Professional Documents
Culture Documents
ფოკუს-ჯგუფი
ნიკა ყოლბაია მარიამ იოსელიანი ალექსანდრე სამსონიძე
კავკასიის უნივერსიტეტი
კურსი: კვლევის მეთოდები
2020
რის საშუალებას გვაძლევს კონტენტ
ანალიზი?
☼ მოპოვებული მონაცემების სისტემური ანალიზი
☼ ორი პროცესის ურთიერთქმედება
☼ კატეგორიები, რომლებშიც შინაარსის კოდირება ხდება, იცვლება საკვლევი პრობლემისა და მონაცემთა
ბუნების მიხედვით
☼ მკვლევარი იყენებს კომუნიკაციას, რომელიც ქონდათ ადამიანებს და სვამს კითხვებს ამ შეტყობინებების
YOUR COMPANY NAME შესახებ. 2
კონტენტ ანალიზი
მასმედიის შინაარსის კვლევის
მეთოდი, ტექნიკა
იდენტიფიცირებას უკეთებს,
კატეგორიების მიხედვით ალაგებს,
აღწერს და რაოდენობრივად
ითვლის მოკლევადიან და
გრძელვადიან ტენდენციებს.
როგორც განმარტავს ამ ტექნიკის
ერთ–ერთი თეორეტიკოსი
კნიპერდორფი (1980) კონტენტ
ანალიზი წარმოადგენს საკვლევ
ტექნიკას, რომლის მეშვეობითაც
დგინდება მონაცემების მყარი და
ვალიდური კორელაცია და
მიმართება მათ კონტექსტთან.
3
სოციოლოგიაში კონტენტ-ანალიზის
ორ ძირითად სახეს გამოყოფენ:
4
კონტენტ-ანალიზის
პროცედურა
☼კონტენტ-ანალიზის პროცედურა
იწყება ანალიზის ორი ერთეულის
„აზრობრივისა“ და „თვლის
ერთეულის“ გამოყოფით, ამ დროს,
მთავარი აზრობივი ერთეული უნდა
იყოს სოციალური იდეა, სოციალურად
მნიშვნელოვანი თემა.
7
კონტენტ-ანალიზის სამი
გამოყენება
დაწესებულებებში
ნორმან გასტაფსონი
9
ფოკუს-ჯგუფი
თანამედროვე ფოკუს-ჯგუფების უშუალო წინამორბედად
სოციალურ მეცნიერებებში ამერიკელი სოციოლოგის რობერტ
მერტონის და მისი კოლეგების მიერ მეორე მსოფლიო ომის
დროს შემუშავებული “ფოკუსირებული ინტერვიუს” მეთოდი
ითვლება
სიღრმისეული ინტერვიუს
ჩატარების პროცესში ფოკუს-ჯგუფში სოციალური დისტანცია არ ქრება, მაგრამ აქ
განსაკუთრებით თვალში საცემია რესპონდენტი მარტო აღარ არის — მის გვერდით სხედან
ინტერვიუერსა და რესპონდენტს სხვა რესპონდენტები, რომლებიც, როგორც წესი, იმავე
შორის არსებული სოციალური სოციალური ფენის წარმომადგენლები არიან და რომლებიც
დისტანცია, რომელმაც, მისსავე მდგომარეობაში არიან, რაც რესპონდენტის მეტ
შესაძლოა, დამთრგუნველად სითამამეს იწვევს და თვითდაჯერებულობას მატებს მას
იმოქმედოს რესპონდენტზ
11
თემები რომელთა
შესწავლა
მიზანშეწონილია ფოკუს-
ჯგუფის
ფოკუს-ჯგუფები ფართოდმეთოდით
გამოიყენება ემპირიულ კვლევებ
და მათ საყოველთაო აღიარება პოვეს:
მარკეტინგში
პოლიტიკური სიტუაციების
12
თემები რომელთა შესწავლა არ არის მიზანშეწონილია ფოკუს-ჯგუფებებით
☼ პირადი ჰიგიენა
☼ პირადი ურთიერთობები
☼ ფინანსური
მდგომარეობა
13
ფოკუს-ჯგუფის
მეთოდის
დახასიათება ფოკუს-ჯგუფები საშუალებას გვაძლევს, არა მხოლოდ
ძალიან ღრმად შევისწავლოთ ესა თუ ის რთული
საკითხი, არამედ შევიქმნათ ნათელი წარმოდგენა ამ
საკითხის ირგვლივ საზოგადოებაში არსებული
აზრთა მრავალფეროვნების შესახებ.
