የስራ ፈጠራና የጥሪት ግንባታ ስልጠና

መለሰ ወንድሙ

በቤተሰብ ጥሪት ግንባታ ፕሮግራም

የአቅም ግንባታ ባለሙያ

ሽንሌ
ህዳር 22/2005
 1ትውውቅና መተዳደሪያ ደንብ
ትውውቅ

ስም---------------------------------------

የመጡበት ቀበሌ--------------

የስራ ሁኔታ-----------------------------
 የቀጠለ…
መተዳደሪያ ደንብ

 መውጫና መግቢያ ሰዓት ---------------------

 ቅጣት-----------------------------------------

 ሶሻል ኮሚቴ--------------------------------

 ሪፖርተር-----------------------------------
 በዚህ ስልጠና የምናያቸው

የመጀሪያው ክፍል : በዋነኛነትየምንማማረው

• የስራ ፈጠራና የጥሪት ግንባታ ትርጉም፣
• የጥሪት አገነባብና አያያዝ፣ የራስን ጠንካራና ደካማ
ጎን መመርመር፣
• የግል ክህሎትን የመፈተሽ ፣የግል ግብ አጣጣልና የጊዜ
አጠቃቀም ፣
• የንግድ ሃሳብ ማመንጨትና የማጣራት፣
• የተዋጣለት ንግድ ሰው ባህሪያት ምንነት
 የቀጠለ…
ክፍል ሁለት የእቅድ ትርጉም ፣ አስፈላጊነትና ጥቅም፣የንግድ ስራ
እቅድ መሰረተ ሀሳብ፣ የንግድ ስራ እቅድ ክፍሎች እና አዘገጃጀት
ላይ ያተኩራል።
ክፍል ሶስት ስለ ሥራ አመራር መሰረተ ሀሳብ፣ የጠቅላላ ጥራት ስራ
አመራር ይተነትናል
ክፍል አራት ስለወጪ ትርጉምና ዓይነት፣ የወጪዎች ስሌትና ዋጋ
ትመና ይዘረዝራሉ፡፡
ክፍል አምስት የሂሳብ መዝገብ አይነቶች፣ አመዘጋገብና
ጥቅምቀርቧል፡፡
ክፍል ስድስት የቤተሰብ ጥሪት ግንባታና ዋና ዋና ችግሮች ፣ስርአተ
ፆታና የቤተሰብ ጥሪት ግንባታ ፣ስርአት ፆታና HIV/AIDS
እንዲሁም ታሳቢ መፍትሄዎችን ይዘረዝራል።
 መግቢያ
• ኢትዮጵያ ግብርና መር የኢንዱስሪ ልማት
የኢኮኖሚ አቅጣጫ ትከተላለች
• ገና ያላደገውን ኢንዱስትሪ ወደላቀ ደረጃ ለማድረስ
ይቻል ዘንድ
• በአነስተኛ ካፒታል፣በአገር ውስጥ ጥሬ እቃ እና ሰፊ
የሰው ሃይል በመጠቀም የጥቃቅንና አነስተኛ
ኢንተርፕራይዞችን በገጠር ና በከተማ ማስፋፋት
ዋነኛ አማራጭ ነው
 የቀጠለ
• የስትራቴጂው ዋና ዋና አላማዎች

 ሰፊ የስራ እድል በመፍጠር የህዝቦችን ገቢ ለማሻሻልና

ድህነትን ለመቀነስ አንዲሁም
 ፍትሃዊ የሃብት ክፍፍል እንዲፈጠር ማድረግ፣
 ተወዳዳሪነትና ቀጣይነት ያለው ፈጣን ልማት
የሚያስመዘግብ ፣የገጠር ልማትን ለማስቀጠልና
ለኢንዱስትሪው ልማት አስተማማኝ መሰረት የሚጥል
ዘርፍ እንዲሆን ማስቻልና
 እንዲሁም በከተሞች ሰፊ መሰረት ያለው ልማታዊ
ባለሃብት በመፍጠር የዘርፉን ልማት ማስፋፋት ነው
 የቀጠለ

• ስራ ፈጠራና ጥሪት ግንባታ

ዓላማ: ስልጠናው ማብቂያ ላይ ተሳታፊዎች
• የተቤተሰብ ጥሪት ግንባታ ምንነትና የሚገነባበትን ዘዴ ይዘረዝራሉ
• ከኢንተርፕነርነት አንፃር ራሳቸውን በመመርመር ጠንካራና ደካማ
ጎናቸውን ይለያሉ; የተዋጣለት የንግድ ሰው ባህሪያትን በመለየት
ግብ ይጥላሉ;
• የጊዜ አጠቃቀም መርሆዎችን በመለየት ጊዜአቸውን ባግባቡ
ይጠቀማሉ;
• ውጤታማ የንግድ ሃሳብ የማመንጨትና የማጣራት ቅደም
ተከተል ይገልፃሉ ;
• ወደ ንግድ ስራ ለመግባትም እንቅስቃሴ ይጀምራሉ፤
 የቀጠለ….
• የስራ ፈጠራ ማለት ምን ማለት ነዉ?

• ስራ እንዴት ይፈጠራል?

• ስራ ለምን ይፈጠራል ?
 የስራ ፈጠራና የቤተሰብ ጥሪት ግንባታ ምንነት
• የስራ ፈጠራ ማለት ፡-
በአካባቢ የሚገኙ ሀብቶችን በአግባቡ ለመጠቀም እና ገቢ ሊያስገኙ
የሚችሉ ዘዴዎችን መፍጠር ማለት ነው፡፡

• ሰዎች ለምን ስራ ይፈጥራሉ? ስራ ለማን ይፈጠራል ?

• ስራ የሚፈጠረዉ ለሰዎች አገልግሎትና ጥቅም ለመስጠት ነዉ፡፡
•ስራ ስንፈጥር ለምንፈጥረው ሥራ የሚያስፈልጉ ነገሮችን መለየት ግድ ይላል፡
 ጥሬ ሀብት
 የሰው ጉልበት
 የራስ ችሎታና እዉቀት
 የመገልገያ መሳርያ
 ተሰጥኦ
 ትምህርት
 ቦታና የመሳሰሉትን በመመልከት፣ ሊኖር የሚገባውን ምቹ ሁኔታ በመለየትና የራስን
አቅም በመመዘን ሥራ ሊፈጠር ይቻላል ማለት ነዉ፡፡
 የቀጠለ…
2.ጥሪት ግንባታ

• ጥሪት ምንድነዉ ?

