OPSERVACIJA

GERIJATRJSKOG PACIJENTA

Doc dr eljka Cvijeti

KC Banjaluka
Klinika za unutranje bolesti
 U dosadanjem uenju klinike medicine dobili smo
broje informacije koje su vezane za razgovor i
opservaciju strijih pacijenata.
Anamneza je klasian pristup pacijentu i danas
predstavlja prvi kontakt sa pacijentom. Nema sumnje da
se tokom uzimanja anamneze mogu dobirti dragocjne
informacije ne samo o bolesti pacijenta, ve i o
njegovom ivotu, navikama, stavovima.
Ponekad je broj dobijenih informacija i podataka velik,
a da pri tom pacijent ima smetnje u shvatanju ili
komunikaciji, esto puta podatke treba uzeti i od
porodice, prijatelja ili onih koji brinu o pacijentu.

11/13/2017 2
 Anamneza treba takodje da sadri podatke o
uzimanju lijekova, ishrani, padovima,
inkontinenciji, seksualnoj disfunkciji, depresiji i
anksioznosti.
Ovo je tradicionalni uglavnom medicinski model
kontakta sa pacijentom.U okviru anamneze
stariju osobu treba pitati da li su napravili
upustvo o svom buduem leenju i ukoliko jesu,
kopija treba da postoji u istoriji bolesti.
U nekim zemljama ovakve direktive srednjuju
adovokati socijalnog osiguranja koji su
specijalizovani za zdravstvo
11/13/2017 3
 U njoj pacijent predlae ko e donijeti odluku u njegovo
ime ukoliko on to sam ne moe ili poslednju volju
(tenstament) u kojoj iznosi svoje posebne elje i
preporuke za odredjena stanja ili bolesti u kritinoj
situaciji.
Bez obiza na to da li je pacijent formalno napisao ili ne
te direktive, korisno ih je zapisati i u istoriju bolesti kako
bi zdravstveni radnik po potrebi mogao donositi odluke u
ime pacijenta, ako on to ne moe.
U tom smislu treba ohrabrtiti pacijenta da razgovara na
isti nain i sa ljekarom i na koji nain predvidja pisana
preporuka.

11/13/2017 4
 U ovom razgovoru esto nije mogue obuhvatiti
sve mogue komplikacije.
Potrebno je odrediti tanu perspektivu u odnosu
na odredjene intervencije, kao to su
reanimacija, parenteralnoj ishrani, primjeni
tubusa za ishranu i dr.
Svaka ovakva intervencija treba da zavisi od
osnovnog klinikog statusa, kao npr. za
dementnu osobu u terminalnoj fazi palijativna
njega moe predstavljati najbolje reenje.

11/13/2017 5
 U svakom sluaju pribavljanje rane
procjene pacijentovih elja i vrijednosti,
dok je pacijent sposoban da ih da, moe
pomoi zdravstvenom radniku, kao i
porodici u tekoj situaciji donoenja
odluke i dati im oseaj da rade ono to je
pacijent i sam eleo.

11/13/2017 6
 Danas se u psiholokoj medicini vie preferira
prvi intervju kao vrsta prvog kontakta sa
pacijentom i za ispitivanje njegovog mentalnog
statusa.i ispitivanje funkcionalnog kapaciteta.
Pored uzimanja anamneze ili vodjenja prvog
intervjua treba imati u vidu injenicu da zbog
slabijih kognitivnih i mnestikih sposobnosti da
pacijenti esto nisu u mogunosati da podrobnije
objasne svoje stanje

11/13/2017 7
 Zbog toga se preporuuje da se ukupnom utisku
o pacijentu moe dodati miljnje da je njegov
problem mnogo kompleksniji nego to ga
pacijent moe da iskae.
U prvom intervju i tokom opservacije pacijenta,
tj. utvrdjivanju objektivnog nalaza veoma je
vano da se ima u vidu kvalitet verbalne i
neverbalne komunikacije.
Naravno da je ovde vano ne samo stanje
pacijenta nego i setting u kome se obavlja
razgovor i opservacija
11/13/2017 8
 Naravno da je vaan i somatski i neuroloki
nalaz.
Treba imati u vidu da pored tz. primarnih
mentalnih poremeaja kod starijih i starih osoba
da i mnoga internistika oboljenja i poremeaji
mogu dovesti do psihijatrijskih poremeaja.
U pitanju su superponirani, pridrueni mentalni
poremeaji koji se u savrmenoj medicinskoj
terminologiji naziva komorbidite.

