Bai 2. Xac Dinh Van de Nghien Cuu

TS.
Trần Tiến Khai

Khoa Kinh Tế Phát Triển
Đại học Kinh Tế TP.HCM
1. Giới thiệu về Phương pháp nghiên cứu
2. Xác định và mô tả vấn đề nghiên cứu
3. Tổng quan tài liệu
4. Phát triển khung khái niệm và khung phân
tích
5. Các phương pháp thu thập dữ liệu
6. Đo lường và thang đo
7. Phương pháp chọn mẫu và xác định cỡ mẫu
8. Nhập và xử lý dữ liệu
9. Viết báo cáo nghiên cứu
TS. Trần Tiến Khai, UEH 2

1. Xác định vấn đề nghiên cứu
2. Xác định mục tiêu nghiên cứu
3. Xác định câu hỏi nghiên cứu
4. Xác lập giả thuyết nghiên cứu
5. Đặt tên đề tài

1.1 Vấn đề nghiên cứu là gì?
 Là một bức xúc, một khó khăn, một vấn nạn phải
giải quyết
 Việc gì gây ra bức xúc, khó khăn, quan ngại cho ta,
cá nhân, tổ chức, xã hội?

 Thuộc lĩnh vực nào:
◦ Kinh tế vi mô?
◦ Kinh tế vĩ mô?
◦ Kinh tế phát triển?
◦ Khoa học quản trị?
 Khoa học kinh tế: những tồn tại, khó khăn, vướng
mắc trong quan hệ kinh tế giữa người và người
trong xã hội

Các lĩnh vực nghiên cứu

Kinh tế học sản xuất Giáo dục, Giới, Y tế
Kinh tế học nông nghiệp Nhân lực, thị trường lao động
Sinh kế và sinh kế nông thôn Quản trị doanh nghiệp?
Đầu tư trực tiếp nước ngoài Quản trị marketing?
Phát triển công nghiệp Năng lực cạnh tranh?
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế Ngân hàng?
Đói nghèo và bất bình đẳng Tài chính?
Kinh tế tài nguyên môi trường Các lĩnh vực khác…

1.2 Tìm ý tưởng ở đâu?
 Hệ thống quản lý nghiên cứu khoa học chính thống
của Nhà nước
 Các tổ chức quản lý, nhà tài trợ quốc tế
 Đề xuất của cơ quan quản lý chuyên ngành, doanh
nghiệp, địa phương, đơn vị nghiên cứu, đào tạo, tổ
chức và cá nhân, Hiệp hội và các Hội khoa học, các
Hội đồng Khoa học
 Thông tin đại chúng
 Cá nhân chúng ta

 Tìm thấy ở đâu? Lĩnh vực nào?
 Suy nghĩ, suy nghĩ và trả lời…
Ví dụ 2.1
Giám đốc của một doanh nghiệp ngành nhựa tiết lộ rằng hiện
nay, toàn ngành đang gặp khó khăn. Giá cả nguyên liệu
nhập khẩu ngày càng tăng, và lao động có cũng xu hướng
tăng giá. Rất nhiều nhà quản lý trong ngành đang đối mặt
với bài toán phân bổ nguồn lực sản xuất, bao gồm vốn và lao
động như thế nào cho hợp lý trong phạm vi doanh nghiệp
để đạt hiệu quả sản xuất tốt nhất trong bối cảnh giá hàng
hóa đầu vào và lao động cùng tăng nhưng với các nguyên
nhân và tốc độ tăng giá khác nhau.
Ví dụ 2.2
Việt Nam là nhà xuất khẩu gạo lớn thứ hai trên thế giới,
hàng năm xuất từ 5-6 triệu tấn gạo. Tuy nhiên, một thực tế
diễn ra là lợi nhuận của việc sản xuất – xuất khẩu gạo thấp,
và đời sống của nông dân trồng lúa không được cải thiện.
Hiện nay có rất nhiều tranh luận trong xã hội về cơ chế sản
xuất – xuất khẩu lúa gạo và phân phối lợi ích cho các bên
liên quan.

Ví dụ 2.4
Trong thời gian gần đây, tiền đồng Việt Nam có xu hướng
mất giá so với đô-la Mỹ và tâm lý cho rằng có sự khan hiếm
ngoại tệ trên thị trường càng thúc đẩy xu hướng này. Chênh
lệch tỷ giá giữa thị trường chợ đen và tỷ giá chính thức ngày
càng nới rộng ra. Sự thiếu niềm tin vào nội tệ càng thúc đẩy
người dân thu gom cất giữ đô-la Mỹ, và tạo ra tâm lý quan
ngại trong xã hội về tính phù hợp của chính sách tỷ giá.