 እንዴትስ ይገነባል ?
 ጥሪት ግንባታ
ጥሪት ማለት፡-
• ጥሪት (ሃብት) ለግለሰብ፣ ለቤተሰብና ለህብረተ ሰብ የሚጠቅም
በእጃችን ላይ የሚገኝ ሀብት/ ንብረት/ ማለትም ጥሬ
ገንዘብ፣የመስርያ ቦታ፣የመኖርያ ቤት፣ የቤት እንስሳት፣የጉልበትና
የአእምሮ ስራ ውጤቶች፣ ወዘተ…
ጥሪትን ማካበቻ አማራጮች
 ተቀጥሮ በመስራት ጉልበትን፣እውቀትን በመሸጥ ከሚገኘው
ገንዘብ ላይ የተወሰነ ገንዘብ በመቆጠብ፣
• በቀጥታ የራስ ስራን በመፍጠር ምርት አምርቶ ወይም አገልግሎትን
በመሸጥ ከሚገኘው ትርፍ በመቆጠብ፣
• ከቤተሰብ በውርስ ወይም በስጦታና በተለያየ መንገድ በማግኘት
ነው።
 የተዋጣለት የንግድ ሰው ባህሪያት፡
የማከናወን ብቃት
ሀ. ወቅታዊና ምቹ ሁኔታን መጠቀም ፡
ለ. ተስፋ ያለመቁረጥ/ጽኑነት/
ሐ. ለተስማሙበት የሥራ ውል ግዴታ መግባት፡
መ. ጥራትና ብቃት እንዲኖረው ማድረግ፡.
ሠ. የድፍረት እርምጃ ሲያስፈልግ መውሰድ፡.ሚዛናዊ
 የቀጠለ…

የማቀድ ብቃት፡
ሀ. ግብን መጣል/መተለም፡. ግልጽና ውስን
/የማያሻማ/
የአጭርና የረጅም ጊዜ ግብን ይጥላል፡፡
ለ. ሥርዓትን የተከተለ ዕቅድና ቁጥጥር ማድረግ
ሐ. መረጃን መሰብሰብ :- ከደንበኞች ከአቅራቢዎችና
 የቀጠለ…

የማስፈጸም ብቃት
ሀ/ በቡድን ስራ ንቁ ተሳታፊ ና ሰርቶ የሚያሰራ
ለ/ የማሳመንና የማስተባበር ችሎታ
ሐ/በራስ መተማመን
 የግል ግብ አጣጣል

ግብ ምንድነው?
ግብ እኛ ልንተገብረው የምንፈልገውና የምንችለው ስኬት
መድረሻ ነው፡፡ ስለሆነም ያለንበትን ውስጣዊና ውጫዊ
ሁኔታዎችን መሠረት በማድረግ:-
- በእጃችን ምን አለ?
- በዙሪያችን/በአካባቢያችንስ/?
- በቅርቡ ልናገኛቸውና ለእኛ ልናደርጋቸው የምንችላቸውስ
ምንድናቸው?
- ምንስ ሊያጋጥመን ይችላል? የሚሉትንና ሌሎችን ቆም ብለን
ማሰብ ይኖርብናል::
 የቀጠለ…
ግብ የሚያካትታቸው ነጥቦች
 ውስን
 ሊለካ የሚችል
 ተዓማኒነት ያለው
 ሊተገበር የሚችል
 በጊዜ የተገደበ
 የቀጠለ…

የምንነድፈው ግብ/smart/ መሆን አለበት

 ውስን የሆነ
 ሊለካ የሚችል
 ሊተገበር የሚችል
 እውነተኛ የሆነ
 በጊዜ የተገደበ
የምንነድፈው ግብ መመለስ ያለበት ጥያቄዎች
ምን? እንዴት?
ለማን? መቼ?
ለምን?
 የቀጠለ…
 ግብን የማዘጋጃ ተጨማሪ ሃሳቦች
ግቦችንን ስንነድፍ ሁልጊዜ እርግጠኝነትን የሚያሳዩ መሆን
ይገባቸዋል አጠራጣሪ የሆኑ ግቦችን መጠቀም የለብንም
ለምሳሌ እኔ በሚቀጥለው ሰኞ ድሬዳዋ ለመምጣት
እሞክራለሁ/አጠራጣሪ/
እኔ በሚቀጥለው ሰኞ ድሬዳዋ ነኝ/እርግጠኛ/
ግብን በሶስት ከፍለን ልናየው እንችላለን
የአጭር ጊዜ  እስከ አንድ ዓመት ያለውን
የመካከለኛ ጊዜ  ከአንድ ዓመት እስከ አምስት ዓመት
ያለውን
የረጅም ጊዜ ከአምስት አመት በላይ
 መመሪያ
የትን ግብ አጣጣል
የሚከተሉትን መመዘኛዎች የሚያሟላና በክፍል ውስጥ
በ2 ደቂቃ ሊከናወን የሚችል ግብ በ5 ደቂቃ አስበህ/ሽ
ተናገር/ሪ
1 ውስነ የሆነ
2ሊለካ የሚችል
3ተዓማኒ/የሚታመን
4ሊተገበር የሚችል
5በጊዜ የተገደበ
 የንግድ ሃሳብ ማመንጨት፣ማጣራትና የሥራ
ፈጠራ
ንግድ ማለት፡ ምርቶችን እና አገልግሎቶችን መሸጥ
 ምርት ማለት፣የ ግብርና እና ፋብሪካ ዉጤቶች
ለምሳሌ :- ለፍጆታ የታሸጉ ምግቦች፣መጠጦች፣አልባሳት
ወዘተ… ለተለያዩ መገልገያነት የሚውሉ /እንደ ማሽኖች
ተሽከርካሪዎች፣ የኤሌክትሮኒክስ ውጤቶች ወዘተ…/
አገልግሎት ማለት :- የተለያዩ የጥገና ስራዎች፣የማስዋብና
የፅዳት ስራዎች፣የሆቴልና ቱሪዝም
ስራዎች፣የትራንስፖርትና የጭነት ገልግሎት፣የማማከር
አገልግሎት ወዘተ… ናቸዉ፡
 የቀጠለ…
• የንግድ ሃሳብ እንዴት ይመነጫል ?
• እንዴትስ ይጣራል?
• ሥራውስ እንዴት ይጀመራል?
• አንድን ሥራ /ንግድ ከመጀመራችን በፊት ሃሳቡ
ሊኖረን ይገባል፡፡
• ስለሆነም የትኛውንም ሥራ /ንግድ/ ለመጀመር
በአካበቢያችን ያሉ ነባራዊ ሁኔታዎችን መቃኘት
የግድይላል፡፡
 የቀጠለ…