11/13/2017 9
 Prvi opisi pridruene patologije datiraju iz 1926
godine. Medjutim oni su odnedavno postali
aktuelni u klinikoj psiholokoj medicini.
Takodje treba imati u vidu i inenicu da se
psihijatrija najbolje razume kroz shvatanje
vanijih simptoma i sindroma.
Danas ima mnogo zagovornika da bi psihijatriju
trebalo posmatrati sa sindromskog ili
dijagnostikog aspekta

11/13/2017 10
Sy psichoorganicum
Govorei o psihoorganskom sindromu najee se misli
na demenciju. tovie, pojam psihoorganski sindrom i
demencija se najee uzimaju kao istoznanice.
Pojam demencije odnosi se na promjene u kognitivnim
(spoznajnim) sposobnostima u bolesnika s organskim
oboljenjem sredinjeg ivcanog sustava (SS). Rije je o
poremecaju sposobnosti pamcenja, uz moguce
pridruene druge kognitivne deficite: disfaziju, apraksiju,
agnoziju te potekoce u orijentaciji i/ili donoenju
svakodnevnih odluka.

11/13/2017 11
PRVI INTERVJU KOD OSOBA SA
NEIZLEIVOM BOLEU

Odnos medicinske sestre-tehniara i pacijenta

predstavlja sutinski deo medicinske i
vanklinike prakse. Komunikativnost je
osnovna osobina, koja ini jedan od
najznaajnijih koponenti kopetentnosti sestre.
Danas se komunikativnost ukljuujui i prvi
intervju, izuava se sa razliitih aspekata.
Zasniva se na osnovnom principu da je to
bazina potreba ljudskog bia da prima i
emituje poruke.

11/13/2017 12
 One mogu biti verbalni i neverbalne.
Osnovna pravila svake komunikacije su:
1.felksibilnost, vetina, potovanje linosti
i timski rad.
U toku prvog intervjua i kvaliteta odnosa
koji iz toga proistiu mogu biti glavni
razlog kvalitetnih odnosa i sam ishod
zdravstvene nege.
11/13/2017 13
 Pacijentu treba pre svega da pristpamo kao linosti., a
zatim kao pacijentnu.
Treba da ispoljimo autentinu zainteresovanost za
probleme koje pacijent ima. I spremnost da uloimo
strpljenje i energiju za reavanje problema starije osobe
Ako omoguimo pacijentu da bude aktivan uesnik i time
mu pomognemo da moblie svoje odbrane.
I, ako na kraju pridobijemo poveerenje pacijenta prema
sebi, tj. prema sestri-tehniaru, i mogunosti reavanja
velikog broja njegovih problema,imamo ansu da
ostvarimo poeljan odnos.
Posebno je delikatan problem prvog intervjua kod
pacijenta u terminalnoj fazi.

11/13/2017 14
 U ovoj vrsti intervjua postoje odredjene
specifinosti u odnosu na druge klinike entitete.
Terapeut pre svega treba da ima u vidu ishod
psiholoke reakcije i / ili krize na neizleivu
bolest koja zavisi od mnogobrojnih inilaca.
To su prije svega: linost bolesnika, vrsta i
teina bolesti, bolesnikovo ivotno doba, zatim
spoljne, psihosocijalne oklnosti i sredina u kojoj
pacijent ivi.
Znaajna je i psiholoka reakcija porodice na
bolest.

