Tajuk 2

JENIS DAN KEPENTINGAN

KESENIAN MELAYU DALAM
SOSIOBUDAYA MELAYU
 JENIS KESENIAN MELAYU
- Seni Anyaman - Seni Kulinari
- Seni Gubah - Seni Teater
- Seni Sulaman - Seni Perubatan
- Seni Andaman - Seni Kaligrafi
- Seni Tari - Seni Persuratan
- Seni Suara - Seni Pertahanan Diri
- Seni Muzik - Seni Bina
- Seni Busana - Seni Ukir
- Seni Tekstil
 SENI ANYAMAN
Anyaman merupakan satu seni kerajinan yang dimiliki
masyarakat Melayu yang melibatkan proses
menyilangkan bahan-bahan asli daripada tumbuh-
tumbuhan untuk dijadikan satu rumpun yang kuat dan
boleh digunakan sebagai barangan seharian.

Bahan-bahan tumbuhan yang boleh dianyam ialah lidi,

rotan, akar, buluh, pandan, mengkuang, jut dan
sebagainya. Bahan ini biasanya mudah dikeringkan dan
lembut.

Keunikan dan kesenian serta kreativiti masyarakat

Melayu menghasilkan kraftangan anyaman terserlah
melalui penghasilan bakul, tikar, perabut, pengadang,
bekas serbaguna, dinding rumah dan barangan hadiah
dan cenderamata.
 SENI GUBAH
bunga, tuala, duit kertas dan
sebagainya yg telah disusun;
susunan bunga dsb.
 SENI SULAMAN
Sulaman, merupakan suatu seni persembahan
rekabentuk kreatif menggunakan tangan atau
mesin, yang telah lama bertapak dalam
kehidupan manusia, iaitu hampir seusia dengan
pakaian itu sendiri.
 SENI TARI
Seni tari ialah gerakan badan yang berirama dan
teratur yang dilakukan ditempat, waktu dan untuk
keperluan tertentu.

Keperluan tersebut antara lain untuk keperluan

pergaulan, mengungkap perasaan dan fikiran. Seni
tari pun biasanya diiringi dengan bunyi-bunyian yang
berfungsi untuk mengatur gerakan penarinya dan
menguatkan maksud yang ingin disampaikan
daripada tarian itu.
 SENI SUARA
SENI suara sama ada bunyi-bunyian, muzik dan
nyanyian ialah sebahagian daripada budaya hidup
manusia.

