KULIAH 5

METAFIZIK
 METAFIZI
KULIAH
5
KONSEP INSAN PERINCIA K
(2)
N HUBUNGAN INSAN DENGAN ALAM
Matlamat kehidupan Kosmologi
Ekologi
Sistem Kepercayaan
HUBUNGAN INSAN DENGAN TUHAN
Tuhan dan sifat dan Teologi/Kepercayaan/Akida
kewujudannya ; Kepercayaan h Kerohanian
kepada Tuhan
Teisme, ateisme, dan SISTEM-SISTEM METAFIZIK
agnostisisme Theisme, Monotheisme, Atheisme,
Agama monoteisme dan Agnostisme, Politheisme, Monisme,
politeisme Pluralisme, Atomisme, Mekanisme,
Occasionalisme, Realisme, Idealisme dan
Nominalisme

METAFIZIK
UNTUK KEMAJUAN ILMU
 TAJUK-TAJUK SETIAP KULIAH KURSUS FALSAFAH DAN ISU SEMASA BERDASARKAN DOMAIN ANALISIS FALSAFAH
KULIAH 5 HASIL PEMBELAJARAN KULIAH RUJUKAN
METAFIZI
K
HUBUNGAN INSAN DENGAN Menjelaskan hubungan antara Insan dengan Alam dalam ALatifS, Sejarah Perkembangan Falsafah Sains (ms 80-113)
ALAM konteks faham Kosmologi Silam dan Ekologi Semasa J, Sudarminta, Agama dan Kosmologi Sama-Sama Berkisah
Tentang Keagungan Tuhan (ms 119-141) dlm Zainal Abidin Bagir
et. al. (2006). Ilmu, Etika dan Agama: Menyingkap Tabir Alam dan
Manusia. CRCS:Jogjkarta.
Karlina Supelli, Bercanda dengan Tuhan (ms 39-90) dlm Zainal
Abidin Bagir et. al. (2006).

HUBUNGAN INSAN DENGAN Menjelaskan kepercayaan dan hubungan antara Insan dengan Louis Leahy, Sains dan Agama dalam Perdebatan (ms 19-35) dlm
TUHAN Tuhan berdasarkan dalam konteks Teologi/Kepercayaan/Akidah Zainal Abidin Bagir et. al. (2006). Ilmu, Etika dan Agama:
Kerohanian Menyingkap Tabir Alam dan Manusia. CRCS:Jogjkarta.
Machasin, Penciptaan dalam Islam dan Tanggapan terhadap Teori-
teori Ilmiah Baru, (ms 143-166) dlm Zainal Abidin Bagir et. al.
(2006).
Zainal Abidin, Sains dan Agama-Agama: Perbandingan Beberapa
Tipologi Mutakhir (ms 3-18) dlm Zainal Abidin Bagir et. al. (2006).

SISTEM-SISTEM METAFIZIK Menghuraikan pembentukan dan perkembangan sistem-sistem
metafzik seperti Theisme, Monotheisme, Atheisme,
Agnostisme, Politheisme, Monisme, Pluralisme, Atomisme,
Mekanisme, Occasionalisme, Realisme, Idealisme dan
Nominalisme
ALatifS, Metafizik dan Epistemologi (ms 59-79)
Al-Attas, SMN. (1995). Prolegomena to the Metaphysics of Islam.
Kuala Lumpur: ISTAC.

METAFIZIK Menganalisis pembentukan Metafizik yang lebih meluas ALatifS, Beberapa Mazhab Utama Kini (ms 114-156)
UNTUK KEMAJUAN kegunaannya dalam perkembangan sains, teknologi dan inovasi
ILMU Nasional
Perincian Tajuk
• ETIMOLOGI

• ASAL BAHASA YUNANI (META ) (BERMAKSUD “SELEPAS” DAN

(PHYSIKA) (BERMAKSUD “YANG MENGENAI ALAM”), IAITU
MEMBAWA MAKSUD”MELANGKAUI ALAM FIZIK
• Metafizik merupakan salah satu cabang utama falsafah yang dikenali sebagai falsafah pertama
merujukn kepada karya purba aristotle “metaphysics”. aristotle mendifinikannya sebagai:
 