• የተፈጥሮ ሀብቶች
ሀ/ ከመሬት በላይ ያሉ ፡-
- ወንዞች፣ ተራሮች፣ ሐይቆች፣ ባህሮችና ውቅያኖሶች፣
ደኖችና በውስጣቸው ስለሚገኙ የዱር
አራዊቶች፣አእዋፋትና እጽዋት ወዘተ…
ለ/ ከመሬት በታች የሚገኙ፡- ማዕድናት፣ የከበሩ
ድንጋዮች፣ አሸዋ፣ ድንጋይ፣ ወርቅ፣ መዳብ፣ ብረት፣
እምነበረድ፣ ወዘተ…
 የንግድ ሃሳብ ማመንጨት
ሰው ምን ያስፈልገዋል
 በቡድን ተከፍለው
 በተቻለ መጠን ብዛት ያላቸውን(ከ20 በላይ) ለሰው
ልጅ የሚያስፈልጉ የምርት ወይም የአገልግሎት
አይነቶችን ጥቀሱ
 የንግድ ስያሜዎችን ማቅረብ አይፈቀድም
 የምርት ወይም የአገልግሎት ሃሳቦችን መደጋገም
አይፈቀድም
 ተግባራዊ ልምምዱን ለመተግበር የተሰጠው ጊዜ 20
ደቂቃ ብቻ ነው
 የንግድ ሃሳብ
ተ.ቁ ምረት አገልግሎት
1 ልብስ ት/ቤት
2 መዳኒት ጤና ጣቢያ
3 ውሀ ወፍጮ ቤት
4 መኪና መንገድ
5 ቤት መብራት
6 ወንበር ስልክ
7 ፍራፍሬ ና አትክልት ባንክ
8 ፍራሽ ምግብ ቤት
9 ትራስ ሱቅ
10 ጫማ ጸጉር ማሰተካከያ
11 ስንዴ ትራንስፖርት
12 በቆሎ ወዘተ……………………
…
13
 የመጀመሪያ ደረጃ ማጣሪያ
10 የንግድ ሃሳቦችን ምረጡ
የምርጫ መስፈርቶች
 በቂ የሆነ ፍላጎት አለ
 የራስ አቅም በሙያው ዕውቀት አለ ወይ 
 በቂ የገንዘብ መጠን ቢያንስ 20٪ ለንግድ ስራው አለ
 ተመሳሳይ የንግድ ድርጅቶች ተወዳዳሪዎች
በአካባቢው አሉ
 የመጀመሪያ ደረጃ ማጣሪያ
የንግድ ሀሳቦች
1. ምግብ ቤት 6. ፍራፍሬ መሸጥ
2. ጸጉር ቤት 7. ፍራሽ መሸጥ
3. ወፍጮ ቤት 8. መዳኒት መሸጫ ቤት
4. ልብስ ቤት 9. ሸቀጣ ሸቀጥ መደብር
5. ጫማ ቤት 10. አንደኛ ደረጃ ት/ቤት
 ሁለተኛ ደረጃ ማጣሪያ
• 3 የንግደ ሃሳቦችን ይምረጡ
መስፈርቶች
• የገበያ መኖር
• የጥሬዕቃ መገኘት
• የሰለጠነ የሰው ሃይል መኖር
• የቴክኖሎጂና የመሳሪያዎች መገኘት
• የመንግስት ድጋፍ
የሚሰጡ ነጥቦች
እጅግ በጣም ጥሩ 5
በጣም ጥሩ 4
ጥሩ 3
ደህና 2
ዝቅተኛ 1 ይሆናል
 ሁለተኛ ደረጃ ማጣሪያ
ተ.ቁ የንግድ ዘርፍ መስፈርት ጠቅላላ
የገበያ የጥሬዕቃ የሰለጠነ የቴክኖሎጂና የመንግስት ተወዳዳሪ ሲቀናነስ ድምር

መኖር መገኘት የሰው ሃይል የመሳሪያዎች ድጋፍ መኖር

መኖር መገኘት
1 ምግብ ቤት 5 2 4 5 3 1 18 18
2 ወፍጮ ቤት 5 1 2 1 5 4 10 10
3 ፀጉር ቤት 5 4 5 5 5 1 23 23
4 ልብስ ቤት 4 1 1 3 4 4 9 9
5 ጫማ ቤት 4 2 1 1 3 5 6 6
6 ፍራፍሬ መሸጥ 4 1 5 4 2 5 11 11
7 ፍራሽ መሸጥ 2 1 4 1 2 5 5 5
8 መዳኒት 5 1 1 1 3 1 10 10
መሸጫ ቤት
9 ሸቀጣ ሸቀጥ 5 4 5 5 3 5 17 17
መደብር
10 አንደኛ ደረጃ 5 2 2 3 4 1 15 15
ት/ቤት
 የቀጠለ…
ዓላማዎች
• የሁለተኛ ደረጃ መስፈርቶችን መሰረትበማድረግ ትርፋማ የሚሆኑ
እስከ ሶስት የሚደርሱ የንግድ ሃሳቦችን ይመርጣሉ

1. ፀጉር ቤት 23
2. ምግብ ቤት 18
3. ሸቀጣ ሸቀጥ መደብር 17

• የአካባቢን ተጨባጭ ሁኔታን በማገናዘበ በመረጡት የንግድ ሃሳብ

ላይ የራሳቸውን ዕውቀት በመጨመር ከ 3ቱ የተሻለውን 1 የንግድ
አይነት ለመምረጥ ይዘጋጃሉ
ጠቀሜታው
• የንግድ ሃሳቦችን ለመምረጥ ይረዳል
 የመጨረሻ ደረጃ ማጣሪያ
የጥ. ደ. ም. አ .ትንታኔ ዘዴ
ጥንካሬ፣ደካማ ጎን፣ ምቹና አስጊ ሁኔታዎች