11/13/2017 15
 eesto puta na sam tok intervjua ima
injenica da lije pacijent ve podvrgnut
nekom drugom obliku tretmana
(hemiterapija, terapija zraenjem, hiruka
intervencija
ili su u toku intenzivne dijagnostike
procedure,
zatim da li bolesnik boravi u bolnici ili je
na kunom leenju.
11/13/2017 16
 Za uspeno vodjenje intervjua i njegov zavretak
takodje, treba imati u vidu injenicu da terapeut treba da
potuje i naela konzilijarne,konsultativne, lijazon
psihijatrije.
Brojni principi i naela koja se primenjuju kod prvog
intervjua kod osoba u stanju krize ili stresa vae i za ovu
kategoriju pacijenata.
I ovde se radi o specifinoj vrsti kriznog stanja kao
posledica teke i neizleive bolesti. ovde je veoma
ozbiljno poremeen psiholoki ekvilibrijum pojedinca,
razumljivo je saznanje o telesnoj bolesti, po ivot
opasnoj i ugroavajuoj bolesti

11/13/2017 17
 Terapeut u toku intervjua prvenstveno
treba da proceni ouvanost "mentalnih
snaga pacijenta", poto mentalno zdrave i
emocionalno stabilne osobe, koje imaju
izvjesnu rezervu psihike snage, lake e
prebroditi saznanje, prihvatiti bitku za
ivot u bitno izmenjenim okolnostima,
praeno mnogim ogranienjima i
odricanjima.
11/13/2017 18
 Terapeut treba da ima u vidu da je osnovni element
psiholokog sadraja i ovakve krize predstavlja
anksioznost koja se moe manifestovati razliitim
intenzitetom.
Drugi vaan simptom je depresivni afekat, ija gradacija
moe ii do suicidalnosti. Sve to dovodi do sitacije da su
esto emocionalne patnje za bolesnika tee podnoljive
od same somatske bolesti.
U ovakvim sitacijama terapeut trea da ima u vidu da se
krizne situacije mogu razviti i tokom leenja tekih
telesnih bolesti, naroito u situacijama koje zahtevaju
primjenu nekih dugotrajnih, sloenih i bolnih terapijskih
procedura ili hirukih zahvata
11/13/2017 19
 S druge strane, psihiki labilne osobe sa
emocionalnim i/ ili interpersonalnim problemima,
zatim psihiki obolele osobe, koje imaju
smanjenu sposobnost tolerancije frustracija
mogu lako,
U suoavanju sa neizleivom telesnom boleu,
razviti kriznu emocionalnu reakciju sa potpunom
dezorganizaacijom i dezintegracijom linosti i
mogunou suicida

11/13/2017 20
 U ovom procesu znaajna je i reakcija
medicinskog osoblja s kojima bolesnik dolazi u
kontakt, posebno oni koji mu saoptavaju vrstu
bolesti i dijagnozu, upuuju na mogunosti
lijeenja, i daju brojnne druge savjete.
Ovde treba imati u vidu i injenicu da se intervju
obavlja van psihijatrijske ustanove i da je
terapeut uglavnom u ulozi konsultanta ili je lan
konzilijuma

11/13/2017 21
 Za sestru koja se bavi procesom
zdravstvene njege u gerijatriji vano je da
prepozna odredjene poremeaje, da naui
da paljivo opservira pacijenta u kontekstu
njegovog psiholokog i fizikog ponaanja
i stanja.
Usotalom dobro je poznat proces
sestrinske dijagnoze i postupak kako se do
nje dolazi.
11/13/2017 22
 Tako su, na primer, hiruki zahvati sa sa
posledicom mutilacije (amputacije ekstremiteta,
mastektomija, anus prater naturalis i drugi),
zatim dugogodinje hemodijalijalize,
transplatacijski zahvati sa sa potrebom
dugotrajnog boravka u izolovanim prostorima sa
sterilnih jedinica i slino.

11/13/2017 23
 zatim dugogodinje hemodijalijalize,
transplatacijski zahvati sa sa potrebom
dugotrajnog boravka u izolovanim
prostorima sa sterilnih jedinica i slino.
Kriza moe nastati i kad bolesnik od
neizleive bolesti primjeti i osea da se
odluke o njegovom ivotu i sudbini donose
bez njegovog znanja i pristanka.

