WEEK 20

DAY 1
PIZZA KO, HATI TAYO!
 PROCESS
1. Ilang hati ang ginawa mo sa pizza?
Bakit?
2. Ano ang naging batayan mo sa
paghahati ng nasabing pizza?
3. Naging pantay ba ang hatian nito?Bakit
mahalagang hatiin nang pantay ang pizza
depende sa dami ng miyembro ng
pamilya?
 PROCESS
4. Bukod sa pizza, magbigay ng iba pang
mga ginagawa mo sa araw-araw na
kinakailangan mong magpasiya para sa
ikabubuti ng pamilya.

5. Kung pinagkukunang-yaman ang pizza,

paano mo ito hahatiin para sa lahat?
Alokasyon
ALOKASYON

- ito ay tumutukoy sa mekanismong ginagamit

para paglalaan, pagtatakda at pamamahagi ng
salat o limitadong pinagkukunang-yaman
upang masagot ang mga suliraning pang-
ekonomiya ng bansa.
Sistemang Pang-ekonomiya

- tumutukoy sa mekanismong ginagamit upang

maisagawa ang alokasyon.
- ito rin ay kombinasyon ng mga estruktura at
institusyon para isagawa ang mga solusyon sa
suliraning pang-ekonomiya ng bansa.
Sistemang Pang-ekonomiya

- ito ay nagtatakda ng mga batas at tuntunin

ng produksiyon.
- ito ang tumitiyak kung ano ang karapatan
ng nagmamay-ari ng mga salik ng
produksiyon.
 Pagpili ng Sistemang Pang-
ekonomiya
Tatlong Pangunahing Katangian:
1. Nagmamay-ari ng mga pinagkukunang-yaman at
salik ng produksiyon - maaring pribado o publiko.
2. Sentro ng pagpaplano - mahalagang malaman
kung ano ang prayoridad sa pagbuo ng sistemang
pang-ekonomiya
 Pagpili ng Sistemang Pang-
ekonomiya
Tatlong Pangunahing Katangian:
3. Lawak ng maaring makinabang sa mga
gagawing desisyon - ito ba ay para sa mga
mamamayan ng bansa o para lamang sa iilang
mga tao na nagmamay-ari ng yaman nito?
Mga Salik sa Pagbuo o Pagpili ng
Sistemang Pang-ekonomiya
1. Kasaysayang pang-ekonomiya at pangkultura ng
isang bansa.
- dito nakikita ang pagpupunyaging ginawa ng
bansa sa nakalipas para makamit kung ano man
sila ngayon.
hal. Nangyari sa Soviet Union
Mga Salik sa Pagbuo o Pagpili ng
Sistemang Pang-ekonomiya

2. Klima at mga pinagkukunang-yaman ng bansa

hal. Ang Pilipinas ay tinatawag na tropical na
bansa dahil sa klima nito kaya likas dito ang mga
produktong tropikal tulad ng mangga, saging, buko
at iba pa.
 Mga Salik sa Pagbuo o Pagpili ng
Sistemang Pang-ekonomiya
3. Pilosopiyang umusbong mula sa mga
pinagdaanang kasaysayan.
- malaki ang kinalaman ng mga ideya na
pinaniniwalaan ng isang bansa sapagkat dito sila
humuhugot ng mga polisiya, batas at regulasyong
ipinapatupad. Hal. China - Mao Zedong:Karl Marx:
komunismo: inalis ang pribadong sektor.
 Mga Salik sa Pagbuo o Pagpili ng
Sistemang Pang-ekonomiya
4. Mga teoryang pinaniniwalaan na nagmula sa
nakalipas hanggang sa makabagong usbong na mga
teorya na nagpapaliwanag sa galaw ng iba't ibang
sektor ng ekonomiya.
HAL.physiocrat - naniniwala sa kahalagahan ng
kalikasan sa pag-unlad ng ekonomiya
Mga Salik sa Pagbuo o Pagpili ng
Sistemang Pang-ekonomiya

Mga Merkantilista - naniniwala sa

kahalagahan ng mga metal tulad ng ginto at
pilak.
Mga piyudalista - nagbibigay kapangyarihan
sa mga nagmamay-ari ng malawak na lupain.
Mga Salik sa Pagbuo o Pagpili ng
Sistemang Pang-ekonomiya
Mga classiscist -nagsasabing hindi na kailangan ang
pamahalaan sa pagpapatakbo ng ekonomiya sapangkat
naniniwala sila sa “invisible hand” na nagsasaayos ng
demand at suplay sa pamilihan
Mga Neoklasismo - mahalaga ang gampanin ng pamahalaan
upang isaayos ang demand, suplay, patakaran sa kita,
pamumuhunan, presyo ng bilihin at iba pa.
Mga Salik sa Pagbuo o Pagpili ng
Sistemang Pang-ekonomiya

