KABANATA 1:

Pagsilang ng Pambansang Bayani

REPORTERS: C.G. DELA PAZ

P.K.D. TABOR
Unang Bahagi: Pagsilang ng Isang Bayani

PAGSILANG
 Araw, oras at Petsa:
 Miryerkules,ika-11 ng hatinggabi noong
Hunyo 19, 1961

 Lugar:
 Bayan ng Calamba, Laguna.
Pagpapatuloy…...

 Kaganapan:
 Muntik ng mamatay ang kanyang ina dahil sa
lagi ng ulo nito. Dahil namanata ng kanyang
ina sa Birhen ng Antipolo ang pagsilang ng
ating pambansang bayani ay naging
matagumpay.
Pagpapatuloy…...

Nuestra Señora de Antipolo

ay kilala rin bilang Birhen ng
Antipolo ay imahe ng Birhen
Maria na mayroong titulo na
“Our Lady of Peace and
Good Voyage”. Siya ay
patron ng Antipolo.
Pagpapatuloy…...

BINYAGAN
 Petsa:
 Ika-22 ng Hunyo, 1961

 Lugar:
 Simbahang Katoliko, Calamba Laguna.

 Pari:
 Rufino Collantes, isang Batangueño
Pagpapatuloy…...

 Ninong:
 Padre Pedro Casanas, taga Calamba matalik na
kaibigan ng mga Rizal.
 Pangalan:
 “Jose” dahil ang kanyang ina ay deboto ni San
Jose.
 MGA MAGULANG NI RIZAL

MAGULANG
 Ama: Francisco Mercado
Rizal (1818-1898)
 Isinilang
sa Biñan, Laguna
noong Mayo 11, 1818.
 Nag-aral siya ng Latin at
Pilosopiya sa Kolehiyo ng
San Jose sa Maynila. Imahe mula sa joserizal.ph
Pagpapatuloy…...

o Matapos mamatay ang kanyang magulang,

siya ay lumipat sa Calamba at naging
magsasaka.
o Masipag , tahimik ang ama ni Rizal at tinawag
niya ang kanyang ama na “huwaran ng mga
ama.”
o Yumao ang kanyang ama noong Enero 5, 1898
sa edad na 80 sa Maynila.
Pagpapatuloy…...

 Ina: Teodora Alonso

Realonda (1826 – 1911)
 Isinilang noong Nobyembre
8, 1826.
 Nagkapag-aral siya isang
kolehiyo para sa kababaihan
ng lungsod, Kolehiyo ng Sta
Rosa. Imahe mula sa joserizal.ph
Pagpapatuloy…...

o Mabini kumilos, matapang at may aking talino

sa panitikan, negosyo, matimatika, retorika.
o Yumao ang kanyang ina noong Agosto 16, 1911
sa edad na 85.
o Bago siya namatay, nag-alay sa kanya ng
pensiyon ang Pamahalaan ng Pilipinas. Ngunit
magalang niyang tinanggihan ito. Sabi niya,
“Ang aking pamilya a hindi naging makabayan
dahil sa pera. Kung maraminng pondo and
pamahalaan at hindi alam kung saan ito
ilalaan, mabuti pang babaan na lamang ang
buwis.”
 ANG MGA BATANG RIZAL

1. Saturnina (1850–1913)
 Panganay sa magkakapatid
na Rizal.
 Palayaw niya ay “Neneng”
 Ikinasal
siya kay Manuel T.
Hidalgo ng Tanawan,
Batangas.
Imahe mula sa joserizal.ph
Pagpapatuloy…...

2. Panciano (1851 – 1930)

 Pangalawang anak at nag-
iisang kapatid na lalaki ni
Jose Rizal.
 Sumali at sinuportahan ni
Paciano ang Propaganda
Movement for social refroms
at ang diyaryo ng kilusan,
Diariong Tagalog. Imahe mula sa joserizal.ph
Pagpapatuloy…...

o Sinuportahan din niya ang Katipunan sa pagkuha

ng mga miyembro galing sa Laguna. Matapos
bitayin si Jose, siya naging heneral sa Rebolusyong
Pilipino.
o Matapos ang rebolusyon siya, nilagi niya ang
kanyang oras sa kanyang bukid sa Los Baños kung
saan sya ay naging magsasaka at namatay noong
Abril 13, 1930.
o Siya ay nagkaroon ng dalawang anak, isang lalaki
at babae sa kanyang kinakasama na si Severina
Decena.
Pagpapatuloy…...

