PERANCANGAN DAN

PERKEMBANGAN BAHASA
MELAYU
1.1 TARAF BAHASA MELAYU
DALAM PERLEMBAGAAN
1. Perkara 152 Perlembagaan menetapkan : “bahasa kebangsaan ialah
bahasa Melayu dan hendaklah di tulis dalam apa-apa tulisan
sebagaimana yang diperuntukan dengan undang-undang oleh
Parlimen.”

2. Antara perkara penting yang termaktub dalam perkara 152 ialah :

a) Untuk mewujudkan satu bahasa rasmi negara, iaitu bahasa melayu.

b) penukaran bahasa inggeris sebagai bahasa rasmi kepada bahasa
melayu dilakukan secara beransur-ansur untuk membolehkan bahasa
melayu berkembang sebelum dapat mengambil tugas bahasa inggeris
tersebut secara beransur-ansur.
3. Bahasa melayu dipilih sebagai bahasa kebangsaan atas dasar
bahasa melayu merupakan :

a) bahasa kaum majoriti negara ini

b) bahasa yang menjdai alat komunikasi antara kaum
c) bahasa kaum peribumi yang telah meluas penggunaannya

4. Tujuan bahasa melayu dipilih sebagai bahasa kebangsaan :

A) mencapai integrasi nasional

b) mewujudkan identiti nasional dengan bahasa melayu
1.2 PERTUBUHAN YANG TERLIBAT DALAM
USAHA MENDAULATKAN DAN
MERANCANG BAHASA MELAYU SEBAGAI
BAHASA KEBANGSAAN

Pakatan Belajar-Mengajar Pengetahuan Bahasa

1. Pertubuhan bahasa yang pertama ditubuhkan (1888)

2. Pengasasnya Dato’ Abdul Rahman Andak dan Datuk Mohamad

Ibrahim Munshi

3. Matlamatnya untuk memelihara, memperlengkap dan

memodenkan bahasa melayu dengan menyeragamkan ejaan,
menyediakan daftar kata (gugus katan) dan memelihara ejaan jawi.
Persaudaraan Sahabat Pena Malaya (PASPAM)

1. Pengasasnya ialah Syed Sheikh al-Hadi

2. Tujuan untuk mengeratkan hubungan persaudaraan antara

pencinta bahasa melayu dan menggalakkan penulisan dan
pembacaan buku-buku bahasa mealyu

3. Kegiatannya termasuklah menerbitkan buku dan kamus

melayu, mengadakan peraduan karang mengarang dan
menggubal perkataan melayu baru daripada perkataan
inggeris.
Pejabat Karang Mengarang

1. Pengasasnya Pengetua Maktab Pengurusan Sultan Idris,

O.T. Dussek dan Za’ba.

2. Kegiatan menerbitkan buku-buku sekolah melayu dan

bahan-bahan bacaan untuk masyarakat melayu.

3. Kebanyakan buku yang diterbitkan merupakan karya

terjemahan daripada bahasa inggeris.

4. Sumbangannya ialah membina asas pengetahuan bahasa

melayu dan ilmu karang mengarang di kalangan orang melayu
menerusi pendidikan
Angakatan Sasterawan 50 (ASAS 50)

1. Pertubuhan sebelum merdeka yang paling besar sumbangannya kepada perancangan

dan perkembangan bahasa.

2. Ditubuhkan oleh satu angkatan penulis generasi muda (Tongkat Warran, Keris Mas,
Samad Ismail, Masuri S.N., Asraf dan lain-lain) untuk mengembangkan bahasa dan
kesusasteraan melayu.

3. Perjuangannya tertumpu dalam sastera (Seni Untuk Masyarakat) dan status politik
bahasa (Perjuangkan bahasa dan politik bejalan serentak)

4. Menghimpunkan persatuan bahasa, sastera dan budaya sehingga berjaya

menganjurkan Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu pertama yang memutuskan
bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan.
5. Kongres bahasa juga memutuskan tulisan Rumi sebagai
tulisan rasmi.

6. Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu Ketiga (1956),

ASAS 50 mencadangkan supaya penubuhan Balai Pustaka
(kini Dewan Bahasa Dan Pustaka), menyentuhkan bahasa
melayu dan bahasa indonesia menjadikan bahasa melayu
bahasa penghantar di sekolah.

Barisan Bertindak Bahasa Kebangsaan (BBBK)

1. Ditubuhkan oleh golongan nasionalis melayu yang

mencintai bahasa melayu pada 7 Julai 1964.

2. Matlamatnya memperjuang dan mendaulatkan bahasa

melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi.
 3. Ditubuhkan kerana pihak kerajaan tidak bertindak tegas
melaksanakan bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan dan
bahasa rasmi.

4. Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) di tubuhkan pada

1970 dan bahasa melayu digunakan sebagai bahasa
penghantar di institusi pengajian tinggi tersebut.

Dewan Bahasa Dan Pustaka (DBP)

1. Ditubuhkan sebagai sebuah jabatan dibawah Kementerian

Pelajaran (1956) dalam matlamatnya untuk :

a) memajukan dan memperkaya bahasa kebangsaan

b) memajukan bakat kesusasteraan teruama dalam bahasa
kebangsaan
c) Menerbitkan buku-buku, kamus dan bahan persuratan lain
d) menyeragamkan ejaan dan sebutan
e) menggubal istilah

2. Perancangan Bahasa oleh DBP bertumpu kepada :

a) Penyelidikan bahasa dalam aspek fonologi, kosa kata,

sintaksis dan semantik
b) Peristilahan – memperkaya dan memperlengkap bahasa
melayu sebagai bahasa pendidikan budaya dan ilmu tinggi
c) Perkamusan – menerbit pelbagai jenis kamus umum
ekabahasa, kamus umum dwibahasa, kamus istilah, kamus
peribahasa dan tesaurus
Majlis Bahasa Brunei Darussalam, Indonesia, Malaysia
(MABBIM)

1. Ditubuhkan dengan tujuan kerjasama serantau dalam bidang

kebahasaan antara negara-negara anggota

2. Mengembangkan bahasa melayu setaraf dengan bahasa

moden

3. Bertumpu kepada penyeragaman sistem ejaan dan istilah

bahasa melayu bersama.
1.3 PERJUANGAN BAHASA
MELAYU OLEH INDIVIDU
SEBELUM MERDEKA
1. Abdullah Munsyi (1796 – 1854) :

A) Karya beliau menandakan permulaan bahasa melayu moden

B) mengkritik sikap orang melayu terhadap bahasa
C) antara karya beliau ialah Syair Singapura Terbakar, Kisah Pelayaran Abdullah Ke Kelantan dan Hikayat Abdullah.

2. Raja Ali Haji (1809 – 1970) :

A) Berpendidikan arab
B) Karya-karya beliau masih mirip kepada bahasa klasik
C) menghasilkan Bustanul Katibin Lissubyanil-muta’alimi (Kitab
Perkebunan Jurutulis Bagi Kanak-Kanak Yang Hendak Menuntut
Belajar Akan Dia), Gurindam Dua Belas, Kitab Pengetahuan
Bahasa, Tuhfat al-Nafis dan sebagainya

3. Mohamad Said Haji Sulaiman (1876-1955) :

a) menghasilkan karya bahasa, sastera, sejarah dan agama

b) Karya-karya beliau termasuklah Hikayat Queen Victoria,
Hikayat Johor, Tawarikh Almarhum Sultan Abu Bakar, Jalan
Bahasa Melayu, Panduan Hejaan dan Gugus Katan Inggeris-
Melayu

4. Za’ba (Zainal Abidin Ahmad, 1895 – 1973)

a) Menghasilkan buku tatabahasa seperti Ilmu Bahasa Melayu,

Rahsia Ejaan Jawi, Pelita Bahasa Melayu Penggal I,II,III.
1.4 PERANCANGAN TARAF

1. Pemilihan bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan

dan bahasa rasmi negara (Perkara 152 Perlembagaan
Persekutuan)

2.Akta Bahasa Kebangsaan 1963 / 67 menguatkuasakan

perlaksanaan bahasa melayu sebagai bahasa rasmi.