5. Mga maling desisyon na nagdudulot ng

suliranin sa ekonomiya ng isang bansa.
Mga Sinaunang Sistemang Pang-
ekonomiya
1. Sistemang Pamilihan(Market Economy)
- ang salik ng produksiyon ay pag-aari ng mga
pribadong tao o indibidwal.
- sila ang lumilikha ng mga produkto at serbisyo
nakabatay sa kagustuhan at pangangailangan
nito.
 Sistemang Pamilihan(Market Economy)

- ang nagtatakda ng presyo ay ang mga supplier

at mamimili
- bawat isa ay maaaring magmay-ari ng
negosyo.
- ang supplier ay malayang
makipagkompetensiya sa kapuwa niya supplier
 Sistemang Pamilihan(Market Economy)

- ito ay nakabatay sa doktrinang laissez-faire -

polisiya na kung saan ang pamahalaan ay hindi
nakikialam sa pagpapasiya at pamamalakad ng
ekonomiya.
- kung makialam man ang pamahalaan, limitado
lamang ito.
 Mga Sinaunang Sistemang Pang-
ekonomiya
2. Sistemang Ipinag-uutos (Command
Economy) - ito ay kabaligtaran ng pamilihan
- ito ay walang pribadong pagmamay-ari
- ang mga salik ng produksiyon ay hawak ng
pamahalaan.
 Sistemang Ipinag-uutos (Command Economy)

- ang pamahalaan ang nagdidikta sa pamilihan

kung ano-anong produkto at serbisyo ang
dapat ipagbili at ito rin ang nagtatakda ng
presyo.
- ito ay may sentralisadong pagpaplano na
nagmumula sa pamahalaan
 Sistemang Ipinag-uutos (Command Economy)

- layunin nito na maibigay nang pantay-pantay ang

mga pangunahing pangangailangan ng mga
mamamayan (dapat sakto lang,hindi labis)
-umiiral ito noon sa Soviet Union,China, Cuba at
North Korea ngunit ngayon ay tanging sa Cuba at
North Korea na lamang umiiral at ang China ay
Market Economy na
 Mga Sinaunang Sistemang Pang-
ekonomiya
3. Sistemang Pinaghalo(Mixed Economy)
- dito, pinagsama ang katangian ng pamilihan
at ipinag-uutos
- ang pamahalaan ay may malaking bahaging
ginagampanan
 Sistemang Pinaghalo(Mixed Economy)

- ito ang nagpapatupad ng mga patakaran at

batas na makatutulong sa mga programang
pangkaunlaran
- maaaring magmay-ari ng mga salik ng
produksiyon ang pamahalaan at pribadong tao
 Sistemang Pinaghalo(Mixed Economy)

- ang mga tao ang pumipili kung ano ang mga

produkto at serbisyong dapat iprodyus
- ang pagtatakda ng presyo ay nakadepende
sa galaw o takbo ng ekonomiya, ngunit ito ay
binabalanse ng pamahalaan upang mapabuti
ang alokasyon ng limitadong resorses.
 Mga Makabagong Sistemang
Pang-ekonomiya

1. Kapitalismo - nagmula ito kay Adam Smith

- masigla ang kompetisyon dahil ang lahat ay
maaring magmay-ari ng mga salik ng
produksiyon basta sila ay may kakayahan at
kapital.
 Mga Makabagong Sistemang
Pang-ekonomiya
2.Komunismo - nagmula kay Karl Marx na siyang
tinaguriang “Ama ng Komunismo”
- dahil sa pag-aaral ng kapitalismo, marami sa mga
manggagawa ang lalong naghihirap dahil sa hindi sila
nakatatanggap ng makatarungang kabayaran mula sa
mga pagtatrabahong ginagawa nila samantalang ang
mga kapitalista ay nagkakamal ng tubo.
 KOMUNISMO

- dapat ang mga manggagawa (proletariat) ay

magtamo ng kapangyarihan at magkaroon ng
lipunang walang pag-uuri ng tao (classless society)
- mahirap itong makamit sapagkat mahirap alisin sa
pag-iisip ng tao ang pagnanais na magkaroon ng
mga materyal na bagay na nagbibigay kasiyahan at
satispaksiyon sa buhay.
 KOMUNISMO

- ang pagkuha ng yaman ng mga tao upang

makamit ang pagkakapantay-pantay ay
magiging isang madugong rebolusyon.
 Mga Makabagong Sistemang
Pang-ekonomiya
3. Sosyalismo - ito ay pinaghalong komunismo at
kapitalismo.
- may pribadong pagmamay-ari ngunit walang
kompetisyong nagaganap dahil sila ay
nagtutulungan at nagsama-sama.
- may pagkakapantay-pantay sa lipunan ngunit
kontrolado ng pamahalaan
Mga Modelo
1.Sosyalismong Utopian - ayon sa mga
ekonomistang Robert Owen at Charles Fourier ng
France.
- ito ay nagmula kay Thomas More
- nagsasaad ng lipunang perpekto at ideyal na
sistemang pang-ekonomiya.
Mga Modelo
2. Sosyalismong Siyentipiko
- ideya ito nina Karl Marx at Friedrich Engels
- ito ay nakabatay sa katuwiran
BATAY PAMILIHAN IPINAG- PINAGHAL
AN UUTOS O