1.የንግድ ሰው ሊቆጣጠራቸው የሚችላቸውሁኔታዎች

ጥንካሬ ደካማ ጎን

2.የንግድ ሰው ሊቆጣጠራቸው የማይችላቸው ሁኔታዎች

ምቹ ሁኔታዎች አስጊ ሁኔታዎች
 የቀጠለ…
• ጠንካራ ጎን፡- ይህ ክፍል በንግዱ ሰው ቁጥጥር ውስጥ
የሚገኝና የተዋጣለት የንግድ ሰው ሊላበሳቸው
የሚገባ ባህሪያት ላይ የሚያተኩር ነው፡፡ ጠንካራውን
ክፍል የበለጠ ማጠንከርና ያለውን ኃይል መጠቀም
የንግድ እንቅስቃሴውን ከማሳደጉም በላይ የባለቤቱን
ደካማ ጎኖች ከጊዜ ወደ ጊዜ በማሻሻል ወደተሻለ
ውጤትና ትርፋማነት ሊያመራው ይችላል፡፡
• የንግድ ዘርፍ አመራረጥም ይህን የግል ጥንካሬ
መሠረት በማድረግ ቢሆን ለበለጠ ውጤት መገኘት
የሚኖረው አስተዋጽኦ ከፍተኛ ነው፡፡
 የቀጠለ…
• በጥንካሬ ክፍል ውስጥ
• የቴክኒክ ሙያ ዕውቀትና ብቃት
• ከደንበኞች፣ ሠራተኞች እንዲሁም ከአካባቢ ነዋሪ ጋር
ያለ ጤነኛና ጠንካራ ግንኙት
• የሥራ አመራር ችሎታ
• ምቹ የምርት /አገልግሎት/ የስርጭት ዘዴ
• አንጻራዊ የሆነ ዝቅተኛ ዋጋ
• አሰራርን ከጊዜ ወደ ጊዜ ማሻሻልና ማሳደግ
• አስተሻሸግ
• ጊዜው የፈቀደውን ዘመናዊ ቴክኖሎጂ የመጠቀም አቅም
• ጥራት ያለው ዕቃ አምርቶ ማቅረብ ይጠቃለላል፡፡
 የቀጠለ…

• ደካማ ጎን:- ይህ ክፍል በንግዱ ሰው ቁጥጥር ውስጥ

የሚገኝ ነው፡፡ ከወቅትና ከሁኔታ ጋር ደካማ ጎን
ተለዋዋጭ ሲሆን በአቅም ማነስ አጋጣሚን
ባለመጠቀምና በመሳሰሉት ይከሰታል፡፡
• የንግድ ሰው ራስን በመፈተሽ፣ ምክርና አስተያየትን
በመቀበል ከጊዜ ወደ ጊዜ ራስን ማሻሻልና
ድክመቶችን ማስወገድ ይጠበቅበታል፡፡ በደካማ ጎንነት
ከሚካተቱት መካከል፡-
 የቀጠለ…
• ጥሬ ዕቃን በአግባቡ ተቆጣጥሮ አለመጠቀምና የጥሬ ዕቃ ብክነት
መከሰት
• የምርቱ /የአገልግሎት/ የሥራ ዘመን ውስን መሆን /የጥንካሬ ጉድለት/
• ጊዜውን በተከተለ ሁኔታ ዲዛይን አለማድረግ
• የመሸጥ ጥበብ ደካማነት
• አንጻራዊ ውድ ዋጋ መጠየቅ
• ሥራው በሚጠይቀው ጉዳይ ላይ የእውቀትና የልምድ አነስተኛነት
• ተገቢ የሆነ የማስተዋወቅ ሥራ አለመኖር
• ያረጁ ቴክኖሎጂ ላይ ብቻ ማተኮር
• የሥራ አመራር ችሎታ አነስተኛነት
• የሀብት /ካፒታል/ ውስንነት
• ገበያን መሠረት ያደረገ አቅርቦት ያለመኖር በዋነት የሚጠቀሱ ናቸው፡
 የቀጠለ…
• ምቹና አስጊ ሁኔታዎች ከንግዱ ሰው ቁጥጥር ውጪ
የሆኑ ናቸው፡፡
• አስጊ ሁኔታ ከጥንካሬና ምቹ ሁኔታ በተቃራኒ በንግድ
ሥራው ላይ አደጋ ሊያመጡ /ሊያስከትሉ/ የሚችሉ
አጋጣሚዎች ናቸው፡፡
• አስጊ ሁኔታን ቀድሞ ማወቅና ባይቻልም
የሚያስከትለውን ጉዳት በተቻለ መጠን ከወዲሁ
መከላከል ይቻላል፡፡
 የቀጠለ…
• በምቹ አጋጣሚነት ከሚጠቀሱት ውስጥ:-
• የተወዳዳሪዎች ቁጥር አነስተኛና ደካማ መሆን
• የደንበኞች የገቢ መጠን መጨመር
• የፍላጎት ማደግ
• የተመሳሳይ አገልግሎቶች /ምርቶች/ የበለጠ ትርፋማ መሆን
• የቴክኒክ አገልግሎት መገኘት
• የጥሬ ዕቃዎች ዋጋ መቀነስ
• ምርቱ/ አገልግሎቱ/ በሌላ ሊተካ አለመቻል
• በአካባቢው የምርት /አገልግሎት/ እጥረት መፈጠር
• የመንግሥት ድጋፍና ትብብር መኖር
• ተስማሚ የሆነ የመንግሥት ፖሊሲ መመሪያና ደንብ መኖር
• የብድር መገኘትና የወለድ አነስተኛነት
• በቂ የሥልጠና አገልግሎት ማግኘት ይጠቀሳሉ
 የቀጠለ…
• በአስጊ ሁኔታ ከሚጠቀሱት ውስጥ:-
• የጥሬ ዕቃ መወደድ
• የቢሮክራሲው አሰራር ግልጽነት ማነስና መንዛዛት
• የጥሬ ዕቃ እጥረት መፈጠር
• የተፈጥሮ አደጋዎች /መሬት መንቀጥቀቅ፣ ጎርፍ ወዘተ
• ሙስናና የአሰራር ብልሹነት
• የህግና ደንብ መለዋወጥ
• የውድድር ከፍተኛነት
• የመሠረተ ልማት አለመሟላት
• የኃይል እጥረት
• የህገ-ወጥ ንግድ መስፋፋት ዋንኞቹ ናቸው
 ዕቅድ
ዕቅድ

°pÉ uT “†¨ <U Å[Í K=Ÿ“ወን ¾T >Ñv¨ < ወይም ዛሬ ካለንበት ሁኔታ ወደፊት ልንተገብረው
ወደምንፈልግበት የሚያደርሰን ወይም የሚያሸጋግረን S Wረታ© ¾Y ^ ›S ^` }Óv` ነው፡፡
 የዕቅድ ጥቅም፡.