3. Dasar pelajaran kebangsaan yang dinyatakan dalam

laporan Razak (1956) dan kemudian dipertegas dalam
Laporan Rahman Talib memperakukan bahasa melayu
sebagai bahasa penghantar utama dalam sistem pendidikan
negara
4. Laporan Razak mengesyorkan

a) Bahasa Melayu mestilah dipelajari di semua sekolah

b) Bahasa Melayu dijadikan pelajran yang mustahak untuk
mendapat Sijil Rendah dan Sijil Pelajaran Kebangsaan

5. Laporan Rahman Talib mengesyorkan supaya kelulusan

dalam bahasa melayu sebagai syarat wajib untuk memasuki
mana-mana skim latihan perguruan.
1.5 PERANCANGAN KORPUS
BAHASA

1. Perancangan Korpus Bahasa terbahagi kepada

a) Pengekodan perkamusan
b) Pengekodan ejaan
c) Pengekodan peristilahan
d) Pengekodan tatabahasa
e) Pengekodan sebutan
Pengekodan Perkamusan
(1)Sejarah pengekodan perkamusan bahasa melayu boleh
dibahagikan kepada tiga tahap, iaitu:
(a) Penghasilan daftar-daftar kata untuk keperluan perdagangan –
menagndungi senarai kata melayu yang biasa digunakan oleh
pedagang.
(b)Penyusunan kamus untuk penyebaran agama kristian –ciri kamus
pada tahap ini ialah kandungan kamus disertakan deskripsi tentang
tatabahasa, pendapat, cara penggunaan dan sejarah bahasa melayu.
(c) penyusunan kamus yang sebenar
# memuatkan entri dalam bahasa melayu dan
maksudnya dalam bahasa eropah.
# dilakukan oleh pegawi-pegawaieropah yang berminat
dalam pangajian bahasa melayu.
Pengekodan Perkamusan
Daftar kata bahasa melayu – bahasa asing yang tertua yang
pernah dihasilkan ialah daftar kata melayu – cina- senarai
perkataan ini ditulis dalam bahasa cina.
Daftar kata bahasa melayu –bahasa eropah yang tertua ialah
daftar kata melayu –itali.
*disusun oleh Pigafetta , seorang kelasi bangsa itali.
* mengandungi kata-kata bahasa melayu yang dtuturkan oleh
penduduk di Pulau Tidore.
*Penghasilan daftar kata ini menggambarkan betapa luas
tersebarnya bahasa melayu kerana Pulau Tidore terletak
amat jauh dari tempat asal bahasa melayu.
Pengekodan Perkamusan
Kamus yang disusun oleh William Marsden (1812) dianggap kamus petama
yang menepati istilah kamus yang sebenarnya.
*penyusunan kamus berasaskan hasil penyelidikan terhadap
bahasa melayu.
* Kamus ini juga mengakhiri zaman penulisan kamus oleh para
pedagang dan mubaligh.
Kamus oleh R.J Wilkinson dalam dua jiliid yang berjudul M- English
Dictionary (1901) dianggap diantara kamus melayu yang terbaik dan berkualiti.
*R.J Wilkinson melakukan trabsliterasi daripada huruf Arab
kepada huruf rumi.
*Kelemahan kamus ini ialah etimologi entrinya agak lemah, istilah botani turut
dimasukkan dan terlalu banyak perkataan klasik sehingga menggambarkan
bahasa melayu tidak berkembang.
Pengekodan Pekamusan
Kamus-kamus kini boleh didapati dalam tiga bentuk,iaitu
buku bercetak,disket ( untuk komputer peribadi) dan elektronik.
Penjenisan kamus berdasarkan bahasa:
* kamus ekabahasa ,contoh: kamus dewan
* kamus dwibahasa, contoh : kamus dwibahasa dewan dan
kamus inggeris –melayu dewan.
* kamus multibahasa : kamus yang kata masukn dalam bahasa
melayu dan diberikan padanan dalam bahasa cina ,tamil,
arab, dan english.
11.Penjenisan kamus berdasarkan struktur kandungan.
(a) Kamus panduan: kamus yangg menjadi pegangan yang
tidak dimasukkan perkataan2 lucah, bahasa kutu, kasar @
tidak baku.
(b)Kamus ensiklopedia: Kamus yang mempunyai
maklumat ilmu pengetahuan.
©Kamus tesaurus: penyusunannya berdasarkan konsep.
(d) Kamus definisi: memberikan definisi terhadap
perkataan yang lazimnya tidak difahami pengguna umum.
(e) Kamus Sejarah: memberikan perubahan bunyi ejaan,
Pengekodan Kamus