1.3 Như thế nào là vấn đề nghiên cứu tốt?
 Bản thân ta phải thích thú với vấn đề
 Có ý nghĩa thực tiễn; có đóng góp đối với cộng
đồng khoa học và xã hội
 Tương thích với khả năng giải quyết
 Có đủ nguồn lực để giải quyết
 Có tính khả thi
 Có thể rút ra kết luận và bài học

1.4 Cách thức xác định vấn đề nghiên cứu
 Nguyên tắc chung:
◦ Đi từ tổng quát đến cụ thể
◦ Đi từ rộng đến hẹp

 Tìm kiếm một chủ đề (topic):
◦ Làm thế nào bạn quyết định một chủ đề nào đó mà nó
có thể dẫn đến một câu hỏi nghiên cứu tiềm năng?
◦ Quan tâm: bạn tò mò về chuyện gì?
◦ Chủ đề: lĩnh vực tổng quát cho nghiên cứu của bạn.
◦ Xác định các khía cạnh của chủ đề mà bạn muốn đặt kế
hoạch điều tra.
◦ Đi từ một chủ đề đến một câu hỏi nghiên cứu được xác
định rõ là một công việc tinh tế.

 Từ một quan tâm đến một chủ đề:
◦ Các vấn đề gì bạn thấy quan tâm, thích thú?
◦ Hãy bắt đầu với cái mà bạn quan tâm nhất.
◦ Liệt kê 4-5 lĩnh vực mà bạn muốn tìm hiểu.
◦ Nhặt lấy một lĩnh vực mà nó có tiềm năng sinh ra một
chủ đề nhiều nhất.

 Từ một quan tâm đến một chủ đề:
◦ Đọc bài báo, thông tin với các nghiên cứu trong lĩnh
vực rộng này, suy nghĩ về kinh nghiệm của riêng bạn,
đọc các bài báo liên quan đến chủ đề bạn chọn.
◦ Suy nghĩ mang tính thực tiễn.
◦ Khả năng của dữ liệu, thời gian, vật liệu, tham vấn

 Thu hẹp…
◦ Xác định sự quan tâm của bạn.
◦ Thu hẹp mối quan tâm thành một chủ đề cụ thể.
◦ Đặt câu hỏi cho chủ đề này từ nhiều góc nhìn khác
nhau.
◦ Xác định lý lẽ/động lực cho mong muốn nghiên cứu
của bạn.

 Thu hẹp…
◦ Câu hỏi có đáng hỏi hay không?
◦ Vấn đề tồn tại có đáng được giải quyết hay không?
◦ Liệu những người khác thấy nó có ích lợi gì không?
◦ Có phù hợp với chính sách không?
◦ Liệu nó sẽ hấp dẫn sự chú ý của người khác không?

 Ghi chép lại các lý lẽ chọn lựa…
◦ Cơ sở lý luận?
◦ Tầm quan trọng của vấn đề chọn lựa
◦ So sánh với các vấn đề khác
◦ Tính hợp lý của vấn đề được chọn
◦ Mô tả lại các lý lẽ này: Problem statement

1.5 Các tiêu chí đánh giá
 Tầm quan trọng…
◦ Có phải là một vấn đề quan trọng không?
◦ Có trùng lặp với đề tài nghiên cứu nào trước đây
không?
◦ Có đủ cụ thể không?
◦ Có ý nghĩa về chính sách không?
◦ Có ý nghĩa về lý thuyết không?
◦ Có ý nghĩa về phương pháp không?
◦ Có phù hợp với chuyên ngành mà chúng ta theo học
hay lĩnh vực mà ta có chuyên môn sâu hay không?
 Sở thích cá nhân…
◦ Chúng ta có quan tâm và hứng thú với vấn đề này
không?
◦ Có giúp chúng ta thăng tiến trong học tập/nghề
nghiệp không?
◦ Có thu hút sự quan tâm của người đọc không?
◦ Có được chấp nhận trong lĩnh vực mà chúng ta đang
học tập/làm việc không?

 Tính khả thi…
◦ Có phù hợp với kiến thức của chúng ta không?
◦ Có phù hợp với nguồn tài liệu/dữ liệu mà chúng ta có
thể có hoặc thu thập không?
◦ Có thể được xây dựng dựa trên lý thuyết, kiến thức và
kinh nghiệm mà chúng ta có không?
◦ Có thể tiến hành trong điều kiện những hạn chế về thời
gian, nguồn lực và tiền bạc của chúng ta không?

VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU CỦA BẠN LÀ GÌ?
HÃY PHÁT BIỂU!