Pagga ang paggawa ang paggawa ang

wa ng ng produkto ng produkto pamahalaa
desisy at serbisyo at serbisyo n at
on ay nakabatay ay nakabatay pribadong
sa sa mga
kagustuhan kagustuhan nagmamay-
ng mga ng ari ang
mamimili pamahalaan gumagawa
BATAY PAMILIHAN IPINAG- PINAGHAL
AN UUTOS O

ang ang ang

napagkasund pamahalaan pagtatakda
Pagta uang presyo ang ay
takda ng mamimili nagtatakda nakabatay
ng at nnagbibili nito.Ang mga sa galaw ng
Presy ang umiiral ginawa ay ekonomiya
o sa pamilihan nakabatay na sangkot
lamang sa ang
basic needs pamahalaa
ng tao n
BATAY PAMILIHAN IPINAG- PINAGHAL
AN UUTOS O
pag-aari ng ang maaring
mga pamahalaan pribado o
pribadong ang publikong
Pag- tao. nagmamay- sektor.
aari Tinatawag ito ari nito.Mas Maaari ring
ng na free malawak ang magmay-ari
yama enterprise pampublikon ang mga
n were you are g pag-aari dayuhan
free to get in kaysa sa
and out of pribado
business
world
BATAY PAMILIHAN IPINAG- PINAGHAL
AN UUTOS O

magkamit ng maipamahagi paunlarin

mataas na ang mga ang
tubo mula sa produkto at ekonomiya
Pangu mga serbisyo ng ng bansa at
nahing nabibiling pantay- tumubo ang
Layuni
mga pantay ng mga
n
produkto at pamahalaan pribado at
serbisyo publikong
pag-aari
BATAY KAPITALISM KOMUNISM SOSYALIS
AN O O MO
ang nanggaling komunism
kapitalista lahat sa o+
ang pamahalaan kapitalism
Pagga gumagawa ang o
wa ng nito depende desisyon. Ito ang
desiyo
sa reaksiyon ang may pamahalaan
n
ng hawak ng at
mamimimi sa lahat ng pribadong
pamilihan kapangyarih tao ang
an gumagawa
ng desisyon
BATAY KAPITALISM KOMUNISM SOSYALIS
AN O O MO

sinang- ang ang

ayunan at pamahalaan pamahalaan
pinagkasund ang at
Nagtat uan ng nagtatakda . pribadong
akda prodyuser at Dapat sakto tao
ng
konsyumer lang, hindi
Presyo
labis sa
kinakailanga
n
BATAY KAPITALISM KOMUNISM SOSYALIS
AN O O MO
kapitalista ang ang
ang tawag sa pamahalaan pamahalaan
may-ari ng ang ang
Pag- mga salik ng nagmamay- nagmamay-
aari ng produksiyon ari. Walang ari ngunit
yaman
pribadong may ilan
pagmamay- ring
ari pribadong
tao ang
pinapayaga
n
BATAY KAPITALISM KOMUNISM SOSYALIS
AN O O MO

layunin ng magbigay ng mapabuti

mga pantay- ang antas
kapitalista na pantay na ng
Pangu tumubo ang mga pamumuhay
nahing kaniyang pangunahing ng mga tao
Layuni
kapital pangangaila
n
puhunan ngan ng tao
BATAY KAPITALISM KOMUNISM SOSYALIS
AN O O MO

Pilipinas, Cuba, North wala pang

United Korea nakakaabot
Umiira States, Japan nito dahil ito
l sa ang
mga pinakamata
bansa
as na antas
ng ito
ng
sistemang
pang-
ekonomiya
 PANGKATANG GAWAIN

DULA-DULAAN
Panuto: Bumuo ng anim na
grupo at gumawa ng isang
pagsasadula na nagpapakita sa
konsepto ng iba't ibang sistemang
pang-ekonomiya
 PANGKATANG GAWAIN

G1: PAMILIHAN
G2: IPINAG-UUTOS
G3: PINAGHALO
G4: KAPITALISTA
G5:KOMUNISMO
G6: SOSYALISMO
 CRITERIA

Content(30pts) - may kaangkupan

ang mga impormasyong inilalahad,
makatotohanan sa realidad, buo ang
kaisipan, konsistent at kumpleto ang
detalye
 CRITERIA

Presentasyon (15) - ang paglalahad

ay naganpanan ng maayos ng mga
kasapi. Sila ay aktibong nakilahok at
naipapakita ang pagiging malikhain
sa pagganap at paghahatid ng
impormasyon
 CRITERIA

Kooperasyon (15) - ang lahat ng

meyembro ay tumutulong sa
pagpaplano at pagsasagawa ng dula