• “the study of the first principales and causes of the 5 things”
 
• Metafizik memjelaskan sesuatu yang disebalik fizikal, merujuk kepada perkataan metafizik itu
sendiri, ia mengandungi dua suka kata yang utama , iaitu meta yang bermasud disebalik dan
fizik yang membawa maksud zahair. oleh itu metafizi ditafsirkan sebagai satu ilmu yang
membicarakan mengenai perkara-perkara yang tidak dapat dilihat oleh mata kasar.
 
• Plato dan juga Aristotle berpendapat yangb menyatakan bahawa sesuatu yang disebalik fizikal
itu adalah alam pemikiran manusia itu sendiri. ini kerana alam pemikiran itu tidak dapat
dilihat oleh mata kasar manusia dan hanya boleh dirasa kehadirannya.
• nama-namal lain merujuk ilmu metafizik:
 
• “first philosophy”
 
• “first science”
 
• “wisdom”
 
• “theology
Metafizik
• Meta + fizik:
• meta = melampaui/melebihi/di atas;
• fizik = alam bersifat material/fizikal;
• metafizik = suatu yang melampaui batasan fizikal.
• Metafizik kajian peringkat kedua (second order studies).
• Dua pengertian utama metafizik:
• berunsur falsafah – kajian pada peringkat yang paling abstrak, atau paling umum
mengenai sesuatu perkara/fenomena/alam.
• Contoh: jauhar kerusi, sebab dan akibat.
• berkaitan keagamaan – fenomena di luar alam nyata.
• Contoh: hidup selepas mati, syurga, neraka.
• Benda ghaib tidak boleh dibuktikan dengan deria yang bukan rasional dan empirikal.
APA ITU METAFIZIK?
• Terdapat empat nama mengenai cabang falsafah ini iaitu:
• “first philosophy”
• “first science”
• “wisdom”
• “theology”
BIDANG PERBINCANGAN METAFIZIK

• Ontologi (teori tentang hakikat)

