Chien Lee Shing

chien_leeshing@yahoo.com
0138015790
Jabatan Sains
IPGKTAR
 Jenis Kaca
Kaca kapur-soda Kaca borosilika
Diperbuat daripada Tidak menjadi lembut
memanaskan campuran pada suhu <700
soda (Na2CO3), batu
kapur (CaCO3) dan
silika (SiO2)
Kaca ini menjadi lembut
pada suhu 300-400
maka mudah dibengkok
Kaedah memotong kepingan kaca
Kaedah memotong kepingan kaca
Kaedah memotong tiub/rod kaca
Membengkok tiub kaca dan
membuat tiub-L dan T-joint
Kaedah melicinkan hujung salur
kaca
Kaedah menyediakan penitis
 Topik 4 dan 5
Chien Lee Shing
chien_leeshing@yahoo.com
0138015790
Jabatan Sains
IPKGTAR
Penyediaan larutan
Kepekatan
Larut
Terlarut
Bahan larut
Larutan
Pelarut
Bahan larut + Pelarut = Larutan
 Larutan adalah campuran homogen yang terdiri
dari dua atau lebih zat
Zat yang jumlahnya lebih sedikitdi dalam larutan
disebut zat terlarut atau solut
Zat yang jumlahnya lebih banyak daripada zat-zat
lain dalam larutan disebut sebagai pelarut atau
solven
Persediaan larutan kimia
Apa larutan piawai?
Apa unit yang digunakan untuk mengukur kepekatan
sesuatu larutan?
Cadangkan cara-cara yang boleh digunakan untuk
menyediakan larutan.
Apa teknik-teknik yang boleh digunakan untuk
menyediakan larutan?
Apa peralatan yang digunakan semasa
menyediakan larutan kimia?
Penyediaan Larutan piawai
Larutan piawai ialah sesuatu larutan yang
kepekatannya telah diketahui dengan tepat
Bahan-bahan kimia yang digunakan untuk
menyediakan larutan piawai mesti tulen dan stabil
Peralatan dan radas yang diperlukan mesin
timbang yang jitu, botol penimbang dan kelalang
volumetrik, pipet dan buret
Bahan kimia boleh dipindah dengan menggunakan
corong turas (kuantiti kecil) atau dilarut terlebih
dahulu dalam bikar (kuantiti besar)
Pastikan semua bahan telah larut sebelum air suling
ditambah sehingga meniskus
 Penyediaan larutan kimia
Dua perkara yang ditentukan terlebih dahulu: isipadu
larutan yang diperlukan dan kepekatan larutan tersebut
Hitung jisim bahan kimia yang diperlukan
Timbang botol penimbang kosong bersama tudungnya,
catatkan jisim botol penimbang kosong bersama
tudungnya
Masukkan pepejal bahan kimia ke dalam botol penimbang
dengan menggunakan spacula
Catatkan jisim bahan kimia + botol penimbang +
tudungnya
Cari jisim pepejal yang digunakan
 Penyediaan Larutan Kimia
Guna mesin timbang yang jitu
Timbang jisim pepejal dalam botol penimbang/piring kaca
Bagi pepejal berkuantiti kecil bilas dengan jet air suling
terus ke dalam kelalang volumetrik melalui corong turas
yang bersih
Bagi pepejal berkuantiti besar pindah pepejal ke dalam
sebuah bikar, kacau dengan rod kaca sehingga semua
pepejal terlarut, kemudian pindah ke dalam kelalang
volumetrik
Bilas bikar dengan air suling dan campur sekali dengan
larutan dalam kelalang volumetrik, goncangkan kelalang
volumetrik untuk serangamkan campuran
Campur titisan air sehingga meniskus air menyentuh
tanda senggatan
 Penyediaan larutan kimia
Sekiranya larutan atau cecair digunakan untuk
menyediakan larutan piawai, sukat dengan tepat
larutan/cecair dengan menggunakan buret atau pipet
Isi kelalang volumetrik dengan air suling sehingga
1/3 2/3 penuh (mengikut keadaan)
Campurkan larutan dan cecair ke dalam kelalang
volumetrik
Tutp tudung kelalang volumetri dan goncangkan
campuran sehingga seragam
Campurkan air suling dan tambah titisan air
sehingga meniskus menyentuh senggatan
Gonangkan sekali larutan dan labelkan larutan
 Penyediaan Larutan Kimia
Kepekatan larutan kimia boleh disukat dalam
(i) g/dm3 (ii) mol/dm3 atau M
Kepekatan peratus boleh dinyatakan mengikut jisim
(W/V)(weight/volume) atau mengikut isipadu
(V/V)(volume/volume)
Contoh larutan natrium klorida 15% W/V bermadsud
tiap 100 mL larutan NaCl terseut mengandungi 15 g
pepejal tulen NaCl
70% V/V bermaksud tiap 100 mL larutan etanol tersebut
mengandungi 70mL etanol tulen
kepekatan kemolaran mol dm -3
Boleh disediakan dari pepejal atau pelarut/larutan
 Cara mengira kuantiti pepejal