12. Penjenisan kamus berdasarkan fungsi:

(a)Kamus umum: disusun untuk kegunaan pengguna
umum. (b)Kamus khusus:
contoh; kamus istilah, kamus peribahasa, dan kamus
bahan kutu.
13. Penjenisan kamus berdasarkan pengunaan:
(a)Kamus pelajar.
(b)kamus pelancong
(c)Kamus bidang
Konsep kamus merangkumi dokumen- dokumen yang berikut:
(a) Daftar kata
(b) Glosari
(c) Indeks
(d) Kamus sebutan
(e) Daftar istilah
(f) Kamus istilah
(g) Tesaurus
(h) Kamus peribahasa
(i) Kamus sinonim
 Maklumat bagi kata masukan dalam kamus ialah:
(a) kata akar
(b) Kata turunannya ( berimbuhan)
(c) panduan sukukata
(d) panduan sebutan (sebutan baku)
(e) golongan kata
(f) bentuk-bentuk variasinya
(g)bentuk-bentuk kuno atau klasiknya

(h)asal usulnya(etimologi)
Pengekodan Ejaan

Sebelum wujudnya tulisan jawi dan rumi, bahasa

melayu telah mempunyai tradisi tulisan,iaitu tulisan
kawi,batak,lampung,dan rencong.
Sarjana inggeris yang mula-mula membincangkan ejaan
bahasa melayu ialah William Marsden (1812) dalam
bukunya A Grammar Of Malayan Language.Dalam
kajiannya,marsden mendapati bunyi ch,d,ng,p,g dan ny
adalah huruf-huruf yang ditambah oleh orang melayu
kepada jumlah 28 huruf arab.
Pada 1902,jawatan kuasa ejaan yang diketuai R.J Wilkinson
berusaha membentuk satu sistem ejaan rumi kerana ejaan
jawi didapati tidak menggambarkan sistem bunyi bahasa
melayu yang sebenarnya.Sistem ejaan rumi yang terhasil
dikenal sebagai Ejaan Wilkinson.
Selepas Perang Dunia Kedua,Maktab Perguruan Sultan
Idris,Tanjung Malim dengan kebijaksaan Za’ba,telah
menghasilkan satu sistem ejaan yang dikenali sebagai Sistem
Ejaan Za’ba.Sistem ini merupakan gabungan Ejaan
Wilkinson dengan beberapa perubahan yang dilakukan oleh
Za’ba.Sistem ini digunakan sebagai ejaan sekolah dan ejaan
rasmi kerajaan sehingga ejaan baru diisytiharkan pada 1972.
Pada zaman jepun, wujud pula satu lagi sistem ejaan yang
kenali sebagai Sistem Ejaan Fajar Asia. Sistem ejaan ini
kemudian digunakan secara rasmi oleh ASAS 50.
Pada 1956, Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu ke 3
merumuskan sistem ejaan Rumi baru yang dikenal sebagai
Ejaan Kongres ini mempunyai beberapa persamaan
dengan Ejaan Fajar Asia seperti keharmonian vokal dan
penulisan bentuk-bentuk terikat tanpa menggunakan
tanda sempang.
Kongres ketiga juga merumuskan ejaan ditanah
melayu dan indonesia hendak disamakan,
peraturan ejaan dipermudahkan,dan kata-kata
daripada bahasa asing hendaklah disesuaikan dgn
sistem fonologi melayu.
Berdasarkan rumusan-rumusan ini dewan bahasa
dan pustaka, dengan kerjasama pihak indonesia
akhirnya berjaya menghasilkan sistem ejaan
bersama yang dikenali sebagai Sistem Ejaan Baru
Bahasa Malaysia pada 1972.
Pada tahun 1975, DBP menerbitkan Pedoman Umum
Ejaan Bahasa Malaysia yang kemudiannya dibaiki dan
diterbitkan dengan judul Daftar Ejaan Rumi Bahasa
Malaysia (1988).
Sisem Ejaan Baru Bahasa Melayu