16
ფოკუს-ჯგუფების
რაოდენობა
17
მოდერატორი
• თუ ჯგუფის მსვლელობაში რაიმე მიზეზის გამო ვითარება დაიძაბება, ან რესპონდენტებს შორის რაიმე გაუგებრობა
მოხდება, მოდერატორის მოვალეობაა, განმუხტოს სიტუაცია.
• მოდერატორი კარგი მსმენელი უნდა იყოს, დიდი ყურადღებით უსმინოს გამართულ საუბარს და როდესაც
საჭიროდ ჩათვლის, გაჩუმდეს, რათა რესპონდენტებმა თავად წარმართონ დისკუსია.
• მოდერატორმა უნდა გაუადვილოს რესპონდენტებს დისკუსიაში მონაწილეობა; მის ქცევაში არ უნდა იყოს არაფერი,
რაც შებოჭავს რესპონდენტებს. სწორედ მოდერატორზეა დამოკიდებული ჯგუფში მეგობრული და ღია
ატმოსფეროს შექმნა, რაც უეჭველად შეუწყობს ხელს დისკუსიის წარმატებას.
• იდეალურ შემთხვევაში, ფოკუს-ჯგუფის მსვლელობაში შექმნილი ატმოსფერო მის მონაწილეებს სიამოვნებას უნდა
ანიჭებდეს, საინტერესო უნდა იყოს მათთვის.
18
ფოკუს-ჯგუფის მომზადება
ფოკუს-ჯგუფის ჩატარება სერიოზულ მომზადებას მოითხოვს, რაც გულისხმობ
გამოკვლევის პროგრამის
ადგილმდებარეობის არჩევას 19
20
ფაქტები
ფოკუს-ჯგუფების გამოყენება დაიწყეს 1930-იან წლებში
სიტყვიერი ასოციაციები
მისი გამოყენების შემთხვევაში რესპონდენტებს, როგორც წესი, ადვილად ესმით , თუ რა
გვინდა მათგან. ამასთან, ასეთი “სავარჯიშო”, თუ ის ფოკუს-ჯგუფის ან სიღრმისეული
ინტერვიუს დასაწყისში გამოიყენება, საშუალებას გვაძლევს, შევიქმნათ წარმოდგენა
რესპონდენტების “ლექსიკონის”, მათი სიტყვათა მარაგის შესახებ და აგრეთვე , გავერკვეთ ამა
თუ იმ პროდუქტის ან სოციალური სიტუაციის შეფასების ვარიაციებში.
წინადადებების დამთავრება
ეს მეთოდიკა ძალზე იოლია, და ამასთან — უაღრესად ეფექტური. მისი გამოყენება
საშუალებას გვაძლევს, გამოვააშკარავოთ რესპონდენტების ფასეულობები, ცხოვრებისეული
ორიენტაციები და ინტერესები. ის გვეხმარება, სწრაფად და მკაფიოდ ჩამოვაყალიბებინოთ
რეპონდენტებს მათი დამოკიდებულება ჩვენთვის მნიშვნელოვანი საკითხებისადმი
22
10 ყველაზე გავრცელებული პროექციული ტექნიკა
“ღრუბლიანი” ნახატები
ეს მეთოდიკა შედარებით უფრო რთულია. მისი მეშვეობით ჩვენ ვიგებთ რესპონდენტების
რეაქციას სურათზე ასახულ სოციალურ სიტუაციასთან დაკავშირებით ისე , რომ ჩვენ მას არ
ვუბიძგებთ, რაიმე ტიპის დასკვნა გააკეთოს — ჩვენ საერთოდ არ აღვწერთ არაფერს, უბრალოდ
ნახატს ვუჩვენებთ.ამ ნახატში რესპონდენტი დაინახავს მხოლოდ იმას, რის დასანახადაც ის უკვე
მომზადებულია თავისი სოციალური თუ კულტურული მდგომარეობიდან გამომდინარე, ხოლო
რესპონდენტის მიერ “ღრუბელში”ჩაწერილი აზრი ნათლად გვიჩვენებს მის დამოკიდებულებას
იმ პრობლემისადმი, რომელიც გვაინტერესებს.
23
10 ყველაზე გავრცელებული პროექციული ტექნიკა
პერსონიფიკაცია
ხდება ხოლმე, რომ თავიდან რესპონდენტებს უჭირთ ამ მეთოდიკის გამოყენება, მაგრამ, როგორც წესი, შემდგომში
ისინი გატაცებით უმატებენ მათ მიერ შექმნილ სახეს ახალ-ახალ დეტალებს.სწორად გამოყენების შემთხვევაში ეს
მეთოდიკა ძალზე მდიდარ ინფორმაციას მოგვცემს როგორც რაიმე საქონლის იმიჯის შესახებ, ასევე მისი
“ტიპიური მომხმარებლის” წარმომადგენლების თაობაზე; მასთან დაკავშირებულ ფასეულობებზე; რეკლამის
გავლენაზე; და სხვა.