11/13/2017 24
 Kriza se moe razviti u svakoj fazi
saznanja o neizleivoj bolesti, koja ima
neminovan, fatalni ishod.

11/13/2017 25
 Terapeut tokom intervjua i kasnijeg tretmana
treba da ima u vidu da veina bolesnika prolazi
kroz nekoliko tipinih faza. To su:
neprihvatanje i izolacija,
zatim ljutnja,
pa pokuaj pogodbe,
nakon toga depresija,
zatim faza prihvatanja i smirivanja i
kasnije faza nade da e se ipak moda pronai
neki lek ili da e bolest proi.
11/13/2017 26
 Kriza je akutno psiholoko stanje optereeno dvostrukom
mogunou.
Uspeno razreena krizna situacija daje ansu da ovek
izidje iz krize:
zreliji,
vri,
jai,
bogatiji za iskustvo o sebi,
svojim potrebama i mogunostima.
To mu omoguava i uspostavljanje terapijskog dogovora
i saradnje sa medicinskim timom u izboru najefikasnijeg
naina leenja.

11/13/2017 27
 Neuspeno razreena kriza nosi opasnost
ne samo od suicida, nego i raznih drugih
maladaptivnih obrazaca ponaanja.
naalost jo uvek se sreemo sa
iracionalnim odnosom prema navedenim
problemima, provocira izbegavanje,
zatvaranje oiju, ignorisanje bolesti i smrt

11/13/2017 28
 - Stoga bi trebao da prevlada racionalni odnos treba da
nas uputi na potrebu upoznavanja procesa kroz koje
prolaze oni koje je zadesila bolest malignog tipa.
- Takvu potrebu ne mora imati samo rtva, sam bolesnik.
Uostalom, malo je sasvim usamljenih ljudi. Tu je njihova
porodica, prijatelji ali i cijelio sistem na koji bolesnik
rauna da e mu pritei u pomo,
da e mu se nai u tekoj borbi koju vodi.
- Iznenadjujue je malo onih koji znaju ta u takvoj
situaciji treba initi ili ne initi, kako se ponaati i kako
postaviti.

11/13/2017 29
 Po pravilu, ni sami bolesnici, ni lanovi njihovih
porodica, ni laici pa ni osoblje zdravstvenih
sistema ne posedju ni znanja ni umijea za
pruanje adekvatne, psiholoke pomoi
unesreenima.
Sem somatskog leenja, obolelima je i ova
pomo neophodna.
Osnovni preduslov je dobro poznavanje
osnovnih naela intervjua i posebno nekih
specifinosti koji su karakteristini za ovu grupu
bolesnika. ne mogu imati.
11/13/2017 30
 Psihosomatski onkolozi ukazuju da je za razvoj
bolesti, od stanja klasine depresije pogubnije
je stanje beznadja, naputenosti i gubitka nade,
oseanje unutranje praznine, nezaintere-
sovanosti i, na kraju, oseanje oaja.
Ovaj poslednji stadijum zahtevao bi hitnu
pomo psihijatra, jer ubrzava lo razvoj bolesti.
Da do njega nebi dolo, potrebno je redovno
praenje i savetovanje obolelog , posebno u
uslovima hospitalizacije koji, po definiciji, deluju
deprimirajue.
11/13/2017 31
 Tokom intervjua treba treba dati odgovore na
brojna pitanja

koje su glavne emocionalne tekoe u

prilagodjavanju bolesnika na saznanje da boluje
od bolesti koja ugroava ivot ?
da li je strah od smrti dominantni problem u
procesu emocionalnog prilagodjavanja ?
da li je starh od smrti zaparavo strah od bola,
neprijatnog i neizvesnosti ?
ta omoguava nekim bolesnicima da bez veih
emocionalnih potekoa prihvate stanje
neizleive bolesti pa i stanje umiranja, dok drugi
to stanje doivljavaju uz teke emocionalne
poremeaje ?
11/13/2017 32
 o emu i kako treba razgovarati sa
bolesnikom koji umire?
koliko su bolesnici svesni injenice da
umiru i ako im se to otvoreno ne kae ?
koliko hospitalizacija doprinosi svesnosti o
malignoj prorodi bolesti, pribliavanju
ivotnog kraja i slino ?