Terdapat 26 huruf dalam abjad tulisan bahasa

melayu untuk melambangkan 25 bunyi konsonan
dan enam bunyi vokal. Bunyi konsonan itu
dilambangkan oleh 20 huruf tunggal dan lima
huruf gabungan (digraf).Lima huruf gabungan
ialah gh, kh, ng, ny, dan sy. Enam bunyi vokal itu
dilambangkan oleh lima huruf iaitu a,e,I,o dan u.
Huruf e melambangkan dua fonem, iaitu fonem e
pepet, dan e taling. Selain itu, terdapat tiga fonem
diftong yang dilambangkan oleh tiga pasang huruf
vokal iaitu ai (ghairah), au (aurat ) , oi (amboi).
2. Terdapat beberapa perubahan ketara dalam sistem
ejaan yang baru berbanding dengan ejaan lama (ejaan
Za’ba). Antara perubahan ini ialah:

Huruf Lama Huruf baru Contoh penggunaan

ch c chuchi - cuci suchi - suci

dh d Dharab –darab kadhi –kadi

dz z Bedza – beza dzuriat -zuriat

sh sy Sharat –syarat sharikat –

syarikat
th s Thabit –sabit ithnain -isnin
(b) Penggunaan lambang koma diatas (‘ )
dan(‘ ) digugurkan atau digantikan dengan
huruf konsonan Rumi baru:

Contoh: ‘alam - alam

sa’at - saat
masa’lah - masalah
enche’ - encik
(c) Terdapat tiga huruf yang diperkenalkan
supaya digunakan secara tetap, iaitu q, v ,
dan x.
Huruf q digunakan untuk melambangkan huruf
jawi qaf bagi mengeja istilah yang berhubung
dengan agama. Contoh
: Quran, Quraisy, Qurisy, qadak dan qadar.
Huruf v digunakan untuk mengeja kata pinjaman
daripada bahasa inggeris atau bahasa asing.
Contoh: vokal,
universiti,revolusi, dan vitamin.
Huruf x hanya digunakan pada pangkal kata istilah
khusus yang tidak ditukar menjadi z. Contoh:
xilosa, xenon, x-ray dan xilofon.
 (d)Penggunaan tanda sempang (-) pada awalan di- dan sa- (kini
dieja sebagai se),akhiran –nya, kata depan di-dan ka-(kini dieja
sebagai ke),serta partikal –lah,-kah,dan –tah digugurkan.

di-baca - dibaca
Contoh ; sa-orang - seorang
ayah-nya - ayahnya

di-sekolah - di sekolah (ditulis terpisah)

ka- kuala lumpur - ke kuala lumpur (ditulis terpisah)
ada-lah - adalah
siapa – kah - siapakah
Apa-tah - apatah
(e)Tanda sempang digunakan untuk
menulis kata ganda dengan menghapuskan
sistem angka dua dalam ejaan lama.