HÃY NÓI RA!
HÃY CHIA XẺ!
ĐỪNG GIỮ TRONG ĐẦU!

VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU CỦA BẠN LÀ GÌ?
CHỈ RA 1 LĨNH VỰC!

CHỈ RA MỘT VÀI CHỦ ĐỀ TRONG LĨNH VỰC!
CHỌN 1 CHỦ ĐỀ!
BẠN MUỐN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ NÀO?
TẠI SAO?

2.1 Định nghĩa
 Mục tiêu nghiên cứu (research objectives):
cái mà ta phải đạt được sau quá trình
nghiên cứu
◦ Tại sao ta phải thực hiện nghiên cứu này?
◦ Qua nghiên cứu này, ta hy vọng đạt được gì?

2.1 Định nghĩa
 Mục tiêu tổng quát (general/overall
objectives): kỳ vọng chung về tác động của
nghiên cứu
 Mục tiêu cụ thể (specific objectives):
◦ chỉ ra một cách hệ thống các khía cạnh khác nhau
của nghiên cứu
◦ là những mục tiêu mà ta phải đạt được khi kết
thúc quá trình nghiên cứu

Vấn đề nghiên - Sự nghèo đói của đồng bào dân tộc ít
cứu người ở Tây Nguyên
Mục tiêu nghiên - Tìm hiểu thực trạng nghèo đói của
cứu đồng bào dân tộc ít người ở Tây
Nguyên.
- Tìm hiểu các nguyên nhân (yếu tố
ảnh hưởng đến) của sự nghèo đói
của đồng bào dân tộc ít người ở Tây
Nguyên.
- Đề xuất các giải pháp cải thiện tình
hình.
Vấn đề nghiên cứu - Đời sống của hộ gia đình phải tái định cư cho các
vùng quy hoạch phát triển khu công nghiệp gặp
nhiều khó khăn sau khi tái định cư
Mục tiêu nghiên cứu - Tìm hiểu quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa
ở vùng nghiên cứu.
- Tìm hiểu quá trình áp dụng các chính sách thu hồi
đất, giải tỏa, đền bù và tái định cư ở vùng nghiên
cứu.
- Mô tả, phân tích, so sánh tình hình đời sống của
hộ gia đình trước và sau quá trình tái định cư.
- Đánh giá tác động của việc áp dụng các chính
sách thu hồi đất, giải tỏa, đền bù và tái định cư
đến đời sống hộ gia đình ở vùng nghiên cứu.
2.2 Tại sao phải xác định mục tiêu nghiên cứu?
Hãy đưa ra các lý do!
 Tập trung (focus)

 Tránh những nội dung, thông tin, dữ liệu
không cần thiết
 Tổ chức nghiên cứu theo những nội dung và
trình tự cụ thể
2.3 Phát biểu mục tiêu nghiên cứu như thế nào?
 Bao quát
 Mạch lạc
 Chặt chẽ
 Viết thành câu có hành động cụ thể
 Dùng các từ chỉ hành động
 Có tính thực tế

 Nhớ lại vấn đề nghiên cứu đã đặt ra!

 Hãy viết ra Mục tiêu nghiên cứu của bạn!

 Ghi nhớ:
◦ Kết quả luôn được so sánh với mục tiêu!
◦ Kết quả phải nhất quán với mục tiêu!
◦ Kết quả nghiên cứu phải là nội dung đạt được so
với mục tiêu!

3.1 Câu hỏi nghiên cứu (research questions) là
gì?
 Trong nghiên cứu này:
◦ Chuyện gì bạn thắc mắc, chưa hiểu, cần câu trả lời?
◦ Bạn phải trả lời câu hỏi nào?
 Bản chất của câu hỏi là gì?
◦ khám phá, mô tả, trắc nghiệm, so sánh, đánh giá
tác động, đánh giá quan hệ, đánh giá nhân quả,
chính sách

3.2 Làm sao viết câu hỏi nghiên cứu?
 Có thể rút ra từ vấn đề nghiên cứu không?

 Đặt bao nhiêu câu hỏi là vừa?