Dalam seni suara kesenian Melayu dapat dibahagikan

kepada dua bahagian iaitu :
• Seni Vokal
Seni Vokal lahir daripada pita suara yang boleh
memberi kepuasan kepada pendengar. Setiap seni
vokal itu berbeza mengikut masyarakat. Dalam
masyarakat Melayu terdapat seni vokal tanpa muzik
dan seni vokal yang bergabung dengan muzik. Seni
Vokal tanpa muzik yang sering dinyanyikan dalam
masyarakat Melayu ialah : a. Endoi atau dendang Siti
Fatimah dan ulit anak Endoi atau dendang Siti Fatimah
terkenal di negerii Perak, Selangor dan Negeri
 SENI SUARA
Dalam seni suara kesenian Melayu dapat dibahagikan kepada dua
bahagian iaitu : • Seni Vokal Seni Vokal lahir daripada pita suara yang
boleh memberi kepuasan kepada pendengar. Setiap seni vokal itu berbeza
mengikut masyarakat. Dalam masyarakat Melayu terdapat seni vokal
tanpa muzik dan seni vokal yang bergabung dengan muzik. Seni Vokal
tanpa muzik yang sering dinyanyikan dalam masyarakat Melayu ialah : a.
Endoi atau dendang Siti Fatimah dan ulit anak Endoi atau dendang Siti
Fatimah terkenal di negerii Perak, Selangor dan Negeri Sembilan manakala
ulit anak dinegeri Terengganu. Biasanya dilagukan dalam upacara
berbentuk keislaman seperti menyambut kelahiran anak atau upacara
bercukur kepala. b. Nazam atau naban Berasal daripada Terengganu,
Pahang dan Melaka. Dikarang dalam Bahasa Melayu yang mengisahkan
riwayat Nabi Muhamad, para Nabi Allah dan para sahabat Rasul.
Persembahan yang tidak disertai alat muzik ini memerlukan kemerduan
suara. c. Marhaban, nasyid dan qasidah Merupakan nyanyian
keagamaan. Marhaban ialah pujian kepada Nabi Muhamad dan
dinyanyikan dalam Bahasa Arab. Nasyid ialah nyanyian dan berbentuk
dakwah Islam iaitu terdapat dalam senikata Arab dan Melayu. Qasidah
biasanya dinyanyikan dalam bahasa Arab yang mengandungi puisi memuji
Nabi Muhamad dan para sahabat. • Lagu yang digabungkan dengan
SENI MUZIK
SENI BUSANA
SENI TEKSTIL
SENI KULINARI
SENI TEATER
SENI PERUBATAN
SENI KALIGRAFI
SENI PERSURATAN
SENI PERTAHANAN DIRI
SENI BINA
SENI UKIR
Seni juga boleh ditafsirkan sebagai:
- kebolehan mencipta sesuatu lukisan, ukiran, khat
dan sebagainya, yang indah-indah belaka.

Menurut Ensiklopedia Malaysiana(1996:453),

Seni ialah satu istilah yang digunakan bagi
sesuatu yang indah-indah pada pandangan
pancaindera manusia sama ada melalui penglihatan
atau pendengaran.
Menurut buku M.A.J. Beg, Fine Arts in
Islamic Civilization (1981:10):

seorang pemikir Islam iaitu Imam al-Ghazali

memperkatakan bahawa,“seni itu indah melalui
pandangan kecantikan dankeindahan”
Serta lahir daripada diri sendiri dan tidak untuk yang
lain.

•Beliau menjelaskan lagi bahawa terdapat kecantikan

dalaman yang diterangkan berdasarkan beberapa
penjelasan seperti kefahaman mendalam terhadap seni
Islam.
Art : ‘The production of
something beautiful: skill or ability in
such work.

Works such as paintings or

sculptures produced by skills.’ (The
Oxford Paperback Dictionary, 1989 :40)
Menurut Ibn. Khaldun:
“ seni itu ialah kebenaran, keindahan dan
kebaikan yang di dalamnya terkandung
ciri-ciri estetika, etika dan logika.”

•Kesenian bermaksud:
perihal seni, yang berkaitan dengan seni,
keindahan (kehalusan).
George Kubler :
“Marilah kita anggap bahawa gagasan
seni itu boleh diperbesar batasnya
yang merangkumi semua dan segala
benda yang dibuat oleh manusia,
termasuk alat-alat dan tulisan, di
samping benda-benda yang indah,
puitis.
 KONSEP KESENIAN

Bentuk-bentuk yang menyenangkan, indah

dan ada kesan serta kepuasan keindahan
dalam proses penghayatan seni itu.

Seni sebagai hiburan yang boleh dinikmati

melalui penghayatan pengalaman indera
semata-mata seperti telinga dan mata
Seni meliputi aspek-aspek seperti :

- Gerak-geri

- Warna dalam catan dan karya seni lukis

- Bunyi dan muzik

- Gerakan dalam tarian

- Kombinasi cahaya
Seni diertikan sebagai cantuman kesepaduan
antara dua unsur pokok, iaitu keindahan dan
kemanfaatan.

Dalam Islam, kesenian harus dapat

menyampaikan kebenaran Ilahi, menyerapkan
nilai-nilai akhlak mulia dan terjalin secara indah.