Isipadu Kepekatan
Jisim larutan larutan
pepejal yang yang Jisim
yang = hendak X hendak X molekul
diperlukan disediakan disediakan relatif
(dalam g) (dalam (dalam
dm3) molar, M)

Hitung jisim bahan berikut:

(a) 1000 cm3 0.5M ZnCl2;
(b) 250 cm3 0.25M NaNO3
(c) 500 cm3 1 M (NH4)SO4
 Cara mengira kuantiti isipadu
larutan stok/pekat

Isipadu Kepekatan
Isipadu larutan cair
larutan cair
larutan yang
yang X
pekat yang = X hendak
hendak
diperlukan disediakan
disediakan
(dalam (dalam
(dalam
cm3) dm3) molar)

Hitung isipadu yang diperlukan:

(a) 2 dm3 1 M larutan NH4OH, M.W. = 17; S.G. = 0.91; [ ] = 25%
(b) 500 cm3 2M larutan H2SO4, M.W. = 98; S.G. = 1.84; [ ] =97%
(c) 100 cm3 0.5 M larutan CH3COOH; M.W.=60; S.G. = 1.048; [ ] =99.5%
 Chien Lee Shing
chien_leeshing@yahoo.com
0138015790
Jabatan Sains
IPGKTAR
 Pengawetan
Apa maksud pengawetan?
Apa guna pengawetan?
Apakah cara-cara yang boleh digunakan untuk
mengawet?
Bagaimana kita menyimpan bahan awetan dan
menyelenggaranya?
Pengawetan
Definisi pengawetan proses penyimpanan spesimen
(haiwan & tumbuhan) dalam keadaan kering atau
basah supaya spesimen boleh tahan lama
Spesimen digunakan sebagai ABM
Dua jenis pengawetan basah dan kering
Pengawean basah guna larutan seperti etanol (lebih
baik) atau formadehid (formalin)
Harga etanol >> tinggi harga formalin maka etanol
biasanya digunakan untuk mengawet spesimen
bersaiz kecil dan formalin untuk spesimen bersaiz
besar
 Pengawetan
Bahan-bahan kimia lain digunakan mengikut keadaan
Bahan-bahan kimia lain yang diperlukan untuk tujuan
tertentu
(i) untuk mengekalkan warna buah - gliserol
(ii) rumpair, kulat dan buah lembut biasa - asid etanoik
glasiel
(iii) untuk mengekalkan warna hijau (a) kuprum (II)
asetat atau kuprum (II) klorida, (b) Uranil(II) nitrat
(UO2(NO3)2.6H2O)
Secara amnya rendamkan spesimen dalam larutan
kurpum (II) sulfat 5% selama 24 jam
Kemudian disimpankan spesimen dalam larutan natrium
sulfit (Na2SO3) berkepekatan 0.2 M
Pengawetan - kaedah kering
Sesuai untuk spesimen yang mempunyai
kelembapan yang kurang dan mempunyai
kulit luar yang keras seperti serangga dan biji
benih
Spesimen dikeringkan sehingga
kelembapanya yang rendah bagi menghalang
kerosakan yang biasa dilakukan oleh kulat
atau bakteria
Pengawetan - kaedah kering
Beberapa cara untuk mengering spesimen (1)
menggunakan cahaya matahari; (2) ketuhar; (3)
pasir panas; atau (4) gel silika
Pengawetan cara ini memerlukan pemerhatian
yang lebih dari masa ke masa untuk memastikan
ia tidak rosak
Untuk mengelakkan berkulat, spesimen harus
dikeringkan semula dari semasa ke semasa
 Kaedah dalam larutan
(Kaedah basah)
Sesuai untuk semua spesimen biologi terutamanya
yang berbadan lembut
Spesimen ini sentiasa diletakkan di dalam larutan
pengawetan seperti formalin supaya strukturnya
terpelihara dan warnanya kekal
Larutan pengawet formalin merupakan bahan
merbahaya oleh itu hendaklah digunakan mengikut
peraturan
 Cara pengawetan basah tumbuhan
Teknik pengawetan bergantung kepada jenis
tumbuhan

