PALATUNUGAN

O
PONOLOHIYA
Ano ang Ponolohiya o Palatunugan ?
• Nagmula sa salitang griyego na “phono” na nangangahulugang
tunog o tinig at “lohiya” o pag-aaral.

• Ang ponolohiya o palatunugan ay pag-aaral sa mga ponema

(tunog), paghinto(juncture), pagtaas-pagbaba ng tinig(pitch),
diin(stress) at pagpapahaba ng tunog (prolonging/lengthening).
Ponema
 Hango sa wikang Ingles na phoneme ito’y nahahati sa dalawang salita na phone

(tunog) at –eme (makabuluhan).

Alpabetong Filipino
 Mga Katinig - /b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p, r, s, t, w, y, ?/
 Mga Patinig - /i, e, a, o, u/

 ’o /
■ Halimbawa

ba: tah - housedress ba: ta? - child

tub: boh – pipe tub : bo? - profit
 c, ñ, q, at x.
c = /s/, /k/
ñ = /n/ at /y/
q = /k/ at /k/ at /w/
x = /s/, /k/ at /s/
■ Tatlong Salik sa Pagsasalita

1. Enerhiya
Ang pinanggagalingan ng lakas.

3. Resonador
Ang patunugan.

2. Artikulador
Ang pumapalag na bagay.
■ Apat na bahaging kailangan sa pagbigkas ng mga tunog

1. Dila at panga (sa ibaba).

2. Ngipin at labi (sa unahan).
3. Matigas na ngalangala (sa itaas).
4. Malambot na ngalangala (sa likod)
■ a. Panlabi. Ang ibabang labi at labing itaas ay naglalapat; ginagamit ang mga labi sa
pagbigkas ng katinig. /p,b,m,/
■ b. Pangngipin. Ang dulo ng dila ay dumidikit sa loob o sa likod ng ngiping itaas. /t,d,n/
■ c. Panggilagid. Ang punog gilagid ay nilalapitan o dinidiitan ng ibabaw ng dulong dila.
/s,l,r/
■ 3. Panlabi-Pangngipin –ang pang ibabang labi ay dimidikit sa pang itaas na labi /f,v/
■ d. Palatal (Pangalangala). Dumidiiit sa matigas na bahagi ng ngalangal ang ibabaw ng
punog dila. /y/
■ d. Velar (Pangngalangala). Ang velum o malambot na bahagi ng ngalangala ay
dinidiitan ng ibabaw ng punong dila. /k,g, /(ng)/
■ e. Panlalamunan. Ang pagitan ng dalawang babagtingang tinig na tinatawag na glottis ay
bahagyang nakabukas upang ang hangin sa lalamunan ay makadaan. /h/
■ f. Glottal. Ang presyur ng papalabas na hangin o hininga ay nahaharang sa pamamagitan
ng pagdidiit ng mga babagtingang tinig at ang nalilikha ay paimpit o pasusot na tunog. /?/