Kesenian ialah usaha untuk mencipta bentuk-

bentuk yang melahirkan kesenangan hati.
 FUNGSI KESENIAN

- Media untuk pendidikan

- Media hiburan

- Upacara ritual dan agama

- Lambang identiti bangsa

 MEDIA UNTUK PENDIDIKAN

Memberikan nasihat dan pengajaran.

Menjadikan seseorang pelajar atau guru lebih

kreatif.

Untuk memperkasakan bahasa Melayu,

menjunjung adat budaya Melayu
 MEDIUM HIBURAN

Tarian
Tarian tradisional seperti kuda kepang, makyong
dan sebagainya

Lakonan
Lakonan seperti lakonan pentas,
drama,wayang kulit dan sebagainya
 UPACARA RITUAL DAN AGAMA

Seni difungsikan untuk ritual (keagamaaan),

adat-istiadat dan sosial kemasyarakatan

Tarian Meminta Hujan.

Ketika musim kemarau, masyarakat desa
mengadakan ritual yang dipercayai mampu
menurunkan hujan.
 LAMBANG IDENTITI BANGSA

Sesuatu bangsa mempunyai lambang mereka

yang tersendiri yang berbeza daripada yang lain
dan bukan meniru identiti orang lain atau
membawa masuk ke dalam identity mereka.

Contoh:
Melayu – tarian zapin, wayang kulit

Cina – tarian naga, tanglung

India – tarian Bharathanatyam, kolum

 CIRI-CIRI KESENIAN

- Mementingkan nilai estetika

- Bersifat kerakyatan

- Mempunyai kehalusan

- Menghiburkan

- Bersifat indah
 PERKEMBANGAN KESENIAN
Kesenian berkembang mengikuti perubahan
zaman dan berdasarkan kurun waktu.

Ditinjau dari perkembangan dan kurun waktunya,

sejak zaman prasejarah hingga sekarang, maka
karya seni yang dihasilkan dapat dikelompokkan
kepada pelbagai peringkat iaitu:
- Seni primitif
- Seni klasik
- Seni tradisional
- Seni moden
- Seni kontemporari
 SENI PRIMITIF
Berkembang pada zaman prasejarah.

Golongan primitif ini menghuni gua-gua, hidup berpindah-

pindah (nomad) dan memuru binatang.

Peninggalan karya seni yang dihasilkan berupa lukisan

binatang buruan, lukisan cap-cap tangan yang terdapat
pada dinding gua.

Selain itu terdapat juga hiasan-hiasan pada alat-alat

pemburuan mereka yang berupa goresan-goresan
sederhana.

Karya seni yang dihasilkan mereka hanya merupakan

ekspresi perasaan mereka terhadap dunia misteri atau
alam ghaib yang merupakan simbol tertentu, seperti
perasaan takut dan senang
 SENI KLASIK

Kesenian klasik merupakan puncak perkembangan

kesenian tertentu, yang tidak dapat berkembang lagi
Ciri-ciri
-Telah berusia lebih daripada setengah abad
-Kesenian yang telah mencapai puncak
(tidak dapat berkembang lagi)
Karya-karya seni klasik dapat dijumpai pada
bangunan-bangunan kuno Nusantara pada zaman
Hindu-Budha dan bangunan-bangunan kuno di
Yunani dan Romawi.
 SENI TRADISIONAL

Tradisi bererti turun temurun atau kebiasaan.

Seni tradisional bererti suatu kesenian yang

dihasilkan secara turun-temurun atau kebiasaan
berdasarkan peraturan dan adat tertentu yang
sudah biasa berlaku.

Seni tradisi bersifat statik, tidak ada unsur kreatif

sebagai ciptaan baharu. Sebagai contoh dapat
kita lihat pada lukisan dan ukiran wayang kulit
 SENI MODEN

Merupakan kesenian yang menghasilkan karya-

karya baharu.