11/13/2017 33
Svesti umiruih bolesnika

Kod prouavanja svesti umiruih bolesnika utvrdjeno je

da se ona razvija u vie faza.
U prvoj fazi, bolesnik uopte nije svestan injenice da
umire, a i vrlo je malo osoba iz njegove bliske okoline
koje su toga svesne.
S poveanjem broja osoba koje su upoznate sa
bolesnikovim stanjem , i kod kod njega samog dolazi do
da je stanje u kome se nalazi opasno i ugravajue.
Javlja se oblik svesnosti koji autori nazivaju fazom
sumnjiavosti ili uzajamnog pretvaranja bolesnika i
njegove okoline . Bolesnik sve vie vrednuje svoje stanje
na osnovu spoljanjih znakova i sopstvenog organskog
stanja i postaje sve svesniji mogunosti umiranja.

11/13/2017 34
 Mnogi bolesnici umiru u ovoj fazi uz nepotpuno
oblikovanu svest o tome da e umreti.
Ukoliko okolina postane potpuno svesna blizine
kraja, nastupa faza otvorene svesnosti. Ona
moe biti veoma muna jer bliski srodnici po
pravilu prestaju da razgovaraju o bolesti sa
obolelim , taktiziraju i koriste otvorene lai koje
bolesnik lako moe prepoznati, Sumnja obolelog
se pojaava, strah od neizvesnosti takodje, gubi
se poverenje u one sa kojima bi mogao da
razgovara i iznese svoje strahove.
11/13/2017 35
 Bolesnik ostaje u emocionalnoj izolaciji ,
lien ak i mogunosti da o svom strahu i
emocionalnim problemima sa nekim
otvoreno porazgovara i makar na ovaj
nain doivi i privremeno rastereenje

11/13/2017 36
Proces umiranja
Kada je re o procesu umiranja sa individualnog
stanovita navode se tri faze ovog procesa:
U prvoj fazi, bolesnik uoava simptome, obraa
se lekaru i dijagnoza se uspostavlja. Njene
teine sam nije svestan.
U drugoj fazi, bolesnik postaje svestan teine
oboljenja i poinje da koristi mehanizme
odbrane, najee odbijanja, kako bi smanjio
svoju frustraciju.

11/13/2017 37
 tree faze kada postaju svjesni da je smrt
neizbena. Do pojave ove faze jo ima neku
nadu.
Kada postanu svjesni neizbenosti svog kraja,
javlja se strah od bola, strah od otudjenja
(prestanka odnosa sa drugim ljudima)
strah od unitenja( prestanka postojanja) i
strah od gubitka samopotovanja

11/13/2017 38
Osvrt na pet faza kroz koje bolesnici prolaze
tokom umiranja

I U fazi odbijanja ili negiranja bolesti bolesnik ne

veruje da stvarno ima neizleivu bolesti ne eli
priznati da se to ba njemu dogadja.
Bolesnici su u ovoj fazi skloni u verodostojnost
medicinskih nalaza i drugih pokazatelja
oboljenja.
U fazi gneva bolesnik postaje besan zbog
poremeenih ivotnih planovai oseanja zavisti
prema zdravima koji mogu normalno da ive.
Bes bolesnika biva usmerena na gotovo sve
osobe iz neposredne okoline, porodicu, pa i
zdravstvene radnike koji ga lee.
11/13/2017 39
 Faza cenkanja traje relativno kratko.
Bolesnici u ovoj fazi nastoje to due da odloe
neminovni proces propadanja i umiranja kako bi obavili
jo neto to u ivotu do tada nisu uspeli da zavre.
Neki se trude da doive to vie lepih trenutaka.
Uestalost tegoba, primetno opadanje fizikih
sposobnosti i progresije bolesti, dovode do faze
potitenosti.
Ovo je oseanje intenzivnije kod bolesnika koji su zbog
bolesti i/ ili terapije i fiziki, telesno izmenjeni ( npr
amputacija nekog dela tela i slino).