1. ሥራን በቅደም ተከተል ለመሥራት

2. ለቁጥጥር
3. ውሳኔ ለመስጠት
4. ለክትትል
5. ከሌሎች ጋር ለመግባባት
6. የሚሠሩ ሥራዎችን በግልጽ ለማሳየት
7. የተቃና የቡድን ሥራ ለመሥራት ወዘተ…
°pÉ ሲታቀድ ¾T >Ÿ} K<ƒ ” S eð ` „ ‹ T T ELƒ › Kuƒ <::

 ÓMê “ G<K<U K=[ Ǩ < ¾T >‹ M

 K=Kካ ¾T >‹ M / u› G´ ¾T >ÑKê /

 } Ú vß “ ¾T >} ገበር

 ÁM} ”³ ዛ እንዳስፈላጊነቱ K=K¨ Ø ¾T >‹ M

 ¾Ñ>² ? ÑÅw ¾} ¨ c’ለƒ S J ” ÃÑvª M::

° pÉ e“pÉ :- ¾› ß ` ፣ ¾S " ŸK—“ ¾[ Ï U Ñ>² ? ° p ድ ብለን ማቀድ ይኖርብናል ፡፡

2.1 ¾› ß ` Ñ>² ? ° pÉ

¾› ß ` Ñ>² ? ° p É ¾› ”É ¯S ት“ Ÿ› ”É ¯S ƒ uታ‹ ¾Ñ>² ? ÑÅw ÁK¨ < ’¨ <::

2.2 ¾S "ŸK— Ñ>² ? ° pÉ

Ö p KM ÁK¨ < ¾[ Ï U Ñ>² ? ° p É ƒ ”i ² ` ² ` vK ¾S " ŸK— Ñ>² ? ° p É ÃŸð LM:: ¾S " ŸK— Ñ>² ?
° p É Ÿ› ”É ¯S ƒ uLÓ Ÿ› U e ƒ ¯S ƒ uታ‹ .

2.3 ¾[ Ï U Ñ>² ? ° pÉ

ታ ዎ ‹ ¨ <e Ø dÃÑv ° ”Å É ` Ï ~ ¾Y ^ ¯Ã’ƒ “ e ó ƒ Ÿ5 e Ÿ 10 ¯S ƒ

´ ` ´ ` G<’@
የንግድ ሥራ ዕቅድ መሠረታዊ ይዘቶች

1. መግቢያና ስለፕሮጀክቱ አጭር መግለጫ

2. የገበያ አያያዝ/አመራር/ ዕቅድ
3. የምርት ዕቅድ
4. አደረጃጀትና ሥራ አመራር
5. የፋይናንስ ዕቅድ ናቸው
 መግቢያና የፕሮጀክቱ አጭር መግለጫ
ሀ/ስለ ፕሮጀክቱ አጠቃላይ ዝርዝር መግለጫ ፡
• ስለሚመረተው ምርት ወይም ስለሚቀርበው አገልግሎት
ዓይነት፣
•ስለ ገበያው፣
•ቦታው/ አድራሻ
ለ. ስለ ንግዱ ባለቤት የሥራ ልምድና የትምህርት ዝግጅት
ስለባለቤቱ ማንነት፣ ስላለው ሙያና ምርጥ ተሞክሮ
ከሚያካሂደው ሥራ ጋር በተገናኘ ያለው ዕውቀትና ልምድ፣
በራስ የመተማመን ብቃት፣ ስልጠና ወስዶ ከሆነ ያለውን
ትምህርት፣ ዕውቀትና ልምድ እንዴት ከሥራው ጋር ማዋሀድ
እንደሚቻል የሚያሳይ ዝርዝር ሁኔታን ማስቀመጥ፡
 የቀጠለ…
ፕሮጀክቱ ያለው ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታ /አስተዋጽኦ/
• ለግለሰቡና ለህብረተሰቡ የሚሰጠው ጥቅም
• አገሪቱ ለምታካሂደው ልማት የሚያበረክተው አስተዋጽኦ
ምን እንደሆነ
• ሥራን በመፍጠር ሥራ አጥነትን ከመቀነስ አንጻር ያለው
ሚና
• በአካባቢው ያለውን ግብአቶች ተጠቅሞ ገቢን የሚያስገኝ ሥራ
ከመሆኑ አንጻር
• ከውጭ የሚመጣውን ምርት ከመተካት አንጻር
• ምርትን ወደ ውጭ በመላክ የውጭ ምንዛሪን በማግኘት ከልማቱ ጎን
በመቆም የሚጫወተውን ሚና በዝርዝር መጻፍ፡፡
 የገበያ አያያዝ ዕቅድ

 የምርቱ/አገልግሎቱ/ ዝርዝር ሁኔታ

 ስለተወዳዳሪዎች
 የንግድ ድርጅቱ አድራሻ
 የገበያ አካባቢ/ክልል/
 ዋና ዋና ደንበኞች
 አጠቃላይ ፍላጎት
 …የቀጠለ
 የገበያ ድርሻ
 የመሸጫ ዋጋ
 የገበያ ትንበያ
 የማስተዋወቂያ ዘዴ
 የስርጭት ሥልት
 አጠቃላይ የግብይት በጀት ማካተት
 የምርት ዕቅድ

 የምርት አመራረት/አገልግሎት አሰጣጥ ሂደት

 አስፈላጊ ቋሚ ዕቃዎችና ዋጋቸው
 ጥገናና እድሳት
 የአስፈላጊ መሣሪያዎች ምንጭ
 የማምረት አቅም
 የወደፊት የምርት ዕቅድ
 የመሳሪያና ቁሳቁሶች ግዥ ሁኔታ
 ..yq-l
 የማምረቻ ቦታና መሳሪያዎች አቀማመጥ