Tidak terikat oleh ruang dan waktu, sama ada karya

yang dihasilkan dimasa lampau ataupun masa kini

Karya-karyaseni = lukisan karya Van Gogh,

Pablo Picasso, Affandi, Basuki Abdullah, Gunarsa,
patung karya G. Sidharta, Edi Sunarso, danNuarta.
 SENI KONTEMPORARI

Kontemporari bermaksud sekarang atau masa

ini.

Senikontemporari hanya popular pada masa

tertentu sahaja.

Seni ini dapat dinikmati pada masa

kegemilangan nyadan apabila sudah melepasi
zaman kegemilangannya,maka masyarakat tidak
lagi menyukainya.
 KONSEP KESENIAN MELAYU
•Kesenian ini menjadi tunjang kepada
kebudayaan masyarakat Melayu sejak turun
temurun lagi.

•Dengan adanya kesenian seperti ini, identiti

masyarakat Melayu lebih terserlah dan dikenali
ramai.

http://prezi.com/_kfarm7_36qp/?utm_campaign=
share&utm_medium=copy&rc=ex0share
Kementerian Kebudayaan dan Kesenian
telah mengambil pebagai inisiatif bagi
memantapkan dan memperkembang
kebudayaan masyarakat Melayu.

•Kesenian bangsa Melayu telah diakui

dunia sebagai unik dan menarik.

•Seni mulai diterima oleh masyarakat kita

sebagai satu budaya hidup
Seni berkait rapat dengan idea-idea dan idea-
idea pula berkait rapat dengan seni.

•Menikmati karya, mencari isi kandungan

impian malah idea seniman, pemerhati akan
bertemu dengan impian dan ideanya sendiri :

inilah yang dikatakan seseorang itu

kaya apabila berseronok dengan seni.
Tercetusnya perbincangan tentang soal keindahan.

•Berfikir sebelum, sewaktu dan sesudah berkarya.

•Pemikirannya termasuknya idea-idea tentang

bagaimana hendak menyelesaikan karya yang
dihasilkan dengan sempurna dan berkesan
Cara dan kaedah kita menghasilkan sesuatu yang
berkaitan dengan seni turut tertakluk kepada bahan
dan teknik yang kita warisi.

Halus :- paling mustahak dalam daya kreatif orang

Melayu.

Sejarah seni Melayu telah berkurun-kurun

mengaskan tanpa kemahiran, tidak mungkin
terciptanya kesenian yang halus.
•Berguna :- sesuatu itu dibuat berguna untuk
tujuan lain.

•Bersatu :- ada mula dan akhirnya. Untuk

mendapatkan keselesaan, suatu integrasi
antara alam dalaman dan alam luaran dicipta.

Berlawan :- adanya pertentangan yang terkawal

antara dua atau lebih jenis seni yang dibuat.
Sengaja dibuat sebegitu.Tujuannya bukan untuk
mendapatkan kesan yang janggal tetapi semata-
mata untuk mewujudkan suasana yang tegang.
•Berlambang :- contoh : keris merupakan satu-
satunya hasil ciptaanyang membawa segala
unsur perlambangan yang diperlukan bagi
mengukuhkan maruah bangsa Melayu.

Kalaupun nilainya sebagai senjata sudah agak

berkurangan, namun nilainya sebagai lambang
tidak terhargakan. Kerana matanya yang dua itu,
keris boleh sekali gus menjadi kawan dan lawan;
bentuknya indah tetapi berbahaya
Bermakna :- sesuatu makna akan pupus kalau
tidak dihafali dan diajari oleh satu keturunan ke
keturunan yang selanjutnya.
https://www.slideshare.net/viniyasih/3-kesusasteraan-kebudayaan-dan-
kesenian-melayu

https://prezi.com/krmcnylwvfgn/kebudayaan-dan-kesenian-dalam-
tamadun-melayu/

https://prezi.com/ljksex_edgqk/warisan-kesenian-pelbagai-kaum-
tingkatan-2/