Duyulur + Gizli + Kimyasal + Nkleer
6 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
Duyulur enerji: Sistemin i
enerjisinin, molekllerin
kinetik enerjisiyle ilikili olan
blmne denir.
Gizli enerji: Sistemin, fazyla
ilgili bu i enerjisine denir.
Kimyasal enerji: Bir molekln
atomlar arasndaki kuvvetlerle
ilgili i enerjiye denir.
Nkleer enerji: Atom ekirdei
iindeki paracklar arasnda
var olan balarla ilikili ok
byk miktarlardaki i enerjiden
de sz etmek
gerekir
 Sistemin toplam enerjisini oluturan
ve yukarda aklanan enerji biimleri,
sistem iinde bulunduu veya
depoland iin enerjinin statik biimi
diye nitelenebilir.
Sistem iinde depolanmayan enerji
ise enerjinin dinamik biimi veya
enerji etkileimi diye adlandrlabilir.
Enerjinin dinamik biimleri sistem
snrlarm geerken alglanr ve hal
deiimi srasnda sistem tarafndan Makroskopik kinetik enerji, enerjinin
kazanlan veya kaybedilen enerjiyi organize bir biimidir ve molekllerin
gsterir. sahip olduu dank biimdeki
Kapal sistemle ilikili enerji mikroskopik kinetik enerjilerden daha
etkileimleri sadece s geii ve i faydaldr.
olabilir.
ve Is transferi arasndaki fark: Enerji etkileimi eer scaklk farkndan dolay
oluyorsa Is transferi, yoksa itir.
7 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 Nkleer Enerji
En ok bilinen fisyon reaksiyonu,
nkleer g santrallerinde (2000
ylnda,dnya genelinde bulunan 433
santralle 349000 MW elektrik retimi
gerekletirilmitir) elektrik retmek,
denizaltlar altrmak, hava
tamaclnda, nkleer silah retiminde
ve hatta uzay aralarnda yaygn olarak
kullanlan uranyum atomunun (U235
izotop) dier elementlere blnmesidir.
ki kk ekirdein fzyon ile daha
byk bir tanesi iin birlemesi srasnda
nkleer enerji ortaya kar.
Kontrolsz fzyon reaksiyonu ilk olarak
1950 ylnn balarnda gerekletirilmitir.
Ancak o zamandan beri gl lazerler,
etkili manyetik alanlar ve elektrik akmlar
uranyum fisyonu ve hidrojen fzyonu ve
ile fzyon reaksiyonlarnn kontrol edilmesi
aa kan nkleer enerji.
baarszlkla sonulanmtr.
8 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
Mekanik Enerji
Mekanik enerji: deal trbin gibi mekanik bir cihazla, dorudan ve
tamamen mekanik ie dnebilen enerji biimi olarak tanmlanr.

Kinetik ve potansiyel enerji: Mekanik enerjinin bilinen formlardr.

Ak halindeki bir akkann
mekanik enerjisi birim ktlede

Ak halindeki bir
akkann mekanik enerjisi

Sktrlamaz (r sabit) akkanlarda mekanik enerji deiimi birim ktlede

Sktrlamaz (r sabit) akkanlarda mekanik enerji deiimi

9 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

ISI LE ENERJ GE

Heat: iki sistem arasnda (veya

sistemle evresi arasnda)
scaklk farkndan dolay
gerekleen enerji geii diye
tanmlanmtr.

Scaklk fark s geiine neden olur.

Enerji bir sistemin snrlarndan Yksek scaklk fark yksek s
s veya i olarak geebilir. geiine neden olur.

10 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Birim ktle iin
s transferi

Birim zamanda geen

snn sabit olmas
durumunda Is transfer
miktar
Zamanla deien Is
Transfer oran

Enerji sadece
sistem
snrlarn
geerken s
olarak
tanmlanabilir.
Adyabatik bir hal deiimi srasnda
sistemle evresi arasnda s geii olmaz.
11 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 Tarihsel Geliim

Kinetik teori: Moleklleri, hareket eden ve

kinetik enerjisi olan kk toplar gibi ele alr.
Is: Atomlarn ve molekllerin rastgele
hareketleriyle ilikili enerjinin aktarm diye
tanmlanmtr.
Is transfer mekanizmalar:
letim: bir maddenin, enerjisi daha fazla olan
molekllerinden yakndaki dier molekllere,
molekller arasndaki etkileim sonucunda
enerji geiidir.
19. yzyln balarnda s,
Tanm: kat bir yzeyle onun temas ettii scak cisimlerden souk
akkan bir ortam arasnda gerekleen s
cisimlere akan ve kalorik
geiidir.
ad verilen grnmez bir
Radiation: Maddenin atom veya akkan olarak bilinirdi.
molekllerinin elektron dzeninde olan
deimeler sonucunda yaylan
elektromanyetik dalgalar veya fotonlar
araclyla gerekleen enerji aktarmdr.