 አስፈላጊ ጥሬ ዕቃዎችና ዋጋ

 የጥሬ ዕቃዎች አቅርቦት አመቺነት

 አስፈላጊ የሰው ኃይል መገኘት፣ምርታማነትና/ ዋጋ

 ሌሎች የማምረቻ ወጪዎች

 አጠቃላይ የምርት ዕቅድ በጀት

 አደረጃጀትና ሥራ አመራር

•የድርጅቱ ህጋዊ አደረጃጀት

 ድርጅታዊ መዋቅር

 የድርጅቱ ልምድና የባለቤቱ የትምህርት ዝግጅትና የስራ

ልምድ፣የሠራተኛ ብዛትና ተፈላጊ ችሎታ

 የቅድመ ዝግጅት ሥራዎችና የሚያስፈልገው ወጪ

 አስፈላጊ የቢሮ ዕቃዎችና መሣሪያዎች እንዲሁም ዋጋቸው

 አጠቃላይ አስተዳደራዊ ወጪ
 የፋይናንስ ዕቅድ
 አጠቃላይ የመነሻ ካፒታል መጠን
 የሚያስፈልግ የብድር መጠንና የሚጠይቀው ዋስትና ዓይነት
 የትርፍና ኪሳራ መግለጫ
 የገንዘብ ፍሰት ዕቅድ
 የብድር አመላለስ ዕቅድ
 የሀብትና ዕዳ መግለጫ
 ዜሮ ባላንስ/ወጪና ገቢ እኩል የሚሆኑበት ደረጃ/
 ወጪ የሚሸፈንበት ደረጃ (ROI)
 የፋይናንስ ትንተና/የአዋጭነት ትንተና/ የሚያካትት ሲሆን እንደድርጅቱ
ስፋትና ጥበት የንግድ ዕቅዱ ሊሰፋና ሊጠብ ይችላል፡፡
 £¿·­˜i­Mš¶± iÒ
• የስራ ዕቅድ (Business plan)
• 1..የስራ አንቀሳቃሹ ሰው ሥም………………………………………………..
• 2 .አድራሻ
• አስተዳደር ክልል -------------------------
• ቀበሌ ---------------------------
• የቦታው ልዩ መጠሪያ ---------------------
• ስልክ ------------------------------------
• 3 .የቤተሰብ አባላት ብዛት ወ----------- ሴ ----------- ድምር---------------
• 4 .የዕቅዱ /የሥራው
ዓይነት--------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------
• 5. ተዛማጅ / በተጓዳኝ የሚሰሩ
ስራዎች------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
• 6. የዕቅዱ ዘመን ከ------------------------------------እስከ-------------------------
•  
የቀጠለ…
• 7. ሥራውን ለመጀመር / ለማስፋፋት ያሉት ፡-
• ጠንካራ
ጎኖች-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
• ድክመቶች------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------
• ምቹ
አጋጣሚዎች----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------
• ስጋቶች---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------
• 8. የምርቱ /አገልግሎቱ ደንበኞች እነማን
ናቸው ?---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------
• 9. የምርቱ /አገልግሎት ተወዳዳሪዎች እነማናቸው? (ከጥራት፣ከዋጋ፣ የተሸለ አገልግሎት ከመስጠት ወዘተ…….)
• 9.1 ከተወዳዳሪ ያላቸው ጥንካሬ-----------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
• 9.2 ከተወዳዳሪ ያላቸው ድክመት
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------
 የቀጠለ…
አንቀሳቃሽ ባለቤት ለሥራው በወቅቱ ያሉት አገልግሎት መስጫ
ተ.ቁ
መሳሪያዎች
የመሳሪያው ዓይነት የተገዛበት መለኪያ ብዛት የአንዱ ጠ/ዋጋ መግለጫ
ዓ.ም ዋጋ

ጠ/የመሳሪያዎች
ዋጋ ድምር
 የቀጠለ…

11. አንቀሳቃሽ ባለቤት ለሥራው በወቅቱ የሚገዛቸው መሳሪያዎች

ተ.ቁ የመሳሪያው ዓይነት መለኪያ ብዛት የአንዱ ዋጋ ጠ/ ዋጋ መግለጫ

ጠቅላላ
የመሳሪያዎች
ድምር ዋጋ
 12. ዓመታዊ የጥሬ ዕቃ ፍላጎት
ተ፣ቁ
የጥሬ ዕቃ መለኪያ ብዛት የአንዱ ዋጋ ጠ / ዋጋ መግለጫ
ዓይነት

ዓመታዊ ጠ/ የጥሬ
ዕቃ ወጪ ድምር

• የጥሬ ዕቃ ምንጭ (ከየት እደሚገኝ )

------------------------------------------------------
 13. ሌሎች ዓመታዊ የሥራ ማስኬጃ ወጪዎች (ለምሳሌ
የሠራተኛ ወጪዎች፣ የሽያጭ ወጪዎች፣ የእርጅና ቅናሽ
ወጪዎች፣ የታክስ ወጪዎች )

ተ.ቁ የወጪ ዓይነት የወጪ መጠን መግለጫ

በብር

ጠቅላላ ወጪ
14. ዓመታዊ የምርት/ አገልግሎት ዕቅድ

ተ. ለማምረት/ለማቅረ መለ ብዛት የአንዱ ጠቅላላ መግለ

ቁ ብ የታቀደው ኪያ ዋጋ ዋጋ ጫ
ምርት /አገልግሎት

ጠቅላላ ድምር
 15. የመነሻካፒታል ፍላጎት ስሌት
ተ ለመነሻ የሚፈለግ መለኪ መጠ ያንዱ ጠቅላላ
. ግብዓት ዓይነት ያ ን ዋጋ ወጪ
ቁ
1 ዓመታዊ የጥሬ ዕቃ ወጪ

2 ሌሎች ወጪዎች

3 ለቋሚ ሀብት ወጪ መነሻ

4
የመነሻ ካፒታል ፍላጎት (1 + 2†3 )
5
በአ/አደሩ እጅ የሚገኝ ገንዘብ
6
የብድር ፍላጎት (4 -5 )
 የቀጠለ….
• የስራ አንቀሳቃሹ ሰው ስም
----------------ፊርማ---------
• የቀበሌው ልማት ሠራተኛ ስም-----------ፊርማ---------

