s te m a n

Si
Pa n g -
n om i y a
E ko
Mga Sinaunang Sistemang Pang-
ekonomiya

Upang masolusyunan ang mga

suliraning pang-ekonomiya, tulad
ng kakapusan at kakulangan,
mahalaga sa isang bansa na
ipatupad ang alokasyon na bubuo
ng sistemang pang-ekonomiya na
tutugon sa mga suliraning ito.
Ilan sa mga halimbawa nito ay tatalakayin ng :

1. Pamilihang Ekonomiya (Market Economy)

 •Ang mga salik ng produksyon ay pagmamay-ari ng mga
pribadong tao o indibidwal. Sila ag lumilikha ng mga
produkto at serbisyo na nakabatay sa mga kagustuhan at
pangangailangan nito.
 •Ang kasunduan sa pagitan ng mamimimili at nagbibili ang
nagtatakda ng presyo sa pamilihan.
 •Bawat isa ay maaaring magmay-ari sa sistemang ito. (Free
enterprise/malayang kalakalan)
 •Ang nagbibili (supplier) ay malayang
makipagkompitensya sakapuwa niya nagbibili o supplier.
 •Laissez-fair- hindi nakikialam ang pamahalaan sa
pamamalakad ng ekonomiya. Ang pamahalaan ay
nagsisiguro lamang na ang batas ay umiiral para mabigyan
ng proteksyon ang dalawang panig.
2. Ipinag-uutos na Eknomomiya (Command
Economy)
 •Kabaligtaran ng pamilihan, walang brobadong
pagmamay-ari
 •Ang mga salik ng produksyon ay hawak ng
pamahalaan.
 •Pamahalaan ang nagdidikta ng product/serbisyo
at presyo nito.
 •Layunin na magkaroon ng pantay-pantay na
pagbibigay ng pangangailangan ng mga
mamamayan
 •Umiiral noon ang sistemang ito sa mga bansa sa
ilalim ng pamamahala ng Soviet Union: China,
Cuba at North Korea. Nabuwag ito noonh 1991,
ang China ay nasa sistemang pamilihan na rin sa
3. Pinaghalong Ekonomiya (Mixed Economy)

 •Pinagsama ang katangian ng pamilihan at ipinag-

uutos.
 •Ang pamahalaan ay gumagawa ng paraan upang
mapaunlad o mapalago ang ekonomiya ng isang
bansa, tulad ng pagpapatupad mga patakaran at
batas na makatutulong sa mga programang
pangkaunlaran.
 •Maaaring magmay-ari ng mga salik ng
produksyon ang pribadong tao o pamahalaan. Ang
mga tao ang pumipili ng mga produkto at serbisyo
na pinoprodyus.
 •Ang pagtatakda ng presyo ay depende sa galaw o
takbo ng ekonomiya , ngunit ito ay binabalanse ng
pamahalaan upang mapabuti ang alokasyon ng
 Batayan Pamilihan
Paggawa ng Ang paggawa ng mga produkto
Desisyon at serbisyo ay nakabatay sa
kagustuhan ng mga mamimili.
Kung ano ang mas tinatangkilik
nila, ito ang makikita sa mga
pamilihan.
Pagtatakda ng Sa pagtatakda ng presyo, ang
Presyo napagkasunduang presyo ng
mamimili at nagbibili ang umiiral
sa pamilihan.
Pagmamay-ari ng Ito ay pag-aari ng mga
yaman pribadong tao o indibidwal.
Tinatawag ito na free enterprise
o malayang kalakalan dahil
Malaya ang lahat na pumasok o
lumabas sa negosyong nais
niya.
Pangunahing Layunin ng sistemang ito na
Layunin magkamit ng mataas na tubo
mula sa mga nabiling mga
produkto o serbisyo.
Ipinag-uutos
Sa sistemang ito, ang mga
pagpaplano sa paggawa ng produkto
at serbisyo ay nakabatay sa kautusan
ng pamahalaan.
Ginagawa ang mga desisyon batay
sa sentralisadong pagpaplano ng
pamahalaan.
Ang pamahalaan ang nagtatakda ng
presyo sa pamilihan. Ang mga
ginagawang produkto at serbisyo ay
ibinabatay lamang nito sa
pangunahing pangangailangan ng
mga tao.
Ang nagmamay-ari ng yaman ay ang
pamahalaan. Mas malawak ang
pampublikong pagmamay-ari kaysa
pribado.
Layunin ng sistemang ito na
maipamahagi sa lahat ang kanilang
mga pangunahing pangangailangan.
Lahat ay pantay-pantay sa pagkamit
ng mga produkto at serbisyong mula
sa pamahalaan.
Pinaghalo
Sa sistemang ito, ang
pamahalaan at pribadong
mga nagmamay-ari ang
gumagawa ng desisyon sa
pamilihan.
Ang pagtatakda ng presyo
ay nakabatay sa galaw ng
ekonomiya na sangkot ang
pamahalaan.
Ang pagmamay-ari sa
sistemang ito ay maaaring
makita sa pribado at
publikong sekto. Ito ay
hawak din ng pamahaaan.
Maari ding magmay-ari ang
mga dayuhan sa sistemang
ito.
Layunin ng sistemang ito
na paunlarin ang
ekonomiya ng bansa at
tumubo ang mga pribado at
publikong nagmamay-ari
ng salik ng produksyon.