12 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 LE ENERJ GE
: Sistemle evresi arasnda bir enerji al veriidir.
Hareket halinde bir piston, dnen bir mil, sistem snrlarn geen bir elektrik
kablosu, sistemle evre arasnda bir i etkileiminin olduunu gsterir.
aret kural: Sisteme olan s geii ve sistem tarafndan yaplan i pozitif,
sistemden olan s geii ve sisteme gereken i negatiftir.
Dier bir yol ynleri gstermek iin g ve indislerini kullanmaktr

birim ktle iin

yaplan i

G, birim
zamanda
yaplan i Is ve i ynlerinin belirtilmesi.

13 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Is ve i
Her ikisi de sistemin snrlarn geerken anlam
kazanr. Baka bir deyile, s ve i snr
olgulardr.
Sistemlerin enerjileri vardr, fakat s ve ileri
yoktur.
Her ikisi de bir hal ile deil, bir hal deiimi ile
ilikilidir
zelikler bir hal iin belirlenir, oysa bir haldeki s
ve iten sz etmenin hibir anlam yoktur.
Her ikisi de yola baml fonksiyonlardr. (Baka zellikler nokta fonksiyonlardr,
bir deyile, deerleri sadece ilk ve son hale deil, fakat s ve i yola bal
ayn zamanda hal deiiminin nasl fonksiyonlardr (byklkleri hal
gerekletiine
zelikler, nokta baldr.
fonksiyonlardr ve (d) ile deiiminin izledii yola baldr).
gsterilen tam diferansiyelleri vardr.
dW nin integrali W2 W1
(ikinci haldeki i eksi ilk
haldeki i) olamaz,

14 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Elektrik i

Elektrik ii

Elektrik gc

bu bakmdan t zaman
aralnda yaplan elektrik ii

Elektrik gcnn, diren R, akm I ve

V ve I sabit kalyorsa, bu potansiyel fark V ile gsterilmesi.
bant

15 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 N MEKANK BMLER

Sistemle evresi arasnda bir i etkileiminin olabilmesi iin iki koulun salanmas
gerekir:
Snrda etkiyen bir kuvvet olmaldr
Snr hareket etmelidir.

= Kuvvet Yol Eer kuvvet sabit deilse

Hareket olmazsa i
Yaplan i, uygulanan kuvvete (F) ve yaplmaz.
kuvvetin etkiledii uzunlua (s) baldr.
16 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 Mil i
Moment kolu r ye uygulanan
F kuvveti, T burulma momentini oluturur

Bu kuvvet s uzunluu boyunca uygulanmaktadr

Mil i

Mille iletilen g, birim zamanda

yaplan mil iidir

Dner mille enerji aktarmna Mil ii, uygulanan burulma momenti ve

uygulamalarda ska rastlanr. milin devir says ile orantldr.
17 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 Yay i
Bir yaya kuvvet uyguland zaman uzunluunun
deitii bilinen bir olgudur. Bir F kuvveti uyguland
zaman yay dx diferansiyel bykl kadar uzarsa,
yaplan i

x1 and x2: yayn balang ve

Dorusal olarak esneyen yaylar iin, yer
sondaki yerdeitirmeleridir.
deiimi x, uygulanan kuvvet F ile doru orantldr

k: yay katays (kN/m)

Yayn, bir kuvvet

etkisi altnda
uzamas.

Dorusal bir yayn

uzamas, kuvvet iki
kat arttrlrsa, iki kat olur.

18 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Esnek Kat ubuklar zerinde Yaplan

Sv Tabakalarnn Gerilmesi ile lgili

Kat
ubuklarda Sv
bir kuvvetin filminin
etkisi altnda hareketli
yay gibi bir telle
davranrlar. gerilmesi.