3. Narcisa ( 1852 – 1939)

 Palayaw niya ay “Sisa”.
 Kinisalsiya kay Antonio
Lopez, pamangki ni Padre
Leoncio Lopez, isang guro sa
Morong, Rizal.

Imahe mula sa joserizal.ph

Pagpapatuloy…...

4. Olimpia (1855 – 1887)

 Palayaw niya ay “Ypia”
 Kinisalsiya kay Silvestre
Ubaldo, isang operator ng
telegrapo mula Maynila.

Imahe mula sa joserizal.ph

Pagpapatuloy…...

5. Lucia (1857 – 1919)

 Ikinisal
siya kay Mariano
Herbosa ng Calamba, na
pamangkin ni Padre
Casanas.
 Kinisalsiya kay Silvestre
Ubaldo, isang operator ng
telegrapo mula Maynila.
Imahe mula sa joserizal.ph
Pagpapatuloy…...

o Isa sa mga naging anak nina Lucia at Mariano

si Delfina na ipinanganak noong 1979 at
namatay noong 1900. Naging sika siya dahil
siya isa sa tatlong babae na kinabibilangan
nina Marcela Agoncillo at anak na si Lorenza
na tumahi ng ating watawat.
Pagpapatuloy…...

6. Maria (1859 – 1945)

 Palayaw niya ay “Biang”
 Kinisalsiya kay Daniel
Faustino Cruz ng Biñan,
Laguna.

Imahe mula sa joserizal.ph

Pagpapatuloy…...

7. Jose (1861 – 1945)

 Isang bayani at henyo.
 Palayaw niya ay “Pepe”
 Habang siya ay nakapit sa
Dapitan, kinasama niya si
Josephine Bracken na isang
Irlandes mula sa
Hongkong.
Imahe mula sa joserizal.ph
Pagpapatuloy…...

o Si Josephine Bracken ay
pumunta sa Dapitan
upang konsultahin si
Rizal para sa isang
treatment sa mata.

o Nagkaroon sila ng anak

na lalaki ngunit ito ay
ilang oras lamang
nabuhay. Pinangalanan
itong “Francisco ni Rizal
at inilibing sa Dapitan”.
Pagpapatuloy…...

8. Concepcion (1862 – 1865)

 Palayaw niya ay Concha.
 Sinasabing sa lahat ng kapatid na babae, si
Concha ang pinakapaborito ni Jose na mas
bata nang isang taon sa kanya. Magkalaro sila
at lagging kinukuwentuhan ni Jose Rizal ang
nakababatang kapatid at sa kanya
naramdaman ni Jose Rizal ang kagandahan ng
pagmamahal ng isang kapatid na babae.
Pagpapatuloy…...

 Namatay siya sa sakit sa edad na 3. Ang

kanyang pagkamatay ay nagdulot ng lungkot
kay Rizal.
Pagpapatuloy…...

9. Josefina (1865 – 1945)

 Palayaw niya ay “Panggoy”
 Namatay siyang
matandang dalaga sa edad
na 80.
 Nagkaroon ng sakit na
epilepsy ngunit sa kabila ng
kanyang sakit, nagawa niya
pa ring sumali sa Imahe mula sa bayaningbayan.weebly.co

Katipunan.
Pagpapatuloy…...

 Si Josefa ay nahalal bilang pangulo ng mga

babae sa Katipunan. Isa siya sa mga orihinal
na miyembro ng Katipunan kasama sila
Gregoria de Jesus.
Pagpapatuloy…...

10. Trinidad (1868 – 1951)

 Palayaw niya ay “Trining”
 Namatay rin siyang
matandang dalaga sa edad
na 83.
 Pinakahuling myembro ng
pamilya ni Jose Rizal na
namatay mula sa sakit na
Malaria. Imahe mula sajoserizal.ph
Pagpapatuloy…...

10. Soledad (1870 – 1929)

 Bunsosa magkakapatid at
ang palayaw niya ay
“Choleng”
 Ikinasal
siya kay Pantaleon
Quintero ng Calamba.

