BAB 4 : HABA

MEMAHAMI KESEIMBANGAN TERMA

4.1 Keseimbangan Terma

Darjah kepanasan suatu

objek

Unit SI : Kelvin, K
Apabila satu objek
Suhu
dipanaskan, ia akan
Suatu objek yang panas menyerap tenaga
mempunyai suhu yang lebih haba dan suhu objek akan
tinggi daripada objek yang meningkat.
sejuk. Haba
Apabila objek disejukkan,
Suatu bentuk ia akan membebaskan
tenaga tenaga
Diukur dalam unit haba dan suhu objek
Sentuhan Terma Joule, J akan berkurang.

Dua objek berada dalam

sentuhan terma apabila Haba bersih dipindahkan dari objek
tenaga haba boleh yang lebih panas (bersuhu tinggi)
dipindahkan di antara kepada objek
mereka. yang lebih sejuk (bersuhu rendah).

3
Pemindahan Haba
sentuhan terma,
Apabila dua objek dengan darjah kepanasan yang berbeza berada dalam ________________
tenaga haba berpindah antara kedua-dua objek tersebut.
Mekanisma Keseimbangan Terma
kadar pemindahan
haba lebih cepat dari
A ke B

A B A B A B A B

Panas Sejuk Panas Sejuk

kadar pemindahan haba Aliran haba bersih dari kadar pemindahan Tiada aliran haba
lebih perlahan dari B ke objek yang panas ke haba sama bersih
A objek yang sejuk dari A ke B

Haba dipindahkan pada kadar yang lebih
cepat
____________ daripada objek yang panas ke
objek yang sejuk. Haba juga dipindahkan
daripada objek yang sejuk kepada yang panas,
perlahan
tetapi pada kadar yang lebih ____________.
aliran haba
Terdapat ____________________bersih dari
objek panas ke objek sejuk.
Objek yang panas menjadi sejuk manakala
objek yang sejuk menjadi panas.
Selepas beberapa lama, tenaga haba
sama
dipindahkan pada kadar yang _________
antara kedua-dua objek. Tidak ada
pemindahan haba bersih antara objek-objek.
Kedua-dua objek yang dikatakan berada dalam
keseimbangan terma.
____________________________.
4
Keseimbangan Terma

Apabila dua objek berada dalam keseimbangan terma, tidak ada aliran haba bersih di antaranya. Dua
objek dalam keseimbangan terma mempunyai suhu yang sama.

Contoh

1. Tuala basah diletakkan di atas dahi pesakit demam
panas.
2. Pada permulaan suhu tuala basah lebih rendah
berbanding suhu badan pesakit demam panas.
3. Tenaga haba bersih dipindahkan dari dahi pesakit ke
tuala basah sehingga keseimbangan terma dicapai.
4. Dengan cara ini, tenaga haba mampu disingkirkan
daripada pesakit dan dapat menurunkan suhu badan
pesakit demam panas.
1. Minuman yang panas boleh disejukkan
dengan menambahkan beberapa ketul
ais ke dalam minuman tersebut.
2. Tenaga haba bersih dipindahkan dari
minuman panas kepada ais sehingga
keseimbangan terma antara ais dan air
dicapai.
3. Suhu minuman dan ais adalah sama
apabila keseimbangan terma dicapai.

Strength does not come from physical capacity. It comes

from an indomitable will.
Mahatma Gandhi 6
Ciri-ciri cecair yang digunakan dalam
termometer cecair-dalam-kaca
1. Mudah dilihat atau cecair berwarna
legap
2. Mengembang dengan seragam
apabila dipanaskan
3. Tidak melekat pada dinding kaca
4. Konduktor haba yang baik
5. Takat didih tinggi dan takat beku
rendah.
Bagaimana termometer cecair-
dalam-kaca berfungsi?
1. Bebuli termometer
mengandungi cecair merkuri
yang berjisim tetap. Isipadu
merkuri bertambah apabila ia
menyerap haba.
2. Cecair merkuri mengembang
Termometer Cecair- dan naik di dalam tiub kapilari.
Dalam-Kaca Panjang turus merkuri dalam
tiub kapilari dapat menunjukkan
nilai suhu.

Bagaimana termometer ditentukur?

1. Skala suhu dan unit suhu diperoleh denga memilih dua suhu yang dikenali sebagai takat tetap.
2. Definitsi takat lebuh dan takat didih :

Takat tetap Definisi Nilai

Takat tetap bawah :
Suhu ais yang melebur 0C
Takat lebur
Takat tetap atas : Suhu air yang mendidih pada tekanan atmosfera piawai,
100C
Takat didih 76 cm Hg.