19 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Bir Cismi Ykseltmek ve Hzlandrmak iin Yaplan
1. Bir cisim yerekimi alannda ykseltildii zaman,
potansiyel enerjisi artmaktadr.
2. Bir cisim hzlandrld zaman kinetik enerjisi
artmaktadr.
Mekanik Olmayan
Elektrik i: Genelletirilmi kuvvet voltaj (elektrik
potansiyeli), genelletirilmi yer deiiminin elektrik yk
olarak alnr.
Manyetik : Genelletirilmi kuvvet olarak manyetik alan Ykseltilirken
gcnn, genelletirilmi yerdeiimi olarak manyetik iki bir cisme
kutuplu momentin alnd. aktarlan
Elektrik Polarizasyon i: Genelletirilmi kuvvet olarak enerji cismin
potansiyel
elektrik alan gcnn, genelletirilmi yerdeiimi olarak
enerjisindeki
ortam polarizasyonunun (molekllerin iki kutuplu elektrik deiime
dnme momentlerinin toplam) alnd. eittir.
20 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
TERMODNAMN BRNC YASASI

Termodinamiin birinci yasas (enerjinin korunumu ilkesi): Enerjinin deiik biimleri

arasndaki ilikileri ve genel olarak enerji etkileimlerini incelemek iin salam bir temel
oluturur.
Termodinamiin birinci yasas deneysel gzlemlere dayanarak, enerjinin var veya yok
edilemeyeceini, ancak bir biimden dierine dnebileceini vurgular .
Birinci Yasa: Kapal bir sistemin belirli iki hali arasnda gerekleebilecek tm adyabatik
hal deiimleri srasnda yaplan net i, sisteme veya hal deiimlerine bal olmakszn
ayndr.

Enerji var
veya yok
edilemez,
sadece
biim Frndaki patatesin enerjisindeki
deitirebilir art, patatese geen sya eittir.

21 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Adyabatik bir
sistem zerinde
yaplan
i (elektrik)
sistemin enerji
artna
eittir.

Adyabatik bir
etkileiminin sistem zerinde
olmamas durumunda yaplan
sistemin enerji i (mil) sistemin
deiimi net s enerji artna
geiine eittir. eittir.
22
22 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 Enerjinin Korunumu
Enerjin korunumu ilkesi bir hal deiimi srasnda kapal bir sistemin
toplam enerjisindeki net deiim (artma veya azalma) sisteme giren
toplam enerji ile sistemden kan toplam enerjinin farkna eit.

Bir hal deiimi

srasnda sistemin
enerji deiimi, net
i ve evreyle s
alveriinin
toplamna eittir.

Adyabatik bir sistem zerinde yaplan

i (snr) sistemin enerji artna eittir.

23 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Bir Sistemdeki Enerji Deiimi , Esistem

, kinetik ve potansiyel enerji deiimi

24 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Enerji Geiinin Gerekleme Yollar, Egiren ve Ekan
Is geii
geii (kJ)
Ktle transferi
Sabit ktle veya
kapal
sistemlerde evrim
sadece s iin E =
geii ve i 0, yani Q
vardr = W.

Ktle ak ile birlikte s ve i

etkileimleri sonucu kontrol
hacminin
enerji ieriinde deiim olur.

25 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 ENERJ DNM VERMLER

Verim termodinamikte en ok kullanlan ifadelerden bir tanesi olup, enerji

dnmnn veya hal deiim geiinin nasl iyi bir ekilde
baarlacan gsterir.

Su stcsnn verimi:
Geleneksel ve yksek
verimli baz elektrikli ve
doal gazl su
stclarnn verimleri

Verim tanm termodinamik

ile snrl deildir.

26 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Yakt stma deeri: oda scaklnda belirtilen yakt miktarnn (genellikle
birim ktle) tamamen yanmas ile verilen s ve yanma rnlerinin oda
scaklnda soutulmasdr.
Dk stma deeri(LHV): Su buhar faznda ise.
Yksek stma deeri (HHV): Yanma gazlarndaki su tamam ile
youtuu zaman stma deeri.
Ticari binalar ve meskenlerdeki
stma sistemlerinin verimi yllk
yakt kullanm verimi veya AFUE
olarak ifade edilir ve stlmayan
alanlara olan s kayb ve yakma
ve souma kayplar ile beraber
yanma verimini tarif eder. (annual
Benzinin stma deerinin tanm. fuel utilization efficiency)

27 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Jeneratr: Mekanik enerjiyi elektrik enerjine dntrr.
Jeneratr verimi: Elde edilen elektrik gcnn verilen mekanik gce
orandr.
G santralleri iin toplam verim: Elde edilen net elektrik gcnn
verilen yakt enerjisine orandr.
G santrallerinde toplam verim

Iklandrma etkinlii: Lmen

olarak elde edilen k
miktarnn harcanan elektrie
(W olarak) orandr.