• የቀበሌው ሥም------------------------ ፊርማ---------

ቀን--------------------------
 ክፍል አራት
የወጪዎች ስሌትና ዋጋ ትመና

4.1 ትርጉም፡-
ሀ. ወጪ፡- አንድ አምራች ምርት በማምረት ወይም አገልግሎት
አቅርቦ በመሸጥ ሂደት ውስጥ ለማምረት/አገልግሎት ለመስጠት
አስፈላጊ የሆኑ ግብአቶችን ለመግዛት፣ ለቀረጥ፣ ለብድር ወለድ
ክፍያና ለሌሎች ልዩ ልዩ የሚያስፈልጉ ጉዳዮች የሚከፍለው
ገንዘብ ወጪ ይባላል።
ለ. የወጪዎች ስሌት፡-
– እያንዳንዱ የተመረተ እቃ ወይም የቀረበ አገልግሎት ምን ያህል
እንደ ፈጀ ለማወቅ ክፍያዎችን በስርአት በመመዝገብ በመተንተን
የምንጠቀምበት የሂሳብ አያያ ዝ ዘዴ የወጪ ስሌት ይባላል።
4.2 የወጪዎች ዓይነት
ወጪዎች በአጠቃላይ በሁለት ሊከፈሉ ይችላሉ።
4.2.1 ቀጥተኛ ወይም ተለዋዋጭ ወጪዎች፤ የሚመረተው
ምርት ወይም አገልግሎት አካል ሆነው የሚወጡ ሲሆን
ከምርት/አገልግሎት መጠን መጨመርና መ ቀነስ ሁኔታ ጋር
የሚለዋወጥ ነው፡፡
4.2.2 ቀጥተኛ ያልሆኑ ወይም ቋሚ ወጪዎች ፤ ለአንድ
ድርጅት ስራ እንቅስቃሴ አስፈላጊ የሆኑና ከሚመ ረተው
ምርት/አገልግሎት መጠን መ ጨ መ ርና መ ቀነስ ሁኔታ ጋር
የማይለዋወጡ ወጪዎች ሲሆኑ እነርሱም:-
4.2.3 የወጪዎች ስሌት ጥቅም
1. የተሻለ ውሳኔዎችን ለመወሰን
2. ወጪን ለመቆጣጠርና ለመቀነስ
3. ዕቅድን ለማውጣት
4. የማምረቻ ወጪዎችን ለማወቅና የመሸጫ ዋጋ ለመተመን
5. ብድርን ለማግኘት ወዘተ
4.2.4 ወጪና ገቢን ለይቶ የማወቅ ጥቅም
1. ገንዘብ በምን ምክንያት ወጪ እንደሆነ ለማወቅ
2. ጠንካራና ደካማ ጎኖችን ለይቶ ለማወቅ
3. ከዚህ መረጃ መነሻነት የወደፊቱን የድርጅቱን ሥራ ለማቀድ
4. ትክክለኛውን ወጪና ገቢ ለመመዝገብና ለመቆጣጠር
5. ቀጥተኛና ግልፅ የሆኑ ውሳኔዎችን ለመስጠት
6. ለምርታችን ዋጋ ለመተመን ይረዳል፡፡
4.2.5 ትርፍ ምንድነው?
ሽያጭ - ወጪ = ትርፍ
4.2.3 የወጪዎች ስሌት ጥቅም
1. የተሻለ ውሳኔዎችን ለመወሰን
2. ወጪን ለመቆጣጠርና ለመቀነስ
3. ዕቅድን ለማውጣት
4. የማምረቻ ወጪዎችን ለማወቅና የመሸጫ ዋጋ ለመተመን
5. ብድርን ለማግኘት ወዘተ
4.2.4 ወጪና ገቢን ለይቶ የማወቅ ጥቅም
1. ገንዘብ በምን ምክንያት ወጪ እንደሆነ ለማወቅ
2. ጠንካራና ደካማ ጎኖችን ለይቶ ለማወቅ
3. ከዚህ መረጃ መነሻነት የወደፊቱን የድርጅቱን ሥራ ለማቀድ
4. ትክክለኛውን ወጪና ገቢ ለመመዝገብና ለመቆጣጠር
5. ቀጥተኛና ግልፅ የሆኑ ውሳኔዎችን ለመስጠት
6. ለምርታችን ዋጋ ለመተመን ይረዳል፡፡
4.2.5 ትርፍ ምንድነው?
ሽያጭ - ወጪ = ትርፍ
4.3 ዋጋ ትመና
ሀ. ትርጓሜ
–ዋጋ ማለት ሻጪ ለሚያቀርበው ምርት መሸጫ የሚጠይቀው የገንዘብ መጠን ነው፡፡
ለ. የመሸጫ ዋጋ ሲተመን ቀጥሎ ያሉትን ሁኔታዎች አስመልክቶ መረጃ መሰብሰብ
አስፈላጊ ነው
–ከአምራቹ ምርት አንጻር ስለገበያ ዋጋ፣ የምርት ጥራትና የተወዳዳሪዎች ሁኔታ:-
–ስለ ገበያው ስፋት /አቅም/
–የወጪዎች አሰላል ማለትም ዋጋ ለመተመን የሚረዳ የወጪዎች አወቃቀርና
አደላደል
–እንደገበያው ሁኔታ ዋጋን መቀነስ ወይም መጨመር በመጀመሪያ ወጪ በዝርዝር
ማዘጋጀትና ከዚህ ወጪ በመነሳት ዋጋን መተመን
ሐ/ ከላይ በዝርዝር የተመለከተውን መረጃ መሠረት
በማድረግ የመሸጫ ዋጋ ለመተመን
1. የምርቱ ማምረቻ ወጪ
2. የተወዳዳሪዎች ምርት መሸጫ ዋጋ
3. ደንበኞች ምርቱን ለመግዛት የሚችሉበትን ዋጋ
በማመዛዘን
እንወስናለን፡፡
ይኸውም:-
ይኸው ም:-

የጥሬ
የጥሬዕቃዕቃ ቀጥተኛ
ቀጥተኛየጉልበት
የጉልበት የድጋፍ
የድጋፍሰጪሰጪ የማምረቻ
የማምረቻወጪ
ወጪ
ወጪ + + + + ወጪ ==
ወጪ ወጪ
ወጪ
ወጪ

የማምረቻ
የማምረቻወጪ
ወጪ ትርፍ
ትርፍ የመሸጫ
የመሸጫ ዋጋዋጋ
++ ==
 ክፍል አምስት
የሂሳብ መዝገብ አያያዝና አጠቃቀም
5.1 ትርጉም፡.
– ምን ያህል ገንዘብ ለምን ጉዳይና እንዴት እንደወጣና ምን
ያህል ገንዘብ ከምንና እንዴት ገቢ እንደሆነ በስርአትና በፅሁፍ
ማስፈር ሂሳብ መዝገብ አያያዝ ይባላል ።
5.2 ለሂሳብ አያያዝ አስፈላጊ የሆኑ መሠረታዊ ሰነዶችና
መዛግብት
• ገንዘብ ነክ ክንውኖችን በመዛግብት ማስቀመጥ /መያዝ/ ሥራውን
ለመቆጣጠርና ዕቅድ ለማውጣት እጅግ በጣም ጠቃሚ ነው፡፡
• የሂሳብ መዛግብት ትክክለኛውን መረጃ የሚይዙት በአስፈላጊው
ሰነድ ሲረጋገጥ ነው፡፡
• የመዛግብትና የሰነድ ዓይነት የሚወሰነው እንደድርጅቱ ስፋትና
እንቅስቃሴ ነው፡፡
 5.3 የሂ ሳ ብ አያያዝ ቅደም ተ ከተ ል ፡-