7
Bagaimana termometer ditentuukur?

Apabila kedua-dua titik tetap telah ditanda pada batang termometer,

julat di antaranya dibahagikan sama rata kepada 100 bahagian atau
Takat darjah. Termometer itu kini mempunyai skala.
didih L100

L100

L0
100 senggatan Stim
yang sama Ais
melebur
L Air
mendidih

Air
Takat
beku L0 Takat lebur Takat didih

Bebuli L L0
100C
L100 L0 9
 Penentukuran termometer
1. Menentukan takat ais
2. Menentukan takat stim
( tidak ambil suhu air
mendidih tetapi suhu bagi
stim yang diambil kerana
bendasing yang terdapat
dalam air akan
meningkatkan takat didih
air melebihi 100C)
Prinsip kerja termometer
Apabila termometer dimasukkan dalam air panas, haba bersih Termometer
mengalir daripada air panas ke termometer.
Apabila berlaku keseimbangan terma kadar pemindahan haba
bersih adalah sifar.
Suhu termometer adalah sama dengan suhu air panas.
Oleh itu bacaan termometer ketika itu adalah merupakan suhu air
panas.

Apakah ciri-ciri yang membolehkan merkuri sesuai digunakan sebagai cecair dalam termometer ?

1. Konduktor haba yang baik.

2. Takat didih tinggi iaitu 375C.
3. Mengembang secara seragam bila dipanaskan dan mengecut secara seragam bila disejukkan.
4. Warna legap (Tidak boleh ditembusi cahaya) dan mudah dilihat.
5. Takat beku rendah iaitu -39C (tetapi tidak sesuai digunakan di kawasan bersuhu kurang daripada -
39C seperti di kutub selatan)

Bagaimana meningkatkan kepekaan termometer merkuri?

1. Tiub kapilari yang lebih sempit/halus.
2. Bebuli kaca yang berdinding nipis
3. Bebuli kaca yang lebih kecil.
12
Latihan 4.1
1. Antara ciri-ciri berikut, yang manakah digunakan dalam
fungsi termometer cecair dalam kaca?
A Isipadu cecair yang berjisim tetap
B Isipadu jisim tetap cecair
C Rintangan cecair Swami
D Ketumpatan cecair Vivekananda

2. Antara kaedah berikut boleh digunakan untuk meningkatkan

sensitiviti termometer merkuri?

A Bebuli kaca berdinding tebal
B Tiub kapilari yang sempit
C Tiub kapilari yang pendek Take up one idea. Make
D Bebuli kaca yang besar that one idea your life -
think of it, dream of it, live
3. Sebuah termometer alkohol dalam kaca tidak ditentukur. on that idea. Let the brain,
Apabila ia dimasukkan ke dalam ais yang melebur dan air yang muscles, nerves, every
mendidih, panjang turus merkuri masing-masing adalah 5.2 cm part of your body, be full of
dan 13.7 cm. that idea, and just leave
Apabila ia dimasukkan ke dalam secawan air suam, panjang every other idea alone.
alkohol adalah 9.8 cm. Kira suhu air panas. This is the way to success,
A 44.12 C that is way great spiritual
B 52.22 C giants are produced
C 20.45 C
D 54.12 C
13
 Modul m/s 126
SUHU, HABA, KESEIMBANGAN TERMA
(a) Darjah kepanasan sesuatu objek.

(b) - termometer diletakkan dalam mulut pesakit

- haba dipindahkan dari lidah pesakit kepada
bebuli termometer
- merkuri mengembang sehingga mencapai
keseimbangan terma.
- suhu termometer sama dengan suhu badan
pesakit.
Cadangan Penerangan

Alkohol - Takat beku rendah

- Boleh mencatat suhu rendah

Dinding bebuli kaca yang nipis Sensitif terhadap haba

Peka terhadap perubahan suhu

Diameter tiub kapilari kecil -sensitif terhadap haba

- Julat bacaan yang lebih besar

lubang batang kaca yang tebal -senang dibaca

dan melengkung -tidak mudah patah

Termometer T dipilih Mempunyai cecair alkohol, dinding bebuli

kaca yang nipis, diameter tiub kapilari kecil
dan lubang batang kaca yang tebal dan
melengkung
(d) (i) = l l0 x 100C
l100 - l0
= 12 5 x 100C
25 5
= 35C
= 35 + 273 = 308 K

(ii) Isipadu mengembang dengan suhu