15 W gcndeki kompakt
orasan lamba 60 W gcndeki
akkor lamba kadar k verir.

28 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Verimli enerji cihazlar kullanarak enerji korunur.
Yaktlarn yanmas sonucu aa kan ve atmosfere
braklan kimyasallar azalaca iin evre iin faydal
olacaktr.
Yaktn yanmas
Karbondioksit (kresel iklim deiikliine neden
olmaktadr)
Azot oksit ve hidrokarbon(hava kirliliine neden Yemek piirme cihazlarnn
olmaktadr) verimi cihaza verilen bylece
Karbon monoksit (zehirli madde) yemee aktarlan enerji
Kkrt dioksit (asit yamurlarna neden olmaktadr) orann gstermektedir.

29 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Mekanik ve Elektrikli Cihazlarn Verimleri

Mekanik verim

Verilen veya alnan mekanik g ile akkann mekanik

enerjisi arasndaki dnm ileminin mkemmellik
derecesi pompa verimi veya trbin verimi olarak tanmlanr.

Bir fann mekanik

verimi, fan kndaki
havann kinetik
enerjisinin, fana verilen
mekanik gce orandr.
30 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 Motor verimi

Jeneratr verimi

Pompa-motor verimi

Trbin-jeneratr verimi

Trbin-jeneratr birleiminin toplam verimi trbin

verimi ile jeneratr veriminin arpmdr ve elde
edilen elektrik enerjisinin akkann mekanik
enerjisine orann gsterir.

31 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

ENERJ VE EVRE

Enerjinin bir biimden dier biime dnmesi, evreyi ve farkl yollarla soluduumuz
havay etkilemektedir. Bu nedenle enerji ile ilgili almalar evreye olan etkisi
incelenmeden bitirilemez.
Fosil yaktlarnn yaklmas boyunca aa kan kimyasallar hava kirliine, asit
yamurlarna, kresel snmaya ve iklim deiikliklerine neden olmaktadr
evre kirliliinin yksek seviyelere ulamas, bitki rtsn, vahi yaam ve insan
sal iin tehlikeli duruma gelmitir

Ara motorlar hava kirliliinin

nemli nedenlerindendir.
Enerji dnmleri genellikle evre
kirliliini beraberinde getirmektedir.
32 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
Ozon ve Dumanl Sis
Dumanl sis: Dumanl sis, genellikle yer seviyesindeki ozondan (O3)oluur, ancak ayrca, karbon
monoksit gibi kimyasallardan, kurum gibi kk zerrelerden, benzen, btan ve dier hidrokarbonlar
gibi uucu organik bileenlerden (VOCs) oluur.
Dumanl sis, genellikle yer seviyesindeki ozondan (O3)oluur, ancak ayrca, karbon monoksit gibi
kimyasallardan, kurum gibi kk zerrelerden, benzen, btan ve dier hidrokarbonlar gibi uucu
organik bileenlerden (VOCs) oluur.
Ozon: Ozon gzleri ve akcierlerde oksijen ile karbondioksitin yer deitii bronlar tahri eder ve bu
yumuak sngerimsi dokularn sertlemesine neden olur.
Ayrca soluma sklna, hrltya, ar yorgunlua, ba arsna, mide bulantsna, astm gibi
solunumla ilgili problemlere neden olur
Sis ierisindeki dier ciddi kirletici; renksiz, kokusuz ve zehirli bir gaz
olan karbon monoksittir.
Genellikle motorlu aralardan braklrlar.
Dk seviyelerde, karbon monoksit beyine giden ve dier organlar
ve kasalardaki oksijen miktarnda ve vcut reaksiyonlar ile beraber
reflekslerde azalmaya ve karar verme gcnde zayflamaya neden olur.
Sis ayrca aralar ve sanayilerden braklan toz ve kurum gibi kk
paracklarda iermektedir. Bu maddeler asit ve metal tadklar iin gz
ve akcierler iin tahri edicidir.
Kkrt oksit ve nitrik oksidin atmosferdeki gn nn fazla olmas ile su buhar
ve dier kimyasallarla tepkimeye girmesi ile slfrik asit ve nitrik asit oluur.