Imahe mula sajoserizal.ph

Ang mga Ninuno ni Rizal

Lahi ni Francisco Mercado

Domingo Lameo
Ines de la Rosa

Francisco Mercado
Cirila Bernacha

Juan Mercado
Cirila Alejandro

Francisco Mercado
Teodora Alonso Realonda
Pagpapatuloy…...
Lahi ni Teodora Alonso

Eugenio Ursua
Benigna

Regina Ursua
Manuel de Quintos

Brigida de Quintos
Lorenzo Alberto Alonso

Manuel Narcisa Teodora Gregorio Jose

(Ina ni Rizal)
 Ang Apelyidong Rizal

Sulat ni Rizal kay Blumentritt

“Ako lamang ang Rizal dahil sa aming bahay, ang
mga magulang ko’t kapatid, pati na ang ibang
kamag-anak ay tinatawag sa dati naming apelyido,
ang Mercado. Ang aming pamilya ay talaga namang
Mercado, ngunit napakaraming Mercado sa Pilipinas
na hindi naman namin kamag-anak. Sinasabing
isang kaibigan ng pamilya ang nagbigay sa amin ng
apelyidong Rizal. Hindi naman ito gaanong
pinapansin ng aking pamilya, ngunit ngayon ay
kailangan kong gamitin iyon. Sa ganitong paraan,
nagmumukhang anak ako sa labas.”
 Ang Tahanan ng mga Rizal

 Isang katangi-tanging bahay na bato sa Calamba

noong Panahon ng Espanyol.
 May dalawang palapag, parihaba ang hugis, gawa sa
batong adobe at matigas na kahoy, at may bubong na
pulang tisa.
 Isang masayang tahanan na naghahari ang
pagmamahal ng mga magulang at tawanan ng mga
bata. Sa umaga maririnig ang ingay ng mga batang
naglalaro at awitan ng mga ibon sa hardin. Sa gabi
naman maririnig ang himig ng isang pamilyang
nagdarasal.
 Mabuting Pamilya na Nakaluluwag sa
Buhay o Nakaririwasa

 Kabilang ang Pamilya Rizal sa mga principalia,

mayayaman ng isang bayan noong Panahon ng
Espanyol.
 Mayroon silang anihan ng palay, mais, at tubo.
Nag-aalaga din sila ng baboy, manok, at pabo sa
kanilang likod-bahay.
 Si Donya Teodora ay may mailiit na tindahan,
gilingan ng arina at gawaan ng hamon.
 Ang Buhay ng mga Rizal

 Payak ngunit masaya ang buhay-pamilya ng

mga Rizal.
 Istrikto ang mga magulang ni Rizal at tinuruan
na magmahal sa Diyos, kagandahang asal,
pagiging masunurin at paggalang lalo na sa
nakatatanda.
 Araw-araw ay nakikinig sa misa ang Pamilya
Rizal at sama-samang nagdarasal sa kanilang
bahay.
 Ang Tsinelas ni Jose Rizal

Maganda ang dagat at ang ilog sa aming bayan sa

Laguna. Bughaw na may halong luntian kapag
walang sigwa. Ang tubig sa wawa ay napapaligiran
ng mga kawayang sumasayaw na tila umiindak
kapag nahihipan ng hangin.

Ang mga bangkang may layag ay parang mga paru-

parong puti na naghahabulan.
Ang bangka ay karaniwang gawa sa kahoy na inukit sa
matibay na kahoy na nakukuha sa aming gubat. Kung
minsan ito ay may dalawang katig na gawa sa matitibay
at mahabang kawayan upang ang bangka ay hindi
gumiwang kapag ito ay nakatigil sa tubig.

Karamihan sa gamit nito ay pangingisda nguni’t sa

aming lalawigan, ay ginagamit namin sa paglalakbay lalo
na sa pagtawid sa ibayo ng dagat. Mas mabilis ito kaysa
gumamit ng kalabaw o ng karetela.
Pagpapatuloy…...

Naalala ko pa noon kasalukuyang kaming nakasakay sa

bangka nang humulagpos ang isa kong tsinelas. Ang
tsinelas ay ang gamit namin sa pagpasok at pagpunta sa
mga lakaran kung saan ang bakya na gawa sa kahoy ay
hindi nararapat.