Jenis Cara pengawetan

tumbuhan
Alga, Letak spesimen dalam campuran 5 mL
fungi, buah asid asetik glasial, 90 mL etanol (70%),
lembut dan 7 mL formaldehid (40%).

Tumbuhan Letal spesimen dalam larutan kuprum

(umum) (II) sulfat (5%) untuk 24 jam dan
kemudian rendam dalam larutan
natrium sulfit (0.2 M)
 Pengawetan Spesimen Haiwan
Pengawetan kering

Jenis Cara pengawetan

haiwan
Serangga Spesimen mesti dibunuh atau
dipengsankan supaya otot-otot serangga
releks dan mudah disusunkan. Spesimen
disusun, ditetapkan dan dilabelkan.

Burung Suntik dengan formadehid (3%) pada

beberapa bahagian badan burung dan
diawetkan dalam keadaan kering.
 Pengawetan Spesimen Haiwan

Jenis haiwan Cara pengawetan

Mamalia kecil Bunuh haiwan dengan kloroform, kemudian rendam
dalam formaldehid (3%)

Katak Bunuh katak dalam beg plastik dan kemudian rendam

dalam formaldehid (3%)
Ular Suntikkan pada setiap 5 cm sepanjang badan ular
dengan formaldehid (3%) dan kemudian rendam
spesimen dalam formaldehid (3%)
Ikan Rendam spesimen dalam formaldehid (2%) atau etanol
(70%)
Larva serangga Rendam dalam etanol (75-80%)
Ketam dan udang Rendam dalam formaldehid (2%) atau etanol (70%)
 Pengawetan spesimen haiwan
Jenis Cara pengawetan
haiwan
Siput Bunuh siput dalam air dengan asid etanoik cair dan
kemudian rendam dalam formaldehid untuk
beberapa saat. Simpan spesimen dalam etanol
(70%)
Cacing Bunuh cacing dalam air yang dicampurkan dengan
beberapa ketul hablur magnesium sulfat. Rendam
dalam formaldehid (2%) diikuti dengan etanol (70%)
Lintah Bunuh dalam formaldehid panas (45%) dan
kemudian rendam dalam etanol (70%)
Obor- Bunuh spesimen dalam larutan magnesium sulfat
obor dan rendam dalam formaldehid (2%) atau etanol
(70%)
Pengawetan
Spesimen Kepekatan larutan
pengawetan
Haiwan kecil (serangga Alkohol 70-80%
kecil dan invertebrata
lain)
Haiwan besar (moluska, Formalin 4%
amfibia, reptilia dan (100 mL 40% formalin
mamalia) asal + 900 mL air
suling)
Bahan dan peralatan
Jenis Peralatan dan bahan
pengawetan
Kering Papan polistirena atau gabus, papan
khas, forsep, pisau, pin, jalur kertas,
kapas,, jarum dan benang untuk
menjahit, formain 3%, mata palsu,
ketukhar , kertas keras
Basah Botol spesimen, sekeping kaca nipis sei
empat, etanol atau formalin, tali nilon/
benang, kapas, forsep, gunting dll
Pengawetan Spesimen Tumbuhan
secara Kering
Herbarium
Pengumpulan
Penekanan
Pengeringan
Pemanjangan
Pengelasan (Identifikasi)
Pelabelan
Penyimpanan
Pengawetan: Basah atau Kering?
Pengawetan basah Pengawetan kering
sesuai untuk sesuai untuk
Haiwan kecil Mengawet bahagian
tumbuhan
Mengekalkan warna
Ciri-ciri luaran haiwan
asal bahagian
kecil
bahagian tumbuhan
Spesimen Haiwan dan Tumbuhan
Spesimen hidup
Spesimen hidup yang hendak dikaji hendaklah
diambil mengikut keperluan sahaja
Spesimen yang telah mati bolehlah diawetkan
Haiwan yang dilindungi oleh undang-undang
tidak boleh dipelihara atau diawet tanpa
kebenaran daripada Jabatan Perhilitan
Haiwan yang bersengat atau berbisa dielak
penggunaannya
 SCE3112
Chien Lee Shing
Jabatan Sains
IPGKTAR
Herbarium Plural Herbaria
Herbarium adalah kumpulan tumbuhann
kering yang ditekan dan ditampalkan pada
lembaran kertas (manila) dan dilabel
Menghasikan suatu data yang perinci dan
disimpan dalam rak-rak atau almari besi
dalam urutan sistematik
Kegunaan Herbariaum
Sangat penting untuk digunakan dalam
pekerjaan taksonomi - sumber dasar untuk
ahli taksonomi
Sebagai kegiatan botani
Museum - sebagai pusat pengajaran dan
pusat informasi untuk masyarakat umum
Taxonomy the process of organising
things such as plants and animals into diff
groups or sets to show their natural
relationships
Sesuatu spesimen terdiri
daripada dua bahagian