3.2 Làm sao viết câu hỏi nghiên cứu?
Bài tập động não
 Đọc ví dụ 2.1 (trang 3)

 Hãy đặt câu hỏi cho tình huống 2.1
 Ghi ra
 Suy nghĩ
 Tiếp tục đối với các ví dụ khác…
Đề xuất 6 Hành động nào được khuyến nghị,
dựa trên các khám phá từ nghiên
Câu hỏi cứu?
đo lường 5 Thông tin, dữ liệu cần biết nên được đo lường
như thế nào?
Câu hỏi
điều tra 4 Ta cần biết các vấn đề gì để trả lời câu hỏi nghiên
cứu? Thông tin nào, dữ liệu nào? Biến số nào cần
thu thập, quan sát?
Câu hỏi Bản chất của vấn đề nghiên cứu là gì? Các quan hệ nội tại của
nghiên cứu 3 vấn đề nghiên cứu là như thế nào? Điều gì gây ra vấn đề? Hành
động nào có thể giúp giải quyết vấn đề?
Mục tiêu
nghiên cứu 2 Tại sao ta phải thực hiện nghiên cứu này?
Qua nghiên cứu này, ta hy vọng đạt được gì?
Vấn đề 1
tồn tại Các vấn đề gì gây ra sự quan tâm, lo ngại?
Hình 2.1 Các thang bậc vấn đề - câu hỏi nghiên cứu
39
Nguồn: phỏng theo D.R.Cooper và P.S.Schindler (2006)
TS. Trần Tiến Khai, UEH
4.1 Định nghĩa
 Research hypothesis là gì?
◦ một giải thích được đề nghị cho một hiện tượng
quan sát (Wikipedia, 2010)
◦ một sự tiên đoán của một đề xuất
◦ một sự phỏng đoán hợp lý (mang tính linh cảm hoặc
là dựa trên kiến thức) về bản chất của mối quan hệ
giữa hai hay nhiều hơn các biến, được trình bày
dưới dạng một phát biểu có thể kiểm chứng được
(Pellegrini, 2010).

4.1 Định nghĩa
 Research hypothesis cần gì?
◦ Kiểm chứng
◦ Xác nhận/Bác bỏ

4.1 Định nghĩa
 Ví dụ về giả thuyết nghiên cứu
◦ Đầu tư trực tiếp nước ngoài có tác động tốt cho
tăng trưởng
◦ Toàn cầu hóa làm tăng bất bình đẳng
◦ Đa dạng hóa nông nghiệp làm tăng thu nhập
nông thôn
◦ Chi phí giáo dục tăng làm giảm khả năng đến
trường của trẻ em, và làm tăng lao động trẻ em

4.2 Quan hệ giữa câu hỏi & giả thuyết
 Xem ví dụ
◦ Vấn đề NC: tác động của đầu tư trực tiếp nước
ngoài đến tăng trưởng kinh tế
◦ Câu hỏi: FDI  tăng GDP ? Như thế nào?
◦ Lý thuyết: FDI  tăng GDP
◦ Giả thiết: FDI  tăng GDP
◦ Quá trình NC: chứng minh giả thiết trên

 Xem ví dụ
◦ Vấn đề NC: tình trạng đói nghèo ở ĐBSCL
◦ Câu hỏi: yếu tố nào tác động đến tình trạng này?
◦ Lý thuyết: nhiều nguyên nhân kinh tế - xã hội
◦ Giả thiết: học vấn; người phụ thuộc, dân tộc
Kh’mer; đất trồng lúa; nghề nghiệp; giao thông;
tiếp cận thị trường
◦ Quá trình NC: chứng minh giả thuyết trên

 Kinh nghiệm
◦ chuyển đổi câu hỏi nghiên cứu thành giả thuyết
nghiên cứu, bằng cách
◦ chuyển dạng một câu hỏi thành một câu khẳng định,
và
◦ định hướng trước hướng trả lời, theo
◦ niềm tin hoặc giả định của ta.

 Khó khăn
◦ khi câu hỏi nghiên cứu không phản ảnh quan hệ
nhân quả, ví dụ:
 Quá trình đa dạng hóa hoạt động sản xuất của hộ nông
thôn Đồng bằng sông Cửu Long diễn ra ra sao?
 Các chính sách thu hồi đất, giải tỏa, đền bù và tái định
cư được áp dụng ở vùng nghiên cứu tác động như thế
nào đến đời sống hộ gia đình?

 Một giả thuyết nghiên cứu có thể sẽ không
phù hợp hoặc khó thiết lập nếu:
◦ không có niềm tin, linh cảm hoặc tiên đoán có cơ sở lý
thuyết
◦ không xác lập được một bộ biến số có quan hệ nhân
quả
◦ muốn mô tả một kinh nghiệm, một vấn đề
◦ so sánh giữa hai tình huống hay vấn đề kinh tế với
nhau.