ማንኛውም የሂ ሳብ መዝገብ አያያዝ ውጤቱ ከመሠረታዊ ሰነዶች ዝግጅት በመነሳት ውጤቱ በሂ ሳብ

መግለጫ ሪፖ ርቶች ዝግጅት ያበቃል ፡፡

የሂ ሳብ ክንውኖችን የሂ ሳብ የሂ ሳብ መግለጫ
መረጃዎ ችን /ል ውውጦችን ክንውኑ ን ሪፖ ርቶችን
ከመሠረታዊ በሂ ሳብ (የትርፍና
በሂ ሳብ
ኪሳራ፣ የሃ ብትና
ሰነዶች መል ቀም አርእስት መዛግብት
እዳ) ሪፖ ርቶችን
በየገንዘባቸው መመዝገብ
ማዘጋ ጀት
መ ለየት
 • 5.4 መሠረታዊ የመረጃ አያያዝ ሥርዓትን ማደራጀት
የ መ ረጃ ምዝገባ

ተ ከፋይ የ ገቢ
ሂ ሳቦች መ ዝገብ
አ ጠ ቃ ላይ
የ ባህ ር መ ዝገብ
የ ሽያጭ
መ ዝገብ
የ ቋሚ
ሀ ብት ተ ሰብሳ ቢ ሂ ሳቦች የ ደምወ ዝ
መ ዝገብ ክ ፍ ያ መ ዝገብ

የ ባሕ ር መ ዝገብ

የ ሂ ሳብ ቋት

ጥ ሬ ገንዘብ የ ቃሚ የ ሽያጭ
5.5 ቀላል የንግድ ሂሳብ መዝገብ አያያዝ ስርዓት
ሀ. ጥዋት የንግድ ድርጅቱ ሲከፈት ጀምሮ ከሽያጭ
የሚገኘውን ገቢ ለመመዝገብ፣
1. የገቢ ደረሰኝ አሳትሞ መጠቀም፡- (የሚሸጡ
ዕቃዎች/አገልግሎቶች/የተወሰኑና ውድ ዋጋ ያላቸው ከሆኑ)
2. ዕለታዊ የጥሬ ገንዘብ ደብተር መጠቀም የሚሸጡ ዕቃዎች
(ትናንሽ፣ ብዛት ያላቸውና ዋጋቸው አነስተኛ ከሆነ)
3. ለተለያዩ ወጪዎች ለሚከፈል ጥሬ ገንዘብ ደረሰኝ
መቀበል ለምሳሌ፡-
5.6 በአጠቃላይ መዝገብ ላይ የመመዝገብ ቅደም
ተከተል
1. ቀኑን፣ዝርዝሩንና የሰነድ ቁጥሩን አምዶች መሙላት
2. የሰነድ ቁጥሩን በቫውቸሩ ላይ በመጻፍ ፋይል ማድረግ
3. የገንዘቡን መጠን በሁለት አምዶች ላይ መመዝገብ
 ክፍል 6: የቤተሰብ ጥሪት ግንባታና ወቅታዊ
ማህበራዊ ችግሮች
6.1 ዋና ዋናዎቹ ችግሮች ከዚህ በታች ተዘርዝረዋል፡-
• የሙያ ብቃት ማነስ
• የቦታ/የመሬት( የማምረቻና የመሸጫ ቦታ እጦት)
• ጥሬ ዕቃ እጥረት( ምርጥ ዘር፣ ሌሎች የማምረቻና
አገልግሎት ፣መስጫ ዕቃዎች)
• የገንዘብ( የመሥሪያና የመነሻ ካፒታል አለመኖር)
• አዋጭ የሆነ ቴክኖሎጂ አለመኖር
• የገበያ ችግር
 ….የቀጠለ

• የምርት ጥራት ችግር

• የትምህርት ችግር
• ስልጠና ያለማግኘት
• ቁጠባን ባህል አለማድረግ
• የባህል ተጽእኖ
• የፆታ
• ኤች አይቪ ኤድስ የሚያስከትለው ችግር
• በቂ የሥራ ዕድል ያለመኖርና ሌሎች ተመሳሳይ
ችግሮች ለምሳሌ ያህል የሚጠቀሱ ናቸው፡፡
 6.2 ለችግሮች ታሳቢ መፍትሄዎች፡-

 የትምህርትና የሙያ ብቃትን ለማሻሻል በየአካባቢው በመስፋፋት ላይ ያሉትን

የመንግስትና የግል ት/ቤቶች፣ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስልጠና
ተቋማት፣ኮሌጆችና ዩኒቨርሲቲዎችን አቅም መገንባትና የዜጎችን ተጠቃሚነት
ማጎልበት፡፡

 ተስማሚ የማምረቻና የመሸጫ ቦታዎችን ማመቻቸት

 እንደየአካባቢው ተጨባጭ ሁኔታ አዋጭ ቴክኖሎጂዎችን ማስፋፋት/ማቅረብ/

ወዘተ….
 6.3 ስርአተ ፆታና የቤተሰብ ጥሪት ግንባታ

ስርዓተ ፆታ ስንል ፡-

 ወንዶችና ሴቶች በማህበረሰቡ መካከል የሚኖራቸዉን ቦታ ወይም የሚጫወቱትን

ሚና የሚያመለክት አጠቃላይ እይታ ነው፡፡

 ስርዓተ ፆታ፡በሃይማኖት፣በባህል፣ በልማድ እና በመሳሰሉት ይገለፃል፡፡

6.4 ስርዓተ ፆታና ኤች አይቪ ኤድስ
6.4.1 ስርዓተ ፆታና ህብረተሰብ
• ህብረተሰቡ በስርዓተ ፆታ ላይ በነበረው የተዛባ አመለካከት
የተነሳ ሴቶች ላይ የተለየ ተፅዕኖ ያደርግ ነበር ለምሳሌ
ያህል ሥራ በሚከፋፈልበት ወቅት ሴቷ የቤት ውስጥ
ሥራና ልጆች ማሳደግ የሷ ድርሻ እንደሆነ ሲመደብላት
ወንዱ ግን ወደ ውጪ እንዲወጣ ከቤተሰቡ ጋር እኩል
እንዲያወራ፣ት/ቤት ሄዶ እንዲማር ሲደረግ ቆይቶአል፡፡
በመሆኑም ሴቷ ወደ ዉጭ ወጥታ ምንም አይነት መረጃ
አንዳይኖራት፣ ትምህርት ቤት በመሄድ ዕዉቀት
እንዳትሸምት ቤት ውስጥ ተቀብራ እንድትቀር
አድርጓታል፡፡
አመሰግናለሁ