სტერეოტიპები
ამ მეთოდიკის გამოყენება საპირისპირო ფორმითაც შეიძლება: აღვწეროთ ოჯახის ტიპი და ვთხოვოთ რესპონდენტებს,
შეადგინონ იმ პროდუქტების სია, რომლებსაც ეს ოჯახი ყოველდღიურად მოიხმარს.ეს მეთოდიკა პერსონიფიკაციის
მეთოდიკის თავისებურ გაგრძელებადაც შეიძლება ჩაითვალოს. ის საშუალებას გვაძლევს, გამოვყოთ მომხმარებელთა
ჯგუფები, რომლებიც, რესპონდენტთა აზრით, ტიპიურია .
24
10 ყველაზე გავრცელებული პროექციული ტექნიკა
როლების გათამაშება
ნახატები და “ფსიქონახატები”
ეს საკმაოდ რთული მეთოდიკაა, რომლის
ასეთი ნახატები საშუალებას
გამოყენებასაც ძალიან დიდი დრო სჭირდება და
გვაძლევს, შევაფასოთ
ამასთან, ის მოითხოვს მოდერატორის
რესპონდენტების მიერ ამა თუ იმ
განსაკუთრებულ ოსტატობას. ის საშუალებას
საქონლის აღქმა, ამიტომ ისინი
გვაძლევს, გავიგოთ, თუ რა ადგილს იკავებს ესა
ძალიან ხშირად გამოიყენება
თუ ის საქონელი რესპონდენტების ყოფაში.
სატელევიზიო სარეკლამო
რგოლების ეფექტურობისადმი
მიძღვნილ ფოკუს-ჯგუფებში.
ამასთან, ასეთი ნახატების
მეშვეობით შესაძლებლობა
გვეძლევა შევამოწმოთ, თუ
რამდენად დაამახსოვდათ
რესპონდენტებს ამა თუ იმ
საქონლის შეფუთვა, სამარკო
ნიშანი, და სხვა.
25
10 ყველაზე გავრცელებული პროექციული ტექნიკა
კარტოგრაფირება
ეს მეთოდიკა საკმაოდ ფართოდ
გამოიყენება მარკეტინგული
ხასიათის ფოკუსჯგუფებში. ის
საშუალებას გვაძლევს,
კოლაჟი გამოვაცოცხლოთ ჯგუფის
მსვლელობა. ამასთან, ის გვაძლევს
ძალზე ღირებულ ინფორმაციას
ეს მეთოდიკა საშუალებას
იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ
გვაძლევს,
ხედავს ბაზარს თვითონ
გამოვააშკარავოთ
მომხმარებელი.
რესპონდენტების
დამოკიდებულება ამა თუ იმ
საქონლის მიმართ, და
მოგვცემს ისეთ
ინფორმაციას, რომლის
ვერბალურად გამოხატვაც 26
პროექციული ტექნიკების
გამოყენებისას აუცილებელია შემდეგი
მოთხოვნების დაცვა:
მათი გამოყენება დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ
შეუძლებელია ჩვენთვის საჭირო ინფორმაციის მიღება სხვა გზით
(კერძოდ, პირდაპირი კითხვების მეშვეობით);
• ჟესტების ენა. ჯგუფის მსვლელობისას ძალზე დიდი მნიშვნელობა აქვს მოდერატორის არავერბალურ
საქციელს, კერძოდ, მისი სახის გამომეტყველებას, მიმიკას , ხმის ინტონაციებს , თვალების მოძრაობას ,
თავის დაქნევას, ხმის ინტონაციას, დიქციას და სხვ. ყველა ეს არის ჯგუფის გაძღოლის არავერბალური
ხერხები. მიზანშეწონილია, მოდერატორი პირდაპირ უყურებდეს თავის თანამოსაუბრეს , მაგრამ ამასთან არ
ითვლება სწორად, თუ ის დიდი ხნით დააცქერდება ჯგუფის რომელიმე მონაწილეს .
28
ფოკუს-ჯგუფების შედეგების
დამუშავების შესაძლებლობები
ფოკუს-ჯგუფის ჩატარების შემდეგ ხდება მის მსვლელობაში ჩაწერილი საუბრის
ქაღალდზე სრულად გადატანა, რის შედეგადაც იქმნება საუბრის ტრანსკრიპტი.
ამ ტრანსკრიპტის საფუძველზე მკვლევარი ან მკვლევართა ჯგუფი შემდგომში
ამზადებს ანგარიშს, რომელიც, კვლევის მიზნების თანახმად, შეიცავს პასუხებს
გამოკვლევის პროგრამაში დასმულ კითხვებზე.