• Sebab-akibat (causality) dan kosmogoni (asal-usul alam semesta)
• Kosmologi (fenomena alam semesta)
• Subjek, predikat dan taksonomi
• Kewajipan (necessity) dan kemungkinan (contingency)
• Minda (mind) dan jirim (matter)
• Kehendak bebas (free-will) dan ketentuan (determinism)
HUBUNGAN INSAN DENGAN
ALAM
TEORI MATERIALISME
• Apa-apa yang boleh dilihat/wujud.
• Contoh: gunung-ganang, nasi kandar.
• Menganggap kewujudan jasad dan jirim itu hakiki (real).
• Idea tidak mempunyai realiti yang tersendiri dan bergantung pada
sesuatu yang bersifat jasad.
• Idea datang dari otak, masih ada kaitan dengan jasad (otak).
• Menafikan hal-hal kerohanian/tidak nampak.
• Menolak agama.
• Oksigen dan angin sesuatu yang dapat dikesan dengan pancaindera kerana
ada kesan.
TEORI IDEALISME
• Kewujudan benda-benda yang bukan material.
• Idea tidak bersifat jirim atau fizikal.
• Cara hendak interpretasi kewujudan idea ataupun kewujudan yang dibincangkan
dalam agama seperti contoh jin.
• Realiti bukan bersifat material, tapi bersifat mental atau bersifat idea/kerohanian.
• Pelopor: George Berkeley.
• Tidak mengenali jasad yang di luar sana, tetapi hanya imej akan jasad.
• Realiti tidak ditanggapi secara langsung, tetapi ditanggapi ialah sensasi objek.
• Hanya alam minda yang wujud dan alam fizikal tidak dapat dikenali dengan secara
langsung.
• Buka ruang kepada kepercayaan rohani, contoh roh.
METAFIZIK KEAGAMAAN
• Realiti tidak terhad pada jasad.
• Agama realitinya bukan terbatas pada material dan idea, merangkumi
kedua-dua.
• Agama menolak fahaman materialisme.
HUBUNGAN INSAN DENGAN
TUHAN
HUBUNGAN VERTIKAL INSAN
• Dibincangkan dalam natural theology dan philosophy of god.
• Adakah Tuhan wujud?
• Teisme:
• Fahaman bahawa tuhan itu wujud, walaupun kewujudannya tidak dapat
dikesan.
• Monoteisme – tuhan itu esa.
• Politeisme – tuhan wujud lebih dari satu.
• Ateisme:
• Fahaman realiti alam tidak wujud, yang wujud hanya material.
 HUBUNGAN HORIZONTAL INSAN
• Insan ialah alam yang kecil, alam ialah insan yang besar (Hamka).
• Mekanisme
• Alam dan manusia diandaikan seperti mesin dan makhluk ialah mekanik.
• Proses mental untuk menerangkan fenomena ialah seragam dari sudut kelakuannya.
• Determinisme
• Tindakan manusia boleh diterangkan secara sebab-musabab atau mengikut hukum
yang ditetapkan.
• Dibahagikan kepada dua:
• Intrinsik: setiap kejadian berlaku disebabkan diri sendiri.
• Ekstrinsik: setiap kejadian berlaku disebabkan oleh faktor luaran/di luar kawalan manusia.
• Realisme
• Alam wujud secara nyata dan objektif.
• Contoh: Darwinisme – alam wujud secara sendiri.
SISTEM-SISTEM METAFIZIK
SISTEM-SISTEM METAFIZIK
• Saintisme:
• ideologi materialistik yang menyamakan seluruh realiti dengan material.
• anti-metafizik.
• Agnostisisme:
• Fahaman bahawa manusia tidak boleh mengetahui adanya tuhan atau pun
tidak.
• Fahaman manusia terhad terhadap tuhan.
• Beza dengan ateisme – ateisme nafi tuhan, agnostisisme tidak mampu
memahami tuhan.
METAFIZIK UNTUK
KEMAJUAN ILMU
PERKEMBANGAN ILMU METAFIZIK

• Auguste Comte:
• Teologi
• Metafizik
• Sains
• Ernst Mach (sains = positivisme)
• Sistem falsafah berdasarkan fakta yang nyata dan hukum-hukum sains.
• Sesuatu pernyataan dapat diterima jika diuji kebenarannya secara empirikal.
PERKEMBANGAN ILMU METAFIZIK

• Lewat abad ke-19 – para filsuf sains yang tidak menyenangi pemikiran
mistik dan tidak rasional masyarakat Eropah.
• Respons terhadap pemikiran primitif.
• Menolak sebarang perkara yang tidak boleh disahkan (not verifiable)
dengan pengalaman dan tidak mempunyai apa-apa makna.
• Ia dihidupkan semula oleh Moritz Schlick secara rasminya pada tahun
1925 bersama Ernst Mach.
• Sains menggantikan metafizik (saintisme).
• Diantara persoalan-persoalan yang dikaji dalam ilmu metafizik:

• adakah tuhan wujud?

• dimana tuhan?
• adakah tuhan berjisim?
• siapa tuhan yang sebenar?
• apakah hakikat manusia?
• apakah kaitan di antara kejadian hujan dan sains?
• Kesimpulan

• 1.Metafizik adalah suatu bidang ilmu yang jauh menjangkaualam fizikal atau kebendaan.

• 2. Metafizik bersifat spekulatif dan memberi fokus kepada perkaitan sebab dan akibat.

• 3. Ahli metafizik mencari kefahaman mengenai zat atau kewujudan sebagai sesuatu yang wujud.

• 4. Berbeza dengan ahli fizik yang lebih memahami zat sebagai objek yang bergerak

• 5. Ahli metafizik cuba memahami jenis-jenis zat yang bukan benda, iaitu dalam kefahaman hakikat
bukan benda seperti tuhan, malaikat, ruhserta pengalaman kerohanian yang sukar untuk dijawab
secara kualitatif atau kuantitatif.
 • Terima kasih

• Disediakan oleh
• Azizon Salleh