BIOLOGJI

Bartëse e lëndës: Dinore KASTRATI

Prill 2020
BASHKËEVOLUIMI
 Rreth 200 miljon vite më parë ka pasur numër të vogël të llojeve të
bimëve me farë dhe të insektevë.
 Insekti i parë që bëri polenizimin ishte zhuzhaku që duke u ushqyer me
gjethe të bimëve merë me vete edhe polenin dhe bartë në bimë tjera
dhe kjo qoi ne evoluimin e bimëve.
 Mandej zhuzhakët filluan të ushqehen me lule dhe te lulet evoluan tipare
tjera si mbrojtja e ovules mbrenda ovareve.
 Mandej polenizuesit i përshtaten llojeve të bimëve me lule.
 Sot numrohen 235.000 lloje bimësh me lule dhe rreth 700.000 lloje
insektesh.
 Pra bimet me lule i përshtaten insekteve dhe anasjelltas, me
pershtatje reciproke bëhet e detyruar p.sh flutura tigër është helmuese ,
shpendët rrallë e hanë këtë flutur sepse ajo ka shije të keqe që mbronë
fluturat nga grabitqari, e ngjajshëm me të është edhe flutura “papilla
zagreus” prandaj shpezët nuk e hanë edhe atë.
 Mimetizimi ka mundesuar që kjo flutur të ushqehet i lirë
 Zhvillimi i bimëve me lule ka quar në zhvillimin e insekteve dhe
anasjelltas këtu kemi të bëjmë më bashkëevoluimin [koevolucionin]
kështu ulet konkurenca në mes llojeve.
 Edhe raporti gjahë-grabitqar bazohet në bashkevoluimin p.sh. gazela
[gjahu] ka evoluar ka zhvilluar tipare për të vrapuar shpejt që ti
shmanget geopardit [grabitqarit] poashtu edhe geopardi ka evoluar , ka
zhvilluar një trup të përkryer për të vrapuar.
PEMA GJENEALOGJIKE E PRIMATËVE

 Speciet ekzistuese të primatëve ndahen në 6 nëngrupe :

1. Lemurët
2. Loriset
3. Trisierët
4. Majmunët e botës së vjetër
5. Majmunët e botës së re dhe
6. Njerëzit
 Shkenctarët mendonin se ka pasur shumë ndryshime natyrore me fizikun dhe
sjelljen e tyre .
 Bazuar me këto ndryshime u arrit që të ndërtohet një pemë evolucionare e
llojeve të ngjajshme të primatëve.