11/13/2017 40
 Prihvatanje i prestanka opiranja bolesti je
faza koja se javlja samo kod onih
bolesnika koji ive dovoljno dugo da mogu
da prihvate neizbenost svoje sudbine.
To nije faza prilagodjavanja i smirenosti,
nego faza da oekuje "udo" usled koga
e ozdraviti.

11/13/2017 41
 Napred navedne faze razvoja svesnosti o
neminovnosti kraja i blizine smrti i zavise od vie
faktora:
stadijuma razvoja i vrste oboljenja,
intenziteta i kvaliteta subjektivnih tegoba( fiziki
bolovi i njihova duina trajanja, krvarenje,
febrilnost, malaksalost i fizika nemo i slino),
uslovi u kojima se oboleli nalazi (prirodna,
porodina sredina ili bolnica) i
niz drugih.
11/13/2017 42
1. Specifinost intervjua sa pacijentima u
terminalnoj fazi u bolnikim uslovima

Napred navedne injenice i stavovi koji se

odnose na prvi intervju sa osobama koji boluju
od neizleive bolesti odnose i na intervju u
bolnikim uslovima.
U stavi ovaki intervji se i vode uglavnom u
hospitalnim i poluhospitalnim, prelaznim
ustanovama ili u poliklinika pre i posle bolnikog
ispitivanja i tretmana.
Kod odraslih bolesnika hospitalizacija ne izaziva
uvek tako ozbiljne posledice kao kod djece.

11/13/2017 43
 Negativna emocionalna stanja izazvana
hospitalizacijom mogu pogorati i tok i ishod
organskih bolesti i znaajno umanjiti
djelotvornost lijeenja.
injenica je da svaka bolest stvara kod ljudi
poveanu egocentrinost, suavanje interesa,
zavisnost i zabrinutost.
Gotovo svi hospitalizovani bolesnici u izvesnom
stepenu su anksiozni, ak i kada se radi o
relativno bezazelnim oboljenjima i
poremeajima sa velikom vjerovatnoom u
uspjeh lijeenja
11/13/2017 44
 Suvoavanje sa malignim oboljenjima ovu
vjerovatnou svodi na mali broj.
Znaajan je faktor i duina neprekidnog boravka
u bolnici. Za ovo vreme bolesnik je podvrgnut
brojnim agresivnim i bolnim intervencijama i
terapiji.
Mnogobrojna iskustava potvrdjuju injenice da
lijeeni bolesnici tokom boravka u bolnici
prolaze kroz razliite oblike emocionalnih
problema u procesu prilagodjavanja na bolest i
leenje
11/13/2017 45
 U toku prilagodjavanja javljaju se razliiti strahovi koje
pojedinac manje ili vie intenzivno doivljava:
1. strah od neizvesne budunosti i neizvesnosti u
pogledu uspeha u terapiju;
2. strah od smrti;
3. strah od bolnih dijagnostikih i terapijskih intervencija;
4. strah od bolnog i dugotrajnog procesa umiranja
(fizikog bola i telesnog propadanja) i
5. strah od psihofizike nemoi i gubitka ljudskog
dostojanstva.

11/13/2017 46
 Navedeni strahovi se u veoj ili manjoj mjeri
javljaju kod gotovo svih bolesnika.

11/13/2017 47
 Ovakve sitacije pribliavaju nas poznatom
pitanju da li suicid ( aktivni ili pasivni) i
suicidalne ideacije moraju uvijek biti u vezi
sa depresivnim stanjima i drugim
psihopatolokim fenomenima.
Danas se zna da je odgovor na takvo
pitanje negativan

11/13/2017 48
Na koji nain e oboleli od malignih oboljenja
izlaziti na kraj sa sopstvenim strahovima?