contoh :
Anak2 - anak-anak
Bersama2 - bersama-sama
Penduduk2 - penduduk-penduduk
3.Sistem Ejaan Baru Bahasa Melayu juga
menetapkan:

(a) Tanda sempang digunakan apabila awalan se- diikuti

dengan kata nama khas. Contoh:se-Malaysia, se-
Nusantara
(b)Tanda sempang digunakan apabila bentuk terikat
(anti-,pro-,dan sebagainya)diikuti kata nama khas.
contoh:anti-Amerika, pro-Malaysia.
( c) Partikal pun yang membawa maksud “juga” ditulis
terpisah tetapi 13 perkataan yang digabungkan dengan
partikal pun mesti ditulis bersambung iaitu:
 CONTOH PARTIKEL PUN :
adapun meskipun biarpun kalaupun

sekalipun walaupun ataupun mahupun

lagipun andaipun kendatipun bagaimanapun

4.Dalam sistem ejaan baru , pemakaian
huruf vokal diselaraskan.Keselarasan
vokal ini tertakluk kepada syarat-syarat
berikut:
(a)Keselarasan antara dua huruf vokal hanya berlaku pada
kata dasar.
(b)Kata dasar hendaklah berakhir dengan suku kata
tertutup.
(c)Bagi kata yang mempunyai lebih daripada dua suku
kata , maka dua suku kata yang terakhir sahaja yang
terlibat dengan sistem keselarasan vokal.
(d)Kata pinjaman drpd bahasa indonesia,bahasa inggeris
dan bahasa-bahasa eropah yang lain dikecualikan drpd
peraturan keselarasan vokal.
5.Terdapat 12 pola dlm bahasa melayu
yang menjadi panduan untuk mengeja kata-
kata dasar.Pola-pola itu ialah:

a - a : salah,balak i - a : titah, tidak

e - e : leher,senget I - u : timbul, rimbun
i - i : itik ,bilik u - u : untuk, suruh
u - i : cubit,tulis a - u : patut,cabu
o - o : tolong, sokong u - a : sukar,pukat
a - i : adik,batik e - o : tembok, tempoh
Pengejaan Kata-Kata
Pinjaman
(a) Mengutamakan bentuk visualnya tetapi diucapkan menurut
sebutan bahasa melayu.

Bahasa inggeris Bahasa Melayu

Contoh: Structure - struktur
Psychology - psikologi
Industry - industri

(b)Unsur-unsur yang sudah diserap ke dlm bahasa melayu dan sudah

lazim dieja tidk perlu diubah ejaannya.

Contoh :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
Custom - kastam
Station - stesyen
 (c) Gugus konsonan yang ada pada bahasa inggeris
dikekalkan dgan penyesuaian jika perlu.

Contoh : Bahasa Inggeris Bahasa Melayu

Block - blok
President - presiden

( d) Bebrapa kata tertntu ditetapkan mengkut ejaan lama dengan

memakai huruf e dan tidak menggunakan gugus konsonan

Bahasa Inggeris Bahasa Melayu

Contoh :
Class - kelas
Club - kelab
Stamp - setem
 (e) Unsur-unsur depanan bahasa inggeris
berikut dikekalkan penulisannya.
Contoh: au - audit, automatik
Elek - elektrik,elektron
Psi - psikologi, psikiatri

(f) Huruf g yang diucapkan / j / menurut sebutan bahasa

inggris dikekalkan ejaannya sebagai bunyi huruf g tetapi
diucapkan mengkut sebutan bahasa melayu.

Contoh:
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
agenda - agenda
Technology - teknologi
 (g)Huruf g yang diucapkan / j / menurut
sebutan Bahasa Inggeris dan sudah disesuai
menjadi huruf j dalam bahasa melayu
dikekalkan.
Contoh :
Bahasa Inggeris Bahasa Melayu
Engine - enjin
Sergeant - sarjan

( h) Kata ambilan umum daripada bahasa Arab dieja menurut

sistem ejaan Rumi dan diucapkan menurut kaedah sebutan
Melayu.