4.3 Đánh giá & Chọn lựa giả thuyết
 Như thế nào là một Giả thuyết mạnh?
◦ Phù hợp với mục tiêu của nó
◦ Có thể kiểm định được
◦ Tốt hơn các giả thuyết cạnh tranh khác

4.3 Đánh giá & Chọn lựa giả thuyết
 Giả thiết nên:
◦ Là một câu khẳng định
◦ Phạm vi có giới hạn cụ thể
◦ Là một câu phát biểu về mối quan hệ giữa các biến
số
◦ Có ý nghĩa rõ ràng
◦ Phù hợp với lý thuyết
◦ Được diễn tả một cách thích hợp với các thuật ngữ
chính xác
 Tên đề tài (research title):
◦ một cụm từ,
◦ ngắn,
◦ súc tích,
◦ rõ nghĩa,
◦ dùng thuật ngữ chính xác
◦ Có thể dưới dạng câu hỏi (hiếm)

 Đặt tên đề tài sao cho tốt?
◦ Ngắn, gọn
◦ Phải thể hiện vấn đề nghiên cứu (Nghiên cứu vấn
đề gì – what?)
◦ Phải thể hiện mục tiêu nghiên cứu (Nghiên cứu để
làm gì - for what purpose?)
◦ Phải thể hiện đơn vị nghiên cứu (Đơn vị nghiên
cứu là gì?)
◦ Phải thể hiện phạm vi nghiên cứu (Nghiên cứu ở
đâu? Phạm vi không gian nào? Phạm vi thời gian
nào?)
 Xem xét các tên đề tài sau đây
◦ Các yếu tố tác động đến việc thu hút FDI và tác động
của FDI đến tăng trưởng kinh tế tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
◦ Các giải pháp cho thị trường Bất động sản Việt Nam
◦ Khảo sát và phân tích quan hệ giữa tăng trưởng và
công bằng xã hội trong việc giải quyết nhà ở cho
người có thu nhập thấp ở TP. HCM
◦ Các yếu tố tác động đến thu nhập của hộ sau khi bị giải
tỏa trên địa bàn huyện Châu Thành, tỉnh Long An

 Bạn thấy nghiên cứu khó hay dễ?
 Đến đây, bạn có tự tin là tìm được vấn đề
nghiên cứu không?
 Bạn có thể phát triển ý tưởng nghiên cứu
không?
 Chúc Bạn thành công!

Bai 2. Xac Dinh Van de Nghien Cuu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai 2. Xac Dinh Van de Nghien Cuu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TS.

Trần Tiến Khai

TS. Trần Tiến Khai, UEH 2

TS. Trần Tiến Khai, UEH 4

TS. Trần Tiến Khai, UEH 6

TS. Trần Tiến Khai, UEH 7

Các lĩnh vực nghiên cứu

TS. Trần Tiến Khai, UEH 8

TS. Trần Tiến Khai, UEH 9

TS. Trần Tiến Khai, UEH 11

TS. Trần Tiến Khai, UEH 12

TS. Trần Tiến Khai, UEH 13

TS. Trần Tiến Khai, UEH 14

TS. Trần Tiến Khai, UEH 15

TS. Trần Tiến Khai, UEH 16

TS. Trần Tiến Khai, UEH 17

TS. Trần Tiến Khai, UEH 18

TS. Trần Tiến Khai, UEH 19

TS. Trần Tiến Khai, UEH 20

TS. Trần Tiến Khai, UEH 22

TS. Trần Tiến Khai, UEH 23

HÃY PHÁT BIỂU!

TS. Trần Tiến Khai, UEH 24

CHỈ RA 1 LĨNH VỰC!

TS. Trần Tiến Khai, UEH 25

TS. Trần Tiến Khai, UEH 27

TS. Trần Tiến Khai, UEH 28

Hãy đưa ra các lý do!

 Tập trung (focus)

TS. Trần Tiến Khai, UEH 32

 Nhớ lại vấn đề nghiên cứu đã đặt ra!

TS. Trần Tiến Khai, UEH 33

TS. Trần Tiến Khai, UEH 34

TS. Trần Tiến Khai, UEH 36

 Có thể rút ra từ vấn đề nghiên cứu không?

TS. Trần Tiến Khai, UEH 37

Bài tập động não

 Đọc ví dụ 2.1 (trang 3)

TS. Trần Tiến Khai, UEH 41

TS. Trần Tiến Khai, UEH 42

TS. Trần Tiến Khai, UEH 43

TS. Trần Tiến Khai, UEH 44

TS. Trần Tiến Khai, UEH 45

TS. Trần Tiến Khai, UEH 46

TS. Trần Tiến Khai, UEH 47

TS. Trần Tiến Khai, UEH 48

TS. Trần Tiến Khai, UEH 49

TS. Trần Tiến Khai, UEH 52

TS. Trần Tiến Khai, UEH 54

TS. Trần Tiến Khai, UEH 55

You might also like