33 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

Asit yamuru

Hava kirliliine sebep olan kkrt dioksit (SO2), yaktlarn iinde bulunan
kkrdn oksijen ile tepkimeye girmesi sonucu oluur .
Yksek kkrt oranl kmr yakan g santralleri kkrt dioksitin temel edenidir.
Motorlu aralarda ayrca SO2 emisyonlar brakmaktadr. nk benzin ve dizel
yakt az miktarda kkrt iermektedir.
Kkrt oksit ve nitrik oksidin atmosferdeki gn
nn fazla olmas ile su buhar ve dier
kimyasallarla tepkimeye girmesi ile slfrik asit
ve nitrik asit oluur
Oluan asit zlmeden bulut ve sis
iersindeki su damlalarna asl olarak kalr.
Limon suyu gibi asitli olan asit ykl bu
damlalar gkyznden yamur ve kar ile
topraa derler. Bu olay asit yamuru olarak
bilinmektedir.
Kkrt oksit ve nitrik oksidin atmosferdeki gn nn
fazla olmas ile su buhar ve dier kimyasallarla
tepkimeye girmesi ile slfrik asit ve nitrik asit oluur.

34 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

 Sera Etkisi Kresel Isnma ve klim Deiiklii
Sera etkisi: Bunun nedeni belli bir kalnlktaki camn
nmn yzde 90n grlebilir aralkta geirmesi ve
pratik olarak uzun dalga boyundaki kzltesi klar
geirmez olmasdr. Bu nedenle cam, gne nm
geiini salamakta ancak i yzeylerin kzl tesi nm
emmesini engellemektedir. Bunun sonucu olarak
enerjinin artmas ile i scaklk artmaktadr. Gne
enerjisinin sorulmas ile gn boyunca yeryz snmakta
ve gece boyunca sorulan enerjinin, kzltesi nm
eklinde derin boluklara gnderilmesinden dolay
souma meydana gelmektedir.
Carbon dioxide (CO2), Karbon dioksit (CO2), su
buhar, metan ve azot oksit gibi dier gazlarn bir ksm
battaniye gibi davranrlar. Bylece yeryznden s
nmn engelleyerek gece dnyann lk kalmasn
salarlar.
Bunun iin temel bileeni CO2 olan bu gazlar sera
gazlar olarak adlandrlrlar.
CO2 kmr, ya gibi fosillemi yaktlarn ve doal
Yeryzndeki sera etkisi. gazn yaklmas ile retilir.
35 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi
 1995 raporu: Dnyadaki iklim bilimcileri geen yzyl boyunca dnyadaki scaklk artnn
yaklak 0.5C olduunu belirtmiler ve 2100 ylna kadar bu artn 2C civarnda olaca tahmin
edilmektedir.
klimlerdeki deiikliklerle beraber frtna ve iddetli yamurlarn, su basknlarnn ve
kuraklklarn meydana gelmesi, kutuplardaki buzlarn erimesi ile denizlerdeki su seviyelerinin
ykselmesi, sulak alanlarn su kaynaklarnn azalmas, baz hayvan trlerinin azalmas ile ekolojik
sistemin deimesi, salgn hastalklarn artmas, insan saln tehdit etmesi ve baz blgelerdeki
sosyoekonomik koullarn deimesi gibi korkutucu etkileri rnek olarak verilebilir.
Bu nedenle yenilenebilir enerji kaynaklarnn dnyann daha yaanr bir yer olmas iin
dnya genelinde kullanm tevik edilmelidir.

Ortalama bir ara her yl kendi arlnn

zerende miktar CO2 retmektedir (ylda 12000 Rzgar gibi yenilenebilir enerji sera gazlar
mil yol giden ara, 600 galan benzin yakmakta ve ve kirletici madde brakmadndan yeil
her galon iin 20 lbm CO2 retmektedir). enerji olarak adlandrlr.

36 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi

zet
Enerjinin formlar
Macroskobik = kinetik + potansiyel
Microskobic = enerji(duyulur + gizli + kimyasal + nkleer)
Is ile enerji geii
ile enerji geii
in mekanik biimleri
Termodinamiin birinci yasas
Enerjinin korunumu
Sistemdeki enerji deiimi
Enerji geiinin gerekleme yollar (s, i, ktle ak)
Enerji dnm verimleri
Mekanik ve elektrikli cihazlarn verimi ( trbinler , pompalar )
Enerji ve evre
Ozon ve dumanl sis
Asit yamuru
Sera etkisi: Kresel snma

37 Blm 2 Enerji Dnmleri ve Enerji zmlemesi