Contoh:
Bahasa Arab Bahasa Melayu
Mudharat - mudarat
Dzat - zat
Pengekodan Peristilahan
Sejarah pengekodan peristilahan bahasa melayu dapat
dibahagikan kepada zaman sebelum 1975 dan zaman selepas
1975.
Zaman sebelum 1975 terbahagi kepada zaman 1957-1960 dan
zaman 1960-1975.
Zaman 1957-1960:
(a) Tiada sebarang pedoman pembentukan istilah pada
zaman ini. (b) Cara
Contoh:
pembentukn istlah mempertahankan sifat bahasa melayu dan
unsur asing ditolak.
Bahasa inggeris Bahasa Melayu
Herbivore - maun
Carnivore - maging
Subway - jabanah
4. Zaman antara 1957-1960
(a) terdapat 3 pedoman pembentukan istilah pada zaman ini,iaitu :
Pedoman membentuk istilah2 baharu DBP,(1959)
Dasar,cara dan pedoman membentuk istilah baharu bahasa melayu
DBP(1970).
Pedoman pembentukan istilah universiti Malaya(1971) yang
disusun oleh Asmah Hj Omar.
(b)Zaman ini memperlihatkan peranan ahli-ahli bahasa dalam
pembentukan istilah dan jawatan kuasa –jawatan kuasa istilah
dibentuk sesuai dengan perlaksanaan bahasa melayu sebagai
bahasa pengantar dalam sistem pendidikan negara.
5.Zaman selepas 1975:
(a)Pada tahun 1975, Pedoman Umum Pembentukan Istilah
(PUPI) dihasilkan oleh majlis Bahasa Indonesia –Malaysia
(MBIM).
Pembentukan istilah dijalan dengan pantas dan bersifat
akademik kerana:
bahasa melayu telah digunakan sebagai bahasa pengantar
di maktab-maktab dan universiti-universiti
Wujudnya kerjasama yang erat antara malaysia dan
indonesia dalam aspek kebahasaan.
Jawatankuasa tetap bahasa malaysia dibentuk sebagai
badan penasihat tertinggi utk membantu usaha pembinaan
bahasa melayu.
6.Berdasarkan Pedoman Umum Pembentukan
Istilah,terdapat 7 langkah dalam proses pembentukan
istilah.
Penggunaan kata dalam bahasa melayu yang lazim dipakai. Contoh:
garis pusat,daya pengeluaran.
Penggunaan kata dalam bahasa melayu yang sudah tidak lazim
dipakai. Contoh:cerakin,hablur.
Penggunaan kata bahasa serumpun ataupun dialek melayu yang lazim
dipakai. Contoh:dermaga(bahasa jawa),labur(dialek negeri sembilan).
Penggunaan kata bahasa serumpun atau dialek yang tidak lazim
dipakai. Contoh riam(dialek johor), nyeri(bahasa sunda)
Penggunan kata dalam bahasa inggeris. Contoh:struktur,atom.
Penngunaan kata bahasa asing yang lain. Contoh :esprit de corps ad
hoc.
Pilih istilah yang terbaik
Proses Pembentukan Istilah
1.Proses pinjam terjemah
Terjemah langsung. Contoh: resistance – rintangan
Penggabungan 2 kata umum. Contoh : missile – peluru
berpandu.
Penciptaan kata baharu. Contoh : arrears - tunggakan
Peluasan makna. Contoh : biji - bijirin
Ganda separa. Contoh : radius - jejari
2.Proses Pinjaman
Pengmbilan dengan penyesuaian ejaan. Contoh : geography –
geografi
Pengambilan tanpa perubahan ejaan. Contoh : magnet - magnet.
Pengekodan Bahasa
Bermula dengan para sarjana barat yang menkaji dan
menulis tatabahasa melayu. Bahan yang menjadi kajian
mereka ialah khazanah kesusasteraan melayu lama. Antara
mereka ialah
A.C Ruyel, G.H. Werndly, W. Marsden, R.O. Winstedt,
Ch. Van Ophusyen dan C.A. Mees.