Zavisi od kombinacije vie faktora., koje i formiraju

individualne razlike medju ljudima.
To su pre svega sledei faktori:
1. Struktura linosti i prethodna iskustva osobe;
2. Psiholoka stabilnost i mehanizmi odbrane linosti koji
formiraju individualni stil savladjivanja frustracionih
dogadjaja, a koji postoji i pre maligne bolesti;
3. Bazini oslonci linosti kao potporni sistem osobe i
4. Akutno stanje, faza razvoja bolesti i oblik oboljenja
prisustvo fizikog i psihikog bola, koje se kontrolie
due vreme, stepena telesne nemoi i sl

11/13/2017 49
 U intervjuu kod ovih pacijenta veoma esto se
postavlja pitanje prema bolu koji ovih pacijenti
oseaju.
Iako je prag bola kod veine ljidi slian, ipak
postoje velike individualne razlike u toleranciji na
bol, odnosno jaini bola koji je za pojedinca
podnoljiv.
S druge strane, veoa je vano i kakvom se
kvalitetu bola radi.
Na doivljaj bola najvie utiu dva emocionalna
stanja: depresija i anksioznost.

11/13/2017 50
 bolesnici koji pate od hroninog bola,
najintenzivniji bol doivljavaju nou, kada su
sami i naputeni,
kada imaju oseanje beznadja, bespomonosti i
izgubljenosti, to predstavlja karakteristina
oseanja za stanje depresije.
Istivremeno, anksioznost prate svaki telesni bol i
kao propratni emocionalni fenomen raste sa
intenzitetom fizikog bola

11/13/2017 51
 Poznato je i to da se stepen anksioznosti ( pa i
telesnog bola) smanjuje davanjem tumaenja i
obavetavanja o fizikom statusu i
onemo to im se u telu deava u vreme kada e
se bol javiti,
koliko e dugo trajati ,
koliko e biti intenzivan,
zbog ega nastaje,
vano je zbog toga to postoji veli uticaj
oekivanja na podnoenje bola
11/13/2017 52
 Tokom hospitalizacije, navei broj bolesnika ne uspeva
da zadovolji neke od svojih primarnih psiholokih
potreba:
potrebu za pripadanjem i ljubavlju,
potovanjem,
samopotovanjem,
sigurnou i
prijatnosti.
Osoba koja je bolesna osea se nemonom i zabrinutom,
a kada se osea i vitalno ugroenom
Sve ove potrebe kao da doivljava jo jae nego u
redovnim, normalnim uslovima svakodnevnog ivljenja

11/13/2017 53
 Svaka promena adaptivnog u maladaptivno
ponaanje zahteva strune intervencije i pomo
obolelom.

11/13/2017 54
 Uloga strunjaka koji pruaju psiholoku i/ ili
psihosocijalnu pomo u klinikoj praksi u kojoj je
vana karika i intervju je da predupredi i/ili
registuje i otkloni segmente maladaptivnosti
usmeravajui obolelog da ih zameni efikasnijim i
zdravijim nainima u borbi protiv bolesti.
Tokom intervjua terapeut treba da pomogne
bolesniku u ublaavanju anksioznosti tokom
hospitalizacije, adaptatije na bolesti i leenje.

11/13/2017 55
 Veliki znaaj ima i psiholoka priprema obolelih
za saoptavanje dijagnoze i terapije.
U klinikoj praksi se tako pitanje "rei ili ne istinu
rei", najee se mora preformulisati u
drugaije postavljenu dilemu:
koliko rei,
kada rei i
kako rei bolesniku da je obolelo od malignog
oboljenja
11/13/2017 56
 Pokazalo se kao korisno da ve u prvom intevjuu sa obolelim, nakon
to je dijagnoza uspostavljena i utvrdjen plan budueg leenja,
strunjak da obrazloi nekoliko elemenata:
1. opte informacije o oboljenju ( nainu na koje se ono ispoljava u
telu obolelog),
2. opte informacije o terapiji i leenju,
3 informacije o priblinoj duini leenja kao i leenju oboljenja u
fazama ili ciklusima u jednom duem vremenskom periodu,
4. informacije o dijagnostikim tehnikama i procedurama koje e
pratiti leenje, njihovj funkciji i nainu izvodjenja.
Ne preporuuje se korienje razliitih zastraujuih termina medju
kojima su pre svega "rak", "leukemija" i sl. sem u koliko pacijent
sam ne insistira upravo na ovim izrazima.

11/13/2017 57