Bahan tumbuhan dan

Dan Pelabelan

Pelabelan ialah sangat

penting bagi sesuatu
spesimen untuk
mengenalpasti identiti
spesimen.
Proses penyediaan Herbarium
Mengumpul/collecting
Menekan/Pressing
Mengering/Drying
Memajang/Arranging and Mounting
Mengenalpasti (Classification)/Identification
(Classification)
Melabel/Labeling
Penyimpanan/Storing
Mengumpul/Collecting
Spesimen harus mengandungi semua bahagian
tumbuhan seperti akar, batang (ranting), daun, buah,
bunga, biji atau struktur yang istimewa
Tumbuhan herba seluruh pokok boleh digunakan
Akar tumbuhann perlu dibasuh di bawah pili air
Mengenalpasti identiti tumbuhan terlebih dahulu
sebelum mengumpul
Tumbuhan ditag dan catatan lapangan dibuat untuk
mencatat maklumat tempat tumbuh, tinggi tempat
(latitude), keadaan lingkungan, warna, bau, bahagian
dalam tumbuhan dll
Out in the field, collecting
plant material to press.

Out in the field

collecting
Doing the initial pressing,
in the field
Some collected material, showing labeling
Collector on expedition,
writing notes about their
plant
 Menekan/ Pressing

When collecting plants in the field you need to press

and dry them straight away to keep them in good
condition
Mengering/Drying
Bahan-bahan spesimen yang diikat pada penindas
boleh dikeringkan dalam (i) ketuhar pada suhu 45 -
60 selama 3-6 hari (ii) udara (kertas-kertas perlu
ditukar setiap hari dan tambahkan pemberat sehingga
menjadi kering (iii) cahaya matahari
 Memajang/Display
Spesimen yang kering disusun pada
kertas tebal bersaiz 30cmx40cm
Spesimen boleh diikat dengan benang
atau dilekatkan dengan gam epoksi
 Checking the
specimens before
mounting them onto
a herbarium sheet
 Layout of a herbarium specimen

Label in bottom right hand corner, with other labels

and capsule above.
Plant to left of label. If the specimen is large you can
attach the label on the right hand side to flap over the
specimen
Turn specimen to fit on page
 Bunga

Tunjuk bahagian depan dan belakang bunga (sekiranya

boleh)
Buka bunga matang untuk menunjukkan bahagian
dalamnya
 Spesimen Herbarium

Spesimen Herbarium Darwin Contoh Spesimen Herbarium

Dikenalpasti/Identification
Tiap-tiap spesimen mesti dikenalpasti
namanya
Rujuk kepada buku atau pakar dalam
bidang untuk penamaan
 Setiap Melabel/Labelling
Nama saintifik: Imperata
herbarium mesti cylindricea
disertai dengan Nama Am: Lalang
label yang Nama Famili:
lengkap Habitat: Padang
Lokaliti: Di padang
berdekatan gim IPGKTAR
Tarikh: 09 Julai 2012
Pengumpul: Mohd.
Firdaus
Spesimen yang dikumpul oleh
Darwin
 Herbarium
Kews > 7 juta
tumbuhan
spesimen
disimpan