Anak tempatan yang mula-mula menulis tatabahasa

melayu ialah Raja Ali Haji, Munsyi Muhammad Ibrahim
Abudllah dan Abdul Rahman. Karya berdasarkan
tatabahasa arab.
Pengekodan tatabahasa melayu giat dilakukan kerana
A) Perlaksanaan bahasa kebangsaan yang rasmi
B) Perkembangan ilmu pengetahuan moden yang
menuntut keupayaan bahasa melayu mengungkapkan
pelbagai konsep ilmu moden, bidang baru dan pemikiran
yang tinggi.

Hasil dariapda pengekodan tatabahasa melayu, bidang

morfoloi dan sintaksis bahasa melayu telah mengalami
perubahan dan perkembangan yang pesat.
Dari segi kosa kata beberapa cara pembentukan
kata baru telah di ketengahkan seperti:
A) Pergabungan suku kata
Contoh : Makan daging – maging
Pukul Rata – Purata
B) Penggandaan penuh
Contoh : Undang-undang, pundi-pundi
c) Penggandaan separa
Contoh : Sesungut, gengendang
D) Penggabungan kata
Contoh : garis pusat, kuasa kuda
E) Proses Transkripsi
Contoh : Teknologi, Psikologi

Dari segi struktur kata pengambilan daripada

bahasa asing menyebabkan bahasa melayu
menerima pola-pola yang mengandungi gugus
konsonan seperti
Krim (KKVK)
Teks (KVKK)
Skru (KKKV)
Spring (KKKVKK)
Pengekodan Sebutan
Dalam pengekodan bahasa melayu dialek Johor-Riau talh
dijadikan sebutan perantaraan yang rasmi kerana dialek ini
mempunyai taraf pemahaman yang tinggi berbanding
dialek melayu lain.

Beberapa panduan berhubung dengan penyebutan baku

bahasa melayu ialah
A) Vokal [a] diucapkan dalam a pada mana-mana
kedudukan suku kata.
Contoh : Apa disebut [apa], mereka disebut [m reka]
B) Vokal [e] taling disebut sebagai [e] manakala vokal e
pepet disebut sebagai [ ]
C) Diftong [ai], [au] dan [oi] mesti diucapkan sebagai satu
kesatuan bunyi
1.6 PERANCANGAN STRATEGI
1. Tiga bentuk strategi dilaksanakan untuk mencapai
matlamat menjadikan bahasa melayu sebagai bahasa
kebangsaan iaitu :
A) memberikan nilai pada bahasa melayu.
nilai sentimen : memilih bahasa melayu sebagai bahasa
kebangsaan untuk menimbulkan kesedaran kebangsaan
dikalangan rakyat
nilai pentadbiran : menetapkan bahasa melayu digunakan
dalam semua urusan rasmi pentadbiran
nilai ekonomi : kelulusan bahasa melayu sebagai syarat
layak memasuki institusi pengajian tinggi tempatan
nilai sosial : dipilih menjadi pemimpin kerana fasih
berbahasa melayu
dan pembelajaran bahasa Melayu, Hadiah Sasterwan Negara
dan sebagainya.
B) Menubuhkan jentera-jentera untuk melaksanakan
dasar-dasar bahasa
Contoh : Dewan bahasa dan pustaka,
Jawatankuasa Tetap Bahasa Malaysia, MABBIM,
Radio dan Televisyen Malaysia
C) Mendorong rakyat menggunakan bahasa Melayu.
Contoh : Kempen Cintai Bahasa Kita, pengajaran
dan pembelajaran bahasa Melayu, Hadiah Sasterwan
Negara dan sebagainya.