Mabilis itong inanod sa tubig bago ko nahabol para

kunin. Malungkot ako dahil iniisip ko ang aking ina na
magagalit dahil sa pagkawala ng aking tsinelas.
Pagpapatuloy…...

Tiningnan ako ng nagsasagwan nang kinuha ko ang

aking isa pang tsinelas at dali dali kong itinapon sa
dagat, kasama ang dasal na mahabol nito ang
kapares na tsinelas.

“Bakit mo itinapon ang iyong isa pang tsinelas?”

tanong sa akin ng kasamahan ko sa bangka.
Pagpapatuloy…...

“Isang tsinelas ang nawala sa akin at walang silbi sa

makakakita. Ang isang tsinelas na nasa akin ay wala
ring silbi sa akin. Kung sino man ang makakuha ng
pares ng tsinelas ay magagamit niya ito sa kaniyang
paglakad.

Napatingin ulit sa akin ang mama. Marahil

naunawaan niya ang isang batang katulad ko.
 Ang Sarangola ni Pepe

Narinig kong inaawit ng isang bata na lumampas sa

harap ng tindahan ni nanay, bitbit ang isang
saranggola, winawagayway ng hangin na parang ibig
ng lumipad. Nasa mukha ng batang iyon ang
kasiyahan. Naalala ko tuloy noong bata pa ko, walang
alam kundi kasiyahan. Matagal ko din inatupag ang
pagsasaranggola.
Pagpapatuloy…...

Tanda ko pa noon sa malawak na parang sa may

amin.. Malakas lagi ang ihip ng hangin, sariwa at
kaaya aya, di ko iniininda ang init ng
araw makapagpalipad lang ng saranggola.
Maipagmamalaki ko sa sarili ko na ako ang gumawa ng
sarili kong saranggola. Ilang sando bag din ang naubos
ko (kinuha ko sa tindahan ni nanay), kandasugat ang
aking kamay sa paghubog ng kawayan.
Pagpapatuloy…...

Tulo ang pawis at sipon sabay pahid sa laylayan ng

damit at hindi alintana ang pagod mabuo ko lang ang
aking saranggola. Ng aking matapos, ayaw pang
lumipad kaya laking dismaya. Hindi ko tinigilan ang
aking saranggola at sa wakas napalipad ko din, hindi
sumusuko sa hangin, matibay at mayabang sa ere,
walang katumbas ang kasiyahang aking nadarama.
Pagpapatuloy…...

Sarap ng pakiramdam na dahil sa aking tiyaga,

napalipad ko ang aking saranggola. Walang
pagsidlan ang aking tuwa. Sa tuwing wala akong
pasok sa eskwela, pagsasaranggola ang inaatupag ko.
Usong uso kasi noon ang saranggola, pagandahan ng
gawa, pahabaan ng tali (pisi), paingayan sa taas.
Pero ang aking saranggola, kahit tagpi tagpi na sa
kasasabit sa puno, hindi ko pinalitan.
Pagpapatuloy…...

Ako kasi ang gumawa, at pinahahalagahan ko ang

lahat ng ginawa ko kahit noong ako'y bata pa lang. Di
gaya ng sa mga kalaro ko na ginawa ng tatay nila, kaya
wala silang pakiaalam.. masira man, pagawa ulit ng
bago.

Hindi ko inaasahan noon habang nasa ere ang aking

saranggola, napatid ang kanyang tali. Nakatingin lang
ako sa kanya habang tinatangay ng hangin.
Pagpapatuloy…...

Sinundan ko kung san babagsak ang aking saranggola,

tumatakbo, tumutulo ang luha. Hanggang sa sumabit
siya sa isang puno, medyo may kataasan. Pinilit kong
akyatin ang punong iyon, kinaya ko naman. Nakuha
ko din ang aking saranggola, sira sira na dahil sa
kakasabit sa sanga. Pero ayos lang, ang mahalaga
nabawi ko ang aking saranggola. Kaya ko pa naman
tagpian, magagawa ko naman ulit. Lilipad ito muli sa
ere, makikipagsabayan sa hangin. May
pagmamalaking titingalain ko syang muli.